Wyszehrad
47°47′09″N 18°58′13″E/47,785833 18,970278
 Cytadela Wyszehradu | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Komitat | |||||
| Powiat | |||||
| Burmistrz |
Félegyházi András | ||||
| Powierzchnia |
33,27 km² | ||||
| Populacja (I 2011) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
(+36)26 | ||||
| Kod pocztowy |
2025 | ||||
Położenie na mapie Węgier  | |||||
| 47°47′09″N 18°58′13″E/47,785833 18,970278
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Wyszehrad[1], także Wyszegrad (węg. Visegrád, cz. oraz słow. Vyšehrad, niem. Plintenburg) – historyczne miasto w północnych Węgrzech, 35 km na północ od Budapesztu, w Zakolu Dunaju (naprzeciwko miasta Nagymaros). Powierzchnia – 33,27 km²; ludność 1859 mieszkańców (styczeń 2011). Późnośredniowieczna stolica Królestwa Węgier.
Historia
[edytuj | edytuj kod]W czasach imperium rzymskiego na skale górującej nad dzisiejszym Wyszehradem Rzymianie zbudowali pograniczną fortecę. Później w tym miejscu istniał słowiański gród (słowiańska nazwa miasta – „zamek na wzgórzu”), w IX wieku opanowany przez Węgrów. Następne wiadomości o Wyszehradzie pochodzą z roku 1009, gdy miasto było wzmiankowane jako siedziba żupy i archidiakonii. W połowie XIII wieku, po najazdach mongolskich, król Węgier Bela IV zbudował w Wyszehradzie cytadelę.
W roku 1323 miasto obrał sobie za siedzibę król Węgier Karol Robert, który wzniósł w mieście zamek, stanowiący od tej pory rezydencję kolejnych królów Węgier. W 1326 urodził się tu król Węgier i Polski Ludwik Węgierski, a w 1330 miał tu miejsce nieudany zamach Felicjana Zacha na węgierską rodzinę królewską. W XIV w. w Wyszehradzie zmarli królowie Węgier Karol Robert i Karol II Mały. Za panowania króla Zygmunta Luksemburskiego stolicę przeniesiono do Budy, ale król Maciej Korwin znów rezydował w Wyszehradzie i przebudował pałac Karola Roberta w stylu renesansu. Rolę stolicy Wyszehrad utracił dopiero po najeździe tureckim, kiedy to zamek wraz z miasteczkiem u jego stóp zostały zniszczone – po dwukrotnym oblężeniu w latach 1529 i 1543. Miasto odrodziło się w XVII wieku, ale prawa miejskie odzyskało dopiero współcześnie, w roku 2000.
Za czasów stołecznych, w roku 1335 i w 1338, Wyszehrad był miejscem zjazdów wyszehradzkich – spotkań królów Węgier, Czech i Polski. Tę tradycję współpracy w Europie Środkowej kontynuuje tzw. Grupa Wyszehradzka – prezydenci Węgier, Czech, Słowacji i Polski spotykający się w Wyszehradzie co roku począwszy od 1991.
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]Turystycznymi atrakcjami Wyszehradu są ruiny królewskiego pałacu, stanowiące przebogate stanowisko archeologiczne (od 1935) oraz cytadela, a przede wszystkim panorama doliny Dunaju z pobliskich wzgórz. Wybrane zabytki i pomniki:
- Zamek
- Pałac Królewski z ogrodem
- Pozostałości średniowiecznego kościoła z XI w.
- Kościół św. Jana Chrzciciela
- Pałac Pálffych
- Wieża obserwacyjna
- Pomnik króla Beli IV z 1939 r.
- Pomnik Małgorzaty Węgierskiej z 1943 r.
- Popiersie poety Lajosa Áprilyego z 1981 r.
- Pomnik Vyssegrad civitas 1009 z 2009 r.
-
Zamek -
Tablica upamiętniająca króla Ludwika Węgierskiego na jednej z bram zamkowych -
Pałac Królewski -
Ogród pałacowy -
-
Pałac Pálffych -
Wieża obserwacyjna
_5.jpg)
_3.jpg)
_2.jpg)
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zmiany wprowadzone na 78. posiedzeniu Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej [online], 27 marca 2013 [zarchiwizowane z adresu 2013-10-07].
