Wikipedysta:MacQtosh/brudnopis

WSZYSTKIE DANE DO AKTUALIZACJI PRZED PUBLIKACJĄ ARTYKUŁU!!!

plac Wilhelma Szewczyka

Śródmieście
Fragment placu od strony północnej (2015)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Katowice
Położenie na mapie Katowic plac Wilhelma Szewczyka
Położenie na mapie Polski plac Wilhelma Szewczyka
Położenie na mapie województwa śląskiego plac Wilhelma Szewczyka
50°15′31,3″N 19°01′05,7″E

Plac Wilhelma Szewczyka w Katowicach – plac w Katowicach,

Położenie

Plac W. Szewczyka znajduje się na terenie katowickiej dzielnicy Śródmieście

Od północy plac W. Szewczyka zamyka ulica 3 Maja, a przedłużeniem placu jest ulica Stawowa. Od wschodu plac zamyka ulica Młyńska, od południa budynek głównego dworca kolejowego im. K. Wolnego na stacji Katowice, a od zachodu Galeria Katowicka.

Charakterystyka

Jest to droga gminna o klasie drogi dojazdowej

Jest ona w administracji Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów w Katowicach

W systemie TERYT ulica widnieje pod numerem 53090

Kod pocztowy dla adresów wzdłuż ulicy to 40-098

Pod placem kursują pojazdy miejskiego transportu zbiorowego Zarządu Transportu Metropolitalnego. Pod katowickim dworcem kolejowym znajduje się wielostanowiskowy przystnak autobusowy Katowice Dworzec łączący bezpośrednio tę część miasta z wieloma ośrodkami Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Przy srzkyżowaniu pplacu W. Szewczyka z ulicą 3 Maja znajduje się natomiast przystnek tramwajowy Katowice Dworzec PKP, z którego w czerwcu 2023 roku odjeżdżały tramwaje łączącę plac W. Szewczyka bezpośrednio m.in. z północnymi dzielnicami Katowic, a także z Chorzowem i Siemianowicacmi Śląskimi

Przez plac W. Szewczyka przechodzi niebieski Katowicki Szlak Spaderowy (24 km) Chorzów - Hamerla

Przy placu W. Szewczyka znajduje się stacja kolejowa Katowice. Krzyżują się na niej linie kolejowe: 1, 137, 138, 139, 656 i 713.

Przy nim (dworzec) zjaduje się także postoje dla taksówek

Na placu W. Szewczyka znajduje się stacja wypożyczalni roweró miejskcih City by bike Dworzec PKP - Młyńska

Obszar wokół placu W. Szewczyka charakteryzuje się znacznym udziałem powierzchni zabudowanej w powierzchni terenu przekraczający 75%

Stacja wraz z terminalem autobusowym znanowią jeden z głwonych punktów przesiadkowych miasta

Plac wyposażony jest w elementy małej architektury, w tym donice czy sezonowe ogórdki letnie

Historia

W latach międzywojennych przy ówczesnej ulicy Stawowej 16 (późniejszy pl. W. Szewczyka 3 ???) działał Dom Modlitwy Zjednoczenia Chrześcijańskiego. Pod nr. 19 (!!! obecnie nie istnieje !!!) funkcjonował w latach 30. XX wieku bar Carioka, który posiadał ruchomy parkiet. W latach 1924-1926 występował tam kabaret Trocadero. Odbywały się tam także seanse filmowe w kinie Stylowy oraz funkcjonowało Wydawnictwo Górniczo-Hutnicze

W 1967 roku z uwagi an planowaną budowę dworca kolejowego wyburzono powstałe około 1860 roku obiekty młyna należącego do Polskich Zakładów Zbożowych znajdujące się przy ulicy Młyńskiej 6, 8 i 10. Znajdował się on w miejscu hotelu Mercure Katowice Centrum

Początki placu W. Szewczyka sięgają lat 60. XX wieku i wiążą się z budową nowego dworca kolejowego, gdyż zwiększający się kolejowy ruch pasażerski do Katowic spowodował, iż stary gmach przy ulicy Dworcowej nie był wystarczający. Pod nowy gmach wybrano teren położonyu na zachód od dotychczasowej lokalizacji

Pod kompleks dworcowy wyburzono kilkadziesiąt kamienic i budynków wzdłuż ulic Młyńskiej, Stawoweej i 3 Maja

Przed dworcem powstał pac parkingowy oraz dworzec autobudowy transporty miejskiego. Nad daworcem powstała estakada dla pieszych

Budynekk brutalistycznego dworca kolejowego w latach 90. XX wieku zaczął podupadać W latach 70. XX wieku wyburzono część kamienic południwej pierzei ulicy 3 Maja

Wybór miejsce budowy dworca nie wiązał się jednak z położeniem w centrum miasta, a był adaptacją istniejącego w tym miejscu od czasu doprowadzenia kolei do miasta stacji towaqrowej

Wraz z wtytczeniem placu przestała istniejć część ilucy Stawowej na południe od ulicy 3 Maja

W 2012 roku oddano do użytku nowy dworzec kolejowy wraz z terminalem autobudowym pod nim

18 września 2013 roku otwarto Galerię Katowicką

Wypełniła ona pierzeję po wyburzonycvh w latach 70. XX wieku kamienicach przy uliucy 3 Maja

W północno-zachodnim rogu skrzyżowania ulicy Młyńskiej z placem W. Szewczyka został wzniesiony pomiędzy latami 1892 a 1894 hotel Kaiserhof

Na mapach wydanych na początku XX wieku przy ulicy Młyńskiej na wysokości póxniejszego placu W. Szewczyka zaznaczono ciąg czterech elewatorów

Ulica Młyńska natomiast w wyniku przebudowy utraciła połowę swojej pierwotnej długości

W wyniku budowy nowego kompelksku plac W. Szewczyka uległ zmniejszeniu, a końcowy bieg ulicy Młyńskiej został przebudowany

Rónież ulica Stawowa została skrócona - o fragment pomiędzy ulicami 3 Maja i Młyńskiej. Przypisując budynkiu po parzystaj stronie do placu W. Szewczyka

W miejscu placu W. Szewczyka, naprzeciw kamienc przy ulicy 3 Maja 17 i 19 w 1867 roku otwarto pierwszy katowicki szpital z 14 łóżkami dla chorych. Zostałon zamknięty kilka lat póxniej, a nowy powstał przed 1870 roku przy ulicy Plebiscytowej

W 1906 roku zabduwoano ulicę budynkiem przy ówczesnej ulicy Stawowej pod nr. 23. Nowe obiekty to były kamienice mieszczańskie

Rozebrano m.in. dawny hotel Kaiserhof i kamienice pod nr. 15, 17 1 19, a kamienice po parzystaj stronie ulicy przypisano do placu W> Szewczyka - nr 1, 3 5 i 7

Plac powstały w wyniku wybirzeń tworzył nedomkniętą od soterny połnocno-zachodniej przestrzeń, gdzie przylegał do zaplenczy o oficyn zabudowy przy ulicy 3 Maja, a także4 od strony południowo-wschodniej, gdzie prtzechodził w otwarty obszar skwerów i parkingu sięgający do zapleczy kwartału zabudowy pomiędzy ulicami Młyńską i Pocztową

3 października do publicznego użytku otwarto odcinek linii Kolei Górnośląskiej pomiędzy Świętochłowicami a Mysłowicacmi przez Katowice

W ramch budowy całego kompelsku dworcowego w latach 60. XX wieku wyburzono ponad 30 budynków w cetrum miasta - rejonie ulic Stawowej, Młyńskiej, Słowackiego oraz częsciowo przy ulicy 3 Maja, Pocztowerj, Dworcowej i Ko ściuszki - wiele z nich to były secesyjne i eklektyczne kamienice

Pod koniec lat 50. XX wieku zapadła decyzja o budowie nowego dowrca kolejowego. W 1959 roku rozstrzygnięto konkurs Stowarzyszenia Architektów Polski na budowę nowego biketu przy uloicy Młyńskiej, który wygrał zepsól archntektów Wacław Kłyszewski, Jerzy Mokrzyński i Eugeniusz Wierzbicki

Do 1965 roku zakończono budowę nowego ukłądu totrowego stacji osobowej

Pierwsze kamienice zaczęto wyburzać na początku 1965 roku. W marcu zniszczono przynajmnniej jeden budynek, a w nastepnym roku przestały istnieć budynki przy ulicy Młyńskiej 22, 24 i 35

a przy ulicy Stawowej 20 (róg z ulicą Młyńską 12) wysadzono 17 lutego 1967 roki

Kamienicę przy uliucy Staowwej 19 wyburzono po 10 lutym 1970 roku,

W listopwadzie 1971 roku wyburzono kamienice przy ulicy Stawowej 17 i 15 oraz 3 Maaja 30 i 32

Całość kompleksu dworowego oficjalnie oddano do użytku 22 lipca 1972 roku, lecz prace wykończeniowe trwały jeszcze do końca 1972 roku

Katowicki dworzec, pierwotnie reprezentacyjny punkt Katowic, od dawna nieremontowany utracił swoje walory. Na 2008 roku zaplanowano jego kapitalny remont, lecz istniały równiez plany zburzenia budynku i postawienia nowego o tym samym przeznaczeniu. O budowie nowego dworca media pisiały niż na początku 2002 roku

W lipcau 2207 roku spółka akcyjna PKP opublikowała zaporoszenie od rokowań w sprawie projektu przebudowy dworca. Prace nad przebudową rozpoczęto 15 sierpnia 2010 roku od uporządkowania placu W. Szewczyka poprzez likwidację stoisk handlowych. 6 grudnia 2010 roku zamknięto estakadę nad placem, a dwa dni póxniej przystąpiono do jej rozbiórki. 22 grudnia rozpoczęto rozbiórkę hali dworca kolejowego, a oststni kilakich uzunięto 11 stycznia 2011 roku

22 grudnia 2011 roku rozpoczęto wznoszenie nowych kielichów podtrzymujących strop. 11 wrzesnia 2012 roku gotowa była szklana hala i pplac przed gmachem dworca kolejowego. Ofichalne otwarcie nowego dowrca kolejowego odbyło się 29 października 2012 roku

Większą część placu W. Szewczyka po przebudowie zajęłą Galeria Katowicka - obiekt handlowo-usługowy zaintegorany z dwocem kolejowym. Została ona otwarta 18 września 2013 roku

Po II wojnie światowej nastapił w reginie znaczny wzrost zapotrzebowania w zakresie transportu kolejowego

Zwycięska koncepcja powstała w oparciu o istniej acy wówczas układ komunikacyjny śromieście. Przewidywała m.in. postawieniu na placu dworcowym prócz dworca także kolejowego budynku administracyjno-biurowego oraz 60-metrowego wieżowca hotelu miejskiego. Na placu przewidzialno bezkolizyjny ruch kołowy z oddzieleniem ruchu autobusowego od samochodowego

Wyburzenia miały róny charakter - od rozbiórek aa pomocą kilofów i młotów pneumatycznych po ich wysadzanie za pomocą dynamitu

Budowę głownej częsci dworca rozpoczęto w 1966 roku. Budowa posuwała się dosyć szybko i już w 1968 roku powstał pierwszy z szesnastu kielichów

Cleme zapewnienia bezpieczeństwa niemal całkowice wyelimonowano z niego ruch pieszy, który przekierrowano na estakadę o długości 110 m i szerokości 12 m

Plac W. Szewczyka pełnił przedew szystlim funkcję dworca autobudowego, na którymbrakowało wiat, a placu przed estakadą i przy ulicy 3 Maja rozstawione były punkty handlowe. Dookoła wisiały wilkoformatowe reklamy

Pod placem powstasł tunel drogowy łączący ulicą Słowackiego i Dworcową oraz dziesięciostanowiskowy dworzec autobudsowy, który zastapił nadziemy

Nazwa

Pierwotna nazwa obnszaru - plac Dworcowy - nadano w 1972 roku, a w 1995 roku przemianowano go na plac Wilhelma Szewczyka.

Nazwa upamiętnia Wilhelma Szewczyka - żyjący w latach 1916-1991 pisarz, publicysta i działacz polityczno-społęczny

13 grudnia 2017 roku wojewoad Jarosławs Wieczorek zwołał konferencję prasową, w której poinformował o zmianie nazwy 11 miejsc w województwoe. Jeszcze tego samego dnia zarządeniem zastępczym wojewódy śłąskiego w związku z wejściem w życie 1 kwietnia 2016 roku tzw. ustawy dekomunizacyjnej zmieniono nazwę wplacu Wilhelma Szewczyka na plac Marii i Lecha Kaczyńskich

Prezdydent Katowic zapowiedział, że miasto będzie się odwoływac do tej decyzji do sądu administracyjnego. Dodatkowo zazanczał, iż informację o tym, że zapisy ustawy dekomunizacyjnej dotyczą Wilhelma Szewczyka, który wcześniej nie widniał na liście IPN, władze miasta otrzymały dopiero w drugiej połowie września, a nazw 6 ulic zdekomunicowano już we wrzęsniu i każdorazowo konsultowano to z mieszkańcami. W przypadku placu W> Szewczyka władze nie miałyu możliwości zapytać o opinię mieszkańców

Kilkad ni póxniej, 16 grudnia zorganizowano protest przeciwko zmianie nazwy placu, wk tórym wzięło udział kilkaset osób. Zorganizowały go katowickie struktury Platformy Obywatelskiej oraz różne środowiska sprzeciwiające się decyzji wojewody Jarosłąwa Wieczorka. Podczas protestu przemawiali m.in. aktor Bernard Krawczyk, językoznawca prof. Maciej Tramer, pisarz i filolog prof. Zbigniew Kadłubek a takżę przedstawiciele Platformy Obywatelskiej, Nowoczesnej i Ruchu Autonomii Śląska

27 grudnia 2017 roku została złożona do wojewody śląskiego trafiła petycja przeciwko zmianie nazwy placu podpisana przez niemal 6 tys. osób

Na wnisek sidmiu radnych 28 grudnia 2017 roku odbyłz się nadzwyczajna sesja Rady Miasta Katowice. W trakcie niej przyjęto uchwałę o w sprawie wniesienia do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach skargi Rady Miasta Katowice na zarządzenie zastępcze wojewody w sprawie zmiany nazwy placu W. Szewczyka

W marcu 2018 roku nastąpiła zmiana nazw tabliczek zamieniających plac W. Szewczyka na plac M. i L. Kaczyńskich poprzez jej zaklejenie na zmienioną przez wojewodę śląskiego nazwę. Jednocześnie na samym placu nadal wisiały dotychczasowe tabliczki z nazwą placu W. Szewczyka

17 maja 2018 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach uchylił decyzję wojewody śląskiego zmieniającą nazwę placu. Jeszcze tego samego dnia pełnomocnik wojewody zapowiedział wniesienie kasacji. Sąd wskazał, iż zgodnie z ustawą dekomunzacjną zakazane jest propagowanie komunizmu poprzez upamiętnienie osoby, która jest symbolem ustroju i chociaż Wilhelm Szewczyk brał udział w sprawowaniu władzy w czasach PRL, to mimo tego symbolem komunizmu nie był.

Ostatecznie Naczelny Sąd Administracyjny zdecydował 20 marca 2019 roku o odrzuceniu skargi miasta Katowice na zarządzenie zastępcze wojewody śląskiego. W ten sposób zdecydowano, iż plac będzie nosić imię Marii i Lecha Kaczyńskich

Przy okazji wdrożeniu w Katowicach nowego Systemu Informacji Miejskiej w marcu 2022 roku urzędnicy z Urzędu Miasyta Katowice poinformowali, iż nie będą za pośrednictwem miasta Katowice mieniać tabliczki z nazwą plac Wolhelma Szewczyk a na nową tablicę

Po ponad cterech latach od oczekiwania na wykonanie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego przez miasto Katowice wojewowa śląskie Jarosław Wieczorek sam zlecił jednej z firm wykonanie tabliczki z oznaczeniem placu 19 kwietnia 2023 roku zdemontowano tabliczkę z nazswą plac Wilhelma Szewczyka i zamontowano nową na plac Marii i Lecha Kaczyńskic. Jeszcze tego samego dnia katowicki MZuiM wezwał wojewodą so do dostosowania tablic do obowiązujących wzorów

Wobec braku stoswnych działań, 5 maja 2023 roku tablice zamonotwane na zlecenie wojewody Jarosława Wiczorka zostały zdjęcte przez pracowników Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów w Katowicach i przekazane Urzędowi Wojewódzkiemu Województwa Śląskiego. UYrząd Miasta Katowice tłumaczyłto tym, iż nie były one dostosowane do obowiązujących w mieście wzorów

Pomomo rpwoadzenia ustawy dekomunizacyjnej zego popiersie nie zostało natomiast usunięte z Galerii Artystycznej na placu Grunwaldzkim

Obiekty zabytkowe i miejsca pamięci

Obiekty zabytkowe i historyczne:

• Zabytkowa narożna kamienica mieszkalno-handlowa (pl. W. Szewczyka 1; róg z ul. 3 Maja 28; d. ul. Stawowa 12) - z lat 1891-1900; neobarokowa; nr rej. A/40/00 z dnia 11 grudnia 2000 roku; czterokondygnacyjna, z poddaszem i ściętym narożnikiem, zwieńczona dachem nasardowym z facjatami; zaprtojektowana w formie budowlanej Grunfeldów na planie litery U; na rogu znajduje się kartusz z datą 1900,
• Kamienice mieszkalno-handlowe (pl. W. Szewczyka 3 i 5; d. ul. Stawowa 14 i 16) - wzniesione w 1898 roku w stylu eklektrycznym według projektu Georga Zimmermanna; powstały w miejscu domu mieszkalnego dla pracowników huty Marta; w 1927 roku (bądź 1925 roku) została przebudowana, nadając im cechyu modernistyczne; budynek murowany z cegły, czterokondygnacyjny z poddaszem, zwieńczony dachem pulpitowum z mansardą i facjatkami; na elewacji m.in. loggie balkonowe na poziomie IV kondygnacji, a w werjściu do sieni brama dwuskrzydłowa
• Narożna kamienica miazkalno-handlowo-biurowa (pl. W. Szewczyka 7; róg z ul. Młyńską 21/23; d. ul. Stawowa 18) - z około 1890 roku, wznioesiona w stylu historyzmu; budynek murowany z cegły, czterokondygnacyjny ze ściętym narożnikiem, zwieńczony dachem pulpitowym przesłonięty pseudoatyką; na elewacji m.in. lizeny, opaski tynkowe okien z zdobione nad- i podokiennikach dekoracją płycinową
• Wieża ciśnień (pl. W. Szewczyka w obrębie torowiska kolejowego) - z początku XX wieku; przebudowana w latach międzywojennhych; budynek murowany z żelbetu i cegły, wzniesiony na rzucie ośmioboku

Obikety niesitniejące:

• Brutalistyczny dworzec kolejowy (pl. W. Szewczyka) - gmach głownego dworca kolejowego staccj Katowice, wzniesiony w latach 1965-1972 w stylu brutalistycznym; projektanci: Wacław Kłyszewski, Jerzy Mokrzyński i Eugeniusz Wierzbicki; był to budynek o konstrukcji żelbetowej, dwukondygnacyjny, prszeszklony od storny placu, nakryty wspartym na 16 filarach, łamanym ostrosłupowo stropem

Miejsca pamięci znajdujące się na placu W. Szewczyka:

• Rzeźba przedstawiająca patrona dworca kolejowego stacji Katowice - Konstantego Wolnego (przed wejściem do dworca koeljowgo na pl. W. Szewczyka 2) autorstwa Bogumiła Burzyńskiego; odsłonięta 15 lipca 2021 roku
• Tablica pamiątkowa 120. rocznicy „Konferencji Katowickiej” (na fasadzie budynku przy pl. W. Szewczyka 7)
• Tablica upamiętniająca poległych kolejarzy (przed wejściem do dworca koeljowgo na pl. W. Szewczyka 2) z 1971 roku

Gospodarka i instytucje

Według stanu z listopada 2023 roku w systemie REGON zarejestrowanych było 26 działalności gospodarczych z siedzibą przy placu W. Szewczyka, w tym m.in.: kantor, cukiernia, przychodnia, biuro obrotu nieruchomościami, agencja ubezpieczeniowa placówki gastronomiczne, kawiarenka internetowa i inne

Gmach dowrca kolejowego im. W. Wolnego znajduje się przy placu W. Szewczyka 2. Na samym dworcu w 2015 roku działało ponad 50 placówek usługowo-handlowych

Wierni rzymskokatoliccy mieszkający przy placu W. Szewczyka przynależą do parafii Przemienienia Pańskiego

Bibliografia

• JerzyJ. Abramski JerzyJ., Ulice Katowic, Zawiercie: Graf-Mar, 2000, ISBN 83-913341-0-4  (pol.).
• AntoniA. Barciak AntoniA., EwaE. Chojecka EwaE., SylwesterS. Fertacz SylwesterS. (red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 2, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012, ISBN 978-83-87727-29-1 .
• AnetaA. Borowik AnetaA., Nowe Katowice. Forma i ideologia polskiej architektury powojennej na przykładzie Katowic (1945–1980), wyd. pierwsze, Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2019, ISBN 978-83-66018-17-4  (pol.).
• MichałM. Bulsa MichałM., Ulice i place Katowic, wyd. trzecie, Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2018, ISBN 978-83-63780-28-9  (pol.).
• MichałM. Bulsa MichałM., BarbaraB. Szmatloch BarbaraB., Katowice, których nie ma, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2019, ISBN 978-83-7729-502-1 .
• LeszekL. Danilczyk LeszekL., MariaM. Kasprzyk MariaM., Studium historyczno-urbanistyczne Katowic w granicach administracyjnych. Katowice. Tom I tekst. Część II studium konserwatorskie, Opublikowano w: Miejski System Zarządzania – Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Zabytki, Kraków: Pracownie Konserwacji Zabytków „ARKONA” Sp. z o.o. Pracownia Dokumentacji Naukowo-Historycznej, 1994  (pol.).
• Katalog Archidiecezji Katowickiej. Część II Dekanaty i parafie, Katowice: Kuria Metropolitalna w Katowicach, 2005, ISBN 978-83-922482-7-9  (pol.).
• MarekM. Mróz MarekM., Baza funkcjonalna dworców kolejowych w konurbacji katowickiej, „Acta Geographica Silesiana”, 18, Sosnowiec: Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, 2015, ISSN 1897-5100  (pol.).
• PrzemysławP. Nadolski PrzemysławP. i inni, Węzeł kolejowy Katowice, Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2017, ISBN 978-83-63652-24-1, OCLC 1010931171 .
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice – II edycja. Część 1. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego, Załącznik nr 1 do uchwały nr XXI/483/12 Rady Miasta Katowice z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie uchwalenia „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice” – II edycja, Miasto Katowice, 2012  (pol.).

Szewczyka Kategoria:Śródmieście (Katowice)