Eric Bogosian
| |
| Data i miejsce urodzenia |
24 kwietnia 1953 |
|---|---|
| Zawód |
aktor, dramaturg, pisarz, historyk |
| Współmałżonek |
Jo Anne Bonney |
| Lata aktywności |
od 1983 |
| Strona internetowa | |
Eric Bogosian (orm. Էրիկ Բոգոսյան; ur. 24 kwietnia 1953 w Bostonie) – amerykański aktor, dramaturg i pisarz pochodzenia ormiańskiego.
W Polsce znany jest przede wszystkim jako autor monodramów, w których występuje Bronisław Wrocławski, a reżyserem jest Jacek Orłowski.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Wczesne lata
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Bostonie w Massachusetts w rodzinie pochodzenia ormiańskiego[1] jako syn Edwiny (z domu Jamgochian), fryzjerki / instruktorki, i Henry’ego Bogosiana, księgowego[2]. Wczesne dzieciństwo spędził w Watertown w Massachusetts, gdzie mieszka duża społeczność armeńsko-amerykańska, w skład której weszli jego dziadkowie, którzy przeżyli ludobójstwo Ormian. W 1960 wraz z rodziną przeprowadził się do pobliskiego Woburn. Uczęszczał do Woburn Memorial High School, gdzie zainteresował się teatrem. W 1976 ukończył Oberlin College[3] w Oberlin w Ohio. W latach 1971–1973 studiował na Uniwersytecie Chicagowskim.
10 października 1980 ożenił się z Jo Anne Bonney, z którą ma dwóch synów, Harry’ego Wolfa i Travisa.
Kariera
[edytuj | edytuj kod]W Nowym Jorku został zatrudniony przez dom kultury The Kitchen na Manhattanie jako asystent, opracował tam program taneczny współpracując z New York City Ballet i po pięciu latach wyjechał, aby poświęcić się pracy teatralnej. Między 1976 a 1982 napisał, wyreżyserował i zagrał w ponad szesnastu przedstawieniach na Off-Broadwayu[4]. Zdobył trzy nagrody Obie Award - dwie za sztuki Drinking in America (Pijąc w Ameryce, 1986) i Pounding Nails in the Floor (Czołem wbijając gwoździe w podłogę, 1994) oraz za cytat specjalny w Sex, Drugs, Rock & Roll (1990)[5], a także odebrał Drama Desk Award za znakomity pokaz jednoosobowy w Drinking in America (1986) na Broadwayu[6].
W 1988 jego sztuka Rozmowy radiowe (Talk Radio)[7] została zekranizowana przez Olivera Stone’a, Bogosian za ten tekst otrzymał nagrodę Pulitzera w dziedzinie dramatu[8], a za występ filmowy jako DJ Barry Champlain i scenariusz zdobył Srebrnego Niedźwiedzia na festiwalu w Berlinie oraz nagrodę krytyków filmowych w Chicago dla najbardziej obiecującego aktora[9]. W 1996 jego sztukę Na przedmieściach (SubUrbia) na kinowy ekran przeniósł Richard Linklater. Z kolei adaptacji filmowej Seks, prochy i rock&roll (Sex, Drugs, Rock & Roll, 1991) dokonał John McNaughton. Bogosian zagrał w filmach takich jak Liberator 2 (1995)[10] ze Stevenem Seagalem czy Wonderland (2003) u boku Vala Kilmera w roli aktora porno Johna Holmesa. Współpracował z takimi reżyserami jak Woody Allen, Robert Altman, Taylor Hackford, Atom Egoyan i Agnieszka Holland. Można go było także dostrzec na małym ekranie w serialach telewizyjnych, w tym Hoży doktorzy (2003) jako terapeuta doktora Perry’ego Coxa (John C. McGinley) czy Prawo i porządek: Zbrodniczy zamiar (2006–2010) w roli kapitana Danny’ego Rossa.
Adaptacje sztuk Bogosiana na polskich scenach
[edytuj | edytuj kod]W Polsce sztuki Bogosiana w przekładach Sławomira Michała Chwastowskiego zrealizował reżyser Jacek Orłowski z aktorem Bronisławem Wrocławskim, w tym Talk Radio (1999) w warszawskim Teatrze Studio im. Stanisława Ignacego Witkiewicza z Włodzimierzem Pressem, Jackiem Poniedziałkiem, Andrzejem Mastalerzem i Rafałem Maćkowiakiem oraz monodramy - Czołem wbijając gwoździe w podłogę (2000) i Obudź się i poczuj smak kawy (2003). Z kolei Zwierzenia pornogwiazdy (2004) z muzyką Eminema wyreżyserował sam tłumacz Sławomir Michał Chwastowski w Teatrze Ludowym w Krakowie z Tomaszem Schimscheinerem, a rok później (2005) w Teatrze Wierszalin powstał monodram w reż. Piotra Tomaszuka z Rafałem Gąsowskim w roli Rafała Gaczuka.
17 maja 2004 Bogosian wystąpił w przeglądzie swoich sztuk w Teatrze im. Jaracza w Łodzi w składance pod przewrotnym tytułem The Worst of Eric Bogosian.
Filmografia
[edytuj | edytuj kod]- Filmy
| Rok | Tytuł | Rola | Reżyser |
|---|---|---|---|
| 1983 | Zrodzone w płomieniach (Born in Flames) | techniczny CBS | Lizzie Borden |
| 1984 | Efekty specjalne (Special Effects) | Christopher Neville | Larry Cohen |
| 1985 | Substancja (The Stuff) | pracownik supermarketu | |
| 1988 | Rozmowy radiowe (Talk Radio) | DJ Barry Champlain | Oliver Stone |
| 1989 | Suffering Bastards | Pan Leech | Bernard McWilliams |
| 1991 | Seks, prochy i rock&roll (Sex, Drugs, Rock & Roll, dokumentalny) | w roli samego siebie | John McNaughton |
| 1993 | Złodziej z Bagdadu (The Thief and the Cobbler) | sęp Fido (głos) | Richard Williams |
| 1994 | Diabelskie polowanie (Witch Hunt) | senator Larson Crockett | Joseph Dougherty |
| 1995 | Dolores (Dolores Claiborne) | Peter | Taylor Hackford |
| Liberator 2 (Under Siege 2: Dark Territory) | Travis Dane | Geoff Murphy | |
| 1996 | Beavis i Butt-head zaliczają Amerykę | stary wierny strażnik / sekretarz prasowy Białego Domu / porucznik strategicznego dowództwa lotniczego (głos) | Mike Judge |
| 1997 | Morderczyni (Office Killer) | Peter Douglas | Cindy Sherman |
| Przejrzeć Harry’ego (Deconstructing Harry) | Burt, szwagier Harry’ego | Woody Allen | |
| 1998 | Sejfmeni (Safe Men) | Edward Templeton, Sr. (głos) | John Hamburg |
| Wojna kłamstw (A Bright Shining Lie) | Doug Elders | Terry George | |
| 2000 | Plotka (Gossip) | profesor Goodwin | Davis Guggenheim |
| In the Weeds | Simon | Michael Rauch | |
| 2002 | Ucieczka od życia (Igby Goes Down) | Pan Miły Facet | Burr Steers |
| Ararat | Rouben | Atom Egoyan | |
| 2003 | Aniołki Charliego: Zawrotna szybkość (Charlie’s Angels: Full Throttle) | Alan Caulfield | McG |
| Wonderland | Eddie Nash | James Cox | |
| 2004 | Król narożnika (King of the Corner) | Rabbi Evelyn Fink | Peter Riegert |
| Blade: Mroczna trójca (Blade: Trinity) | Bentley Tittle | David S. Goyer | |
| 2005 | Co jest grane (Heights) | Henry | Chris Terrio |
| 2008 | Cadillac Records | Alan Freed | Darnell Martin |
| 2014 | Do ciebie, Filipie (Listen Up Philip) | narrator (głos) | Alex Ross Perry |
| 2017 | Zbuntowany w zbożu (Rebel in the Rye) | Harold Ross | Danny Strong |
| 2019 | Nieoszlifowane diamenty (Uncut Gems) | Arno | Josh Safdie, Benny Safdie |
| 2023 | Gad (Reptile) | kapitan Robert Allen | Grant Singer |
- Seriale
| Rok | Tytuł | Rola | Uwagi |
|---|---|---|---|
| 1985 | Policjanci z Miami | Zeke | odc.: „Milk Run” |
| Opowieści z ciemnej strony | Junkie | odc.: „The Tear Collector” | |
| Strefa mroku (The Twilight Zone) | Jackie Thompson | odc.: „Healer” | |
| 1986 | Reading Rainbow (Czytanie tęczy) | Conan Bibliotekarz (głos) | odc.: „Alistair in Outer Space” |
| Crime Story | Dee | 2 odcinki | |
| 1992–1993 | Prawo i porządek | Gary Lowenthal | 2 odcinki |
| 1993 | The Larry Sanders Show | Stan Paxton | odc.: „Larry's Partner” |
| 2000 | Witamy w Nowym Jorku (Welcome to New York) | Robby | odc.: „The Crier” |
| 2001 | Brygada ratunkowa | porucznik Lewis | odc.: „The Self-Importance of Being Carlos” |
| 2003 | Hoży doktorzy | dr Gross | odc.: „His Story” |
| 2006–2010 | Prawo i porządek: Zbrodniczy zamiar | kapitan Danny Ross | 61 odcinków |
| 2003 | Hoży doktorzy | dr Gross | odc.: „His Story” |
| 2006 | Love Monkey | Phil Leshing | 5 odcinków |
| 2014 | Żona idealna | Nelson Dubeck | 3 odcinki |
| 2015 | Elementary | Collin Eisely | odc.: „A Stitch in Time” |
| 2016–2017 | The Get Down | Roy Asheton | 7 odcinków |
| 2017–2018 | Billions | Lawrence Boyd | 10 odcinków |
| 2018–2019 | Sukcesja | Gil Eavis | 7 odcinków |
Twórczość dramaturgiczna
[edytuj | edytuj kod]- Men in Dark Times (Człowiek w mrocznych czasach)
- Scenes from the New World (Sceny z nowego świata)
- Sheer Heaven (Czyste niebo, 1980)
- Men Inside (Ludzkie wnętrze, 1981)
- The New World (Nowy świat, 1981)
- FunHouse (Dom śmiechu, 1983)
- Drinking in America (Pijąc w Ameryce, 1986)
- Talk Radio (Rozmowy radiowe, 1987)
- Sex, Drugs, Rock & Roll (Seks, prochy i rock&roll, 1990)
- Notes from the Underground (1993)
- Pounding Nails in the Floor with My Forehead (Czołem wbijając gwoździe w podłogę, 1994)
- SubUrbia (Na przedmieściach, 1994)
- Griller (1998)
- Mall (2000)
- Wake Up and Smell the Coffee (Obudź się i poczuj smak kawy, 2000)
- Humpty Dumpty (2004)
- Non-profit Benefit (Korzyść bez korzyści)
- Red Angel (Czerwony anioł)
- Wasted Beauty (2005)
- Zwierzenia pornogwiazdy
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Eric Bogosian – What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2020-04-18]. (ang.).
- ↑ Eric Bogosian Biography (1953-). Film Reference. [dostęp 2020-04-18]. (ang.).
- ↑ Eric Bogosian Biography. TV.com. [dostęp 2020-04-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-04)]. (ang.).
- ↑ Jason Ankeny: Eric Bogosian Biography. AllMusic. [dostęp 2020-04-18]. (ang.).
- ↑ Eric Bogosian Biography. Internet Off-Broadway Database. [dostęp 2020-04-18]. (ang.).
- ↑ Eric Bogosian Awards. Internet Broadway Database. [dostęp 2020-04-18]. (ang.).
- ↑ Eric Bogosian. Rotten Tomatoes. [dostęp 2020-04-18]. (ang.).
- ↑ Eric Bogosian, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy) [dostęp 2020-04-18] [zarchiwizowane z adresu].
- ↑ Andrea LeVasseur: Eric Bogosian Biography. AllMovie. [dostęp 2020-04-18]. (ang.).
- ↑ Eric Bogosian. Listal. [dostęp 2020-04-18]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Eric Bogosian w bazie IMDb (ang.)
- Eric Bogosian w bazie Filmweb
- Eric Bogosian w bazie Notable Names Database (ang.)
- Eric Bogosian w bazie Discogs.com (ang.)