Peter Sodann: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
uzupelnienie |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Aktor infobox |
{{Aktor infobox |
||
|imię i nazwisko = Peter Sodann |
|imię i nazwisko = Peter Sodann |
||
|imię i nazwisko org = |
|imię i nazwisko org = |
||
|grafika = Peter Sodann Worms.jpg |
|grafika = Peter Sodann Worms.jpg |
||
|opis grafiki = Peter Sodann (2009) |
|opis grafiki = Peter Sodann (2009) |
||
|alt grafiki = |
|alt grafiki = |
||
|prawdziwe imię i nazwisko = |
|prawdziwe imię i nazwisko = |
||
|data urodzenia = 1 czerwca 1936 |
|data urodzenia = 1 czerwca 1936 |
||
|miejsce urodzenia = [[Miśnia]] |
|miejsce urodzenia = [[Miśnia]] |
||
|data śmierci = 5 kwietnia 2024 |
|data śmierci = 5 kwietnia 2024 |
||
|miejsce śmierci = [[Halle (Saale)|Halle]] |
|miejsce śmierci = [[Halle (Saale)|Halle]] |
||
|zawód = aktor |
|zawód = aktor |
||
|lata aktywności = |
|lata aktywności = 1963-2018 |
||
|zespół artystyczny = |
|zespół artystyczny = |
||
|odznaczenia = |
|odznaczenia = |
||
|www = |
|www = |
||
}} |
}} |
||
'''Peter Sodann''' (ur. [[1 czerwca]] [[1936 w filmie|1936]] w [[Miśnia|Miśni]], zm. [[5 kwietnia]] [[2024]] w [[Halle (Saale)|Halle]])<ref>{{Cytuj |tytuł = Peter Sodann tot: Schauspieler wurde 87 Jahre alt |data = 2024-04-07 |data dostępu = 2024-04-07 |opublikowany = ZDFheute |url = https://www.zdf.de/nachrichten/panorama/prominente/peter-sodann-schauspieler-tot-100.html |język = de}}</ref> – niemiecki aktor teatralny, filmowy |
'''Peter Sodann''' (ur. [[1 czerwca]] [[1936 w filmie|1936]] w [[Miśnia|Miśni]], zm. [[5 kwietnia]] [[2024]] w [[Halle (Saale)|Halle]])<ref>{{Cytuj |tytuł = Peter Sodann tot: Schauspieler wurde 87 Jahre alt |data = 2024-04-07 |data dostępu = 2024-04-07 |opublikowany = ZDFheute |url = https://www.zdf.de/nachrichten/panorama/prominente/peter-sodann-schauspieler-tot-100.html |język = de}}</ref> – [[Niemcy|niemiecki]] aktor teatralny, filmowy i telewizyjny<ref>{{cytuj stronę |url = https://www.focus.de/politik/deutschland/peter-sodann_aid_96375.html |tytuł = Peter Sodann: Genosse Kommissar auf Stimmenfang |autor = Alexander Wendt (2005-07-05) |opublikowany = Focus.de |język = de |data dostępu = 2018-04-05}}</ref>. |
||
Podczas ponad pięćdziesięcioletniej kariery aktorskiej wystąpił w ponad 60 produkcjach filmowych i telewizyjnych, największą popularność przyniosła mu rola inspektora Bruno Ehrlichera w serialu ''[[Tatort]]'' (1992–2007)<ref>{{cytuj stronę |url = https://www.kino.de/star/peter-sodann/ |tytuł = Portrait: Peter Sodann (*1936) |opublikowany = KINO.de |język = de |data dostępu = 2018-04-05}}</ref>. |
|||
Kandydat lewicowej partii [[Die Linke]] na urząd [[Lista prezydentów Niemiec|prezydenta Republiki Federalnej Niemiec]] w [[Wybory prezydenckie w Niemczech w 2009 roku|wyborach prezydenckich]] w 2009 roku (3. miejsce z niespełna 8-procentowym poparciem). |
|||
W 2009 roku ubiegał się o urząd [[Lista prezydentów Niemiec|prezydenta Republiki Federalnej Niemiec]] z ramienia lewicowej partii [[Die Linke]]. |
|||
== Życiorys == |
|||
Dorastał w [[Weinböhla|Weinböhli]] niedaleko [[Miśnia|Miśni.]] Jego ojciec Willy, został powołany do [[Wehrmacht|Wehrmachtu]] w 1944 roku i zginął na froncie wschodnim w tym samym roku<ref>{{Cytuj |autor = RP ONLINE |tytuł = Beliebter Schauspieler - kritischer Geist: Peter Sodann wird 70 |data = 2006-05-31 |data dostępu = 2024-06-26 |opublikowany = RP ONLINE |url = https://rp-online.de/panorama/fernsehen/peter-sodann-wird-70_aid-8884697 |język = de}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Nina Toepfer |tytuł = Nachruf auf den «Tatort»-Kommissar Peter Sodann |czasopismo = Neue Zürcher Zeitung |data = 2024-04-20 |data dostępu = 2024-06-26 |issn = 0376-6829 |url = https://www.nzz.ch/report-und-debatte/nachruf-auf-den-tatort-kommissar-peter-sodann-ld.1826740 |język = de-CH}}</ref>. |
|||
Sodann w młodości był członkiem organizacji partyjnej [[Wolna Młodzież Niemiecka|Wolnej Młodzieży Niemieckiej]] (FDJ). Studiował prawo na [[Uniwersytet w Lipsku|Uniwersytecie w Lipsku]], a w 1959 roku przeniósł się do lipskiej Akademii Teatralnej, gdzie założył kabaret studencki ''Rat der Spötter''<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Bundespräsidenten-Kandidatur: Ein Kommissar geht um - Zeitung Heute - Tagesspiegel |data = 2021-06-02 |data dostępu = 2024-06-26 |opublikowany = web.archive.org |url = https://web.archive.org/web/20210602212521/https://www.tagesspiegel.de/zeitung/bundespraesidenten-kandidatur-ein-kommissar-geht-um/1830928.html}}</ref>. Jeden ze skeczy kabaretu został zaklasyfikowany jako antypaństowy i kontrrewolucyjny, po czym Sodann został aresztowany, wydalony z uczelni i skazany na dziesięć lat więzienia za agitację antypaństwową. Wyrok po dziesięciu miesiącach zamieniono na cztery lata w zawieszeniu<ref>{{Cytuj |tytuł = Intendant mit Schaufel |czasopismo = Der Spiegel |data = 1994-10-23 |data dostępu = 2024-06-26 |issn = 2195-1349 |url = https://www.spiegel.de/kultur/intendant-mit-schaufel-a-86ba9c71-0002-0001-0000-000013684237 |język = de}}</ref>. Następnie kształcił się jako [[Obróbka skrawaniem|mechanik obróbki skrawaniem]] w ''VEB Starkstromanlagenbau'' w Lipsku. Od 1963 mógł kontynuować studia aktorskie<ref name=":1">{{Cytuj |tytuł = Peter Sodann {{!}} filmportal.de |data dostępu = 2024-06-26 |opublikowany = www.filmportal.de |url = https://www.filmportal.de/person/peter-sodann_4cffeef2ba504979ac8763764c8cfd62}}</ref>. |
|||
Zadebiutował na scenie w 1964 roku w [[Berliner Ensemble]] pod dyrekcją [[Helene Weigel]]. W 1966 przeniósł się do teatru miejskiego w [[Erfurt|Erfurcie]], w latach 1971–1975 związany z teatrem w [[Chemnitz|Karl-Marx-Stadt]], gdzie zadebiutował jako reżyser teatralny. Od 1975 zatrudniony jako reżyser w Städtische Bühnen [[Magdeburg]]<ref name=":1" />. |
|||
W 1980 roku przeniósł się do [[Halle (Saale)]], gdzie został dyrektorem miejscowego Teatru Państwowego. Stworzył w Halle tzw. ''Kulturinsel'' (pol. Wyspa Kultury), na którą składają się scena kabaretowa, biblioteka i kawiarnia literacka. Założył również ''Neue Theater Halle'', którego dyrektorem był w latach 1981–2005<ref name=":0" />. |
|||
Od lat 70. występował również w filmach telewizyjnych i w produkcjach kinowych [[DEFA]]. Za rolę nauczyciela Boltenhagena w filmie ''Kommen Pflicht'' otrzymał nagrodę dla najlepszego aktora drugoplanowego na 3. Krajowym Festiwalu Filmów Fabularnych NRD w 1984 roku. W 1986 laureat [[Nagroda Państwowa NRD|Nagrody Państwowej NRD]]<ref name=":1" />. |
|||
[[Plik:20170512355DR Staucha (Stauchitz) Rittergut Peter-Sodann-Bibliothek.jpg|mały|Peter Sodann w siedzibie swojej biblioteki w Stauchitz (2017)]] |
|||
Po upadku muru berlińskiego stał się znany przede wszystkim z występów w produkcjach telewizyjnych. Od 1992 do 2005 występował jako inspektor Bruno Ehrlicher w serialu kryminalnym [[ARD]] ''Tatort.'' W latach 2008–2013 wcielał się w rolę dyrektor Bräuninga, w serialu telewizyjnym ''Schloss Einstein''. Ostatni raz pojawił się na ekranie w filmie biograficznym [[Andreas Dresen|Andreasa Dresena]] ''Gundermann'' z 2018 roku<ref name=":1" />. |
|||
Od 1990 roku Peter Sodann kolekcjonował książki wydane w latach 1945-1990 przez wydawców z NRD i innych państw bloku wschodniego. Kolekcja rozrosła sie do liczby dwóch milionów woluminów, które zdeponowano w budynkach dawnego dworu w [[Stauchitz]], gdzie w 2012 oficjalnie otwarto ''Peter-Sodann-Bibliothek''<ref name=":1" /><ref>{{Cytuj |tytuł = psb-staucha |data dostępu = 2024-06-26 |opublikowany = www.psb-staucha.de |url = https://www.psb-staucha.de/}}</ref>''.'' |
|||
Za swoje zasługi społeczne, otrzymał w 2006 roku honorowe obywatelstwo miasta Halle. Odznaczony [[Order Zasługi Republiki Federalnej Niemiec|Orderem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec I klasy]]. Saksońska policja mianowała go również honorowym komisarzem<ref name=":1" />. |
|||
Dwukrotnie żonaty. Miał czworo dzieci<ref>{{Cytuj |autor = NDR |tytuł = Harte Schale, weicher Kern: Schauspieler Peter Sodann ist tot |data dostępu = 2024-06-26 |opublikowany = www.ndr.de |url = https://www.ndr.de/kultur/Der-Schauspieler-Peter-Sodann-ist-tot,petersodann104.html |język = de}}</ref>. |
|||
Zmarł w wieku 87 lat. Uroczystości żałobne odbyły się w ''Neue Theater Halle.'' Sodann został pochowany na cmentarzu Stadtgottesäcker w Halle<ref>{{Cytuj |tytuł = Gedenkfeier zum Tod von Peter Sodann am 1. Juni 2024 |data = 2024-05-23 |data dostępu = 2024-06-26 |opublikowany = Halle.de |url = https://halle.de/verwaltung-stadtrat/presseportal/nachrichten/nachricht/gedenkfeier-zum-tod-von-peter-sodann-am-1-juni-2024 |język = de-DE}}</ref>. |
|||
== Wybrana filmografia == |
== Wybrana filmografia == |
||
Wersja z 18:09, 26 cze 2024
 Peter Sodann (2009) | |
| Data i miejsce urodzenia |
1 czerwca 1936 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
5 kwietnia 2024 |
| Zawód |
aktor |
| Lata aktywności |
1963-2018 |
Peter Sodann (ur. 1 czerwca 1936 w Miśni, zm. 5 kwietnia 2024 w Halle)[1] – niemiecki aktor teatralny, filmowy i telewizyjny[2].
Podczas ponad pięćdziesięcioletniej kariery aktorskiej wystąpił w ponad 60 produkcjach filmowych i telewizyjnych, największą popularność przyniosła mu rola inspektora Bruno Ehrlichera w serialu Tatort (1992–2007)[3].
W 2009 roku ubiegał się o urząd prezydenta Republiki Federalnej Niemiec z ramienia lewicowej partii Die Linke.
Życiorys
Dorastał w Weinböhli niedaleko Miśni. Jego ojciec Willy, został powołany do Wehrmachtu w 1944 roku i zginął na froncie wschodnim w tym samym roku[4][5].
Sodann w młodości był członkiem organizacji partyjnej Wolnej Młodzieży Niemieckiej (FDJ). Studiował prawo na Uniwersytecie w Lipsku, a w 1959 roku przeniósł się do lipskiej Akademii Teatralnej, gdzie założył kabaret studencki Rat der Spötter[6]. Jeden ze skeczy kabaretu został zaklasyfikowany jako antypaństowy i kontrrewolucyjny, po czym Sodann został aresztowany, wydalony z uczelni i skazany na dziesięć lat więzienia za agitację antypaństwową. Wyrok po dziesięciu miesiącach zamieniono na cztery lata w zawieszeniu[7]. Następnie kształcił się jako mechanik obróbki skrawaniem w VEB Starkstromanlagenbau w Lipsku. Od 1963 mógł kontynuować studia aktorskie[8].
Zadebiutował na scenie w 1964 roku w Berliner Ensemble pod dyrekcją Helene Weigel. W 1966 przeniósł się do teatru miejskiego w Erfurcie, w latach 1971–1975 związany z teatrem w Karl-Marx-Stadt, gdzie zadebiutował jako reżyser teatralny. Od 1975 zatrudniony jako reżyser w Städtische Bühnen Magdeburg[8].
W 1980 roku przeniósł się do Halle (Saale), gdzie został dyrektorem miejscowego Teatru Państwowego. Stworzył w Halle tzw. Kulturinsel (pol. Wyspa Kultury), na którą składają się scena kabaretowa, biblioteka i kawiarnia literacka. Założył również Neue Theater Halle, którego dyrektorem był w latach 1981–2005[6].
Od lat 70. występował również w filmach telewizyjnych i w produkcjach kinowych DEFA. Za rolę nauczyciela Boltenhagena w filmie Kommen Pflicht otrzymał nagrodę dla najlepszego aktora drugoplanowego na 3. Krajowym Festiwalu Filmów Fabularnych NRD w 1984 roku. W 1986 laureat Nagrody Państwowej NRD[8].
_Rittergut_Peter-Sodann-Bibliothek.jpg)
Po upadku muru berlińskiego stał się znany przede wszystkim z występów w produkcjach telewizyjnych. Od 1992 do 2005 występował jako inspektor Bruno Ehrlicher w serialu kryminalnym ARD Tatort. W latach 2008–2013 wcielał się w rolę dyrektor Bräuninga, w serialu telewizyjnym Schloss Einstein. Ostatni raz pojawił się na ekranie w filmie biograficznym Andreasa Dresena Gundermann z 2018 roku[8].
Od 1990 roku Peter Sodann kolekcjonował książki wydane w latach 1945-1990 przez wydawców z NRD i innych państw bloku wschodniego. Kolekcja rozrosła sie do liczby dwóch milionów woluminów, które zdeponowano w budynkach dawnego dworu w Stauchitz, gdzie w 2012 oficjalnie otwarto Peter-Sodann-Bibliothek[8][9].
Za swoje zasługi społeczne, otrzymał w 2006 roku honorowe obywatelstwo miasta Halle. Odznaczony Orderem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec I klasy. Saksońska policja mianowała go również honorowym komisarzem[8].
Dwukrotnie żonaty. Miał czworo dzieci[10].
Zmarł w wieku 87 lat. Uroczystości żałobne odbyły się w Neue Theater Halle. Sodann został pochowany na cmentarzu Stadtgottesäcker w Halle[11].
Wybrana filmografia
Filmy fabularne
- 1973: Stülpner, zbójnik z gór jako sekretarz Bleichnagel
- 1996: Podróż do śmierci jako Bruno Erlicher
- 2003: Tage des Sturms jako Alfred Mannschatz
Seriale TV
- 1992–2007: Tatort jako Bruno Ehrlicher
- 2008-2012: Dzieciaki z Einstein High jako dr Rudolf Bräuning
Przypisy
- ↑ Peter Sodann tot: Schauspieler wurde 87 Jahre alt [online], ZDFheute, 7 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-07] (niem.).
- ↑ Alexander Wendt (2005-07-05): Peter Sodann: Genosse Kommissar auf Stimmenfang. Focus.de. [dostęp 2018-04-05]. (niem.).
- ↑ Portrait: Peter Sodann (*1936). KINO.de. [dostęp 2018-04-05]. (niem.).
- ↑ RP ONLINE, Beliebter Schauspieler - kritischer Geist: Peter Sodann wird 70 [online], RP ONLINE, 31 maja 2006 [dostęp 2024-06-26] (niem.).
- ↑ Nina Toepfer, Nachruf auf den «Tatort»-Kommissar Peter Sodann, „Neue Zürcher Zeitung”, 20 kwietnia 2024, ISSN 0376-6829 [dostęp 2024-06-26] (niem.).
- ↑ a b Bundespräsidenten-Kandidatur: Ein Kommissar geht um - Zeitung Heute - Tagesspiegel [online], web.archive.org, 2 czerwca 2021 [dostęp 2024-06-26] [zarchiwizowane z adresu 2021-06-02].
- ↑ Intendant mit Schaufel, „Der Spiegel”, 23 października 1994, ISSN 2195-1349 [dostęp 2024-06-26] (niem.).
- ↑ a b c d e f Peter Sodann | filmportal.de [online], www.filmportal.de [dostęp 2024-06-26].
- ↑ psb-staucha [online], www.psb-staucha.de [dostęp 2024-06-26].
- ↑ NDR, Harte Schale, weicher Kern: Schauspieler Peter Sodann ist tot [online], www.ndr.de [dostęp 2024-06-26] (niem.).
- ↑ Gedenkfeier zum Tod von Peter Sodann am 1. Juni 2024 [online], Halle.de, 23 maja 2024 [dostęp 2024-06-26] (niem.).
Linki zewnętrzne
- Peter Sodann w bazie Filmweb
- Peter Sodann w bazie IMDb (ang.)
- strona archiwalna