Janez Janša
.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia |
17 września 1958 |
|---|---|
| Premier Słowenii | |
| Okres |
od 13 marca 2020 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Premier Słowenii | |
| Okres |
od 10 lutego 2012 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Premier Słowenii | |
| Okres |
od 9 listopada 2004 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
Janez Janša, właśc. Ivan Janša (ur. 17 września 1958 w Lublanie) – słoweński polityk, minister, wieloletni deputowany oraz lider Słoweńskiej Partii Demokratycznej, premier Słowenii w latach 2004–2008, 2012–2013 i 2020–2022.
Życiorys
Ukończył w 1982 studia z zakresu obronności na wydziale socjologii Uniwersytetu Lublańskiego, pracował następnie w sekretariacie obrony administracji Socjalistycznej Republiki Słowenii.
W latach 80. działał w opozycji antykomunistycznej, został usunięty z zajmowanych funkcji w młodzieżówce socjalistycznej. W 1987 współtworzył przedsiębiorstwo komputerowe Mikro Ada. W 1988 za prowadzoną działalność polityczną został zatrzymany przez funkcjonariuszy służb specjalnych, następnie skazany przez sąd wojskowy za publiczną krytykę jugosłowiańskich władz państwowych.
Współtworzył Słoweński Związek Demokratyczny i niepodległościową koalicję DEMOS. W kolejnych wyborach (1990, 1992, 1996, 2000, 2004) uzyskiwał mandat posła do Zgromadzenia Państwowego. W 1993 został przewodniczącym Socjaldemokratycznej Partii Słowenii. Od tego czasu nieprzerwanie stoi na czele tego ugrupowania, od 2003 funkcjonującego pod nazwą Słoweńska Partia Demokratyczna.
Dwukrotnie sprawował urząd ministra obrony – w latach 1990–1994 (w tym w okresie wojny o niepodległość), a także ponownie od czerwca do listopada 2000 w krótkotrwałym gabinecie Andreja Bajuka. W 2004, po zwycięstwie w wyborach krajowych, kierowana przez niego SDS utworzyła (wraz z Nową Słowenią, Słoweńską Partią Ludową i partią emerytów) centroprawicową koalicję rządową. Janez Janša objął stanowisko premiera słoweńskiego rządu, które zajmował przez pełną czteroletnią kadencję.
W wyborach w 2008 demokraci nieznacznie przegrali z Socjaldemokratami, przechodząc do opozycji. Pod koniec tego samego roku Janez Janša, który utrzymał mandat poselski, został przewodniczącym rady ekspertów, stanowiącej nieformalny gabinet cieni[1]. W wyborach w 2011 po raz kolejny został posłem, kierowana przez niego partia ponownie zajęła drugie miejsce[2].
28 stycznia 2012 parlament większością głosów (51 do 39) powołał go na urząd premiera, powierzając misję utworzenia rządu w ciągu 14 dni[3]. Drugi rząd Janeza Janšy został zaprzysiężony 10 lutego 2012, uzyskując wotum zaufania[4]. W jego skład weszli przedstawiciele pięciu ugrupowań – czterech współtworzących jego pierwszy gabinet oraz Obywatelskiej Listy Gregora Viranta.
Na początku 2013 pojawiły się zarzuty wobec Janeza Janšy dotyczące nieprawidłowości jego oświadczeń majątkowych, pozostawał też oskarżony o korupcję w procesie dotyczącym kontraktu na dostawy fińskich czołgów Patria z okresu jego pierwszego rządu. Wkrótce rozpadła się koalicja rządowa, z której wyszły DeSUS, Lista Obywatelska i SLS. 27 lutego 2013 parlament na wniosek opozycji (większością 55 do 33 głosów) przegłosował wotum nieufności dla rządu, powierzając misję sformowania nowego gabinetu Alence Bratušek[5]. Urzędowanie zakończył 20 marca 2013, wcześniej od 1 lutego 2013 zarządzał równocześnie resortem finansów[6]. W czerwcu tego samego roku został uznany winnym zarzutów korupcyjnych i skazany na karę 2 lat pozbawienia wolności[7]. Wyrok ten został utrzymany w mocy przez sąd odwoławczy w kwietniu 2014[8].
W wyborach w 2014 ponownie uzyskał mandat deputowanego, a SDS kolejny raz zajęła drugie miejsce – tym razem za nowo powstałą Partią Mira Cerara. W czerwcu 2014, w trakcie kampanii wyborczej, stawił się do zakładu karnego celem odbycia orzeczonej kary[9]. W grudniu 2014 został czasowo zwolniony w związku z postępowaniem kasacyjnym prowadzonym przez słoweński sąd konstytucyjny[10], który w kwietniu 2015 jednogłośnie uchylił skazujący byłego premiera wyrok[11].
W 2018 Janez Janša kolejny raz z powodzeniem ubiegał się o reelekcję; kierowana wciąż przez niego SDS zajęła w tym głosowaniu pierwsze miejsce[12], pozostała jednak w opozycji. W styczniu 2020 do dymisji podał się wspierany przez ugrupowania centrowe i centrolewicowe premier Marjan Šarec. Po kilku tygodniach negocjacji porozumienie o utworzeniu nowego rządu z Janezem Janšą na czele podpisały SDS, Partia Nowoczesnego Centrum, Nowa Słowenia oraz Demokratyczna Partia Emerytów Słowenii[13]. 26 lutego prezydent Borut Pahor desygnował lidera demokratów na urząd premiera[14]. 3 marca na tę funkcję powołał go parlament[15]. 13 marca Zgromadzenie Państwowe zatwierdziło skład nowego gabinetu[16], który następnie rozpoczął urzędowanie.
15 marca 2022, w trakcie inwazji Rosji na Ukrainę, wraz z premierem Polski Mateuszem Morawieckim, wicepremierem Polski Jarosławem Kaczyńskim oraz premierem Czech Petrem Fialą, udał się do Kijowa na spotkanie z prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim; wizyta miała na celu wyrażenie wsparcia dla niepodległości Ukrainy[17].
W wyborach w tym samym roku SDS zajęła drugie miejsce, przegrywając z Ruchem Wolności; Janez Janša został wówczas wybrany na następną kadencję Zgromadzenia Państwowego[18]. 1 czerwca 2022 na funkcji premiera zastąpił go Robert Golob.
Wyróżnienia
Otrzymał tytuł „Człowieka Roku” 2020 Forum Ekonomicznego[19].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Stranka SDS je ustanovila strokovni svet, v katerem bo sedel tudi Dimitrij Rupel. dnevnik.si, 23 grudnia 2008. [dostęp 2011-12-05]. (słoweń.).
- ↑ Predčasne volitve v državni zbor 2011. volitve.gov.si. [dostęp 2011-12-05]. (słoweń.).
- ↑ Janša: Glasovanje je zmaga razuma. 24ur.com, 28 stycznia 2012. [dostęp 2012-01-29]. (słoweń.).
- ↑ Slovenija dobila deseto vlado. rtvslo.si, 10 lutego 2012. [dostęp 2012-02-14]. (słoweń.).
- ↑ Kryzys polityczny w Słowenii: Opozycja obaliła rząd Janszy, Alenka Bratuszek przejmuje władzę. polskatimes.pl, 28 lutego 2013. [dostęp 2013-02-28].
- ↑ Pretekle vlade. vlada.si. [dostęp 2018-05-11]. (słoweń.).
- ↑ Ex-Slovenian PM Janez Jansa convicted of corruption. bbc.com, 5 czerwca 2013. [dostęp 2014-06-16]. (ang.).
- ↑ Slovenian court confirms jail sentence for ex-PM Jansa. reuters.com, 28 kwietnia 2014. [dostęp 2014-06-16]. (ang.).
- ↑ Janša Arrives at Dob Prison. sta.si, 20 czerwca 2014. [dostęp 2014-08-03]. (ang.).
- ↑ Ex-Slovenia PM temporarily released from prison. dailymail.co.uk, 12 grudnia 2014. [dostęp 2016-04-03]. (ang.).
- ↑ Constitutional court overturned the convictions in the Patria case. rtvslo.si, 23 kwietnia 2015. [dostęp 2016-04-03]. (ang.).
- ↑ To so poslanci, ki ste jih izvolili v državni zbor #seznam. siol.net, 4 czerwca 2018. [dostęp 2018-06-04]. (słoweń.).
- ↑ SDS, SMC, NSi & DeSUS Agree to Coalition with Janša as PM. total-slovenia-news.com, 25 lutego 2020. [dostęp 2020-02-27]. (ang.).
- ↑ President Pahor Nominates Janša for Prime Minister. total-slovenia-news.com, 26 lutego 2020. [dostęp 2020-02-27]. (ang.).
- ↑ Janša to head Slovenia’s next government. rtvslo.si, 3 marca 2020. [dostęp 2020-03-05]. (ang.).
- ↑ DZ potrdil ministrsko ekipo Janševe vlade. sta.si, 13 marca 2020. [dostęp 2020-03-13]. (słoweń.).
- ↑ Premierzy Polski, Czech i Słowenii spotkali się w Kijowie z premierem i prezydentem Ukrainy – Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. gov.pl, 15 marca 2022. [dostęp 2023-03-28].
- ↑ VOLITVE 2022: Ti obrazi bodo sedeli v parlamentu. vestnik.si, 25 kwietnia 2022. [dostęp 2022-04-25]. (słoweń.).
- ↑ Nagrody Forum Ekonomicznego. forum-ekonomiczne.pl. [dostęp 2022-06-18].
Bibliografia
- Nota biograficzna na stronie SDS. [dostęp 2011-12-05]. (ang.).
Linki zewnętrzne
- Mateusz Seroka: Drugi Orbán? Słowenia pod rządami Janšy. osw.waw.pl, 14 września 2021. [dostęp 2022-03-24].
| W dniu powstania |
|
|---|
| W dniu powstania |
|
|---|---|
| Późniejsi członkowie rządu |
|
| W dniu powstania |
|
|---|---|
| Późniejsi członkowie rządu |
|
| W dniu powstania |
|
|---|---|
| Późniejsi członkowie rządu |
|
| Premier Federalnej Słowenii (1945–1946) |
|
|---|---|
| Premierzy Ludowej Republiki Słowenii (1946–1953) |
|
| Przewodniczący Rady Wykonawczej Ludowej Republiki Słowenii (1953–1963) |
|
| Przewodniczący Rady Wykonawczej Socjalistycznej Republiki Słowenii (1963–1990) |
|
| Premierzy Republiki Słowenii (od 1990) |
|
