Janusz Chmielewski
Janusz Chmielewski (ur. 4 kwietnia 1916 w Moskwie[1], zm. 2 stycznia 1998 w Warszawie) – polski językoznawca, sinolog i tłumacz.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w rodzinie Feliksa, urzędnika kolejowego, i Anieli ze Strzemiecznych. Ukończył radomskie gimnazjum o profilu matematyczno-przyrodniczym. W 1934 wstąpił do Instytutu Orientalistycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Do maja 1939 studiował sinologię u prof. Jana Jaworskiego i dr. Witolda Jabłońskiego, sanskryt i buddologię u prof. Stanisława Schayera, egiptologię u prof. Antoniego Śmieszka, filozofię u prof. Tadeusza Kotarbińskiego[2].
Podczas okupacji niemieckiej przebywał w Radomiu, uczestniczył w tajnym nauczaniu oraz pomagał T. Kotarbińskiemu w organizowaniu kursów filozoficznych[2].
Po wojnie wykładał językoznawstwo porównawcze na Uniwersytecie Łódzkim, od 1955[3] profesor nadzwyczajny, od 1968 profesor zwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego[2]. W latach 1957–1959 kierował Pracownią Słownika Chińsko-Polskiego w Zakładzie Orientalistyki PAN, był członkiem Komitetu Nauk Orientalistycznych PAN. Był uznanym na świecie ekspertem od klasycznej logiki chińskiej[4] i o napisanie rozdziału na jej temat do monumentalnego dzieła Science and Civilisation in China poprosił go Joseph Needham. Polak zaczął pracę, ale nie mógł jej dokończyć[5] i wskazał na swoje miejsce zastępcę, Christopha Harbsmeiera. Chmielewski był także współautorem tłumaczeń na polski dzieł chińskiej klasyki, jak m.in. Prawdziwa księga południowego kwiatu (1953) i Antologia literatury chińskiej (1956).
W 1955 został uhonorowany zespołową Nagrodą Państwową III stopnia za opracowanie i przekład dzieła Czuang-tsy[6].
Prace[7][8]
[edytuj | edytuj kod]- Chiny wczorajsze i przedwczorajsze, 1947
- Chiny w XIX i XX wieku, 1948
- The typological evolution of the Chinese language, 1949
- Językoznawcza analiza zdań podmiotowo-orzeczeniowo-dopełnieniowych wobec ich analizy logicznej, 1962
- Uwagi o znaczeniu języków nieindoeuropejskich dla nauki o języku, 1954
- Zagadnienie tzw. części mowy w języku chińskim, 1954
- The problem of early Loan-words in Chinese as illustrated by the word p´u-t`ao, 1958
- Z problematyki wczesnego taoizmu, 1961
- Notes on early Chinese logic, 1962
- Language and logic in ancient China : collected papers on the Chinese language and logic, 2009 (wyd. pośmiertnie)
Opracowania
[edytuj | edytuj kod]- A. M. Wójcik: Chmielewski Janusz, [w:] Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. 2: C-D, Lublin 2001.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Encyklopedia PWN jako miejsce urodzenia podaje Radom, Chmielewski Janusz, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-06-11].
- ↑ a b c Marek Mejor, Janusz Chmielewski (1916–1998), „Monumenta Serica”, 47, 1999, s. 501–503, ISSN 0254-9948, JSTOR: 40727223.
- ↑ Kalendarium [dostęp: 2010-07-27].
- ↑ Chmielewski Janusz, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-06-11].
- ↑ K. G. Robinson (ed.), Science and Civilisation in China, vol 11:2, Cambridge University Press; p. xx.
- ↑ Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-06-11].
- ↑ Rekord w katalogu BN [dostęp 2010-07-28].
- ↑ Informacje z katologu Biblioteki UW [dostęp 2010-07-29].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Prof. zw. dr Janusz Chmielewski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2020-08-30].