Szczyrbskie Jezioro (jezioro)

Szczyrbskie Jezioro

{{{nazwa oryginalna}}}

Štrbské pleso

{{{opis grafiki}}}
Położenie
Państwo	{{{państwo}}}
Miejscowości nadbrzeżne	{{{miasta nadbrzeżne}}}
Region	{{{region}}}
Wysokość lustra	{{{wysokość lustra}}} m n.p.m.
Morfometria
Powierzchnia	19,76
Wymiary • max długość • max szerokość	{{{max długość}}} {{{max szerokość}}}
Głębokość • średnia • maksymalna	{{{głębokość średnia}}} m {{{głębokość max}}} m
Długość linii brzegowej	{{{długość brzegu}}}
Objętość	1284
Hydrologia
Jakość wody	{{{jakość}}}
Rzeki zasilające	{{{rzeki zasilające}}}
Rzeki wypływające	{{{rzeki wypływające}}}
Rodzaj jeziora	wytopiskowe
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie brak Brak mapy: {{państwo dane {{{państwo}}} | mapa/core | wariant = {{{państwo}}} }} Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:waterbody}
[[Plik:{{{mapka jeziora}}}|240x240px|alt=Mapka jeziora|]] {{{opis mapki jeziora}}}

{{Jezioro infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | opis grafiki = | mapka jeziora = | max szerokość = | jakość = | opis mapki jeziora = | długość brzegu = | region = | rzeki zasilające = | max długość = | wysokość lustra = | głębokość max = | głębokość średnia = | współrzędne = | nazwa oryginalna = | rzeki wypływające = | państwo = | miasta nadbrzeżne = Nieznane pola: "opis_zdjęcia", "sekundE", "głębokość_max", "miasta_nadbrzeżne", "szerokość", "sekundN", "długość", "minutN", "kontynent", "jednostka_dług", "stopniN", "wysokość_npm", "dopełniacz", "rzeki_zasilające", "stopniE", "minutE", "głębokość_średnia", "jednostka_pow", "rzeki_wypływające", "państwa", "jednostka_obj" oraz "nazwa_mapy".

Szczyrbskie Jezioro widziane ze Schroniska pod Soliskiem

Szczyrbskie Jezioro

Widok znad Szczyrbskiego Jeziora (z podpisami)

Szczyrbskie Jezioro (słow. Štrbské pleso, niem. Tschirmer See, węg. Csorbató, Csorba-tó) – jezioro wytopiskowe w Tatrach Wysokich, drugie co do wielkości po stronie słowackiej. Nad południowym krańcem jeziora sytuuje się miejscowość o tej samej nazwie Szczyrbskie Jezioro, należąca administracyjnie do miasta Wysokie Tatry – kurort i ośrodek sportów zimowych.

Otoczenie

Jezioro znajduje się na wysokości 1346 m n.p.m. na tzw. Szczyrbskim Tarasie. Nad jezioro z północy opada grań Soliska, kulminująca w Wielkim Solisku (2412 m) i oddzielająca od siebie Dolinę Furkotną i Dolinę Młynicką. Od strony południowej jezioro jest zamknięte wałem morenowym o wysokości sięgającej 20 m.

Nad brzegiem jeziora znajdują się liczne zabudowania hotelowe i sanatoryjne. Nad południową zatoką otwarto w 2008 r. przystań łódek (wcześniej istniała ona do 1976 r., po czym pływanie łodziami zostało zabronione).

Na Szczyrbskim Tarasie, oprócz Szczyrbskiego Jeziora, znajdują się inne mniejsze zbiorniki wodne: zatorfiony Ślepy Stawek (Slepé pleso) oraz utworzone przez człowieka Nowe Szczyrbskie Jezioro (Nové Štrbské pleso) i Szczyrbskie Rybniki (Štrbské rybníky). Niewielkie stawki znajdują się również na Smrekowicy (Smrekovica) – tarasie położonym na zachód od Szczyrbskiego Jeziora. Są to Smrekowickie Stawki (Smrekovické plieska) i Rakitowe Stawki (Rakytovské plieska).

Opis

Misa jeziorna powstała wskutek stopienia się ok. 80 m grubości kry martwego lodu pozostawionej przez cofający się lodowca. W czasie prac badawczych w 1998 r. odkryto na dnie jeziora warstwę torfu wskazującą, że jeszcze ok. 300 lat temu na miejscu obecnego Szczyrbskiego Jeziora istniały trzy mniejsze zbiorniki wodne. Lustro wodne największego z nich (Veľké jazero) znajdowało się w pn-zach. części, 6 m poniżej współczesnego poziomu wody. Dwa pozostałe (Južné jazero i Východné jazero) położone były na miejscu odpowiednio południowej i wschodniej zatoki. Ich powierzchnia znajdowała się 1,5-2 m wyżej i była prawdopodobnie w całości zarośnięta roślinnością torfowiskową (podobnie jak obecnie Ślepy Stawek). Nagłe podniesienie się poziomu wody prowadzące do powstania Szczyrbskiego Jeziora tłumaczone jest uszczelnieniem moreny w okolicy Wielkiego Jeziora spowodowanym przez trzęsienie ziemi. Możliwe jest, że zdarzenie to opisują źródła historyczne – lewocki kronikarz Gašpar Hain wspomina o powstaniu nowego, dużego jeziora po trzęsieniu ziemi w Tatrach 6 sierpnia 1662 r.

Powierzchnia Szczyrbskiego Jeziora wynosi 19,76 ha. Pomiary Ludomira Sawickiego z 1909 r. stwierdzały, że jest to największe jezioro po południowej stronie Tatr (20,96 ha). Ponowne badania w latach 60. spowodowały zmianę sytuacji – "zwiększyła się" po nich powierzchnia Wielkiego Stawu Hińczowego (z 18,19 ha do 20,08 ha), który okazał się tym samym o 3200 m² większy od Szczyrbskiego Jeziora. Maksymalna głębokość jeziora wynosi 20 m, objętość jest równa 1284000 m³. Średnio przez 155 dni w roku jezioro jest pokryte warstwą lodu.

Szczyrbskie Jezioro nie posiada żadnych znaczących rzek zasilających ani wypływających, woda opuszcza jezioro, parując lub przesiąkając przez podłoże. W przeszłości jezioro znajdowało się na europejskim dziale wodnym, oddzielającym zlewiska Bałtyku i Morza Czarnego. Obecnie przypuszcza się, że większość wody z jeziora przesącza się do Młynicy, a więc leży ono w dorzeczu Popradu, zasilającego Morze Bałtyckie.

Flora i fauna

Dzięki południowej wystawie jezioro posiada bogatą florę i faunę. Około 1860 r. zostało sztucznie zarybione, obecnie żyje w nim kilka gatunków ryb. Otoczone jest lasem, częściowo wyciętym przy budowie miejscowości. Miejscami blisko brzegu występuje roślinność torfowiskowa i płaty kosodrzewiny. Na wschód od jeziora występują też liczne torfowiska obejmowane nazwą Mozgrowiska Szczyrbskie (Štrbské Mozgroviská).

Szlaki turystyczne

– czerwono znakowana Magistrala Tatrzańska wiedzie z kierunku zachodniego z rozdroża w Dolinie Furkotnej nad Szczyrbskie Jezioro, dalej wzdłuż jego brzegu i na północ w kierunku Popradzkiego Stawu.

• Czas przejścia z Doliny Furkotnej do Szczyrbskiego Jeziora: 40 min w obie strony
• Czas przejścia ze Szczyrbskiego Jeziora nad Popradzki Staw: 1:15 h, ↓ 1:05 h

– nad Popradzki Staw prowadzi też szlak zielony, odchodzący od czerwonego i używany w zimie. Czas przejścia ze Szczyrbskiego Jeziora nad staw: 1:15 h, ↓ 1:05 h

– żółty szlak zaczynający się na południowym brzegu Szczyrbskiego Jeziora i biegnący na północ do Doliny Młynickiej, stąd dalej aż na Bystrą Ławkę. Czas przejścia do Wodospadu Skok w Dolinie Młynickiej: 1:40 h, ↓ 1:10 h

– niebieski szlak rozpoczynający się przy stacji kolei elektrycznej i wiodący zachodnim brzegiem jeziora do Schroniska na Solisku (Chata pod Soliskom). Czas przejścia do schroniska: 1:55 h, ↓ 1:25 h

– zielony szlak rozpoczynający się na południowym krańcu jeziora i prowadzący na zachód powyżej Tatrzańskiej Drogi Młodości. Czas przejścia do rozdroża nad Furkotnym Potokiem: 1 h w obie strony

Zobacz też

• Jeziora tatrzańskie

Bibliografia

1. Grzegorz Barczyk, Ryszard Jakubowski (red.), Adam Piechowski, Grażyna Żurawska: Bedeker tatrzański. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13184-5. Brak numerów stron w książce
2. Józef Nyka: Tatry słowackie. Przewodnik. Wyd. II. Latchorzew: Wyd. Trawers, 1998. ISBN 83-901580-8-6. Brak numerów stron w książce
3. Zofia Radwańska-Paryska, Witold H. Paryski: Wielka Encyklopedia Tatrzańska. Wyd. Górskie, 1995, 2004. ISBN 83-7104-009-1. Brak numerów stron w książce
4. Zofia, Witold H. Paryscy: Wielka Encyklopedia Tatrzańska, wersja internetowa, hasło tytułowe. [dostęp 29.11.2008].zły zapis daty dostępu
5. Witold H. Paryski: Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki, część IX. Warszawa: Sport i Turystyka, 1961. Brak numerów stron w książce
6. Štrbské pleso. Encyklopédia regiónu Vysoké Tatry. [dostęp 25.04.2008]. (słow.).zły zapis daty dostępu
7. Nové poznatky o vzniku Štrbského plesa. [dostęp 18.10.2008]. (słow.).zły zapis daty dostępu
8. Tomasz Nodzyński, Marta Cobel-Tokarska: Tatry Wysokie i Bielskie: polskie i słowackie. Warszawa: ExpressMap, 2007. ISBN 978-83-60120-88-0. Brak numerów stron w książce