Szpiglasowy Wierch
49°11′50″N 20°02′24″E/49,197222 20,040000 Szpiglasowa Przełęcz, Szpiglasowy Wierch i Kostury. Ponad nimi Mięguszowieckie Szczyty i Koprowy Wierch | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
2172 m n.p.m. |
| Wybitność |
62 m |
| Pierwsze wejście |
1905 |
Położenie na mapie Karpat  | |
Położenie na mapie Tatr  | |
| 49°11′50″N 20°02′24″E/49,197222 20,040000
| |
Szpiglasowy Wierch (słow. Hrubý štít, niem. Gruby, Liptauer Grenzberg, węg. Gruby, Liptói-határhegy)[1] – szczyt o wysokości 2172 m n.p.m. w głównej grani Tatr.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Nazwa pochodzi od spolszczonego niemieckiego słowa Spiessglas lub Spiessglanz oznaczających antymonit. Rudę tę dawniej wydobywano w kopalni Szpiglas założonej w drugiej połowie XVIII wieku. Pisał o niej Ładowski w 1783 r. Były też Szpiglasowe Perci i od nich pochodzi nazwa Szpiglasowej Przełęczy. Nazwę Szpiglasowy Wierch wprowadził Witold Henryk Paryski w 1951 r. Wcześniej szczyt ten nazywano Hrubym Wierchem, Grubym, Liptowskimi Murami, Miedzianym. Co prawda Maria Steczkowska w 1856 r. podawała nazwę Szpiglas, ale w odniesieniu do Cubryny[2]. Nazwa niemiecka i węgierska są przekładem dawnej nazwy polskiej Liptowskie Mury[3].
Topografia
[edytuj | edytuj kod]Szpiglasowy Wierch jest zwornikiem dla trzech grani:
- Liptowskie Mury – grań północno-zachodnia od Szpiglasowego Wierchu do Gładkiej Przełęczy,
- Szpiglasowa Grań – grań południowo-wschodnia do Wrót Chałubińskiego,
- boczna, północno-wschodnia grań Szpiglasowego Wierchu ze szczytami Miedziane i Opalony Wierch[3].
Od grani tych Szpiglasowy Wierch oddzielają trzy przełęcze: Wyżnia Liptowska Ławka (ok. 2055 m) w Liptowskich Murach, Wyżnie Szpiglasowe Wrótka (ok. 2135 m) w Szpiglasowej Grani i Szpiglasowa Przełęcz (2110 m) w grani północno-wschodniej. Przez szczyt Szpiglasowego Wierchu oraz grań Liptowskich Murów i Szpiglasową Grań biegnie granica polsko-słowacka[4].
Szpiglasowy Wierch to szeroki masyw o kilku wierzchołkach. Zwornikiem jest najwyższy. Środkowy wierzchołek, położony w grani głównej kilkanaście metrów na południowy wschód, jest minimalnie niższy i oddzielony od głównego płytkim siodełkiem. Nieco dalej w stronę Wrót Chałubińskiego wznosi się wierzchołek południowy, a na zachód od głównej kulminacji (w stronę Czarnej Ławki) – wierzchołek zachodni. Wierzchołek wschodni jako jedyny nie leży w głównej grani, jest on kulminacją południowo-wschodniej ściany, opadającej do Doliny za Mnichem. Północna ściana Szpiglasowego Wierchu wznosi się nad Doliną Pięciu Stawów Polskich, południowo-zachodnie zbocza szczytu opadają natomiast do Doliny Ciemnosmreczyńskiej (Temnosmrečinská dolina), górnego piętra Doliny Koprowej (Kôprová dolina) po stronie Słowacji[5].
Północne zbocza masywu Szpiglasowego Wierchu opadają do Wielkiego Stawu Polskiego. Wyróżnia się w nich wielki Czerwony Piarg i Szpiglasowa Kotlinka oddzielona piarżysto-płytowym wałem[5].
-
Widok z zachodu -
Szpiglasowa Przełęcz i Szpiglasowy Wierch. Ponad nimi Mięguszowiecki Szczyt (z lewej strony) i Cubryna -
Widok z południowego wschodu -
Widok z Doliny Pięciu Stawów Polskich
.jpg)
.jpg)
Opis szczytu
[edytuj | edytuj kod]Szczyt jest dostępny ze Szpiglasowej Przełęczy – łatwo od strony Morskiego Oka („Ceprostradą”), trudniej od strony Doliny Pięciu Stawów Polskich (ubezpieczenia za pomocą łańcuchów)[2].
Drogi prowadzące na szczyt znane były góralom już w XIX wieku. Nie znamy nazwiska pierwszych turystów, którzy byli na wierzchołku. Znany jest opis widoku ze szczytu autorstwa Christiana Genersicha, żyjącego na przełomie XVIII i XIX wieku profesora liceum w Kieżmarku. Odnotowano dopiero wejście Zygmunta Klemensiewicza z 20 sierpnia 1905 r. Pierwsze odnotowane zimowe wejścia na szczyt: Adam Karpiński i Wilhelm Smoluchowski 8 kwietnia 1925 r.[6]
Szlaki turystyczne
[edytuj | edytuj kod]
– odnoga żółtego szlaku na Szpiglasową Przełęcz, prowadzącego od strony Morskiego Oka (Ceprostrada) i od strony Doliny Pięciu Stawów Polskich (Szpiglasowe Perci – niewielki fragment ubezpieczony za pomocą łańcuchów).
- Czas przejścia ze Szpiglasowej Przełęczy na szczyt: 15 min.
- Czas przejścia znad Morskiego Oka na przełęcz: 2:15 h, ↓ 1:40 h.
- Czas przejścia z przełęczy do skrzyżowania ze szlakiem niebieskim prowadzącym przez Dolinę Pięciu Stawów Polskich: 1:10 h, ↑ 1:30 h. Stamtąd szlakiem niebieskim 30 min do schroniska PTTK w Dolinie Pięciu Stawów Polskich[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Tatry Wysokie. Czterojęzyczny słownik nazw geograficznych [online] [dostęp 2018-09-02] [zarchiwizowane z adresu 2006-09-24].
- ↑ a b Józef Nyka, Tatry Polskie. Przewodnik, wyd. 13, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 2003, ISBN 83-915859-1-3.
- ↑ a b Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ Tatry polskie. Mapa turystyczna 1:20 000, Piwniczna: Agencja Wyd. „WiT” s.c., 2006, ISBN 83-89580-00-4.
- ↑ a b Władysław Cywiński, Szpiglasowy Wierch, t. 11, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2005, ISBN 83-7104-034-2.
- ↑ Witold Henryk Paryski, Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Walentkowa Przełęcz – Przełączka pod Zadnim Mnichem, t. 4, Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”, 1951, s. 127–128.
- ↑ Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000, Warszawa: ExpressMap Polska, 2005, ISBN 83-88112-35-X.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Opis szlaku i galeria. zieloniwpodrozy.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-03)].
