Przejdź do zawartości

Józef Majer

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Józef Majer
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

12 marca 1808[1]
Kraków

Data i miejsce śmierci

3 lipca 1899
Kraków

Profesor nauk medycznych[2]
Specjalność: fizjologia, farmakologia, chirurgia
Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Doktorat

1831 – medycyna i chirurgia
Uniwersytet Jagielloński

Dziekan
Wydział

Wydział Lekarski UJ

Rektor[3]
Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński

Okres spraw.

1848–1851

Poprzednik

Maciej Józef Brodowicz

Następca

Florian Sawiczewski

podpis
Józef Majer na litografii Maksymiliana Fajansa (ok. 1852)

Józef Majer (ur. 12 marca 1808 w Krakowie, zm. 3 lipca 1899 tamże) – polski lekarz, przyrodnik, antropolog, encyklopedysta, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, prezes Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, pierwszy prezes Akademii Umiejętności w Krakowie, członek honorowy Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu od 1890 roku[4].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Był synem Jana (rzemieślnika garbarskiego – białoskórnika) i Marianny z Przybylskich. Ukończył gimnazjum św. Anny w Krakowie (1824), następnie studiował fizykę i matematykę (przez rok), a w latach 1825–1830 medycynę, co zakończył uzyskaniem tytułu doktora medycyny w 1831. Brał udział w powstaniu listopadowym (jako lekarz), po którym spędził kilka miesięcy na internowaniu (przez władze pruskie). Odbył podróż naukową po Niemczech, od 1833 był profesorem instytucji lekarskich Uniwersytetu Jagiellońskiego, w latach 1848–1877 profesorem fizjologii Uniwersytetu. Dwukrotnie pełnił funkcję dziekana Wydziału Lekarskiego (1845–1848, 1862/1863), również dwukrotnie rektora (1848–1851, 1865–1866).

W latach 1848–1852 i 1860–1873 był prezesem Towarzystwa Naukowego Krakowskiego (do 1852 funkcja prezesa połączona była z funkcją rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1873 był w gronie członków założycieli Akademii Umiejętności w Krakowie (późniejszej Polskiej Akademii Umiejętności), został wybrany na jej pierwszego prezesa; kierował Akademią do 1890, jego następcą na tej funkcji został historyk literatury Stanisław Tarnowski. Był jednym z autorów haseł do 28 tomowej Encyklopedii Powszechnej Orgelbranda z lat 1859-1868. Jego nazwisko wymienione jest w I tomie z 1859 roku na liście twórców zawartości tej encyklopedii[5].

Józef Majer zainicjował działalność Komisji Antropologicznej AU, przewodniczył jej w latach 1874–1892 oraz redagował wydawnictwo Komisji „Zbiór Wiadomości Antropologicznych krajowych”, a wcześniej powołał do życia Komisję Fizjograficzną (1865) i Muzeum Przyrodnicze (1870) Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, przejęte przez AU. Założył także i redagował (1838–1845) „Rocznik Wydziału Lekarskiego UJ”. W pracach Komisji Antropologicznej AU współpracował z Izydorem Kopernickim. Był członkiem honorowym Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk[6].

Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie[7].

Dorobek

[edytuj | edytuj kod]

Jego zainteresowania naukowe obejmowały przede wszystkim antropologię i fizjologię. Jako pierwszy wykładał w Polsce antropologię. Ogłosił szereg prac naukowych, także z przyrodoznawstwa, m.in.:

  • Charakterystyka fizyczna ludności galicyjskiej (1877, z Izydorem Kopernickim),
  • Zgodność oscylacji liczby osób przy rozdzielaniu różnej ludności według wzrostu (1880),
  • O stuletnim życiu w krajach polskich w porównaniu z trwaniem życia prawidłowym (1880),
  • Literatura fizjografii ziemi polskiej (1862) wersja elektroniczna,
  • O teorii samorództwa (1847),
  • Wpływ stanu meteorologicznego na śmiertelność (1845)
  • O zębie jeżowca (1851),
  • Przegląd potworów rybich (1841).

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Prezesi Towarzystwa Naukowego Krakowskiego. tnk.krakow.pl. [dostęp 2015-07-31]. (pol.).
  2. Lista Pamięci. Józef Majer. uj.edu.pl. [dostęp 2015-07-31]. (pol.).
  3. Poczet Rektorów UJ. uj.edu.pl. [dostęp 2015-07-31]. (pol.).
  4. Sprawozdanie z Zarządu Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswylu za Rok ...., 1899, s. 5.
  5. "Encyklopedia Powszechna", tom I, wyd. Samuel Orgelbrand, Warszawa, 1859.
  6. Bolesław Erzepki, Spis członków Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu, Poznań 1896, s. 3.
  7. Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 179, ISBN 978-83-233-4527-5.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]