Franciszek (papież)

Franciszek

Jorge Mario Bergoglio
Papież
Miserando atque eligendo Spojrzał z miłosierdziem i wybrał
Data i miejsce urodzenia	17 grudnia 1936 Buenos Aires
Arcybiskup Buenos Aires
Okres sprawowania	od 28 lutego 1998 do 13 marca 2013
Papież
Okres sprawowania	od 13 marca 2013
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	jezuici
Śluby zakonne	22 kwietnia 1973
Prezbiterat	13 grudnia 1969
Nominacja biskupia	20 maja 1992 biskup pomocniczy Buenos Aires
Sakra biskupia	27 czerwca 1992
Kreacja kardynalska	21 lutego 2001 Jan Paweł II
Kościół tytularny	San Roberto Bellarmino
Pontyfikat	13 marca 2013

{{Duchowny infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt grafiki = | faksymile = | imię i nazwisko org = | miejsce pochówku = | kraj działania = | opis faksymile = Nieznane pola: "imię przybrane oryginalne", "imię i nazwisko oryginalne" oraz "państwo". Nieoczekiwana grafika: "opis grafiki".

Sukcesja apostolska

Data konsekracji	27 czerwca 1992
Konsekrator	Antonio Quarracino
Współkonsekratorzy	Emilio Ogñénovich Ubaldo Calabresi
Konsekrowani biskupi Horacio Ernesto Benites Astoul 1 maja 1999 Jorge Rubén Lugones 30 lipca 1999 Jorge Eduardo Lozano 25 marca 2000 Joaquín Mariano Sucunza 21 października 2000 José Antonio Gentico 28 kwietnia 2001 Fernando Carlos Maletti 18 września 2001 Andrés Stanovnik 16 grudnia 2001 Mario Aurelio Poli 20 kwietnia 2002 Eduardo Horacio García 21 czerwca 2003 Adolfo Armando Uriona 8 maja 2004 Eduardo Maria Taussig 25 września 2004 Raúl Martín 20 maja 2006 Hugo Manuel Salaberry Goyeneche 21 sierpnia 2006 Óscar Vicente Ojea Quintana 2 września 2006 Hugo Nicolás Barbaro 4 lipca 2008 Enrique Eguía Seguí 11 października 2008 Ariel Edgardo Torrado Mosconi 13 grudnia 2008 Luis Alberto Fernández 27 marca 2009 Vicente Bokalic Iglic 29 maja 2010 Alfredo Horacio Zecca 18 sierpnia 2011
Współkonsekrowani biskupi Oscar Domingo Sarlinga 17 maja 2003 Luis Mariano Montemayor 6 sierpnia 2008

Franciszek, łac. Franciscus, właśc. Jorge Mario Bergoglio SI (ur. 17 grudnia 1936 w Buenos Aires) – argentyński duchowny rzymskokatolicki, w latach 1998–2013 arcybiskup Buenos Aires i tym samym prymas Argentyny, w latach 2001–2013 kardynał, 266. papież i 8. suwerenny władca Państwa Watykańskiego (od 13 marca 2013).

Franciszek jest pierwszym papieżem z kontynentu amerykańskiego, a także pierwszym spoza Europy od czasu papieża Grzegorza III (pontyfikat 731–741). Jest również pierwszym jezuitą wybranym na papieża i pierwszym zakonnikiem od czasu papieża Grzegorza XVI (pontyfikat 1831–1846).

Posługuje się językami: hiszpańskim, włoskim, niemieckim, francuskim oraz angielskim, zna też trochę portugalski. Na studiach uczył się także języków klasycznych: łaciny i greki.

Życiorys

Młodość

Jorge Mario Bergoglio urodził się 17 grudnia 1936 w Buenos Aires, jako jedno z pięciorga dzieci włoskich imigrantów. Jego rodzicami byli Mario (pracownik kolei) i Regina Bergoglio. Jako nastolatek miał usunięty fragment prawego płuca, w wyniku przebytej infekcji.

Studia, profesja zakonna i prezbiterat

Po ukończeniu technikum i obronie dyplomu z chemii rozpoczął, w wieku 21 lat, studia w seminarium w Villa Devoto koło Buenos Aires. 11 marca 1958 wstąpił do zakonu jezuitów i kontynuował naukę w zakonnych domach studiów; w nowicjacie w Chile zgłębiał nauki humanistyczne, w Colegio Maximo San José w San Miguel koło Buenos Aires obronił licencjat z filozofii, w Colegio de la Inmaculada Concepción w Santa Fe studiował literaturę i psychologię. W latach 1964-1965 był nauczycielem literatury i psychologii w Colegio de la Inmaculada Concepción w Santa Fe, zaś w 1966 w Colegio del Salvador w Buenos Aires. W latach 1967-1970 studiował teologię na wydziale teologicznym Colegio Maximo San José w San Miguel. Przyjął święcenia kapłańskie 13 grudnia 1969, a wieczystą profesję złożył 22 kwietnia 1973.

Posługa jako jezuity

Po złożeniu ślubów wieczystych, w latach 1971–1973 był mistrzem nowicjatu w seminarium w Villa Barilari i, równocześnie, profesorem Wydziału Teologii w Colegio Maximo San José w San Miguel, a od 1972 przez rok członkiem konsulty (rady) prowincji jezuickiej San Miguel, wreszcie prowincjałem jezuitów w Argentynie (1973–1979). W 1973 roku zaczęto określać go „głową argentyńskiego kościoła”. Po zakończeniu sprawowania tego urzędu, w 1979, przebywał w Niemczech, a następnie w Instituto Secundario „El Salvador” w Córdobie. W tym samym roku (1979) został ponownie rektorem Colegio Maximo de San José w San Miguel (pozostał nim do 1986). We Frankfurcie nad Menem kontynuował naukę na wydziale teologicznym St. Georgen. W latach 1986–1988 był członkiem komitetu redakcyjnego „Boletín de espiritualidad”, a następnie w latach 1990-1991 spowiednikiem w Residencia Mayor w Córdobie.

Biskup

20 maja 1992 został mianowany biskupem pomocniczym Buenos Aires, jako biskup tytularny Auca, sakry biskupiej udzielił mu 27 czerwca 1992 arcybiskup Buenos Aires kardynał Antonio Quarracino; w czerwcu 1997 promowany na arcybiskupa-koadiutora tej archidiecezji, objął rządy 28 lutego roku następnego, po śmierci kardynała Quarracino. W listopadzie 1998 został jednocześnie ordynariuszem dla wiernych rytów orientalnych, mieszkających w Argentynie, nieposiadających własnego ordynariusza. Pełnił funkcje Wielkiego Kanclerza Katolickiego Uniwersytetu Argentyny oraz wiceprzewodniczącego Konferencji Episkopatu Argentyny.

Brał udział w sesjach Światowego Synodu Biskupów w Watykanie, w tym w sesji specjalnej poświęconej Kościołowi w Ameryce w listopadzie i grudniu 1997.

Kardynał (2001-2013)

Kardynał

Jorge Bergoglio jako kardynał, 2008

Herb kardynalski Jorgego Maria Bergoglia

Kardynał Jorge Mario Bergoglio i prezydent Argentyny Cristina Fernández de Kirchner, 2010

W lutym 2001 Jan Paweł II wyniósł go do godności kardynalskiej, nadając tytuł prezbitera San Roberto Bellarmino. Podczas konklawe w kwietniu 2005 kardynał Bergoglio był wymieniany w gronie papabile, potencjalnych faworytów do następstwa po zmarłym Janie Pawle II. Mógł być też wspierany przez Carlo Marię Martiniego.

Jako kardynał był członkiem kilku dykasterii Kurii Rzymskiej:

• Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów
• Kongregacja ds. Duchowieństwa
• Kongregacja ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego
• Papieska Rada ds. Rodziny
• Papieska Komisja ds. Ameryki Łacińskiej

W latach 2005–2011 (dwie 3-letnie kadencje) był przewodniczącym Konferencji Episkopatu Argentyny.

Prowadził skromny tryb życia: latami sam sobie gotował, a po mieście poruszał się, korzystając z transportu publicznego. W 2001 zrobiło się o nim głośno na świecie po tym, jak odwiedzając hospicjum umył i ucałował stopy 12 osobom chorym na AIDS. Jest kibicem argentyńskiego klubu piłkarskiego Club Atlético San Lorenzo de Almagro (założonego w 1908 przez katolickiego księdza Lorenza Massę i nazwanego na cześć świętego Wawrzyńca).

Pontyfikat (od 2013 roku)

Papież Franciszek

Pierwsze spotkanie z wiernymi

Inauguracja pontyfikatu – procesja

Plik:Misa de inauguración del Pontificado del Papa Francisco.jpg

Inauguracja pontyfikatu – błogosławieństwo

13 marca 2013 podczas drugiego dnia konklawe, zwołanego w związku z rezygnacją papieża Benedykta XVI, w piątym głosowaniu został wybrany na nowego papieża. Tradycyjny biały dym, obwieszczający światu wybór nowej głowy Kościoła, pojawił się o godz. 19:06 czasu rzymskiego.

Wybór imienia podyktowany został chęcią zajęcia się problemami biednych i nędzarzy, na wzór św. Franciszka z Asyżu, jak to zostało zakomunikowane przez elekta kardynałom tuż po wyborze.

Już dzień po wyborze papież Franciszek opuścił mury Watykanu, udając się do Bazyliki Matki Bożej Większej. Miejsce to jest szczególne dla zakonu jezuitów – tam pierwszą mszę św. odprawił św. Ignacy Loyola.

Papież Franciszek zachował biskupią dewizę Miserando atque eligendo zaczerpniętą z komentarza do powołania św. Mateusza (Mat. 9:9), św. Bedy Czcigodnego (Homila 21; CCL 122, 149-151). Uroczysta inauguracja pontyfikatu Franciszka odbyła się 19 marca 2013. Według źródeł watykańskich, we Mszy św. inauguracyjnej wzięło udział ok. 200 tys. wiernych.

20 marca 2013 papież Franciszek mianował swoim osobistym sekretarzem ks. prałata Alfreda Xuereba.

Franciszek na początku inauguracyjnego wystąpienia odmówił Modlitwę Pańską za swojego poprzednika, Benedykta XVI. Następnie poprosił wiernych o odmówienie modlitwy za swój pontyfikat, po czym udzielił pierwszego błogosławieństwa Urbi et Orbi. Wezwał też do modlitwy o ogólnoświatowe braterstwo.

Papież Franciszek nie mieszka jak jego poprzednicy w Pałacu Apostolskim, ale w mieszkaniu w Domu Świętej Marty gdzie na co dzień odprawia Mszę Świętą w jednej z pięciu niewielkich kaplic wydzielonych w tym budynku.

7 kwietnia 2013 odbył się ingres do bazyliki św. Jana na Lateranie, która jest jego katedrą jako biskupa Rzymu. Podczas ingresu Franciszek po raz pierwszy podczas swego pontyfikatu użył srebrnego pastorału Pawła VI, mającego formę lekko zagiętego krzyża z pasyjką, wycofanego z liturgii papieskiej po śmierci Jana Pawła II.

Poglądy teologiczne, moralne i społeczne

Jako teolog wcześnie odżegnał się od teologii wyzwolenia, wiążąc się z jednym z posoborowych ruchów Comunione e Liberazione.

W swoich pismach podkreślał istotę Kościoła jako wspólnoty wszystkich wiernych, której kapłani są jedynie częścią. Zachęcał do otwarcia się na spotkania z osobami niewierzącymi, krytykował też przypadki nieudzielania chrztu dzieciom urodzonym poza małżeństwem.

Jako kardynał Buenos Aires wezwał księży swej archidiecezji do przeciwstawienia się aborcji i eutanazji.

Zdecydowanie bronił nauczania Kościoła na temat homoseksualizmu. Uznał, że prawo do adopcji dzieci przez lesbijki lub gejów jest dyskryminacją dzieci. Był przeciwnikiem „Ustawy o małżeństwie między osobami tej samej płci” pozwalającej na ceremonię ślubną par homoseksualnych. Nauczał jednocześnie o potrzebie szacunku dla osób, które doświadczają w sobie silnych tendencji homoseksualnych.

W swoich kazaniach kładł nacisk na współczucie wobec ubogich, podkreślał jednak znaczenie świętości i duchowości, uznając że przemiana serc ludzi bogatych przyniesie więcej pozytywnych skutków dla biednych, niż same działania polityczne. Wyrażał jednak poparcie dla programów na rzecz rozwoju społecznego i publicznie krytykował politykę wolnorynkową.

Oskarżenia o współpracę z juntą

W 2005 kardynał Bergoglio został oskarżony o współpracę w latach siedemdziesiątych XX wieku (gdy był on prowincjałem Towarzystwa Jezusowego) z juntą przy porwaniu jezuitów Orlanda Yoria i Franza (Ferenca) Jálicsa. Pierwszy z nich oskarżył Bergoglia o to, że nie powiedział przedstawicielom reżimu, że popiera pracę w slumsach prowadzoną przez swoich podwładnych, i w efekcie dostali się oni w ręce szwadronu śmierci.

Oskarżenie nie przedstawiło dowodów przestępstwa. Kardynał Bergoglio nie podejmował obrony. Dopiero w 2010 ujawnił w rozmowie z biografem, że jego osobiste starania doprowadziły do uwolnienia porwanych oraz że regularnie ukrywał na terenie kościelnym osoby poszukiwane przez juntę. Jednemu mężczyźnie, podobnemu z wyglądu, dał swoje dokumenty, by mógł uciec. O bierność wobec porwań dzieci opozycjonistów oskarżyła przyszłego papieża także organizacja Babcie z Plaza de Mayo. W 2012 roku kardynał Bergoglio przeprosił Argentyńczyków za postawę kleru podczas brudnej wojny, uznając za winnych juntę i lewicę.

Domniemaną współpracę kardynała Bergoglia z juntą opisał Horacio Verbitsky (dziennikarz śledczy związany w przeszłości z peronistowską organizacją terrorystyczną Montoneros) w książce El Silencio: de Paulo VI a Bergoglio: las relaciones secretas de la Iglesia con la ESMA (Cisza. Paweł VI i Bergoglio. Tajne stosunki Kościoła z ESMA). Reportaż oparty został m.in. na relacji Franza Jalicsa. Sam Jalics twierdzi w swojej książce Rekolekcje kontemplatywne, że „z jednym współbratem zakonnym” w slumsach pracowali i żyli za zgodą przełożonych, posłani tam przez nich. Miał też w swoich rękach 30 dokumentów stwierdzających kto doniósł na nich wojskowym, że są terrorystami. Jedynym dokumentem źródłowym, mającym posłużyć za dowód rzekomej współpracy Bergoglia z juntą, w którym kardynał jest wymieniony z nazwiska, wykorzystanym w książce Verbitsky’ego jest wzmianka urzędnika MSZ o tym, że kardynał sugerował, aby nie dawać Jalicsowi zgody na przedłużenie ważności paszportu podczas pobytu zagranicznego.

Stojący na czele ruchu obrońców praw człowieka w rządzonej przez wojskowych Argentynie, laureat Pokojowej Nagrody Nobla Adolfo Pérez Esquivel neguje związki kardynała Bergoglia z reżimem junty. Również argentyński sędzia Germán Castelli, który zajmował się zbrodniami junty z przełomu lat 70. i 80., oznajmił, że oskarżenia pod adresem Bergoglia w związku ze sprawą dwóch zakonników są „całkowicie fałszywe”.

Kilka dni po wyborze papieża, 15 marca, rzecznik Watykanu Federico Lombardi ustosunkował się do stawianych Bergogliowi zarzutów o związki z juntą i przedstawił oficjalne stanowisko Watykanu. Lombardi oświadczył, że wszelkie zarzuty są bezpodstawne, a kampania przeciwko Bergogliowi jest znana i była prowadzona od wielu lat. Dodał, że istnieją „liczne relacje, które ukazują, ile Bergoglio uczynił, by ochronić wiele osób w czasach dyktatury wojskowej”, oraz doprowadził do przeproszenia przez argentyński Kościół za to, że ten nie poczynił wystarczających kroków w czasach tak zwanej brudnej wojny.

20 marca 2013 roku, mieszkający w Niemczech Franz Jalics, opublikował na stronach internetowych swojego zakonu oświadczenie, w którym zaprzecza informacjom jakoby on i jego brat zakonny Orlando Yorio byli zadenuncjowani przez ówczesnego prowincjała, ojca Jorgego Bergoglia. Jalics oświadczył, że pierwotnie skłaniał się do takich podejrzeń, ale po licznych późniejszych wyjaśnieniach i rozmowach uznał, że nie miały one podstaw.

Publikacje

Dzieła dotyczące teologii katolickiej, duchowości oraz spraw społecznych:

• 1982: Meditaciones para religiosos. ISBN 978-950-9210-00-4.
• 1986: Reflexiones sobre la vida apostólica.
• 1986: Reflexiones espirituales. ISBN 978-950-9210-07-3.
• 1992: Reflexiones de esperanza. ISBN 978-950-592-030-3.
• 1998: Diálogos entre Juan Pablo II y Fidel Castro. ISBN 978-987-507-074-5.
• 2001: Hambre y sed de justicia desafíos del Evangelio para nuestra patria ISBN 978-987-507-074-5.
• 2003: Educar: exigencia y pasión desafíos para educadores cristianos. ISBN 978-950-512-457-2.
• 2004: Educar, elegir la vida propuestas para tiempos difíciles. ISBN 978-950-512-503-6 (2004, wyd. 1), ISBN 978-950-512-541-8 (2005, wyd. 2)
• 2004: Ponerse la patria al hombro, memoria y camino de esperanza. ISBN 978-950-512-511-1 (2004, wyd. 1), ISBN 978-950-512-558-6 (2005, wyd. 2, Ponerse la patria al hombro), (2011, ISBN 978-987-34-0585-3)
• 2005: Nación por construir, La utopía, pensamiento, compromiso. ISBN 978-950-512-546-3.
• 2005: Sobre la acusación de sí mismo. ISBN 978-950-512-549-4.
• 2006: Corrupción y pecado. ISBN 978-950-512-572-2.
• 2007: Verdadero poder es el servicio. ISBN 978-950-512-628-6 (2007), ISBN 978-987-34-0584-6 (2011)
• 2008: Rehabilitación de la política y compromiso cristiano. ISBN 978-987-24178-0-2.
• 2009: La deuda social según la doctrina de la iglesia. ISBN 978-987-507-346-3.
• 2010: Reflexiones sobre solidaridad y desarrollo. ISBN 978-987-507-352-4.
• 2010: Camino del consenso a propósito de la investigación: consenso para el desarrollo ISBN 978-987-507-356-2.
• 2010: Sobre el cielo y la tierra. ISBN 978-950-07-3293-2.
• 2011: Nosotros como ciudadanos, nosotros como pueblo hacia un bicentenario en justicia y solidaridad. ISBN 978-950-512-744-3.
• 2012: Razón y fe. ISBN 978-987-616-120-6.
• 2012: La oración. ISBN 978-987-616-119-0.
• 2012: La dignidad. ISBN 978-987-616-118-3.
• 2012: La solidaridad. ISBN 978-987-616-117-6.
• 2012: Mente abierta, corazón creyente, Buenos Aires, ISBN 978-950-512-778-8.

Przypisy

{{Kontrola autorytatywna}} Nieznane pola: "VIAF", "GND", "LCCN", "SUDOC" oraz "TYP".