Klemens Rutowski

Klemens Rutowski

Data i miejsce urodzenia	1807 Wola Rafałowska
Data i miejsce śmierci	24 stycznia 1896 Grudna Dolna
poseł na Sejm Krajowy Galicji
Okres	od 1861 do 1876
burmistrz Tarnowa
Okres	od 28 grudnia 1873 do 24 marca 1877
Poprzednik	Feliks Jarocki
Następca	Aleksander Wisłocki

Klemens Rutowski (ur. 1807 w Woli Rafałowskiej, zm. 24 stycznia 1896 w Grudnej Dolnej) − polski polityk i adwokat, uczestnik powstania listopadowego i Wiosny Ludów, poseł na Sejm Krajowy Galicji, burmistrz Tarnowa.

Klemens Rutowski urodził się w 1807 roku w majątku swych rodziców, Wojciecha (Adalberta) Rutowskiego i Tekli Barańskiej, w Woli Rafałowskiej na Rzeszowszczyźnie. W 1824 roku rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Lwowskim. Ukończył je w 1828 roku, nie uzyskując jednak tytułu doktora prawa. W tym samym roku objął jako dzierżawca majątek Podkamień. Po wybuchu powstania listopadowego porzucił zajęcie i przyłączył się do walk na terenie Królestwa Polskiego. Po upadku powstania próbował uciec do Grecji, ostatecznie przez Triest dotarł w 1833 roku do włoskiej Padwy. Tam po dwuletnich studiach uzyskał tytuł doktora obojga praw, po czym powrócił do Lwowa, gdzie podjął pracę w kancelarii adwokackiej Adama Cybulskiego.

Od 1839 roku prowadził własną kancelarię adwokacką w Tarnowie. Zakupił również dwa majątki w pilzneńskim: Grudna Dolna i Głobikówka. Podczas rabacji w lutym i marcu 1846 roku przebywał w Tarnowie, co uchroniło go przed niebezpieczeństwem gwałtownych wystąpień chłopskich w regionie. Na fali wzrostu nastrojów patriotycznych w okresie Wiosny Ludów współorganizował w mieście Obwodową Radę Narodową, został również kapitanem Gwardii Narodowej, a od ostatnich dni kwietnia 1848 roku działał jako delegat Tarnowa w Centralnej Radzie Narodowej we Lwowie. Po upadku rewolucji znalazł się pod nadzorem policyjnym i wycofał na jakiś czas z czynnego życia politycznego.

W 1861 roku Klemens Rutowski został posłem I kadencji Sejmu Krajowego Galicji. Ponownie zaangażował się w działalność patriotyczną, uczestnicząc w konspiracyjnych spotkaniach tarnowskiej ławy obwodowej, związanej ze stronnictwem czerwonych. Po wybuchu powstania styczniowego był inwigilowany, a w jego domu przeprowadzano rewizje. W 1864 roku został na kilka miesięcy osadzony w areszcie, który opuścił w listopadzie, gdy umorzono prowadzone przeciwko niemu śledztwo. Wkrótce powrócił do prac w Sejmie Krajowym, a w wyborach do pierwszej autonomicznej Rady Miasta Tarnowa w marcu 1867 roku został wybrany radnym. Objął również stanowisko zastępcy burmistrza, Wojciecha Bandrowskiego. Po okresie trzyletniej współpracy, w kolejnych wyborach w maju 1870 roku kandydował na stanowisko burmistrza, zaś po przegranej zrezygnował z funkcji wiceburmistrza, którym został Feliks Jarocki. W tym samym roku ponownie został wybrany posłem do Sejmu Krajowego i pełnił tę funkcję do 1876 roku. W parlamencie występował jako przeciwnik centralistycznej polityki Wiednia, zabiegając o autonomię władz miejskich Tarnowa.

28 grudnia 1873 roku, po kolejnych wyborach do Rady Miasta, Klemens Rutowski został wybrany przez radnych burmistrzem Tarnowa. Za jego kadencji nastąpił rozwój tarnowskiego szkolnictwa i rozpoczęto budowę gazowni. Te i inne, mniejsze inwestycje, spowodowały znaczny deficyt budżetu miasta i w konsekwencji rozwiązanie w 1877 roku Rady Miasta i wprowadzenie tymczasowego zarządu komisarycznego przez władze austriackie. Po tych wydarzeniach Klemens Rutowski wycofał się z życia politycznego, osiadając w swym majątku w Grudnej Dolnej. Już w 1854 roku odkryto w tej wsi złoża węgla brunatnego, a w pięć lat później jej właściciel uzyskał prawo pierwszeństwa eksploatacji i własności kopalin. Około 1871 roku odsprzedał kopalnię księciu Eustachemu Sanguszce.

Klemens Rutowski żenił się dwukrotnie, z dwiema siostrami Treszkowskimi. Z pierwszą żoną, Amalią, miał córkę Wandę, z drugą, Karoliną, syna Tadeusza, późniejszego wiceprezydenta Lwowa. Zmarł w swym majątku w Grudnej Dolnej 24 stycznia 1896 roku.

Bibliografia

• Piotr Filip, Poczet burmistrzów Tarnowa, Tarnów 2010, ISBN 978-83-87785-57-4
• Nekrolog Czas 1896 nr 22