Inwazja Rosji na Ukrainę

Inwazja Rosji na Ukrainę

wojna rosyjsko-ukraińska
Kierunki natarcia Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej na Ukrainę
Czas	od 24 lutego 2022
Terytorium	Ukraina
Strony konfliktu
Ukraina Rosja Białoruś Doniecka Republika Ludowa Ługańska Republika Ludowa
Dowódcy
Wołodymyr Zełenski Denys Szmyhal Ołeksij Reznikow Wałerij Załużny Serhij Szaptała Władimir Putin Siergiej Szojgu Walerij Gierasimow Alaksandr Łukaszenka Dienis Puszylin Leonid Pasiecznik Ramzan Kadyrow Magomied Tuszajew †
Siły
Siły Zbrojne Ukrainy Gwardia Narodowa Ukrainy Specjalne Pododdziały Ochrony Porządku Publicznego Bataliony obrony terytorialnej Wsparcie: Narodowy Legion Gruziński Batalion Dżochara Dudajewa Batalion Szejka Mansura Brygada Białoruska Międzynarodowy Legion Obrony Terytorialnej Siły Zbrojne Federacji Rosyjskiej Rosgwardia nieregularne grupy wywiadowczo-dywersyjne Grupa Wagnera Wsparcie: Siły Zbrojne Republiki Białorusi Pułk Siewier – 12 tys.
brak współrzędnych

Inwazja Rosji na Ukrainę – inwazja na Ukrainę rozpoczęta 24 lutego 2022 roku, przez Federację Rosyjską, stanowiąca eskalację trwającej od 2014 roku wojny. Została poprzedzona rosyjskim żądaniem wykluczenia możliwości dalszego poszerzania NATO i redukcji potencjału militarnego sojuszu w Europie Środkowo-Wschodniej do stanu sprzed 1997 roku.

Rosja zaczęła gromadzić swoje wojska wzdłuż granicy z Ukrainą na przełomie października i listopada 2021. W lutym 2022 przeprowadzone zostały ćwiczenia wojskowe w Białorusi wspólne z siłami zbrojnymi tego kraju, po których wojska rosyjskie nie wróciły już do kraju.

17 lutego w rejonie frontu z separatystycznymi republikami, Ługańską i Doniecką, zaczęły nasilać się ostrzały, o które Rosja oskarżała Ukraińców. Następnie Rosja wysunęła oskarżenia: pod adresem Ukraińców – o „ludobójstwo”, a pod adresem Zachodu – o „zachęcanie Kijowa do agresji militarnej”. 21 lutego Rosja uznała niepodległość „republik”, które 23 lutego zwróciły się o pomoc w odparciu „agresji”.

24 lutego wojska zgromadzone wzdłuż granic Ukrainy ruszyły do natarcia. Pierwsze dni konfliktu nie przyniosły Rosjanom spektakularnych sukcesów, za to w ogromnym stopniu zjednoczyły Ukraińców w oporze przeciw najeźdźcom, a opinię publiczną większości państw świata, rządy i organizacje międzynarodowe w proteście przeciw inwazji. Wdrożone zostały wobec Rosji znaczące sankcje gospodarcze, a do Ukrainy popłynęła pomoc, w tym także w sprzęcie wojskowym.

Kontekst

Buforowa rola Ukrainy

Z punktu widzenia rosyjskich władz Ukraina postrzegana jest geostrategicznie jako bufor oddzielający ją od Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO). Również potencjał demograficzny i gospodarczy Ukrainy sprawia, że Rosja wielokrotnie podejmowała próby włączenia jej do kontrolowanych przez siebie eurazjatyckich struktur integracyjnych. Natomiast ewentualny sukces demokratycznej transformacji Ukrainy, poprzez przyjmowanie przez nią standardów europejskich i integrację polityczno-gospodarczą ze strukturami zachodnimi, Rosja postrzega jako zagrożenie zarówno dla bezpieczeństwa państwa, jak i dla stabilności rządzącego nim autorytarnego reżimu.

W 2014 roku Rosja, w odpowiedzi na obalenie prorosyjskiego prezydenta Ukrainy Wiktora Janukowycza, doprowadziła do oderwania Krymu od Ukrainy, a następnie do zbrojnej secesji obwodów donieckiego i ługańskiego, prowadzącej do faktycznej wojny rosyjsko-ukraińskiej na wschodzie kraju. Paradoksalnie z punktu celów rosyjskich, doprowadziło to do dominacji wśród ludności Ukrainy nastrojów antyrosyjskich i zaciśnienia relacji z Unią Europejską oraz współpracy wojskowej z NATO. Jej armia, której efektywność była krytykowana w 2014 roku, została zreorganizowana, lepiej wyszkolona z pomocą państw NATO, oraz doposażona w nowsze uzbrojenie, w tym kupowane na Zachodzie. Spowodowało to też zwiększenie aktywności wojskowej USA w krajach wschodniej flanki NATO.

Żądania Rosji wobec NATO

Z kryzysem ukraińsko-rosyjskim związane są żądania Rosji, która domagała się gwarancji nierozszerzania NATO i ograniczenia aktywności na jego wschodniej flance. Władze Rosji w drugiej połowie 2021 roku wielokrotnie w mediach prezentowały stanowisko, że Ukraina jest bezpośrednio kontrolowana przez państwa zachodnie i ekspansja wojskowa NATO na jej terytorium już trwa, co stanowi zagrożenie dla Federacji Rosyjskiej. W grudniu 2021 Rosja przedstawiła dwa projekty traktatów zawierających żądania tego, co nazwała „gwarancjami bezpieczeństwa”, w tym prawnie wiążącą obietnicę, że Ukraina nie przystąpi do NATO, a także redukcję wojsk NATO i sprzętu wojskowego stacjonującego w Europie Środkowo-Wschodniej. Niespełnienie żądań spotkałoby się z nieokreśloną odpowiedzią wojskową.

9 i 10 stycznia 2022 odbyły się w Genewie rozmowy USA–Rosja na temat przedstawionych przez Rosję w połowie grudnia 2021 r. żądań w sferze bezpieczeństwa europejskiego. 12 stycznia 2022 odbyło się posiedzenie Rady NATO–Rosja z udziałem przedstawicieli 30 państw członkowskich NATO. Delegacja rosyjska podtrzymała na nim żądania dotyczące prawnie wiążących „gwarancji bezpieczeństwa” w zakresie nierozszerzania NATO, nierozmieszczania w krajach graniczących z Rosją systemów uderzeniowych mogących razić cele na jej obszarze, nierozlokowywania w Europie rakiet średniego i pośredniego zasięgu, likwidacji infrastruktury powstałej na terytorium członków, którzy wstąpili do NATO po 1997 r., oraz wycofania z tych państw sił natowskich. NATO odrzuciło te prośby, a Stany Zjednoczone ostrzegły Rosję przed „szybkimi i surowymi” sankcjami gospodarczymi w przypadku dalszej inwazji na Ukrainę.

Eskalacja napięć rosyjsko-ukraińskich

Konflikt zbrojny w Donbasie stanowił zarówno zagrożenie dla bezpieczeństwa Ukrainy, jak i chroniczny punkt zapalny generujący problemy polityczne i gospodarcze.

Rosja testowała reakcję Zachodu już w kwietniu 2021 r., poprzez demonstracyjne ruchy znacznych sił na terenie przygranicznym z Ukrainą. Działania te nie przyniosły wprawdzie ustępstw ze strony Ukrainy, ale też ówczesne reakcje innych państw w formie deklaracji zaniepokojenia mogły sugerować, że w sytuacji rzeczywistej agresji ich reakcja byłaby również ograniczona.

Na przełomie marca i kwietnia 2021 Rosja zaczęła gromadzić tysiące żołnierzy oraz sprzęt wojskowy w pobliżu swojej granicy z Ukrainą, co stanowiło największą mobilizację sił od czasu aneksji Krymu w 2014 roku. Przyczyniło się to do powstania międzynarodowego kryzysu i wywołało obawy związane z potencjalną inwazją. Oddziały zostały częściowo usunięte m.in. z Półwyspu Krymskiego w maju 2021, po ogłoszeniu ministra obrony Rosji Siergieja Szojgu. We wrześniu 2021 roku Rosja przeprowadziła wspólnie z Białorusią wzdłuż ukraińskich i NATO-wskich granic cykliczne manewry „Zapad 2021”, na największą skalę od czasu rozpadu ZSRR. Po ich zakończeniu Rosja pozostawiła na poligonach wzdłuż granicy z Ukrainą sprzęt wojskowy oraz centra dowodzenia. Kryzys został wznowiony na przełomie października i listopada 2021 roku, kiedy zarejestrowano ponowne rozmieszczanie się wojsk rosyjskich przy granicy z Ukrainą w liczbie do 90 tysięcy.

Czynnikiem sprzyjającym Rosji w realizacji eskalacji napięć był też gwałtowny wzrost cen nośników energii, zwłaszcza na rynku europejskim. Związany z tym kryzys został podgrzany również działaniami Rosji. Oceniano, że te w tych okolicznościach Unia Europejska, w obawie przed dalszą destabilizacją rynku energetycznego, będzie mniej skłonna do ostrej reakcji.

W styczniu 2022 w pobliżu granicy stacjonowało ponad 120 tys. rosyjskich żołnierzy. 14 stycznia Rosja zaczęła przerzucać na Białoruś uderzeniowe związki taktyczne ze Wschodniego Okręgu Wojskowego pod pretekstem kolejnych ćwiczeń. W drugiej połowie stycznia Rosja przerzuciła również na Morze Czarne trzy duże okręty desantowe z Floty Bałtyckiej i trzy z Floty Północnej, z oddziałami piechoty morskiej, które dołączyły do sił desantowych Floty Czarnomorskiej. Na przełomie stycznia i lutego 2022 roku realizowane były wspólne z armią białoruską nadzwyczajne ćwiczenia „Sojusznicza Stanowczość 2022” na terenie Białorusi (w których udział wzięło ok. 60–80 tys. żołnierzy rosyjskich i białoruskich), a także seria ćwiczeń Marynarki Wojennej FR. Faza aktywna ćwiczeń miała trwać od 10 do 20 lutego. Komentatorzy podkreślali, że po raz pierwszy w Rosji ćwiczenia strategiczne przeprowadzono zimą, a nadto po raz pierwszy przerzucono do Europy wojska rosyjskie z Dalekiego Wschodu. Po zakończeniu ćwiczeń władze obu krajów ogłosiły, że przedłużą „inspekcję sił zbrojnych”. Niepokojącym obserwatorów symptomem było to, że w połowie stycznia Rosjanie zaczęli stopniowo wycofywać swój personel dyplomatyczny z Ukrainy. Działania sił rosyjskich były cały czas monitorowane przez wywiady i rozpoznanie elektroniczne państw zachodnich.

17 lutego nastąpiło gwałtowne przerwanie stosunkowo długiego (37-dniowego) okresu ciszy na froncie w Donbasie. Następnego dnia przywódcy separatystycznych „republik” ogłosili przystąpienie do ewakuacji kobiet i dzieci do Rosji z powodu „groźby ukraińskiej ofensywy” oraz przymusową mobilizację mężczyzn w wieku 18–55 lat. W tym czasie odnotowywano rosnącą częstotliwość łamania rozejmu, o co obie strony obwiniały się wzajemnie. 17 lutego było 60 ostrzałów, 18 lutego – 66, 19 lutego – 136. Specjalna Misja Monitoringowa OBWE (z udziałem Rosjan) określała je jako „nieokreślonego pochodzenia”. W opinii Ośrodka Studiów Wschodnich z 21 lutego działania separatystów, tj. ostrzał własnego terytorium i „ewakuacja”, to „zaplanowana przez Rosję operacja specjalna”. Służyła ona prowokowaniu Sił Zbrojnych Ukrainy do ataku i oskarżaniu jej wojsk o masowe zbrodnie na ludności cywilnej. Wobec tych działań władze Rosji zaczęły używać określenia „ludobójstwo” i oskarżać Zachód o „zachęcanie Kijowa do agresji militarnej”. W mediach rosyjskich przedstawiano sfabrykowane materiały o atakach ukraińskich prowadzonych także na terytorium Rosji.

21 lutego 2022 Władimir Putin podpisał deklarację uznającą niepodległość i suwerenność dwóch separatystycznych republik: Donieckiej i Ługańskiej Republiki Ludowej.

22 i 23 lutego Ługańska Republika Ludowa i Doniecka Republika Ludowa zapowiedziały podjęcie działań w kierunku opanowania całości obwodów ługańskiego i donieckiego z możliwym wsparciem Rosji. 23 lutego wieczorem zwróciły się do Rosji o „pomoc w odparciu agresji”, jaką miała rzekomo podjąć wobec nich armia Ukrainy.

Nominalne siły stron w latach 2021–2022

Ukraina		Rosja
209 000	Aktywny personel wojskowy	900 000
900 000	Żołnierze rezerwy	2 000 000
2040	Artyleria	7571
12 303	Pojazdy opancerzone	30 122
2596	Czołgi	12 420
34	Helikoptery uderzeniowe	544
98	Samoloty myśliwskie	1511
5,9 mld dol. / 8,8%	Wydatki obronne / % wydatków rządowych	61,7 mld dol. / 11,4%

Siły i zamiary rosyjskie

Cele wojskowe i polityczne

Według amerykańskiego wywiadu plan działań zakładał: osiągnięcie panowania w powietrzu w ciągu pierwszych 12 godzin, sparaliżowanie łączności, okrążenie Kijowa i zmuszenie ukraińskiego rządu do ucieczki w ciągu 48 godzin, a następnie wprowadzenie marionetkowego rządu po 72 godzinach. To, że zakładano osiągnięcie celów wojny w ciągu trzech dni, potwierdziła pośrednio także depesza rosyjskiej państwowej agencji informacyjnej RIA Novosti opublikowana automatycznie 26 lutego rano, mówiąca o zjednoczeniu Ukrainy z Rosją. Najistotniejszym celem do zdobycia była ukraińska stolica – Kijów – którego opanowanie, zwłaszcza w razie ucieczki władz, ułatwiłoby wprowadzenie nowych rządów. Podkreślano, że zdobycie Kijowa miałoby również dużą wartość symboliczną, zarówno jako stolicy, jak i z powodów historycznych, jako pierwszego ważnego ośrodka państwowości wschodniosłowiańskiej (Rusi Kijowskiej).

Niemiecki wywiad przed rozpoczęciem inwazji przewidywał, że po zdobyciu terytorium utworzony zostanie marionetkowy parlament Ukrainy w postaci Rady Ludowej, który miałby wybrać rząd. Nadałoby to sytuacji po inwazji pozory legalności, a oporni lub niebezpieczni obywatele trafiliby do obozów. Wywiad amerykański ostrzegał, że w Rosji przygotowywane są listy osób uznawanych za wrogie, w tym działaczy politycznych, społecznych i organizacji pozarządowych, oraz mieszkających tam białoruskich i rosyjskich dysydentów. Nowe władze ukraińskie mogłyby razem z Białorusią i Rosją utworzyć państwo związkowe, nawiązujące terytorialnie do byłego ZSRR. Brytyjski wywiad sugerował przed inwazją, że kandydatem Rosji na prezydenta Ukrainy mógł być były ukraiński deputowany Jewhen Murajew. W grę wchodziłby również ukrywający się w Rosji były prorosyjski prezydent Wiktor Janukowycz, którego pozbawienie władzy Rosja uznawała za nielegalne. W razie częściowego tylko powodzenia inwazji możliwy był rozbiór Ukrainy, na przykład z kolaboracyjnym rządem na wschodzie.

Przejęty przez Ukraińców sprzęt rosyjskich dywersantów

Oceniano, że oprócz osiągnięcia celów geopolitycznych, inwazja na Ukrainę miała przynieść Putinowi szybki sukces i przez to zdecydowanie umocnić jego władzę w kraju. Strona rosyjska liczyła przy tym na słaby opór, a także bierność lub poparcie ze strony rosyjskojęzycznych obywateli stanowiących znaczną część wschodniej Ukrainy. Do takich oczekiwań mogły tym bardziej skłonić Rosję doświadczenia z zajęcia Krymu oraz części obwodów Ługańskiego i Donieckiego w 2014 roku. Z późniejszych relacji jeńców rosyjskich wynikało, że wojsko rosyjskie nie było przygotowane na zdecydowany opór, a wręcz żołnierze byli przez dowódców przekonywani, że będą „witani kwiatami”.

Przebieg pierwszego tygodnia walk i różnice w skuteczności ataku rosyjskiego na południu i północy skłoniły ekspertów do przypuszczeń, że początkowo przygotowano operację militarną na mniejszą skalę, skoncentrowaną na froncie południowym i wschodnim, której celem miało być poszerzenie zbuntowanych republik Ługańskiej i Donieckiej do granic administracyjnych obwodów oraz utworzenie lądowego połączenia między nimi a Krymem. Dodatkowo pierwotnym celem było zdobycie położonego we wschodniej części Ukrainy Charkowa, do czego przeznaczono najsilniejszą rosyjską formację szczebla operacyjnego (1 Armię Pancerną Gwardii). Stosunkowo słabsze jednostki skoncentrowane na Białorusi miały służyć do celów pozoracyjnych w stosunku do głównych działań. Analitycy wyrażali przypuszczenie, że władze rosyjskie później podjęły też polityczną decyzję zajęcia Kijowa, co wymusiło zmianę przygotowanych planów i wprowadzenie do walki na głównym kijowskim kierunku nienależycie przygotowanych oddziałów oraz ściągnięcie dodatkowych sił z innych kierunków do natarcia na Kijów.

Siły rosyjskie przeznaczone do operacji na Ukrainie szacowano na 190 tysięcy żołnierzy, co stanowi znaczną część rosyjskich wojsk lądowych (ogółem 280 tysięcy). Inne szacunki mówiły o 150 tysiącach żołnierzy. Wojska lądowe podzielone były na batalionowe grupy bojowe w sile ok. 1500 żołnierzy. Wsparcie zapewniały siły specjalne i dywersanci. Pod koniec 2021 roku siły lotnicze przewidziane do wsparcia inwazji szacowano na ok. 340 samolotów i 230 śmigłowców z 4. i 6. Armii Lotniczej i Obrony Powietrznej. Oddziały biorące udział w inwazji zostały częściowo zidentyfikowane na podstawie ich rozpoznanych dyslokacji przed atakiem, a już w toku kampanii przy pomocy jeńców i zdobywanych dokumentów. Jeszcze przed rozpoczęciem działań rosyjskie pojazdy przeznaczone do inwazji otrzymały namalowane znaki szybkiej identyfikacji: Z oznaczające siły wschodnie, Z w kwadracie – siły z Krymu, O – siły z Białorusi, V – piechotę morską, X – Czeczeńców, A – siły specjalne.

Kierunek kijowski

Kierunek natarcia na Kijów

Największe siły rosyjskie zostały skierowane do zdobycia położonego na północy kraju Kijowa. Na kierunki działania wojsk miało wpływ to, że Dniepr, przepływający przez Kijów z północy na południe, stanowił poważną i trudną do sforsowania przeszkodę wodną, rozdzielającą rosyjskie ugrupowania, przy tym ważniejsza część miasta położona jest na zachodnim brzegu. Zasadnicze uderzenie zostało skierowane z terenu Białorusi na południe, wzdłuż prawego, zachodniego brzegu Dniepru. Operowały na tym kierunku rosyjskie oddziały ściągnięte z Dalekiego Wschodu: 35 Armia, obejmująca 38 Witebską Brygadę Zmechanizowaną Gwardii i 64 Brygadę Zmechanizowaną, oraz 127 Dywizja Zmechanizowana. Łącznie w ich składzie znalazło się pięć batalionów czołgów (ponad 150 czołgów) i 15 batalionów zmechanizowanych (9 tysięcy żołnierzy piechoty i 450 bojowych wozów piechoty lub transporterów) wsparte artylerią. Z kolei na wschodnim brzegu Dniepru przez Czernihów w kierunku Kijowa uderzyła 36 Armia, również z Dalekiego Wschodu (Ułan Ude), obejmująca 5 Tacyńską Brygadę Pancerną Gwardii i 37 Budapesztańską Brygadę Zmechanizowaną Gwardii (łącznie cztery bataliony czołgów i cztery bataliony zmechanizowane oraz artyleria).

Plik:Russian military weapons destroyed and seized by the Armed Forces of Ukraine.jpg

Rosyjska kolumna wojsk powietrznodesantowych rozbita na obrzeżach Kijowa

Dodatkowo planowano, że desant śmigłowcowy opanuje lotnisko Hostomel na północny zachód w pobliżu Kijowa, gdzie następnie przerzucone zostaną z Białorusi za pomocą ciężkich samolotów transportowych Ił-76 oddziały 98 Świrskiej Dywizji Powietrznodesantowej Gwardii i 76 Czernihowskiej Dywizji Desantowo-Szturmowej Gwardii, które opanują zachodnią część Kijowa i utrzymają ja 1–2 dni do czasu przybycia sił lądowych od północy.

Od wschodu pod Kijów miały podejść dalsze dwie armie. 41 Armia, atakująca przez Konotop, obejmowała 35 Stalingradzko-Kijowską Brygadę Zmechanizowaną Gwardii, 74 Zwenigorodsko-Berlińską Brygadę Zmechanizowaną Gwardii i 55 Zmotoryzowaną Brygadę Piechoty Górskiej. 6 Armia, atakująca przez Sumy, obejmowała 47 Niżniednieprowską Dywizję Pancerną Gwardii, 200 Peczengską Brygadę Zmechanizowaną, 138 Brygadę Zmechanizowaną Gwardii i 25 Sewastopolską Brygadę Zmechanizowaną Gwardii.

Kierunek charkowski

Kierunek natarcia na Charków

Drugim istotnym celem był Charków, drugie najludniejsze miasto Ukrainy, położone blisko granicy rosyjskiej. Na tym kierunku uderzała elitarna 1 Armia Pancerna Gwardii z Zachodniego Okręgu Wojskowego, obejmująca 2 Gwardyjską Tamańską Dywizję Zmechanizowaną im. M. Kalinina oraz 4 Gwardyjską Kantemirowską Dywizję Pancerną im. Jurija Andropowa. Ponadto wraz z 1 Armią Pancerną Gwardii rozmieszczone zostały jeszcze dwie brygady: 6 Częstochowska Brygada Pancerna i 27 Sewastopolska Brygada Zmechanizowana Gwardii, a także pododdziały artylerii, saperów i inne.

Jako odwód rozlokowana została w rejonie Kurska i Biełgorodu 20 Gwardyjska Armia Ogólnowojskowa, której główne oddziały stanowiły dwie dywizje zmechanizowane: 3 Wiślańska Dywizja Zmechanizowana i 144 Jelnińska Dywizja Zmechanizowana Gwardii.

Donbas

Na tereny separatystycznych republik donieckiej i ługańskiej weszła rosyjska 8 Armia Gwardii, która miała nacierać na południowy wschód, w stronę Mariupola. Jej główne oddziały stanowiły: 150 Idrycko-Berlińska Dywija Zmechanizowana i 20 Przykarpacko-Berlińska Brygada Zmechanizowana Gwardii. Ukraińska obrona w tym rejonie, rozbudowywana od 2014 roku, była dobrze przygotowana i obejmowała umocnienia i pola minowe. Pomocniczy atak siły rosyjskie miały wyprowadzić na północ od Ługańska, na Siewierodonieck.

Ugrupowanie z Krymu

Na południu, z Krymu operowała 58 Armia, obejmująca dwie dywizje zmechanizowane i brygadę, a także co najmniej dwie brygady piechoty morskiej z Flot: Północnej i Bałtyckiej. Z uwagi na połączenie Krymu z resztą Ukrainy przez wąski Przesmyk Perekopski, siły stamtąd przerzucono okrętami desantowymi przez Morze Azowskie. Siły z Krymu zaatakowały następnie w dwóch kierunkach. 42 Eupatorijska Dywizja Zmechanizowana Gwardii uderzyła na północ, na Chersoń i dalej Mikołajów i w ewentualnej dalszej perspektywie Odessę. 19 Woronesko-Szumlińska Dywizja Zmechanizowana uderzyła zaś na wschód na Melitopol. Na Krym został też przerzucony 56 Pułk Powietrznodesantowy.

Siły ukraińskie

Po stronie ukraińskiej walczyły przede wszystkim regularne Siły Zbrojne Ukrainy, uzupełniane przez Gwardię Narodową Ukrainy. Główny ciężar walk spoczywał na wojskach lądowych Sił Zbrojnych, które były w stanie powstrzymać i opóźnić przeważające siły rosyjskie. Szczegóły działań regularnych ukraińskich wojsk lądowych nie są upubliczniane przez ukraińskie ministerstwo obrony ani walczących żołnierzy. Dla wzmocnienia morale szeroko nagłaśniane, zwłaszcza w mediach społecznościowych, były natomiast sukcesy Gwardii Narodowej, niszczącej głównie kolumny logistyczne za głównymi siłami rosyjskimi.

Wielkie znaczenie dla ukraińskiej obrony miało to, że na krótko przed inwazją oraz w jej toku Ukraina otrzymywała od państw zachodnich duże partie nowoczesnej broni przeciwpancernej oraz ręcznych zestawów przeciwlotniczych krótkiego zasięgu. Analitycy podkreślali, że nasycenie wojsk nowoczesnymi środkami rażenia tego rodzaju osiągnęło poziom, jakiego w normalnych warunkach armia ukraińska nie byłaby w staie uzyskać.

Działania wojenne

Ogólny przebieg

Rosyjskie wojska lądowe zaatakowały 24 lutego 2022 roku rano na wszystkich planowanych kierunkach, po uprzednim ostrzale rakietowym ukraińskich baz lotniczych i infrastruktury wojskowej. Atak rakietowy nie doprowadził jednak do zniszczenia ukraińskiego lotnictwa. Siły rosyjskie na wszystkich kierunkach spotkały się z zaciętym oporem i nie osiągnęły przełamania ukraińskiej obrony. W szczególności pod Czernihowem i Charkowem rozpoczęły się ciężkie walki z regularną armią ukraińską, nie przynoszące sukcesu stronie nacierającej. Oddziały rosyjskie weszły w ciągu pierwszych dwóch dni najgłębiej na 50 km w głąb Ukrainy. Lekkie siły ukraińskie, działając z zasadzek, zadawały spore straty kolumnom pancernym i zmechanizowanym przy pomocy wyrzutni rakiet przeciwpancernych. Pomimo wielokrotnie liczniejszego lotnictwa rosyjskiego, jego działania nie były bardzo aktywne, a Rosjanie nie zdołali wywalczyć zdecydowanego panowania w powietrzu. Desant śmigłowcowy na lotnisko Hostomel pod Kijowem odniósł początkowe powodzenie, lecz na skutek walk o lotnisko, przechodzące później z rąk do rąk i zniszczone, nie udało się Rosjanom dostarczyć tam żadnych oddziałów ani ciężkiego sprzętu samolotami. Również ataki z terytoriów separatystycznych republik nie przyniosły powodzenia z uwagi na dobrze przygotowaną obronę ukraińską w tym rejonie. Większe postępy odnotowało ugrupowanie z Krymu, forsując Dniepr pod Nową Kachowką na wschód od Chersonia. Czołowe oddziały rosyjskie idące wzdłuż Dniepru dotarły pod Kijów 25 lutego i w nocy na 26 lutego przystąpiły do próby wdarcia się do miasta, która została odparta.

Po pierwszych dniach walk, ogół komentatorów zwrcał uwagę na nadspodziewanie silny opór ukraiński i małe postępy osiągane przez rosyjską armię. Podkreślano widoczne poświęcenie i wolę walki ukraińskich oddziałów. Znaczna część rosyjskich oddziałów składała się natomiast z żołnierzy rezerwy powołanych na ćwiczenia, którzy na ogół nie wykazywali dużej woli walki. Niewątpliwym czynnikiem wpływającym na to na początku inwazji była też konieczność walki z pokrewnym narodem, z którym Rosję łączyła wspólna historia i inne więzy. Zwracano też uwagę, że większość żołnierzy rosyjskich spędziła ostatnie miesiące w trudnych zimowych warunkach poligonowych, co również negatywnie wpłynęło na ich stopień gotowości bojowej i morale. Niewydolna okazała się logistyka armii, prowadząca do porzucania sprzętu, zwłaszcza w warunkach przedłużających się działań oraz ataków ukraińskich sił lekkich na kolumny zaopatrzeniowe. Z drugiej strony, podkreślano wyjątkowo profesjonalne prowadzenie przez Ukrainę wojny informacyjnej, polegającej na ujawnianiu wyselekcjonowanych informacji i nagrań, mających wzmocnić wolę walki strony ukraińskiej i sympatię światowej opinii publicznej. W jej ramach też Ukraińcy publikowali nagrania dobrze traktowanych przez siebie jeńców rosyjskich.

24 lutego 2022

Przejazd rosyjskiej kolumny wojskowej przez ukraińskie przejście graniczne

Skutki ataku rakietowego w rejonie hołosijiwskim Kijowa

24 lutego 2022 roku o godzinie 4:55 czasu wschodnioeuropejskiego (5:55 czasu moskiewskiego, 3:55 czasu polskiego) Władimir Putin ogłosił, że podjął decyzję o rozpoczęciu „specjalnej operacji wojskowej” we wschodniej Ukrainie. W przemówieniu Putin powiedział, że nie ma planów okupacji terytorium Ukrainy, że narody Ukrainy mają prawo do niezależności, stwierdził, że Rosja zamierza „zdemilitaryzować i zdenazyfikować” Ukrainę i wezwał ukraińskich żołnierzy do złożenia broni i udania się do domów. Powiedział również, że „cała odpowiedzialność za możliwy rozlew krwi będzie spoczywać wyłącznie na sumieniu reżimu rządzącego na terytorium Ukrainy”.

Stwierdzenie Putina, że neonaziści sprawują kontrolę nad rządem Ukrainy, zostało później skrytykowane, odrzucone jako bezpodstawne i potępione przez US Holocaust Memorial Museum.

Bezpośrednio po przemówieniu Putina o 5:00 czasu wschodnioeuropejskiego (4:00 czasu polskiego) rozpoczęła się inwazja Rosji na Ukrainę. Ataki rakietowe miały miejsce na cele w różnych częściach Ukrainy, w tym w Kijowie i Charkowie. Silnie ostrzelane zostało jedenaście ukraińskich lotnisk, siedziby dowództw i stacje radarowe tworzące kijowską obronę przeciwlotniczą. W nalotach wzięło udział około 75 samolotów i 100 rakiet krótkiego i średniego zasięgu. Uderzenie z powietrza miało na celu zniszczenie kluczowych punktów obrony. Prezydent Ukrainy ogłosił wprowadzenie w całym kraju stanu wojennego.

Ukraińska Służba Graniczna potwierdziła, że jej granice z Rosją i Białorusią zostały zaatakowane: „Ataki na oddziały graniczne, patrole graniczne i punkty kontrolne przeprowadzane są z użyciem artylerii, ciężkiego sprzętu i broni strzeleckiej. Odbywa się to w obwodach ługańskim, sumskim, charkowskim, czernihowskim i żytomierskim”. O godzinie 9 czasu wschodnioeuropejskiego ukraiński Sztab Generalny poinformował, że po stronie rosyjskiej zginęło 50 żołnierzy, zostały zniszczone 4 rosyjskie czołgi oraz zestrzelono 6 rosyjskich samolotów. Niektóre zachodnie media (np. brytyjski Telegraph), wskazują na możliwość używania przez Rosjan mobilnych krematoriów, w których spopielane są zwłoki rosyjskich żołnierzy w celu późniejszego zaniżania strat po swojej stronie.

Wojska rosyjskie wkroczyły przed południem 24 lutego na wschodnią Ukrainę od północy z terenu Białorusi, od wschodu oraz od południa ze strony Krymu, na każdym kierunku napotykając opór ze strony sił zbrojnych Ukrainy. Rosjanie wysadzili desant z ok. 20–30 śmigłowców na leżącym 25 km na północ od Kijowa lotnisku Hostomel, zajmując pasy startowe. Około godziny 17:00 Ukraińcy rozpoczęli na kontratak, który po zniszczeniu kilku rosyjskich śmigłowców i zaciętych walkach doprowadził do odzyskania portu lotniczego. Na południu oddziały rosyjskie wdarły się w głąb terytorium Ukrainy, docierając do Dniepru w rejonie Chersonia.

Rosjanie w ciągu dnia bombardowali z powietrza i morza wyspę Ostriw Zmijinyj na Morzu Czarnym. Wieczorem Państwowa Służba Graniczna Ukrainy przyznała, że straciła kontakt z jej obrońcami i wyspa została zdobyta. Odpowiedź obrońców na wezwanie do poddania się (ros. Русский военный корабль, иди на хуй) stała się wiralem popularnym wśród Ukraińców i społeczeństw ich wspierających. Porównana została do teksańskiego Remember the Alamo!

Podczas działań wojennych w obwodzie chersońskim szeregowy Witalij Skakun podłożył ładunki wybuchowe i oddając życie, wysadził most nieopodal miasta Geniczesk.

Krótko po godzinie 23:00 (UTC+2) prezydent Wołodymyr Zełenski podpisał dekret o powszechnej mobilizacji wszystkich ukraińskich mężczyzn w wieku od 18 do 60 lat. W wyniku tego Ukraińcy z tej grupy wiekowej otrzymali zakaz opuszczania Ukrainy.

25 lutego 2022

Akcja ratunkowa na ul. Ołeksandra Koszyca 7a w Kijowie, domu ostrzelanym przez Rosjan 25 lutego

Uszkodzony ukraiński BRDM-2 w czasie obrony miasta Konotop

Plik:Battle of Konotop 05.jpg

Zniszczony lekki opancerzony pojazd bojowy 9P149 Szturm-S w czasie walk o Konotop (prawdopodobnie rosyjski)

W nocy z 24 na 25 lutego rakietowy ostrzał celów w Kijowie był kontynuowany. Od północy do przedmieść ukraińskiej stolicy zbliżyły się rosyjskie wojska zmechanizowane, poruszające się po obydwu stronach Dniepru. Ukraińcy wysadzili kilka mostów na rzekach na drodze rosyjskiego natarcia celem jego spowolnienia, jednak ministerstwo obrony Ukrainy przyznało, że rosyjskie oddziały rozpoznawcze dotarły do północnych przedmieść Kijowa.

W piątek 25 lutego wojska rosyjskie przejęły również kontrolę nad elektrownią atomową w Czarnobylu, biorąc jej pracowników za zakładników. W ciągu kilku godzin odnotowano wzrost promieniowania z terenu elektrowni. Po wschodniej stronie Dniepru Rosjan spowolniły walki o Czernihów. Część sił obchodziła miasto, by przez Kozielec i dalej drogą E95 przedrzeć się do wschodnich przedmieść Kijowa. Dalej na wschodzie Rosjanie zdobyli Konotop i zaciskali pierścień okrążenia wokół Charkowa. Stosunkowo najmniejsze zmiany nastąpiły na linii frontu z republikami separatystycznymi.

Na południu trwały zacięte walki zwłaszcza w rejonie Mariupola nad Morzem Azowskim – do miasta zbliżył się front od wschodu, dodatkowo na zachód od niego Rosjanie przeprowadzili operację desantową, wysadzając „tysiące” żołnierzy. Rosjanie po ciężkich walkach zdobyli przeprawę na Dnieprze i toczą walki o Chersoń, dotarli też do Melitopola i Mikołajowa.

26 lutego 2022

Wieżowiec mieszkalny przy ul. Prospekt Łobanowski 6-A w Kijowie po ostrzale w sobotę 26 lutego

W sobotę 26 lutego trwały nadal ostrzeliwania Kijowa. Media światowe obiegły zdjęcia i nagrania zniszczonego rakietą manewrującą cywilnego wieżowca mieszkalnego. Władze miejskie Kijowa ogłosiły, że godzina policyjna zacznie się w sobotę 26 lutego o godzinie 17:00 i trwać będzie aż do poniedziałku 28 lutego do godziny 8:00 (tj. także przez całą niedzielę, łącznie 39 godzin). Wszyscy znajdujący się na ulicach w tym czasie będą traktowani jako rosyjscy zwiadowcy lub dywersanci. Opuszczenie miejsca zamieszkania dopuszczalne jest jedynie w wypadku nalotu, kiedy należy się udać do najbliższego schronu.

26 lutego w opublikowanym w internecie nagraniu szef Republiki Czeczeńskiej Ramzan Kadyrow poinformował o wysłaniu na Ukrainę czeczeńskich żołnierzy, mających wspierać w działaniach wojsko rosyjskie. Na stronie Gazeta.ua poinformowano, powołując się na doradcę ukraińskiego ministra spraw wewnętrznych Wiktora Andrusowa, że wojska ukraińskie wyeliminowały z walki kolumnę elitarnego oddziału czeczeńskiego, zabijając przy tym jego dowódcę, generała Magomieda Tuszajewa.

Tego samego dnia przestało działać prawie 40 rosyjskich stron internetowych (m.in. Kremlin.ru, dużych rosyjskich banków). Agencja prasowa Ukrinform poinformowała, że było to efektem pracy hakerów działających na zalecenie ukraińskiego rządu i odpowiedzią na rosyjski cyberatak, do którego doszło w środę 23 lutego, dzień przed inwazją rosyjskich wojsk na Ukrainę.

27 lutego 2022

Mieszkańcy Kijowa przygotowują koktajle Mołotowa

Nocą, podobnie jak w poprzednich dniach, wykonywane były przez Rosjan uderzenia rakietowo-powietrzne na całym terytorium Ukrainy, prowadzono ostrzał artyleryjski i przeprowadzano ataki dywersyjne w rejonach walk. Zniszczone zostały składy paliw w Wasylkowie pod Kijowem. Grupy dywersyjno-rozpoznawcze dotarły do obwodu czerkaskiego w środkowej części kraju. Wojska rosyjskie okrążały Kijów od zachodu (w tym z rozszerzającym uderzeniem na Korosteń), północy i wschodu (po ominięciu broniącego się garnizonu w Czernihowie). W trakcie zaciętych walk o Charków, po północy Rosjanie wysadzili rurociąg pod miastem i wdarli się do miasta, ale zostali wyparci. Część sił ominęła miasto i doszła do Połtawy. W okrążeniu walczył Mariupol, broniły się miasta: Sumy i Mikołajów. Mimo przewagi Rosjanie wciąż nie opanowali nieba nad Ukrainą – ukraińskie siły powietrzne i obrona przeciwlotnicza wciąż zachowywały zdolność bojową.

Ukraińcy oszacowali dotychczasowe straty Rosjan na 150 czołgów, 706 pojazdów opancerzonych, 27 samolotów, 26 śmigłowców i około 4300 ludzi. W celu oddziaływania na nastroje społeczne w Rosji Ukraińcy uruchomili gorącą linię informacyjną, za pomocą której udostępniane są dane o poległych i jeńcach. W ciągu doby do oddziałów obrony terytorialnej zgłosiło się 37 tysięcy ochotników. Prezydent Zełenski ogłosił utworzenie Międzynarodowego Legionu Obrony Terytorialnej, do którego mogą zaciągać się cudzoziemscy ochotnicy.

Rosjanie wciąż nie osiągnęli żadnego spektakularnego sukcesu, ale systematycznie zajmowali coraz większy obszar kraju. W wielu regionach, zwłaszcza w okrążonych miastach, nasilały się problemy z dostępem do żywności i paliw. 27 lutego po południu Rosja po raz pierwszy w tym konflikcie wystrzeliła (z terytorium Białorusi) w kierunku Ukrainy rakiety Iskander, które uderzyły w okolicach Żytomierza.

28 lutego 2022

Plik:Russian shelling of Kharkiv, 28 February 2022.webm

Ostrzał rakietowy dzielnic mieszkalnych Charkowa 28 lutego 2022

Strona ukraińska poinformowała o rosnących stratach i demoralizacji wojsk rosyjskich. Ograniczać jednak zaczęła informacje o sytuacji wojskowej (Rosjanie nie podawali takich danych od początku). Toczyły się walki wokół Kijowa, miasto wciąż nie zostało okrążone (dojazd jest od południa i wschodu). Rosjanie na południu zajęli Berdiańsk i (prawdopodobnie) Enerhodar, dotarli też do Wasylówki. W rejonie Chersonia i Mikołajowa najwyraźniej nie poczynili postępów. Nie było danych o sytuacji w okrążonych miastach (Czernihów, Sumy, Mariupol). Toczyły się walki o Charków, który został ostrzelany przez Rosjan rakietami Grad – pociski spadły m.in. na osiedla mieszkalne, powodując dużą liczbę ofiar wśród cywili. Pojawiły się też doniesienia o kolejnej rakiecie Iskander, która uderzyła w jedną z dzielnic Kijowa. Zmienna sytuacja panowała w rejonie Donbasu. W Kijowie i Odessie aktywni byli dywersanci. W niektórych miastach doszło także do szabrownictwa i okradania sklepów, na co władze lokalne zareagowały zapowiedzią karania śmiercią na miejscu. Orientacyjny bilans strat rosyjskich podanych przez stronę ukraińską wynosił 5300 ludzi, 191 czołgów, 816 pojazdów opancerzonych, 29 samolotów, 29 śmigłowców. Po stronie ukraińskiej zginęło od początku konfliktu 352 cywilów, w tym 14 dzieci.

Prezydent Zełenski podpisał wniosek o członkostwo Ukrainy w Unii Europejskiej. Wniosek we wspólnym liście otwartym poparli prezydenci Polski, Czech, Słowacji, Słowenii, Litwy, Łotwy, Estonii i Bułgarii, wzywając jednocześnie do szybkiego podjęcia kroków w celu natychmiastowego przyznania Ukrainie statusu kraju kandydującego do UE i rozpoczęcia procesu negocjacji.

1 marca 2022

Moment bombardowania wieży telewizyjnej w Kijowie rosyjskimi rakietami

Według gubernatora obwodu sumskiego, ponad 70 ukraińskich żołnierzy zginęło podczas rosyjskiego ostrzału bazy wojskowej w Ochtyrce. W zmasowanym ostrzale Charkowa przez Rosjan zginęło 10 cywilów, 35 osób zostało rannych; ostrzelano m.in. Plac Wolności w Charkowie, jeden z największych placów miejskich na świecie. Z kolei na południu Ukrainy siły rosyjskie atakowały miasto Chersoń.

Pożar po rosyjskim ostrzale rakietowym Charkowa

Rada Najwyższa Ukrainy poinformowała rano, że wojska białoruskie przyłączyły się do inwazji Rosji i wkroczyły do obwodu czernihowskiego, co potwierdził później rzecznik ukraińskich wojsk obrony terytorialnej. Agencja UNIAN stwierdziła, że do regionu wjechała kolumna 33 pojazdów wojskowych. Kilka godzin wcześniej prezydent Białorusi Alaksandr Łukaszenka powiedział, że Białoruś nie przyłączy się do wojny, a wojska rosyjskie nie atakują Ukrainy z terytorium białoruskiego.

Rosyjskie Ministerstwo Obrony ogłosiło, że zaatakuje ukraińskie obiekty, aby powstrzymać „ataki informacyjne”. Chwilę później pociski uderzyły w infrastrukturę nadawczą głównych wież telewizyjnych i radiowych w Kijowie, co spowodowało przerwanie nadawania kanałów TV. Według ukraińskich urzędników w ataku zginęło co najmniej pięć osób i uszkodzono pobliskie Centrum Pamięci Holokaustu Babi Jar, główne miejsce pamięci o Holokauście na Ukrainie.

Urzędnik z Departament Obrony Stanów Zjednoczonych podał, że siły rosyjskie zdobyły Berdiańsk i Melitopol. Dodał również, że Rosja wystrzeliła na Ukrainę około 400 pocisków, rozmieściła wyrzutnie zdolne do wystrzeliwania broni termobarycznej, a na terenie Ukrainy znajdowało się około 80% sił rosyjskich, które zgromadzono pod granicą ukraińską, z czego niektórym jednostkom albo zabrakło żywności i paliwa, albo się poddały.

2 marca 2022

Ruiny wioski w obwodzie czernihowskim

Agencja informacyjna Interfax-Ukrajina podała, że przez sześć dni od początku wojny na Ukrainie zginęło ponad 2000 cywilów. Ukraińskie wojsko poinformowało, że rosyjscy spadochroniarze zaatakowali szpital wojskowy w północno-zachodnim Charkowie. Z kolei gubernator Dmytro Żywycki podał, że o 1:03 czasu lokalnego wojska rosyjskie zdobyły miasto Trościaniec w obwodzie sumskim.

Zniszczona ulica Charkowa

Ukraiński doradca Ołeksij Arestowycz powiedział, że wojska ukraińskie po raz pierwszy od początku wojny przeszły do ofensywy, posuwając się w kierunku Gorłówki, która od 2014 roku znajdowała się pod kontrolą samozwańczej Donieckiej Republiki Ludowej. Po południu ukraińskie wojska również wyprowadziły kontruderzenie na skrzydło rosyjskich wojsk próbujących od zachodu okrążyć Kijów, angażując do tego dwie brygady trzymane dotąd w odwodzie. W wielu miejscach przełamały rosyjską obronę i odbiły miejscowość Makarów. Dwa pociski manewrujące 3M-54 Kalibr uderzyły w szpital w Czernihowie po tym, jak wojska rosyjskie zostały zmuszone do odwrotu. Siły rosyjskie przeprowadziły również naloty na Charkowski Uniwersytet Narodowy i lokalną policję. Z kolei mer Mariupola, Wadym Boychenko, poinformował o „dziesiątkach” ofiarach śmiertelnych wśród cywili i braku wody w wyniku „nieustannych” rosyjskich ostrzałów na dzielnice mieszkalne.

Budynek administracji w Charkowie zniczony w czasie ostrzału rakietowego

W międzyczasie Rosja podała, że zdobyła Chersoń, jednak Arestowycz zaprzeczył tym doniesieniom. Później mer Chersonia potwierdził, że miasto padło pod naporem Rosjan. Rosja podała również, że jej wojska zdobyły Zaporoże, największą elektrownię jądrową w Europie. Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej potwierdziła, że elektrownia jest pod rosyjską kontrolą, jednak jej personel nadal wykonuje swoje obowiązki.

Ukraińska prawda, powołując się na ukraińskie źródła wywiadowcze, poinformowała, że były prezydent Ukrainy, Wiktor Janukowycz, przebywał w Mińsku na Białorusi. Zamiarem Rosji miało być ogłoszenie Janukowycza prezydentem w przypadku, gdyby rosyjskie siły przejęły kontrolę nad Kijowem. Według niektórych analityków Putin mógłby mianować prorosyjskiego Wiktora Medwedczuka prezydentem w przypadku, gdyby Ukraina się poddała. Pojawiły się również pierwsze informacje o cudzoziemcach włączających się w obronę Ukrainy, w tym ochotnikach z Białorusi.

3 marca 2022

Ruiny budynów w Charkowie po ostrzale rakietowym

Ukraińskie Radio Swoboda, powołując się na organizację weteranów Braterstwo Bojowe w obwodzie kirowskim, poinformowała o śmierci zastępcy dowódcy rosyjskiej 41. Armii Połączonych Sił Lądowych, generała-majora Andrieja Suchowieckiego. Jest to pierwszy tak wysoki rangą generał, którego śmierć została potwierdzona (kilka dni wcześniej, 26 lutego, zginął czeczeński generał Magomied Tuszajew). Suchowiecki zginął pod Mariupolem.

Z kolei ukraiński sztab generalny poinformował, że od początku inwazji zginęło 9 tys. rosyjskich żołnierzy oraz zniszczono m.in. ponad 217 czołgów i 900 wozów opancerzonych. Gubernator obwodu czernihowskiego stwierdził, że co najmniej 33 osoby zginęły, a co najmniej 18 innych zostało rannych w rosyjskich nalotach na osiedla mieszkaniowe w Czernihowie. Zostały zniszczone dwie szkoły i kilka domów, wiele budynków zostało uszkodzonych. Ponadto 13 studentów zginęło na Uniwersytecie Narodowym w Charkowie po tym, jak rosyjski pocisk uderzył w akademik Akademii Kultury. Wśród zmarłych jest czterech Chińczyków i jeden Hindus. Rosyjskie Ministerstwo Obrony potwierdziło, że odbito z rąk Rosjan miasto Bałaklija. Stany Zjednoczone podały, że ok. 90% sił rosyjskich, które zgromadziły się wokół granicy Ukrainy, wkroczyły do kraju. Ponadto od początku wojny na Ukrainę wystrzelono ponad 480 rosyjskich rakiet.

4 marca 2022

Rozbita rosyjska kolumna wojsk powietrznodesantowych

W Zaporoskiej Elektrowni Jądrowej w Enerhodarze po północy wybuchł pożar w wyniku nocnego ostrzału przez wojska rosyjskie, który nad ranem został ugaszony. Trzech ukraińskich żołnierzy zginęło, a dwóch zostało rannych. Żaden z reaktorów nie został uszkodzony. Następnie elektrownia została zajęta przez Rosjan. Przedstawiciel rosyjskiego Ministerstwa Obrony Igor Konashenkov stwierdził, że była to próba prowokacji ukraińskiej grupy dywersyjnej, której celem było oskarżenie Rosji o „stworzenie siedliska skażenia radioaktywnego”. Z kolei sekretarz Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy Ołeksij Daniłow powiedział, że ostrzał elektrowni został przeprowadzony wyłącznie przez stronę rosyjską. W odpowiedzi były premier Ukrainy Mykoła Azarow stwierdził, że operacja została dokładnie przemyślana i są dowody na to, że była to prowokacja ze strony armii ukraińskiej.

Mer Mikołajowa poinformował o wyparciu wojsk rosyjskich z miasta, jednak walki trwały nadal na jego obrzeżach. Z kolei Ośrodek Studiów Wschodnich podał, że Rosjanie zostali wyparci z podkijowskich miejscowości Bucza i Vorzel, jednak kontynuowali operację oskrzydlenia Kijowa po prawej stronie Dniepru.

Tego dnia sytuacja na frontach była ustabilizowana. Ukraiński kontratak na zachód od Kijowa z poprzednich dni nie przyniósł rozstrzygnięcia i wojska rosyjskie próbowały posuwać się dalej. Od wschodu rosyjskie czołówki podeszły bliżej, na kilkadziesiąt kilometrów od Kijowa, w pobliże Boryspola. Rosyjski atak jednak zwolnił, prawdopodobnie z powodu dalszych kłopotów z dowozem zaopatrzenia, utrudnianym przez ataki ukraińskie na tyłach. Z dużych miast, nadal bronił się okrążony Czernihów oraz Charków. Część sił rosyjskich obeszła jednak Charków i atakowała w stronę Połtawy. Walki nadal trwały w Donbasie, a atak w rejonie Wołnowachy odciął oblegany i ostrzeliwany Mariupol od reszty Ukrainy. Walki na południu toczyły się również pod Mikołajowem.

Według analityków, prawie całe rosyjskie siły zgromadzone do inwazji już tego dnia znalazły się w granicach Ukrainy i prawdopodobnie rozpoczęto wymianę oddziałów na świeższe. Sekretarz generalny NATO Jens Stoltenberg odrzucił prośbę Ukrainy o nałożenie strefy zakazu lotów nad krajem, stwierdzając, że doprowadziłoby to do pełnej wojny z Rosją. Stany Zjednoczone podały, że Rosja wystrzeliła ponad 500 rakiet na Ukrainę, a jej konwój na północ od Kijowa znajdował się ok. 24 km od stolicy. Ponadto pojawiły się pierwsze doniesienia o gwałtach dokonywanych przez rosyjskich żołnierzy.

5 marca 2022

Rosyjski Pancyr-S1 zdobyty przez Ukraińców

Od początku wojny Ukrainę opuściło ponad 1,2 mln uchodźców. Po ukraińskiej stronie przejścia granicznego Korczowa-Krakowiec minister spraw zagranicznych Ukrainy Dmytro Kułeba spotkał się z sekretarzem stanu USA Anthonym Blinkenem. Rozmawiano m.in. o trwających już pracach legislacyjnych w Senacie USA nad wsparciem dla Ukrainy i Polski w wysokości 2,75 miliarda dolarów, przeznaczonych na pomoc humanitarną. Następnie Blinken spotkał się w Rzeszowie z premierem Polski, Mateuszem Morawieckim.

Według dotychczasowych danych ukraińskiej Straży Granicznej do Ukrainy wróciło z emigracji z całego świata około 80 tysięcy głównie ukraińskich mężczyzn. Natomiast Sztab Generalny Sił Zbrojnych Ukrainy zaprzestał podawania informacji o przebiegu walk i położeniu stron. W komunikatach publikowanych w dziewiątej dobie walk ograniczył się do zarysowania ogólnej sytuacji na poszczególnych kierunkach operacyjnych bądź poświęcił je wyłącznie przekazowi mającemu wspierać morale walczących wojsk i społeczeństwa. Według danych sztabu generalnego SZ Ukrainy od początku inwazji zginęło ponad 10 tys. żołnierzy rosyjskich. Z kolei minister obrony Ołeksij Reznikow ocenił, że Rosjanom kończą się zasoby wojskowe na Ukrainie.

Plik:Ukrainian civilians and soldiers take shelter under a bridge in Kyiv.jpg

Cywile oczekujący na ewakuację (Kijów)

Siły rosyjskie i ukraińskie zgodziły się na otwarcie korytarza humanitarnego na pięć godzin dla tych, którzy chcieli wydostać się z Mariupola i Wołnowachy, w których brakuje wody i elektryczności. Oczekiwano, że ucieknie przez niego ok. 215 tys. osób. Był jednak odkładany, ponieważ rosyjski ostrzał był kontynuowany z naruszeniem umowy i ostatecznie się załamał. Obie strony obwiniały się wzajemnie o załamanie korytarza, natomiast Putin oskarżył siły ukraińskie o zerwanie porozumienia o zawieszeniu broni i ostrzegł, że Ukraina może utracić swoją państwowość. Ukraińskie Siły Lądowe odzyskały kontrolę nad Mikołajewem i przejęły rosyjski sprzęt wojskowy. Z kolei wojska rosyjskie przejęły kontrolę nad Borodzianką w obwodzie kijowskim po dniach ciężkich ostrzałów i nalotów. Ukraińskie władze podały, że nie były w stanie ewakuować miejscowego szpitala psychiatrycznego, w którym przebywało 670 pacjentów. Według Arestowicza wojska rosyjskie zajęły w ciągu dnia również Buczę i Hostomel. Ponadto w ciągu ostatnich 24 godzin zginęło 17 osób w rosyjskim ostrzale Czernihowa.

Według Ośrodka Studiów Wschodnich siły ukraińskie chcą przekształcić Kijów w twierdzę, a Rosjanie kontynuowali operację okrążenia miasta. Strona ukraińska za najgroźniejszą uznała sytuację na kierunku Żytomierza oraz w podkijowskich Buczy, Irpieniu i Wyszogrodzie. Na lewym brzegu Dniepru najcięższe walki toczyły się w rejonie Browary–Boryspol. Z kolei w okupowanych ukraińskich miastach trwały protesty mieszkańców, m.in. w Chersoniu uniemożliwiły one powołanie marionetkowej Chersońskiej Republiki Ludowej.

6 marca 2022

Według strony ukraińskiej od rozpoczęcia inwazji zginęło ponad 11 tys. rosyjskich żołnierzy, a 30–35 tys. zostało rannych.

Druga próba otwarcia korytarza humanitarnego z obleganego Mariupola nie udała się, ponieważ siły rosyjskie otworzyły ogień do cywilów. Rosyjskie siły ostrzelały również bloki mieszkalne w Kramatorsku na wschodzie Ukrainy. Co najmniej dwie osoby zginęły, a wiele zostało rannych. Siły ukraińskie ostrzegły, że siły rosyjskie zbliżające się do Kijowa od południa mogą kierować się w kierunku elektrowni wodnej w Kaniowie w obwodzie czerkaskim. Następnie prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski stwierdził, że międzynarodowy port lotniczy Hawryszówka Winnica w obwodzie winnickim został „całkowicie zniszczony” po trafieniu ośmioma rosyjskimi rakietami balistycznymi.

Według urzędnika departamentu obrony USA około 95% wojsk, które Rosja zgromadziła wokół Ukrainy przed rozpoczęciem wojny, znajdowało się na terenie kraju. Ponadto amerykańska administracja podała, że Rosja rozpoczęła rekrutację syryjskich najemników doświadczonych w walce miejskiej.

7 marca 2022

Według ukraińskiej armii straty rosyjskie wyniosły od początku inwazji: 290 czołgów, 999 transporterów opancerzonych, 117 zestawów artylerii, 50 wyrzutni rakiet, 46 samolotów i 68 śmigłowców. W nocy z niedzieli na poniedziałek ukraińskie siły zbrojne odzyskały kontrolę nad 30-tysięcznym miastem Czuhujew w obwodzie charkowskim. W walkach zginęli dwaj rosyjscy dowódcy. Następnie ukraińskie wojsko potwierdziło, że Rosjanie zdobyli miasta Wasylówka, Tokmak i Połohy. Z kolei Witalij Kim, gubernator obwodu mikołajowskiego, powiedział, że siły ukraińskie odzyskały Międzynarodowy Port lotniczy Mikołajów. Ponadto Ukraina podała, że podczas walk w obwodzie charkowskim zginął generał major Witalij Gierasimow, dowódca 15 Samodzielnej Brygady Zmechanizowanej i szef sztabu 41 Armii. Brał m.in. udział w aneksji Krymu i II wojny czeczeńskiej

Rosja i Ukraina ustanowiły kolejne zawieszenie broni, aby umożliwić humanitarną ewakuację z niektórych miast. Rosyjskie Ministerstwo Obrony zapowiedziało otwarcie sześciu korytarzy humanitarnych, jednak ukraiński rząd skrytykował to posunięcie, ponieważ tylko dwa z nich prowadziłyby na inne terytoria ukraińskie, a pozostałe na Rosję lub Białoruś. Co najmniej 8 osób zginęło w wyniku zmasowanych bombardowań w obwodzie charkowskim. Zniszczono domy mieszkalne, budynki administracyjne i placówki medyczne. Pięciu cywili i czterech wojskowych zginęło w rosyjskim ataku na lotnisko w Winnicy. Rakiety zostały wystrzelone z Morza Czarnego. Na terenie lotniska wybuchł pożar. Rada Miasta Hostomel ogłosiła, że burmistrz miasta Jurij Prilipko został zabity przez siły rosyjskie. Z kolei Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej potwierdziła, że Charkowski Instytut Fizyki i Technologii w Charkowie, w którym znajduje się generator neutronów, został zniszczony przez rosyjski ostrzał. Nie wykryto jednak żadnego uwolnienia promieniowania z obiektu. W nocy dwa rosyjskie pociski uderzyły w składy ropy w Żytomierzu i Czerniachowie, podpalając je.

Według Ośrodka Studiów Wschodnich Rosjanie wprowadzają na obszar działań coraz więcej jednostek bezpieczeństwa wewnętrznego (głównie Rosgwardii), których aktywność ma charakter pacyfikacyjny. Ponadto armia ukraińska utraciła inicjatywę na lewobrzeżnym obszarze kraju, a oddziały tworzą pozycje obronne wokół większych miast. Rosja zintensyfikowała również działania lotnictwa, dzięki czemu osiągnęła dominację w powietrzu. Siły ukraińskie w dalszym ciągu przeciwstawiają się atakom lotniczym za pomocą obrony przeciwlotniczej, jednak nie mogą skutecznie przeciwdziałać uderzeniom z powietrza innym niż ataki z użyciem śmigłowców i samolotów szturmowych. Departament obrony USA podał, że Rosja wysłała na Ukrainę prawie 100% sił, które zgromadziła przed inwazją oraz wystrzeliła ponad 625 pocisków.

8 marca 2022

Sztab generalny Ukrainy podał, że od początku inwazji Rosjanie stracili prawie 12 tys. żołnierzy oraz 303 czołgi i 1036 transporterów opancerzonych. Nad ranem ukraińskie wojsko poinformowało, że odparło rosyjski atak na miasto Izium w obwodzie charkowskim. Następnie szef Charkowskiej Obwodowej Administracji Cywilnej Ołeh Synegubow przekazał, że Charków jest w pełni kontrolowany przez Siły Zbrojne Ukrainy, natomiast Mariupol został odizolowany przez siły rosyjskie.

Kolejna próba ewakuacji ludności cywilnej z Mariupola została udaremniona, a rząd ukraiński oskarżył siły rosyjskie o atakowanie korytarza ewakuacyjnego. Cywile mogli jednak ewakuować się z Sum; była to pierwsza ewakuacja w ramach porozumienia między Ukrainą a Rosją w sprawie korytarzy humanitarnych. Jednakże w wyniku nocnych bombardowań w północno-wschodniej części miasta zginęło co najmniej 21 osób. Ponadto konsulat Albanii w Charkowie został zniszczony w wyniku rosyjskiego ostrzału. Nie było doniesień o ofiarach.

Ośrodek Studiów Wschodnich podał, że siły rosyjskie obniżyły tempo natarcia, jednak kontynuują je na wszystkich kierunkach. Na okupowanych terenach obwodów charkowskiego, sumskiego, czernihowskiego i kijowskiego Rosjanie dopuszczali się aktów grabieży i przemocy wobec cywilów, zaś w obwodach chersońskim i mikołajowskim prowadzone były działania psychologiczne wobec mieszkańców.

9 marca 2022

Według Pentagonu w ciągu ostatniej doby rosyjskie wojska zyskały około 20 km terytorium pod Charkowem i są 15 km od Mikołajowa, ale w innych częściach Ukrainy nie poczyniły żadnych postępów. Natomiast sekretarz Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy Ołeksij Daniłow stwierdził, że Rosjanie zmienili taktykę w porównaniu do tej z początku inwazji. Dodał również, że zmieniło się rosyjskie dowództwo, ponieważ ok. ośmiu generałów zostało usuniętych, ponieważ nie wypełniali swoich zadań. Siły ukraińskie ogłasiły odzyskanie kontroli nad miastem Dergacze, położonym w obwodzie charkowskim. Ponadto podczas walk na Ukrainie zginęli dowódca 33. pułku strzelców zmotoryzowanych rosyjskiej Gwardii Narodowej podpułkownik Jurij Agarkow oraz pułkownik Konstantyn Zizewski.

Blisko 60 osób zginęło, a prawie 400 odniosło obrażenia podczas rosyjskich bombardowań i ostrzałów Czernihowa na północy kraju. 3 osoby zginęły, a 17 osób zostało rannych w wyniku rosyjskiego ataku lotniczego na oddział położniczy i szpital dziecięcy w Mariupolu. Davyd Arakhamia, ukraiński negocjator w rozmowach z Rosją, stwierdził, że w ciągu dnia z różnych miast ewakuowano ponad 40 tys. cywilów. Według ukraińskiego ministerstwa energetyki w wyniku działań wojennych ponad 720 tys. mieszkańców Ukrainy nie ma dostępu do energii elektrycznej, a bez gazu jest ponad 230 tys. osób. Z kolei ukraiński operator sieci państwowej ostrzegł, że siły rosyjskie, które kontrolują elektrownię jądrową w Czarnobylu, odłączyły elektrownię od sieci elektrycznej, co według niego wpłynie na chłodzenie paliwa jądrowego, i wymusiło zaciemnienie pobliskiego miasta Sławutycz. Wcześniej elektrownia przestała komunikować się z MAEA, organizacją ONZ specjalizującą się w produkcji energii jądrowej.

Ośrodek Studiów Wschodnich, na podstawie ukraińskich informacji, podał, że Rosja planuje rozbudować zaplecze logistyczne, ponieważ nastawiła się dłuższą operację militarną i w większym stopniu pacyfikacyjną. Ponadto Rosjanie ograniczyli działania bojowe ze względu na czasowe wyczerpanie się zapasów paliwa i amunicji, jak również konieczność uzupełnienia strat w ludziach. Według sztabu generalnego ukraińskich SZ wojsko rosyjskie cierpi na braki kadrowe, w wyniku czego może zaangażować żołnierzy z nieuznawanej separatystycznej republiki Naddniestrza.

10 marca 2022

Sztab Generalny SZ Ukrainy potwierdził, że Rosjanie stracili ponad 12 tys. żołnierzy zabitych, rannych i wziętych do niewoli oraz 335 czołgów i 1105 pojazdów opancerzonych, 49 samolotów i 81 śmigłowców. Urzędnik Departamentu Obrony USA stwierdził, że na zachód od Kijowa rosyjskie wojsko przesunęło się o ok. 5 km bliżej centrum miasta, w pobliżu lotniska Hostomel. Z kolei posuwająca się od wschodu rosyjska kolumna znajdowała się 40 km od Kijowa. Ponadto podał, że Czernihów został wówczas „odizolowany”. W międzyczasie siły ukraińskie zaatakowały rosyjską kolumnę w rejonie browarskim i zmusiły ją do odwrotu po zniszczeniu kilku czołgów i zabiciu dowódcy czołgu.

Turcja była gospodarzem trójstronnego spotkania ministrów spraw zagranicznych w Antalyi. Dmytro Kułeba, minister spraw zagranicznych Ukrainy, określił swoje spotkanie z Ławrowem jako trudne, gdyż nie przyniosło rezultatu. W międzyczasie rosyjskie Ministerstwo Obrony oświadczyło, że siły rosyjskie będą codziennie otwierać korytarze humanitarne do Rosji o godzinie 10:00.

Siły rosyjskie wznowiły ostrzał portowego miasta Mariupol po wcześniejszym nalocie na szpital dziecięcy; Rosjanie wykorzystywali do tego systemy Grad i moździerze kaliber 120 mm. Miasto nie ma jedzenia, prądu, ogrzewania, a ludzie zaczynają umierać z braku wody pitnej. Z kolei konwój pomocy humanitarnej próbujący dotrzeć do miasta również został zmuszony do zawrócenia z powodu ciężkich walk. Mer Charkowa Ihor Terechow podał, że siły rosyjskie zniszczyły jak dotąd 400 wielopiętrowych bloków mieszkalnych w mieście. Według Służby Bezpieczeństwa Ukrainy Rosjanie rozważali wysadzenie magazynów amoniaku w obwodzie charkowskim, aby następnie oskarżyć o to armię ukraińską. Z kolei ukraiński koncern Energoatom poinformował, że rosyjskie wojska zaminowały brzeg zbiornika kachowskiego na Dnieprze, tuż obok zajętej Zaporoskiej Elektrowni Atomowej.

11 marca 2022

Siły rosyjskie po raz pierwszy rozszerzyły swoją ofensywę na zachód Ukrainy, przeprowadzając „precyzyjne” naloty na lotniska w Łucku i Iwano-Frankiwsku. Czterech ukraińskich żołnierzy zginęło, a kolejnych sześciu zostało rannych podczas ataków rakietowych na Łucką Bazę Lotniczą. Zniszczono również dwie kotłownie i bazę lotniczą. Z kolei samoloty rosyjskich sił powietrznych po raz pierwszy zbombardowały miasto Dniepr, niszcząc fabrykę obuwia i zabiły jednego cywila. Walki toczyły się również na północno-wschodnim i wschodnim podejściu do Kijowa. Według Sztabu Generalnego SZ Ukrainy Rosjanie skoncentrowali się wokół Kijowa i Mariupola oraz przesuwają w kierunku Krzywego Rogu, Krzemieńczuka, Nikopolu i Zaporoża. Armia ukraińska wyparła siły rosyjskie z części zajętych miejscowości w obwodzie kijowskim i zadała im "znaczne straty". Według Maxar Technologies część rosyjskiego konwoju zbliżającego się do Kijowa od północy w dużej mierze uległa rozproszeniu i przegrupowaniu. Ministerstwo Obrony Wielkiej Brytanii podało, że Rosja prawdopodobnie przegrupowuje się do ataku na Kijów.

W kontrolowanym przez siebie Chersoniu Rosjanie wprowadzili system komendantur w celu "podtrzymania porządku", a na zajętych terenach prowadzą "agresywną propagandę". Ukraińskie Siły Lądowe rozpoczęły kontrofensywę w obwodzie czernihowskim, odzyskując od sił rosyjskich kontrolę nad pięcioma osadami i zdobywając dwa rosyjskie transportery opancerzone i amunicję, a część żołnierzy "poddała się". Około 104 rosyjskich żołnierzy zostaje wziętych do niewoli w Sumach. Ukraińscy oficjele donieśli również, że podczas walk zginął czołowy rosyjski dowódca, generał-major Andriej Kolesnikow, dowódca 29 Armii. Zachodni urzędnicy uważali, że około 20 rosyjskich generałów brało osobisty udział w inwazji, aby zmotywować zdemoralizowane wojska rosyjskie.

Ukraińskie Siły Powietrzne stwierdziły, że Rosja przeprowadziła operację pod fałszywą flagą, aby zmusić Siły Zbrojne Białorusi do przystąpienia do wojny, używając swoich odrzutowców do ostrzeliwania wsi Kopani w pobliżu granicy białorusko-ukraińskiej z przestrzeni powietrznej Ukrainy. Podano również, że zaatakowano dwie białoruskie osady. Jednak Ministerstwo Obrony Białorusi podało, że taki atak nie miał miejsca.

Według źródeł ukraińskich burmistrz Melitopola Iwan Fiodorow został uprowadzony przez rosyjskich żołnierzy po tym, jak odmówił współpracy z Rosją. Rosja pozwoliła ochotnikom dołączyć do swoich sił zbrojnych, aby walczyć w wojnie przeciwko Ukrainie. Siergiej Szojgu, minister obrony Rosji, stwierdził, że otrzymał ok. 16 tys. aplikacji, głównie od osób z Bliskiego Wschodu. Grupa Wagnera poinformowała, że zwerbowała ponad 4 tys. Syryjczyków. Bojownicy z Republiki Środkowoafrykańskiej również twierdzili, że przygotowują się do walki po stronie Rosji. Z kolei naczelny dowódca SZ Ukrainy generał Wałerij Załużny podał, że w ciągu 16 dni Rosja wystrzeliła na ukraińskie miasta 328 rakiet operacyjno–taktycznych, w tym 154 pociski Iskander, 97 typu Kalibr, 21 rakiet Toczka-U i 56 pocisków klasy X.

12 marca 2022

Ciężkie walki toczyły się w ciągu dnia na północ od Kijowa i wokół innych oblężonych miast, a według ukraińskich urzędników starcia i rosyjskie naloty zagrażały ewakuacji ludności. Siły rosyjskie zniszczyły Bazę Lotniczą Wasylków. Natomiast rosyjskie Ministerstwo Obrony podało, że zniszczyło główny ośrodek wywiadu radiowego i elektronicznego ukraińskich sił zbrojnych w Browarach. Sztab Generalny SZ Ukrainy stwierdził, że postępy Rosjan uległy spowolnieniu i zostały w wielu miejscach zatrzymane. Z kolei prezydent Wołodymyr Zełenski podał, że od początku walk zginęło ok. 1300 żołnierzy ukraińskich.

Dmytro Kułeba oskarżył rosyjski rząd o planowanie referendum w Chersoniu w celu utworzenia „Chersońskiej Republiki Ludowej”, która miałaby być kierowana przez rząd sympatyzujący z Rosją. Ponadto rosyjskie Ministerstwo Obrony podało, że siły Donieckiej Republiki Ludowej zdobyły w ciągu dnia miasto Wołnowacha na północ od Mariupola. Około godziny 22:00 rosyjscy żołnierze uszkodzili Ławrę Świętogórską, popularne miejsce pielgrzymek prawosławnych pod jurysdykcją Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego. Ponadto ukraińscy urzędnicy oskarżyli Rosję o użycie bomb fosforowych podczas ataku na Popasnę, podczas którego zginęło 60 osób. Z kolei Rosja ostrzegła, że może strzelać do wszelkich przyszłych dostaw uzbrojenia NATO na Ukrainę, mówiąc, że dostawy broni są „uprawnionymi celami wojskowymi” dla jej wojska.

Ośrodek Studiów Wschodnich podał, że działania Rosjan nie wskazują, aby utracili oni inicjatywę, a ponoszone straty nie uniemożliwiają im kontynuowania ofensywy na kilku kierunkach równocześnie. Główna część rosyjskiego zgrupowania lądowego znajdowała się 25 km od centrum Kijowa, lecz pod kontrolą ukraińską pozostaje wyjazd w kierunku południowym. Po zewnętrznej stronie pierścienia siły ukraińskie miały zniszczyć rosyjskie stanowisko dowodzenia koło Makarowa.

13 marca 2022

Według gubernatora obwodu lwowskiego Maksyma Kozyckiego siły rosyjskie, przy użyciu ponad 30 pocisków, zbombardowały Międzynarodowe Centrum Pokoju i Bezpieczeństwa w Jaworowie, bazę wojskową wykorzystywaną przez ukraińskie wojsko do przeprowadzania większości ćwiczeń z krajami NATO. Później podał, że w ataku zginęło 35 osób, a 134 zostały ranne, podczas gdy rosyjskie Ministerstwo Obrony twierdziło, że zginęło do 180 najemników spoza Ukrainy, a wiele broni dostarczonej na Ukrainę przez inne kraje zostało zniszczone. Był to najbardziej wysunięty na zachód nalot przeprowadzony przez Rosję od początku wojny. Rosyjskie naloty wyrządziły również znaczne szkody na Międzynarodowym Lotnisku Iwano-Frankiwsk na zachodniej Ukrainie. Donoszono również o ciężkich walkach na wielu frontach w ciągu dnia. Ukraina podała, że kontratakowała w obwodzie charkowskim i wokół Mikołajowa, podczas gdy brytyjskie Ministerstwo Obrony stwierdziło, że siły rosyjskie próbowały izolować siły ukraińskie we wschodniej Ukrainie, a rosyjska marynarka wojenna skutecznie ustawiła blokadę wokół ukraińskiego wybrzeża Morza Czarnego, zatrzymując jej międzynarodowy handel morski. Strona ukraińska podała, że Rosjanie przygotowują się do szturmu na Odessę i koncentrują siły, aby zdobyć Mikołajów i ruszyć na Krzywy Róg na południu kraju.

Władze ukraińskie podały, że w Mariupolu w obwodzie donieckim zginęło ponad 2187 cywilów. Rada Miejska Mariupola stwierdziła, że rosyjskie siły celowo atakują budynki mieszkalne i gęsto zaludnione obszary miasta. Prezydent Zełenski poinformował, że prawie 125 tys. cywilów zostało ewakuowanych w ramach porozumienia o korytarzu humanitarnym, podczas gdy rosyjscy i ukraińscy negocjatorzy informowali o postępach w rozmowach pokojowych. Kilkanaście osób zginęło w wyniku bombardowań Mikołajowa, Charkowa i Czernihowa. Z kolei rosyjskie siły mianowały Galinę Danilchenko nowym merem Melitopola po porwaniu Iwana Fiodorowa. Danilchenko, była radna miasta, wezwała mieszkańców do „dostosowania się do nowej rzeczywistości” i zaprzestania „popełniania czynów ekstremistycznych”. Rada miejska odmówiła jednak uznania Danilczenki za mera i wezwała władze ukraińskie do oskarżenia jej o zdradę stanu. Następnie Rosjanie uprowadzili mera Dniprorudnego w obwodzie zaporoskim Jewgienija Matwiejewa, który odmówił współpracy z wojskiem.

Według Ośrodka Studiów Wschodnich szybkie zakończenie wojny na Ukrainie jest mało prawdopodobne, choć Kijów nadal poszukuje politycznego rozwiązania konfliktu. Walki nabrały charakteru pozycyjnego, a zdecydowana większość sił skupiono wokół dużych miast; Ukraińcy zorganizowali skuteczną obronę. Rosjanie prowadzili ofensywę na dwóch kierunkach. Ze wschodu w stronę linii Dniepru oraz z południa w kierunku położonej w łuku Dniepru uprzemysłowionej części kraju.

14 marca 2022

Według gubernatora obwodu rówieńskiego Witalija Kowala nalot rosyjskich sił powietrznych na wieżę telewizyjną we wsi Antopi na zachodniej Ukrainie zabił co najmniej 19 cywilów, a dziewięciu innych zostało rannych. Z kolei gubernator obwodu dniepropetrowskiego Valentin Reznichenko podał, że w wyniku rosyjskiego bombardowania zniszczono pas startowy i uszkodzono terminal na Międzynarodowym Lotnisku Dniepr. Urzędnik Departamentu Obrony USA stwierdził, że postępy Rosji zostały zatrzymane na prawie wszystkich frontach, lecz w jego ocenie nie powstrzymało to ataków.

Dienis Puszylin, szef DRL, powiedział, że nad ranem zestrzelono ukraińską rakietę Tochka-U nad Donieckiem, której odłamki uderzyły w centrum miasta. Według Ministerstwa Obrony zginęło 23 cywilów. Ukraińskie wojsko stwierdziło jednak, że za atakiem stały siły rosyjskie. W odwecie rosyjskie Ministerstwo Obrony obiecało podjęcie kroków w celu zniszczenia ukraińskich fabryk przemysłu obronnego. Według ministerstwa Rosja znała położenie wszystkich „zagranicznych najemników na Ukrainie”, a siły rosyjskie będą kontynuować atakowanie ich.

Z kolei Syryjskie Obserwatorium Praw Człowieka poinformowało, że ponad 40 tys. Syryjczyków zarejestrowało się, aby walczyć po stronie Rosji na Ukrainie. Dodało również, że ogłoszenia rekrutacyjne zostały wysłane do milicji Al-Katerji, która w przeszłości działała jako pośrednik między rządem syryjskim a grupą Państwa Islamskiego. Ponadto kilku urzędników amerykańskich podało, że Rosja poprosiła Chiny o dostarczenie broni i o pomoc finansową. Ambasada Chin w Waszyngtonie zaprzeczyła jednak, że złożono taką prośbę. Niedługo potem Rosja również zaprzeczyła doniesieniom, jakoby prosiła Chiny o pomoc wojskową.

15 marca 2022

Premierzy Polski, Czech, Słowenii z prezydentem Ukrainy podczas konferencji po spotkaniu w Kijowie 15 marca 2022 roku

Rosyjskie Ministerstwo Obrony stwierdziło, że siły rosyjskie przejęły pełną kontrolę nad ukraińskim obwodem chersońskim i zniszczyły w ciągu ostatnich 24h sześć ukraińskich odrzutowców, siedem śmigłowców i 13 bezzałogowych statków powietrznych. Z kolei zdjęcia satelitarne ukazywały wiele rosyjskich helikopterów płonących na międzynarodowym lotnisku w Chersoniu po tym, jak siły ukraińskie poinformowały o uderzeniu na lotnisko; to drugi ukraiński atak na ten obiekt od czasu, gdy 2 marca wpadł on w ręce Rosjan. Ukraińska armia podała, że odparto rosyjskie ataki na kilku frontach, w okolicach Kijowa, Makarowa, Mikołajowa i Lisiczańska. Ponadto w ciągu ostatniej doby wojska rosyjskie nie posunęły się naprzód, natomiast SZ Ukrainy odparły nowe ataki na Mariupol, w wyniku czego zginęło około 150 żołnierzy rosyjskich. Ponadto wojska rosyjskie weszły do regionalnego szpitala intensywnej terapii w Mariupolu, nie pozwalając pracownikom i pacjentom na opuszczenie placówki – przetrzymując w niej ok. 400 osób jako „zakładników”.

Ukraiński portal Telegraf podał, że pod Mariupolem w zasadzce zorganizowanej przez pułk „Azow” zginął Oleg Mitiajew, rosyjski generał major, dowódca 150. Dywizji Strzelców Zmotoryzowanych. Następnie do Kijowa na spotkanie z prezydentem Zełenskim udała się delegacja przedstawicieli trzech rządów państw Unii Europejskiej: Słowenii (premier Janša), Czech (premier Fiala) i Polski (premier Morawiecki z wicepremierem Kaczyńskim).

Ośrodek Studiów Wschodnich podał, że na większości kierunków ofensywa była powstrzymywana siłami obrońców, bądź wyhamowali ją sami Rosjanie. Obie strony umacniały zajmowane pozycje, a miasta m.in. Kijów i Zaporoże, które nie zostały odcięte od linii zaopatrzenia, rozbudowywały linie obrony i gromadziły zapasy. Na południu Ukrainy trwały zacięte walki, a Rosjanie byli stroną nacierającą. Ponadto siły okupacyjne przejawiały coraz większą brutalność wobec ludności cywilnej.

16 marca 2022

Sztab Generalny SZ Ukrainy poinformował, że Rosjanie od początku inwazji stracili 13,8 tys. ludzi oraz 430 czołgów, 1375 transportery opancerzone i 84 samoloty. Ambasada USA w Kijowie stwierdziła, że ok. 10:00 czasu lokalnego siły rosyjskie rozstrzelały 10 osób stojących w kolejce po chleb w Czernihowie, choć nie dostarczyła na to żadnych dowodów. W późniejszym czasie w mediach społecznościowych zostały opublikowane filmy, pokazujące rzekome następstwa. Z kolei rosyjskie Ministerstwo Obrony zaprzeczyło, jakoby odpowiedzialne były za to siły rosyjskie. Później Ukraina ogłosiła, że jej siły rozpoczęły kontrofensywę w celu odparcia sił rosyjskich zbliżających się do Kijowa, walcząc w Buczy, Hostomelu i Irpieniu. Dodatkowo wojska ukraińskie rozpoczęły również ofensywę pod Mikołajowem w kierunku na Chersoń.

Według gubernatora regionu 53 osoby zginęły w ataku na infrastrukturę cywilną w Czernihowie. Doniecki Regionalny Teatr Dramatyczny w Mariupolu, który był wykorzystywany jako schron przeciwlotniczy dla 1200 cywilów, został w dużej części zniszczony przez bombardowania. Ukraina oskarżyła Rosję o przeprowadzenie nalotu na teatr, jednak rosyjskie władze zaprzeczyły temu, oskarżając pułk „Azow” o zaplanowanie i przeprowadzenie ataku. Z kolei porwany mer Melitopolu Iwan Fiodorow został uwolniony w zamian za dziewięciu rosyjskich jeńców wojennych.

Według Siergieja Ławrowa i Zełenskiego dwustronne rozmowy postępowały. Ławrow stwierdził, że dyskutowana była neutralność Ukrainy. Rzecznik prezydenta Putina Dmitrij Pieskow stwierdził, że patrzą na model demilitaryzacji na wzór Austrii i Szwecji, które mają własne armie, jednak niedługo potem biuro Zełenskiego odrzuciło to. Michaił Podolak, jeden z ukraińskich negocjatorów, stwierdził, że zgodnie z proponowanym planem pokojowym Ukraina zachowa neutralność, zapewni prawa dla osób mówiących po rosyjsku i zignoruje kwestię spornych terytoriów. W zamian zachowa swoje wojsko, podczas gdy kraje sprzymierzone będą interweniować w przypadku ponownego najazdu.

Według OSW wojska rosyjskie skupiały się na umocnieniu wcześniej zajętych pozycji, a w niektórych rejonach kontynuowali ofensywę i prowadzili ostrzał infrastruktury cywilnej (m.in. po raz pierwszy w Berdyczowie, Winnicy i Zaporożu). Ponadto obie strony przegrupowały i wzmacniały swoje siły, a Ukraińcy uruchamiali rezerwy i przygotowywali się do obrony "totalnej". Rosjanie nie zdołali przełamać obrony ukraińskiej w rejonie Lisiczańska i Siewierodoniecka oraz Mariupola. Jednostki rosyjskie zbliżyły się również do Nikopola. Natomiast Sztab Generalny SZ Ukrainy podał, że armia rosyjska straciła do 40% swoich jednostek. Rosjanie ponieśli straty i zatrzymali się na wszystkich kierunkach oraz umocnili pozycję na granicy ukraińsko-białoruskiej.

17 marca 2022

Miasta we wschodniej Ukrainie, Izium i Rubiżne, zostały zajęte przez Rosję. Co najmniej 21 osób zginęło w wyniku ostrzału rosyjskiej artylerii na małe miasteczko Merefa we wschodniej Ukrainie. Następnie Rada Miejska Mariupola podała, że od czasu oblężenia miasta tj. 1 marca, około 80% zabudowy mieszkalnej zostało zniszczone przez codzienne bombardowania, z czego około 30% jest nie do naprawienia. Według Straży Granicznej od początku rosyjskiej inwazji ponad 320 tys. Ukraińców mieszkających za granicą wróciło do kraju.

Według Ośrodka Studiów Wschodnich Rosja kontynuowała uderzenia rakietowo-powietrzne i ostrzał oraz zintensyfikowała niszczenie stacji przekaźnikowych sygnałów radiowych i telewizyjnych, również na zachodniej Ukrainie. Ponadto władze Ukrainy odnotowały coraz większą aktywność sabotażystów i grup dywersyjnych. Brytyjskie Ministerstwo Obrony poinformowało, że według ich służb wywiadowczych wojska inwazyjne miały poważne problemy z zaopatrzeniem, co utrudniało zdobycie żywności i paliwa. Powodem jest brak przewagi powietrznej, brak możliwości budowy mostów i niechęć do przemieszczania się po kraju. Ponadto ukraińskie ataki na szlaki zaopatrzeniowe zmusiły siły rosyjskie do skierowania znacznych sił do ich ochrony, których następnie brakowało do działań ofensywnych.

18 marca 2022

Doradca w biurze prezydenta Ukrainy Ołeksij Arestowycz stwierdził, że siły ukraińskie zniszczyły rosyjskie stanowisko dowodzenia na Lotnisku Chersoń. Podczas tej akcji zginąć miał dowódca rosyjskiej 8. Armii, gen. mjr Andriej Mordwiczew.

Straty

Straty wśród cywilnych obcokrajowców w wyniku działań sił rosyjskich

Państwo	Zabitych	Przypisy
Grecja	12
Azerbejdżan	4
Białoruś	2
Stany Zjednoczone	2
Afganistan	1
Algieria	1
Armenia	1
Bangladesz	1
Indie	1
Irak	1
Irlandia	1
Izrael	1

Całkowite straty bojowe Rosjan, według danych Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych Ukrainy na dzień 12 marca od 24 lutego to:

• ponad 12 tys. ludzi (wliczając w to jeńców i rannych);
• 362 czołgi;
• 1205 bojowych pojazdów opancerzonych;
• 135 systemów artyleryjskich;
• 62 wieloprowadnicowe wyrzutni rakietowe;
• 33 systemy obrony przeciwlotniczej;
• 58 samolotów;
• 83 śmigłowce;
• 585 pojazdów kołowych;
• 3 jednostki pływające;
• 60 cystern;
• 7 bezzałogowców.

12 marca Wołodymyr Zełenski poinformował, że straty wśród żołnierzy ukraińskich wynoszą nieco ponad 1,3 tys.

Rzecznik milicji Donieckiej Republiki Ludowej Eduard Basurin przekazał 7 marca, że zginęło ich 47 żołnierzy, a 179 zostało rannych.

Według Stanów Zjednoczonych po dwóch tygodniach walk (do 9 marca) zginęło od 2 do 4 tys. żołnierzy ukraińskich i od 5 do 6 tys. rosyjskich. 17 marca The New York Times podał liczbę ponad 7 tys. zabitych rosyjskich żołnierzy. Rannych jest od 7 do 14 tysięcy. Szacowane liczby pochodzą od ostrożnych szacunków amerykańskiego wywiadu.

Negocjacje ukraińsko-rosyjskie

W południe czasu polskiego 28 lutego na Białorusi, w miejscowości Homel, rozpoczęły się – bez warunków wstępnych – negocjacje ukraińsko-rosyjskie. W skład ukraińskiej delegacji weszli: przewodniczący partii Sługa Ludu – David Arachamia, minister obrony – Ołeksij Reznikow, doradca szefa gabinetu prezydenta – Michaił Podoljak, pierwszy zastępca przewodniczącego ukraińskiej delegacji do Trójstronnej Grupy Kontaktowej – Andrij Kostin, poseł do Parlamentu Europejskiego – Rustem Umerow oraz wiceminister spraw zagranicznych – Nikołaj Tochicki. Stronę rosyjską reprezentowali: przewodniczący delegacji i doradca prezydenta Putina – Władimir Miediński, ambasador Rosji na Białorusi – Boris Gryzłow, poseł – Leonid Słuck, wiceminister spraw zagranicznych – Andriej Rudenk oraz wiceminister obrony – Aleksander Fomin. Negocjacje trwały ok. 5 godzin. Miediński zapowiedział dalsze spotkania.

Druga tura negocjacji rozpoczęła się 3 marca na białoruskim obszarze Puszczy Białowieskiej. Strony porozumiały się w kwestii utworzenia korytarzy humanitarnych dla ewakuacji ludności cywilnej z obszarów, na których toczone były najcięższe walki, tj. Mariupol i Chersoń. Zapowiedziano stworzenie specjalnych kanałów komunikacyjnych i sformułowanie stosownych procedur logistycznych w celu przeprowadzenia ewakuacji.

Trzecia runda negocjacji odbyła się w poniedziałek, 7 marca w obwodzie brzeskim na Białorusi i trwała ponad 3 godziny. Według strony ukraińskiej rozmowy nie przyniosły znaczącego przełomu. Ukraiński negocjator Mychajło Podoliak poinformował, że doszło do niewielkiego postepu w sprawie organizacji korytarzy humanitarnych. Tego samego dnia minister spraw zagranicznych Turcji Mevlut Cavusoglu ogłosił, że szefowie dyplomacji Rosji i Ukrainy spotkają się w czwartek w Antalyi. Również w poniedziałek rzecznik Kremla, Dmitrij Pieskow, przedstawił warunki, jakie muszą być spełnione, by Rosjanie przerwali działania zbrojne na Ukrainie. Są to: zmiana konstytucji Ukrainy tak, aby zapisano w niej neutralność kraju, uznanie rosyjskiej aneksji Krymu i uznanie niepodległości Donieckiej Republiki Ludowej i Ługańskiej Republiki ludowej.

Mediacji podjęli się wcześniej prezydent Francji i premier Izraela. Emmanuel Macron, w sprawie koncentracji wojsk przy granicy rosyjsko–ukraińskiej spotykał się z Putinem w Moskwie jeszcze przed inwazją – 7 i 11 lutego. Po pierwszej z tych wizyt odwiedził również Kijów. Już po ataku kilkukrotnie przeprowadził z prezydentem Rosji wielogodzinne rozmowy telefoniczne. Do 6 marca Macron z Putinem rozmawiali w ten sposób czterokrotnie. Natomiast Naftali Bennett odwiedził Moskwę 5 marca – dziesiątego dnia walk. Był pierszym przywódcą państw zachodnich, który złożył wizytę w Moskwie od rozpoczącia inwazji na Ukrainę. Tego samego dnia Bennett rozmawiał telefonicznie z prezydentem Ukrainy. Po czym do 8 marca rozmawiał dwukrotnie telefonicznie z prezydentem Rosji. Podczas kurtuazyjnej wizyty inaugurującej sprawowanie urzędu, sprawę ukraińską poruszał również kanclerz Niemiec – Olaf Scholtz, rozmawiając z Putinem w Moskwie 15 lutego, dzień po wizycie w Kijowie.

Uchodźcy

Polscy wolontariusze pomagają uchodźcom na dworcu Przemyśl Główny

Z rozpoczęciem działań wojennych tysiące Ukraińców skierowało się do zachodnich granic swego państwa. Już pierwszego dnia konfliktu na przejściach granicznych z Polską, Słowacją, Węgrami, Mołdawią i Rumunią powstały kolejki pojazdów i pieszych. Większość uchodźców to kobiety i dzieci. W związku z wprowadzeniem stanu wojennego mężczyzn obywatelstwa ukraińskiego w wieku od 18 do 60 lat obowiązuje zakaz wyjazdu z kraju.

Punkt pomocy uchodźcom z Ukrainy przy Dworcu Zachodnim w Warszawie

Według danych UNHCR do 18 marca Ukrainę opuściło 3 323 000 osób, z czego 2 011 000 udało się do Polski, 509 tys. do Rumunii, 359 tys. do Mołdawii, 299 tys. na Węgry, 240 tys. na Słowację, 185 tys. do Rosji. Uchodźcy w Mołdawii i Rumunii w niewielkiej części starali się o status uchodźcy – większość planowała dostać się do Czech i Polski.

Następstwa

Konsekwencje prawne

Inwazja Rosji na Ukrainę stanowi naruszenie Karty Narodów Zjednoczonych. Zgodnie z prawem międzynarodowym stanowi zbrodnię agresji, która może być ścigana na mocy jurysdykcji uniwersalnej. 25 lutego organizacja Amnesty International oświadczyła, że posiada niezbite dowody na to, że Rosja naruszyła międzynarodowe prawo humanitarne, a niektóre z jej ataków mogą być uznane za zbrodnie wojenne. Organizacja ta oraz Human Rights Watch stwierdziły, że siły rosyjskie przeprowadziły masowe ataki na obiekty cywilne, w tym na szpitale, m.in. wystrzeliły w kierunku szpitala w Wuhłedarze pocisk balistyczny 9K79 Toczka z głowicą zawierającą amunicję kasetową, w wyniku czego zginęło czterech cywilów, a dziesięciu zostało rannych, w tym sześciu pracowników służby zdrowia. Po ostrzelaniu przez Rosjan (w piątek 25 lutego, około południa), przedszkola w Ochtyrce ukraińskie ministerstwo spraw zagranicznych zapowiedziało, że dotychczasowe i przyszłe ataki na ludność cywilną posłużą jako materiał dowodowy w postępowaniu przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym, mającym na celu zbadanie aktów ludobójstwa i zbrodni wojennych popełnionych na Ukrainie.

27 lutego Ukraina skierowała do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości pozew przeciwko Rosji. Następnego dnia naczelny prokurator MTK Karim Khan rozpoczął śledztwo w sprawie ewentualnych zbrodni na Ukrainie. 27 lutego również polski Instytut Pileckiego powołał Centrum Dokumentowania Zbrodni Rosyjskich na Ukrainie im. Rafała Lemkina, które zajmuje się zbieraniem świadectw ludności cywilnej i żołnierzy ukraińskich, podobne dane od uchodźców gromadzi ABW, a także Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris.

16 marca MTS postanowił o środkach tymczasowych w sporze Ukraina–Rosja, które sprowadzają się do nakazu wstrzymania przez Rosję i podległe jej oddziały operacji wojskowych na terytorium Ukrainy oraz do nakazu powstrzymania się przez obie strony od akcji, które mogłyby spotęgować ten spór.

Konsekwencje gospodarcze

Sytuacja w krajach konfliktu

Natychmiastowym skutkiem inwazji stała się zapowiedź sankcji gospodarczych ze strony wielu państw i organizacji międzynarodowych. W efekcie już pierwszego dnia inwazji nastąpił na giełdzie moskiewskiej gwałtowny spadek indeksu RTS o 39% i to pomimo dwugodzinnego zawieszenia notowań. Notowania zawiesiła także Giełda Papierów Wartościowych w Petersburgu. Wartość rubla rosyjskiego spadła do rekordowo niskiego poziomu w stosunku do dolara amerykańskiego. W celu ustabilizowania rynku Centralny Bank Federacji Rosyjskiej ogłosił pierwszą interwencję rynkową od czasu aneksji Krymu w 2014 roku. Mimo tych działań rubel wciąż tracił i 25 lutego dolar kosztował 92 ruble (74 przed konfliktem), a euro – 103 ruble (wobec ok. 80 rubli). Rosjanie rzucili się do dokonywania wypłat, zwłaszcza oszczędności walutowych, oraz zakupów sprzętu elektronicznego i AGD (objętych sankcjami), który w efekcie podrożał nawet o 30%. 28 lutego rano wartość rubla spadła do 119 za dolara. Niektóre banki oferowały dolara nawet za ponad 170 rubli. Centralny Bank Federacji Rosyjskiej dla ratowania sytuacji finansowo-gospodarczej podniósł główną stopę referencyjną z 9,5% do 20%. Po tygodniu inwazji i wprowadzania kolejnych sankcji agencje ratingowe takie jak: Moody’s, Fitch i Standard & Poor’s obniżyły ratingi Rosji do poziomu śmieciowego, a ostatnia z agencji ostrzegła nawet przed bankructwem kraju.

Narodowy Bank Ukrainy zawiesił rynki walutowe i ustalił kurs sztywny. Ograniczył także wypłaty gotówki do 100 tys. hrywien dziennie oraz zabronił wypłat w walutach obcych przez obywateli. Ukraińska Giełda Papierów Wartościowych PFTS poinformowała 24 lutego, że obrót został zawieszony z powodu „zdarzeń nadzwyczajnych”.

W związku z wnioskiem rosyjskiego Ministerstwa Obrony o wstrzymanie lotów przez jednostki kontroli ruchu lotniczego Ukrainy, przestrzeń powietrzna nad Ukrainą została ograniczona do ruchu niecywilnego, a cały obszar został uznany przez Agencję UE ds. Bezpieczeństwa Lotniczego za strefę aktywnego konfliktu.

Wpływ na gospodarkę globalną

Następstwem inwazji był też wzrost ceny ropy Brent powyżej 100 dolarów za baryłkę (po raz pierwszy od 2014 roku). Znacząco podrożała pszenica, osiągając cenę najwyższą od 2008 roku (Rosja i Ukraina wytwarzają 30% światowej podaży). W niektórych krajach zależnych od importu rosyjskiej i ukraińskiej pszenicy (np. Egipcie) skok cen wywołał obawy przed niepokojami społecznymi.

Dyrektor zarządzająca Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Kristalina Georgiewa, ostrzegła, że konflikt stanowi poważne ryzyko gospodarcze dla regionu i w skali międzynarodowej. Dodała, że Fundusz może pomóc innym krajom dotkniętym konfliktem, rozszerzając pakiet pożyczek o wartości 2,2 miliarda dolarów przygotowywany na pomoc Ukrainie. Podobnie prezes Banku Światowego David Malpass stwierdził, że konflikt będzie miał daleko idące skutki gospodarcze i społeczne. Zapowiedział też przygotowanie możliwości znacznego wsparcia gospodarczego i fiskalnego dla Ukraińców oraz państw regionu.

Sankcje gospodarcze

Transparent z protestu w Sztokholmie 27 lutego 2022

Natychmiast po wybuchu konfliktu przywódcy wielu krajów i organizacji międzynarodowych potępili atak Rosji i zapowiedzieli wprowadzenie sankcji gospodarczych wobec tego kraju.

24 lutego rano przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen zapowiedziała wprowadzenie „potężnych” sankcji unijnych skierowanych przeciw Rosji. Objęto nimi transfery technologiczne, rosyjskie banki i aktywa. Wysoki przedstawiciel UE do spraw zagranicznych Josep Borrell zapowiedział, że Rosja stanie w obliczu „bezprecedensowej izolacji”, ponieważ sankcje UE będą „najostrzejszym pakietem kiedykolwiek wdrożonym przez Unię”. Stwierdził także, że „są to jedne z najczarniejszych godzin w Europie od II wojny światowej”. Brytyjski premier Boris Johnson ogłosił zamknięcie rosyjskim bankom i ponad stu osobom fizycznym z Rosji dostępu do brytyjskiego systemu finansowego oraz zamrożenie ich aktywów. Niemiecki kanclerz Olaf Scholz w odpowiedzi na rosyjską inwazję zamroził proces certyfikacji gazociągu Nord Stream 2. 28 lutego dotychczas zachowująca neutralność Szwajcaria zdecydowała się na przyłączenie do unijnych sankcji. Według dziennika „Bildt” w Szwajcarii mogło znajdować się nawet 1/3 majątków rosyjskich oligarchów. Tego samego dnia również Monako zadeklarowało wdrożenie unijnych sankcji na Rosję.

Prezydent Stanów Zjednoczonych Joe Biden ogłosił wprowadzenie sankcji wobec czterech rosyjskich banków oraz „skorumpowanych miliarderów” bliskich Putinowi. Stany Zjednoczone wprowadziły również kontrolę eksportu, ograniczyły dostęp Rosji do zaawansowanych technologicznie produktów, zarówno sprzętu, jak i oprogramowania, do których stworzenia wykorzystano jakąkolwiek część lub własność intelektualną pochodzącą ze Stanów Zjednoczonych. Sankcja wymaga, aby każda osoba lub firma, która chce sprzedawać do Rosji technologię, półprzewodniki, oprogramowanie szyfrujące, lasery lub czujniki, zażądała licencji, której domyślnie się odmawia. Sankcja koncentruje się na przemyśle stoczniowym, lotniczym i obronnym. Oznacza to m.in. że nie będzie możliwości aktualizacji oprogramowania i poprawek luk w zabezpieczeniach (wyjątek przyjęto dla aktualizacji smartfonów Google i Apple, aby mieć mniejszy wpływ na przeciętnych Rosjan). Uważa się, że sankcja w odniesieniu do sprzętu spowoduje stopniową degradację infrastruktury technologicznej Rosji. 8 marca Biden ogłosił wprowadzenie całkowitego embarga na import ropy, gazu i węgla z Rosji.

Jedną z najcięższych sankcji wobec Rosji było jej odcięcie od globalnego systemu płatności międzybankowych SWIFT. Głównym powodem oporów przed jej wprowadzeniem były obawy o wstrzymanie w konsekwencji dostaw do Europy niezbędnych surowców energetycznych z Rosji. 26 lutego ostatni kraj UE, który bronił usunięcia Rosji ze SWIFT, Niemcy, zgodziły się na „ukierunkowane” usunięcie Rosji ze SWIFT. Wprowadzone 2 marca blokady w systemie SWIFT nie obejmują jednak rosyjskich banków obsługujących płatności za energię: Sbierbanku i Gazprombanku.

Sankcje odwetowe

Dekret z 28 lutego zakazuje rezydentom Rosji (m.in. osobom przebywającym na terenie Rosji przez co najmniej 183 dni w roku) przelewania obcych walut na konta w zagranicznych bankach i instytucjach finansowych oraz dokonywania przelewów za pomocą elektronicznych środków płatniczych zagranicznych dostawców bez otwierania rachunku bankowego.

1 marca, ze skutkiem od 2 marca, Putin zadekretował, że obywatele państw „nieprzyjaznych Rosji i jej obywatelom” potrzebują do dokonania transakcji rosyjskimi papierami wartościowymi, nieruchomościami oraz pożyczkami i kredytami w rublach zezwolenia komisji rządu Rosji ds. kontroli inwestycji zagranicznych. Komisja ta może też ustalać warunki, po których spełnieniu cudzoziemiec związany z państwem „nieprzyjaznym” Rosji będzie mógł sprzedać lub kupić w Rosji papiery wartościowe i nieruchomości lub zaciągnąć pożyczkę. Ten sam dekret zakazuje wywozu z Rosji waluty obcej w ilości przekraczającej równowartość 10 tys. USD.

Blokady przestrzeni powietrznych i blokady morskie

25 lutego jako pierwsza Wielka Brytania, a następnie Polska, Bułgaria i Czechy zakazały rosyjskim liniom lotniczym i samolotom prywatnym korzystania ze swojej przestrzeni powietrznej. Wkrótce dołączyły do tego zakazu także Mołdawia, Estonia, Rumunia, Słowenia, Łotwa i Litwa. Ten sam krok zapowiedziały 27 lutego Finlandia, Szwecja, Dania, Niemcy (na okres 3 miesięcy), Włochy, Belgia, Austria i Irlandia, 28 lutego przestrzeń powietrzną zamknęła Grecja i Cypr. W sumie praktycznie cała przestrzeń nad Europą, a poza nią także nad Kanadą i USA, została zamknięta dla samolotów rosyjskich. Rosjanie w odpowiedzi zamknęli swoją przestrzeń powietrzną najpierw dla przewoźników z krajów, które zainicjowały blokadę (Wielkiej Brytanii, Bułgarii i Polski), a następnie już wszystkich 36.

Największy rosyjski przewoźnik krajowy, S7 Airlines, ogłosił, że odwołuje wszystkie loty do Europy, a amerykański przewoźnik Delta Air Lines ogłosił, że zawiesił współpracę z Aerofłotem. Aerofłot odcięty został 3 marca od Globalnego Systemu Dystrybucji, umożliwiającego dokonywanie rezerwacji lotów i ich zakupu na loty zagraniczne i krajowe.

28 lutego swoje porty dla rosyjskich statków zamknęła Wielka Brytania. 1 marca to samo uczyniła Kanada, rozszerzając przy tym blokadę na kanadyjskie wody terytorialne.

Reakcje przedsiębiorstw

W ciągu kolejnych dni inwazji wiele prywatnych przedsiębiorstw zdecydowało się na nałożenie na Rosję (często również na Białoruś) sankcji we własnym zakresie. 28 lutego w Polsce wycofanie z obrotu produktów wyprodukowanych w Rosji lub należących do firm z kapitałem rosyjskim ogłosiły: sieć Netto, polskie oddziały sieci Rossmann i InPost. Koncern paliwowy BP ogłosił decyzję o sprzedaży swoich akcji (19,75%) w rosyjskim Rosniefcie. Disney, Sony i Warner Bros. wstrzymały premiery kinowe w Rosji. 1 marca o wstrzymaniu zleceń na przewóz kontenerów do i z Rosji postanowili trzej liderzy światowego transportu kontenerowego: Mediterranean Shipping Company, Maersk i CMA CGM. Norweski Państwowy Fundusz Emerytalny zadecydował o sprzedaży swoich inwestycji w Rosji. Dostawy przesyłek do Rosji zawiesił Fedex, UPS i DHL. Sprzedaż pojazdów i części do Rosji zawiesił Mercedes, Jaguar, Harley-Davidson, Ford, General Motors, BMW, Chevrolet, Cadillac, Audi, Porsche, Renault, Scania, Toyota i Volvo. Z firm technologicznych sprzedaż lub dostawy produktów do Rosji zawiesiła Nokia, HP, Dell, AMD, Intel, Apple, Ericsson, Lenovo. Możliwość transakcji w Rosji lub z rosyjskimi bankami objętymi sankcjami zablokowała Visa, MasterCard, PayPal oraz Paysera.

Kontrowersje wzbudziły niejasności wokół koncernu Coca–cola który posiada w Rosji 10 fabryk. 4 marca rosyjska agencja prasowa Tass poinformowała, że koncern nie zamierza zakończyć działaności w tym kraju. Tego samego dnia wieczorem ukraińska agencja Interfax–Ukraine poinformowała o decyzji dużych sieci ukraińskich sklepów (Novus, Varus, Silpo, Fora, FOZZY, Thrash), wycofujących ze sprzedaży produkty Coca–coli. Informacja o kontynuacji działności przez Coca–colę w Rosji odbiła się szerokiem echem w krajach zachodnich, na co koncern odpowiedział następnego dnia informując o wycofaniu się z rynku rosyjskiego. W podobnej atmosferze odebrano doniesienia brytyjskiego dziennika „Daily Mail” który (powołując się na chiński portal branżowy „Reports in China” i poniedziałkowy komentarz ministra obrony Australii Petera Duttona), poinformował 7 marca, że chiński Huawei wspierał inwazję szkoląc 50 tysięcy rosyjskich specjalistów w walce z cyberatakami. Szkolenie miało się odbyć bezpośrednio po ataku na rosyjskie strony rządowe (w pierwszym tygodniu inwazji), na których hakerzy publikowali zdjęcia nagrobków. Agencja public relations reprezentująca polski oddział Huawei, w lakoniczym komunikacie zdementowała tę informację. Niemniej współpracę sponsorską z koncernem zerwał m.in. Robert Lewandowski o czym informowały nawet media spoza Europy. Kontrakt z Lewandowskim opiewał na 5 milionów euro.

Konsekwencje kulturowe

W sporcie

Władze fińskiego klubu hokeja na lodzie Jokerit 25 lutego 2022 wycofały drużynę z rosyjskich rozgrywek KHL w sezonie 2021/2022. Na skutek inwazji ze wszystkich struktur tych rozgrywek 27 lutego 2022 wycofał się łotewski klub Dinamo Ryga, uczestniczący w lidze od jej początku w 2008. 28 lutego 2022 Międzynarodowa Federacja Hokeja na Lodzie (IIHF) zawiesiła udział wszystkich drużyn narodowych i klubowych z Rosji i Białorusi każdej kategorii wiekowej we wszystkich zawodach i imprezach do odwołania.

Tego samego dnia FIA za porozumieniem sponsorów podjęła decyzję o odwołaniu planowanego na 25 września 2022 Grand Prix Rosji Formuły 1.

Międzynarodowa Federacja Narciarska 25 lutego ogłosiła odwołanie wszystkich mających odbyć się w Rosji zawodów w sezonie 2021/2022. Ponadto podczas wszystkich ceremonii zamiast hymnu i flagi Rosji będzie używany hymn i flaga FIS, choć zawodnicy z Rosji mogą startować jako reprezentanci swojego kraju.

26 lutego 2022 Polski Związek Piłki Nożnej ogłosił, że reprezentacja Polski w piłce nożnej nie zagra meczu barażowego do mistrzostw świata przeciw Rosji (zaplanowanego na 24 marca 2022). Tego samego dnia szwedzka federacja piłkarska wydała komunikat, że także kadra tego kraju nie zagra ewentualnego spotkania z Rosją w ramach tych samych baraży. 27 lutego o takiej samej decyzji poinformowała federacja czeska.

Międzynarodowa Unia Biathlonu oraz Międzynarodowa Federacja Gimnastyczna ogłosiły 26 lutego, że sportowcy z Rosji i Białorusi będą mogli startować w organizowanych przez nie zawodach tylko jako zawodnicy neutralni, niereprezentujący swoich państw.

28 lutego 2022 władze niemieckiego klubu piłkarskiego FC Schalke 04 ogłosiły przedterminowe zakończenie współpracy z głównym sponsorem, rosyjskim przedsiębiorstwem Gazprom, która trwała od 2007, zgodnie z odnowioną umową z 2021 miała obowiązywać do 2025. Tego samego dnia FIFA i UEFA ogłosiły zawieszenie rosyjskich klubów i reprezentacji narodowej we wszystkich rozgrywkach. UEFA podjęła również decyzję o zakończeniu współpracy z Gazpromem we wszystkich organizowanych rozgrywkach, tj. Lidze Mistrzów, rozgrywkach reprezentacji narodowych w ramach UEFA oraz Mistrzostwach Europy w 2024 r.

1 marca Międzynarodowa Federacja Narciarska, po deklaracjach strony polskiej (organizatorów Mistrzostw Świata Juniorów w Zakopanem), oraz strony norweskiej (organizatorów Raw Air, a następnie Mistrzostw Świata w Lotach Narciarskich), ogłosiła, że zawiesza do końca sezonu 2021-2022 starty zawodników z Rosji i Białorusi.

1 marca Europejska Konfederacja Piłki Siatkowej (CEV) oraz Międzynarodowa Federacja Piłki Siatkowej (FIVB) oświadczyły, że „wszystkie rosyjskie i białoruskie drużyny narodowe, sportowcy, kluby i działacze nie kwalifikują się do udziału w imprezach”, co dotyczy imprez siatkówki halowej, plażowej i na śniegu. Wcześniej władze klubu ZAKSA Kędzierzyn-Koźle ogłosiły, że drużyna nie przystąpi do rywalizacji w ćwierćfinale siatkarskiej Ligi Mistrzów przeciwko Dinamo Moskwa.

1 marca oświadczenie wydała także Międzynarodowa Federacja Tenisowa (ITF), która odwołała wszystkie wydarzenia pod egidą ITF w Rosji i Białorusi, a także zawiesiła członkostwo w swoich strukturach Rosyjskiej i Białoruskiej Federacji Tenisowych. Podobne sankcje nałożyły władze kobiecej (Women’s Tennis Association) i męskiej (Association of Tennis Professionals) federacji tenisowych.

Również 1 marca organizacja promująca walki MMA – KSW zapowiedziała zawieszenie współpracy z rosyjskimi zawodnikami oraz zablokowanie transmisji z gali w rosyjskiej telewizji.

W muzyce

Rosja została wykluczona z udziału w Konkursie Piosenki Eurowizji 2022. Wielu polskich artystów muzycznych nagrało proukraińskie utwory (np. „Mimo burz” Margaret i Kacezeta oraz „Mamo tyś płakała” autorstwa Sanah i Igora Herbuta) lub przeznaczyło dochód ze swoich albumów dla potrzebujących Ukraińców. Symbolem walki ukraińskich żołnierzy stał się utwór „Bayraktar” nawiązujący do tureckich samolotów bojowych o tej samej nazwie, który już w pierwszych dniach wojny został wyświetlony ponad milion razy. Telewizja Polska wraz z organizacją Caritas 27 lutego zorganizowały koncert „Solidarni z Ukrainą”. Inny koncert został zorganizowany przez Narodowe Forum Muzyki. Swój sprzeciw wyrażali również ukraińscy muzycy i zespoły, tacy jak Go A czy Lena Usenko.

Reakcje międzynarodowe

ONZ

25 lutego Rada Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych głosowała nad rezolucją potępiającą agresję Rosji na Ukrainę przygotowaną przez Stany Zjednoczone i Albanię. Większość krajów głosowała za rezolucją, ale weto Rosji uniemożliwiło jej przyjęcie. Od głosu wstrzymały się: Chiny, Indie i Zjednoczone Emiraty Arabskie.

2 marca Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło rezolucję potępiającą Rosję i wzywającą do wycofania jej wojsk z terenu Ukrainy. Za przyjęciem rezolucji opowiedziało się 141 państw, przeciwnych było 5 krajów oprócz Rosji i Białorusi, Syria, Korea Północna i Erytrea. Od głosu wstrzymało się 35 państw między innymi: Armenia, Iran, Chiny, Kazachstan oraz Indie.

Rada Europy

25 lutego z inicjatywy Polski i Ukrainy Rosja została zawieszona w prawach członka Rady Europy. 15 marca Rosja została wydalona z Rady Europy, po tym jak formalnie złożyła wniosek w sprawie wystąpienia z tej organizacji.

Unia Europejska

3 marca Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych ustaliła istnienie sytuacji masowego napływu wysiedleńców w rozumieniu art. 5 dyrektywy o ochronie tymczasowej, która tym samym zostaje zastosowana po raz pierwszy. Uchodźcy z Ukrainy zyskują prawo tymczasowego pobytu w każdym państwie członkowskim, do którego dotrą, bez konieczności wszczynania postępowania azylowego. Mają przy tym dostęp do rynku pracy, edukacji, opieki medycznej i świadczeń socjalnych. Poza tym Komisja Europejska zdecydowała o przeznaczeniu co najmniej 500 mln euro z budżetu UE na pomoc dla uchodźców z Ukrainy oraz dalszych 500 mln euro, w ramach Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju, na zakup sprzętu dla Ukrainy, w tym – po raz pierwszy – śmiercionośnego. Kolejne 500 mln euro na sprzęt wojskowy i broń dla ukraińskiego wojska z tego instrumentu zatwierdzono na szczycie w Wersalu, który odbył się 10–11 marca. Tam też zdecydowano, że nie będzie szybkiej ścieżki przyjęcia Ukrainy do UE.

NATO

Na wniosek Polski, Rumunii, Litwy, Łotwy i Estonii na podstawie art. 4 Traktatu północnoatlantyckiego rozpoczęły się konsultacje Rady Północnoatlantyckiej. Premier Estonii Kaja Kallas wydała oświadczenie: „Szeroko zakrojona agresja Rosji jest zagrożeniem dla całego świata i wszystkich państw NATO, dlatego należy zainicjować konsultacje NATO w sprawie wzmocnienia bezpieczeństwa członków sojuszu. Najskuteczniejszą odpowiedzią na rosyjską agresję jest jedność”. NATO ogłosiło plany zwiększenia liczebności swoich wojsk w krajach bałtyckich, Rumunii i Polsce.

Po posiedzeniu Rady Bezpieczeństwa ONZ 25 lutego Stoltenberg zapowiedział, że po raz pierwszy część NATO Response Force zostanie rozmieszczona wśród członków NATO wzdłuż wschodniej granicy Sojuszu. Stwierdził, że będą to siły zdolne do szybkiego reagowania (ang. Very High Readiness Joint Task Force, VJTF), obecnie kierowane przez Francję. Stany Zjednoczone ogłosiły 24 lutego, że rozmieszczą dodatkowo 7 tys. żołnierzy, którzy dołączą do 5 tys. już znajdujących się w Europie. Pod dowództwo NATO, po raz pierwszy od czasów zimnej wojny, trafiła także grupa uderzeniowa lotniskowców z USS Harry S. Truman, która weszła na Morze Śródziemne w poprzednim tygodniu w ramach planowanych ćwiczeń.

Reakcje państw i organizacji

Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski z prezydentem RP Andrzejem Dudą w Kijowie na dzień przed inwazją

Flaga Ukrainy na Ambasadzie RP w Sarajewie

Rzeczniczka chińskiego MSZ Hua Chunying w pierwszym dniu po ataku wojsk rosyjskich na Ukrainę oświadczyła, że „Rosja to niepodległy kraj i może sama podejmować decyzje na podstawie własnych interesów”. Sprzeciwiła się nazywaniu rosyjskich działań na Ukrainie „inwazją” i oskarżyła USA o podsycanie napięć.

Pomoc militarna dla Ukrainy

Jednym z pierwszych państw zachodnich, które zadeklarowało wsparcie militarne, była Wielka Brytania, prowadząca szkolenia wojskowe na terenie Ukrainy co najmniej od jesieni 2020 roku. W listopadzie 2021 roku w Kijowie doszło do wizyty ministra obrony Wielkiej Brytanii, Bena Wallace’a, w wyniku której podpisano porozumienie dotyczące współpracy w obszarze rozwoju marynarki wojennej Ukrainy. 1 lutego 2022 – na trzy tygodnie przed inwazją – doszło w Kijowie do spotkania premierów Wielkiej Brytanii, Polski i Ukrainy. BBC nazwała spotkanie „nowym sojuszem obronnym” w obliczu rosyjskiego zagrożenia. Jeszcze do połowy lutego 2022 roku stu brytyjskich żołnierzy było obecnych na Ukrainie, przeprowadzając szkolenia z obsługi broni przeciwpancernej. 23 lutego – dzień przed inwazją – premier Boris Johnson poinformował o kolejnych dostawach brytyjskiej broni do Ukrainy oraz o wszczęciu postępowania mającego na celu zbadanie, czy rosyjska stacja telewizyjna RT (dawniej Russia Today) nie naruszała warunków brytyjskiej licencji, co mogłoby być podstawą do odebrania jej uprawnień do nadawania. Kwestia tego, że stacja w otwarty sposób przekazująca punkt widzenia Kremla swobodnie nadawała w Wielkiej Brytanii, była kilkukrotnie podnoszona podczas dyskusji w Izbie Gmin.

Państwa zachodnie nie zaangażowały się wprost w konflikt militarnie, lecz USA i Wielka Brytania udostępniały na bieżąco władzom Ukrainy informacje wywiadowcze, w szczególności dane wywiadu elektronicznego, pozwalające na organizację obrony.

Przez wiele tygodni przed inwazją powołany na początku grudnia 2021 roku nowy rząd niemiecki odmawiał dostaw broni dla Ukrainy. Minister spraw zagranicznych, Annalena Baerbock, uzasadniała to stanowisko doświadczeniami historycznymi. Jednocześnie, jak wskazywał Sztokholmski Międzynarodowy Instytut Badań nad Pokojem (SIPRI), Niemcy pozostawały jednym z wiodących na świecie producentów i eksporterów broni. Rząd niemiecki początkowo zadeklarował tylko przekazanie 5000 hełmów, co spotkało się z krytyką w wielu mediach europejskich. Jednak kilka dni po inwazji, w piątek 26 lutego, kanclerz Niemiec Olaf Scholz, poinformował, że z rezerwy Bundeswehry na Ukrainę dostarczonych zostanie 1000 sztuk broni przeciwpancernej i 500 rakiet ziemia-powietrze „Stinger”. 3 marca dodano do tego 2700 radzieckich ręcznych pocisków rakietowych „Strela”.

Do zmiany stanowiska po trzech dniach od inwazji doszło również we Francji i w Belgii. Przedtem rząd Belgii „stał na wypracowanym w drodze konsensusu” stanowisku ignorowania próśb z Kijowa. Jednak w piątek 26 lutego minister spraw zagranicznych Belgii Sophie Wilmes zadeklarowała pomoc militarną. Tego samego dnia Francja podjęła decyzję o dodatkowych transportach sprzętu defensywnego oraz zapewniła dostawy paliwa dla Ukrainy. Jednocześnie administracja prezydenta poinformowała o zamrożeniu aktywów finansowych rosyjskich „osobistości” we Francji oraz dyplomatyczne wsparcie na rzecz wykluczenia Rosji z systemu SWIFT.

Przenośne przeciwlotnicze zestawy rakietowe Piorun polskiej produkcji zostały przekazane na Ukrainę przez polski rząd

W pierwszym dniu inwazji w wypowiedzi dla TVN24, ambasador Ukrainy w Polsce, Andrij Deszczyca, poinformował, że na Ukrainie jest już polski sprzęt wojskowy. Armia ukraińska dysponowała m.in. polskimi przenośnymi przeciwlotniczymi zestawami rakietowymi Piorun, dronami i amunicją wyprodukowaną w Polsce. 28 lutego portal Onet upublicznił informację, że Polska wspomagała Ukrainę również pociskami rakietowymi powietrze-powietrze R-73, które są uzbrojeniem MiGów-29, popularnych myśliwców na Ukrainie. Tego samego dnia 18 krajów europejskich oraz Stany Zjednoczone i Kanada przekazały lub zadeklarowały przekazanie Ukrainie sprzętu wojskowego, amunicji, paliw, środków komunikacji i transportowych. Pozostałe kraje europejskie zadeklarowały przynajmniej pomoc humanitarną. Po raz pierwszy w historii Unii Europejskiej także ona przekazała 450 mln euro na uzbrojenie ofensywne i 50 milionów na defensywne. Rolę centrum logistycznego dla przerzutu sprzętu na terytorium Ukrainy pełni Polska. 15 marca, 21. dnia inwazji koleją do Kijowa przybyła pierwsza delegacja rządowa. W jej skład weszli szef polskiego rządu – Mateusz Marowiecki, wicepremier Jarosław Kaczyński, premier Czech Petr Fiala i premier Słowenii Janez Jansa. Na konferencji prasowej po wieczornym spotkaniu z prezydentem Ukrainy, Jarosław Kaczyński wezwał do powołania misji pokojowej NATO o charakterze militarnym. Według Kaczyńskiego nie wymaga ona członkowska Ukrainy w NATO. Na pytanie dziennikarza o przekazanie przez Polskę myśliwców bojowych, Kaczyński odpowiedział, że nie wszystkie ustalenia mogą być obecnie ujawnione.

Od 2020 roku Turcja dostarcza do Ukrainy drony Bayraktar TB2 wraz z uzbrojeniem podwieszanym – lekkimi bombami naprowadzanymi laserowo MAM-C i MAM-L. Informacje o ostatniej dostawie podał 2 marca minister obrony Ukrainy.

W poniedziałek 28 lutego, piątego dnia od inwazji, po tym, jak władze Ukrainy ogłosiły tworzenie ochotniczych oddziałów międzynarodowych, pojawiły się pierwsze akty wsparcia. Parlament Łotwy jednomyślnie uchwalił poprawkę do ustawy o bezpieczeństwie narodowym (dotychczas zabraniającej udziału w wojskach obcych państw), w której zapisano, że łotewscy ochotnicy będą mogli walczyć w obronie Ukrainy. Jednocześnie zastrzeżono, że wspierający stronę rosyjską będą musieli się liczyć z odpowiedzialnością karną. Ukrainy broni już około 70 Japończyków.

Pomoc dla Ukrainy w cyberwojnie

Protest w Tokio 26 lutego 2022

Przyłączenie się do blokowania rosyjskich stron internetowych i „wypowiedzenie wojny Rosji” zadeklarowała międzynarodowa grupa hakerów Anonymous oraz Cyber Partizans – białoruscy hakerzy walczący z reżimem Aleksandra Łukaszenki. Przypuszczano, że działania grupy zwanej „IT Army” były koordynowane przez przedstawicieli administracji ukraińskiej. Hakerzy ogłosili zhakowanie rosyjskiej telewizji państwowej (zamiast jej transmisji nadali materiały przygotowane przez stronę ukraińską), mieli wyłączyć internetową telewizję Russia Today, przyłączyć się do blokady stron administracji rządowej i największych przedsiębiorstw rosyjskich na czele z Gazpromem. Ogłosili też udostępnienie bazy danych wykradzionych z Białorusi i nagrań wojskowej komunikacji rosyjskiej armii. Władze rosyjskie początkowo zaprzeczały, że strony rządowe są atakowane z zewnątrz, ale 27 lutego państwowa agencja prasowa TASS przyznała, że strony rosyjskie padają ofiarą ataków DDoS.

Dla zapewnienia kontaktu z siecią na terenie Ukrainy Elon Musk 27 lutego uruchomił nad tym krajem Starlink i zapowiedział rychłe dostarczenie odbiorników połączonych z przetwornikami sygnału nadawanego przez satelity, co nastąpiło już następnego dnia.

Reakcja społeczności międzynarodowej

Protest w Berlinie 27 lutego 2022

Filharmonia im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie w barwach narodowych Urainy

W wielu krajach świata (między innymi w Polsce, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Czechach, Niemczech i krajach byłego ZSRR) zorganizowano protesty potępiające inwazję Rosji na Ukrainę{{Link-interwiki}} Nieprawidłowe/puste pola: "Q".. W Rosji głównymi ośrodkami takich manifestacji były Moskwa i Petersburg (oprócz tego znaczne demonstracje odbyły się między innymi w Jekaterynburgu, Nowosybirsku czy Niżnym Nowogrodzie). Według niezależnej od rosyjskiego rządu monitorującej łamanie praw człowieka i prześladowania polityczne strony internetowej OVD-Info w wyniku protestów w Rosji zatrzymano około 13 000 osób.

Demonstracje prorosyjskie odbyły się w Serbii, Bośnii i Hercegowinie, Czarnogórze, Cyprze, Republice Środkowoafrykańskiej.

Natychmiast po wybuchu wojny władze państwowe i samorządowe, organizacje humanitarne i indywidualni wolontariusze rozpoczęli akcję zbiórki środków i zaopatrzenia, a także organizacji przewozu i pobytu dla napływającej fali uchodźców. Wśród oddolnie organizowanych akcji wsparcia dla Ukraińców wykorzystana została m.in. aplikacja Airbnb, za pomocą której osoby również spoza Europy, masowo rezerwowały noclegi u prywatnych właścieli mieszkań na Ukrainie, niezamierzając przyjeżdżać do ogarniętego wojną kraju, a jedynie w celu przekazania pieniędzy i dodania otuchy w komentarzach. Jednocześnie, w usługach internetowych umożliwiających dodanie opinii o obiektach komercyjnych w Rosji np. Google Maps czy TripAdvisor – wielu użytkowników przekazywało Rosjanom informacje o rzeczywistej sytuacji na froncie.