Maria Walewska
| |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Dzieci |
1.1 Antoni Bazyli Rudolf Walewski |
.jpg)
Maria z Łączyńskich Walewska – pani Walewska, później hrabina d'Ornano (ur. 7 grudnia 1786 w pałacu w Kiernozi niedaleko Łowicza, zm. 11 grudnia 1817 w Paryżu) – kochanka cesarza Napoleona Bonaparte.
Była córką Mateusza Łączyńskiego herbu Nałęcz i Ewy Zaborowskiej. W dzieciństwie (ok. 1795-1801) wraz z dwoma braćmi (Benedyktem Józefem i Teodorem – przyszłymi oficerami Napoleona) wychowywana była przez ojca Fryderyka Chopina – Mikołaja.
Pierwsze małżeństwo
Pod koniec 1804 wyszła za mąż za szambelana Anastazego Walewskiego z Walewic[1]. 13 czerwca 1805, po powrocie z podróży poślubnej do Włoch urodziła syna – Antoniego Bazylego Rudolfa. Nie jest tak bardzo prawdopodobne, aby zniedołężniały, blisko pół wieku starszy od Marii szambelan był biologicznym ojcem tego dziecka, urodzonego niespełna 6 miesięcy po ich ślubie; małżeństwo to zatem miało być może na celu ratowanie honoru panny Łączyńskiej. Niemniej jednak syn został uznany przez szambelana Anastazego i uważany był w późniejszych latach za podobnego do ojca.
Kochanka Napoleona
W styczniu 1807 pani Walewska spotkała się z cesarzem Napoleonem, oficjalnie po raz pierwszy widząc go podczas balu w warszawskim Zamku Królewskim, choć inni twierdzą, iż to odbyło się w Pałacu Michała Poniatowskiego w Jabłonnie. Wkrótce potem, w wyniku awansów, prezentów i liścików cesarza, została jego oficjalną metresą, którą sprowadził na trzy tygodnie m.in. do swej kwatery w pałacu w Finckenstein (dziś Kamieniec Suski) w Prusach Wschodnich, gdzie stacjonował po wznowieniu działań wojennych. W lipcu Napoleon podpisał z Rosją i Prusami traktaty pokojowe w Tylży i wyjechał do Paryża, przy czym nie jest pewne, czy zabrał ją ze sobą.
W 1809, po zwycięstwie cesarza nad V koalicją antynapoleońską, Maria Walewska mieszkała przez kilka miesięcy w pobliżu rezydującego po zajęciu Wiednia w pałacu Schönbrunn Napoleona. W tym czasie zaszła z nim w ciążę; powróciła do Walewic, gdzie 4 maja 1810 urodziła Aleksandra Floriana Józefa. Napoleon właśnie dzięki Marii przekonał się, że przyczyną braku potomka z jego żoną Józefiną nie jest on sam. Wkrótce wziął z nią rozwód, motywowany względami dynastycznymi, po czym poślubił Marię Ludwikę, córkę cesarza Austrii – Franciszka II, która dała mu legalnego potomka w marcu 1811.
Opieka cesarza Francuzów
Napoleon jednak otoczył dyskretną opieką tak Marię, jak i obu jej synów, obdarowując Walewską pałacykiem w Paryżu, gdzie zamieszkała z nimi jeszcze w 1810. Wkrótce nadał małemu Aleksandrowi tytuł hrabiego oraz przynoszące zysk posiadłości ziemskie, co uniezależniło finansowo na przyszłość Aleksandra i jego matkę. Tak zabezpieczona Maria złożyła w Warszawie wniosek o unieważnienie małżeństwa z Anastazym Walewskim jako zawartego jakoby pod przymusem jej matki i brata Benedykta. W sierpniu 1812 uzyskała rozwód (Anastazy zmarł w 1814), a po kilku miesiącach – po klęsce Napoleona w kampanii rosyjskiej – pojechała do Paryża.
W 1814 we wrześniu, po abdykacji Napoleona, odwiedziła go wraz z synem i z bratem Teodorem na wyspie Elbie, a ostatni raz spotkała się z nim w 1815, w ciągu 100 dni pomiędzy jego ucieczką z Elby, a zesłaniem na św. Helenę.
Romans z Filipem-Antonim d'Ornano
W tych latach nawiązała romans z kuzynem Napoleona, hrabią i marszałkiem Francji Filipem-Antonim d'Ornano, z którym zawarła ślub dopiero po śmierci Anastazego (miała z nim rozwód cywilny, ale nie kościelny) 7 września 1816 w Brukseli. Zamieszkali razem w Liège, a 9 czerwca 1817 Maria urodziła Rudolfa Augusta, swego trzeciego syna. Wkrótce jednak, ciężko chora na kamicę nerkową i osłabiona przez karmienie dziecka piersią (co jej zarzucał, jako nieostrożność, Aleksander w swych wspomnieniach) zm. 11 grudnia 1817.
Serce Marii Walewskiej secundo voto Ornano znajduje się w grobowcu rodzinnym Ornano, obok prochów jej zmarłego w 1863 roku męża na cmentarzu Père Lachaise w Paryżu, natomiast ciało przewieziono w 1818 do Kiernozi, gdzie 27 września pochowano je w tutejszym kościele parafialnym.
Dzisiejsi potomkowie Marii Walewskiej
Potomkowie jej drugiego syna Aleksandra z jego romansu z aktorką Rachel Felix żyją do dziś, nadal też istnieją hrabiowie d'Ornano, potomkowie trzeciego syna Marii Rudolfa Augusta. Prawnuk Marii Antoine Philippe Rodolphe d'Ornano opublikował na początku lat 50. XX wieku szereg prac o Walewskiej i Aleksandrze, wykorzystując papiery rodzinne, m.in. dziennik Marii, czym wywołał długoletnie spory wśród historyków francuskich. Jego brat Guillaume, w latach międzywojennych attaché francuski w Warszawie, ożenił się z Polką, Elżbietą Michalską z Mełgwi-Podzamcza. Syn tej pary, praprawnuk Marii, Michel d'Ornano, dwukrotny minister Kultury i Środowiska V Republiki Francuskiej, był po przejęciu gazety Rzeczpospolita przez francuską grupę Hersanta (ok. 1989) odpowiedzialnym wydawcą tego pisma. Hrabiowie d'Ornano są właścicielami fabryki perfum Sisley SA, którą dziś kieruje wraz z synem Filipem Izabela d'Ornano z hr. Potockich (ur. 1937), żona Huberta , brata Michała.
Nawiązania w sztuce
Romans Napoleona z Marią Walewską stał się wątkiem wielu filmów, m.in. nakręconego przez amerykańską wytwórnię filmową Metro-Goldwym-Meyer w 1937 z Gretą Garbo[2] w roli Marii. Film na podstawie powieści Wacława Gąsiorowskiego "Pani Walewska" wyreżyserował Clarence Brown. Do tej historii nawiązuje także polski film "Marysia i Napoleon" z 1966 roku w reżyserii Leonarda Buczkowskiego, z Beatą Tyszkiewicz i Gustawem Holoubkiem w rolach tytułowych[3].
- ↑ Napoleon w swej korespondencji z Marią tytułował i ją, i jej pierwszego męża Anastazego "hrabiostwem", lecz był to tytuł czysto grzecznościowy, gdyż tytuł hrabiowski Walewskich dotyczył znacznie później (1838) tylko jednej linii z Królestwa Polskiego, i tylko Łączyńscy na Kutkorzu w Galicji byli hrabiami (od 1783).
- ↑ Szlakiem filmowym: Kamieniec i Greta Garbo
- ↑ Informacje o filmie "Marysia i Napoleon". filmpolski.pl. [dostęp 5 września 2008].
Bibliografia
- Octave d'Aubry, Maria Walewska, le grand amour de Napoléon, Paris 1956
- Janine Boissard, Trois Femmes et Un Empéreur, Paris 1989
- Antoine Philippe Rodolphe d'Ornano, Marie Walewska, l'épouse polonaise de Napoléon, Paris 1947
- Christine Sutherland, Marie Walewska, le grand amour de Napoléon, Paris 1998
- Marian Brandys, Kłopoty z panią Walewską, Warszawa 1971