Wikłacz olbrzymi

Wikłacz olbrzymi
	Euplectes progne
	(Boddaert, 1783)
	; Samiec w szacie godowej
	; Samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	wikłaczowate
Podrodzina	wikłacze
Rodzaj	Euplectes
Gatunek	wikłacz olbrzymi
Synonimy
	Emberiza progne Boddaert, 1783;
	Emberiza progne Boddaert, 1783;
Podgatunki
	E. p. delamerei (Shelley, 1903); E. p. delacouri Wolters, 1953; E. p. progne (Boddaert, 1783);
	E. p. delamerei (Shelley, 1903); E. p. delacouri Wolters, 1953; E. p. progne (Boddaert, 1783);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wikłacz olbrzymi^[4] (Euplectes progne) – zamieszkujący Afrykę gatunek ptaka z rodziny wikłaczowatych (Ploceidae). Jest jednym z największych przedstawicieli tej rodziny. Znany z lotów godowych samców, które prezentują swe niezwykle długie, czarne ogony w trakcie powietrznych akrobacji^[5].

Systematyka

Wyróżniono trzy podgatunki E. progne^[6]^[2]:

E. progne delamerei – wyżyny środkowej Kenii^[2]
wikłacz długosterny^[4] (E. progne delacouri) – południowa Angola, południowa Demokratyczna Republika Konga, zachodnia i północno-wschodnia Zambia^[2]
wikłacz olbrzymi^[4] (E. progne progne) – południowo-wschodnia Botswana do wschodniej RPA, zachodnie Suazi i Lesotho^[2]

Morfologia

Opis gatunku: W porze godowej występuje wyraźny dymorfizm płciowy: samce w szacie godowej są smoliście czarne z niezwykle długim, efektownym ogonem, który w locie układa się niczym żałobny tren^[7]. Ogon samca stanowi ponad połowę długości jego ciała. Poza czernią jedynie na skrzydłach odznacza się fragment złożony z czerwonych i białych piór. Samice, młode i samce w szacie spoczynkowej mają skromniejsze brązowo-czarne upierzenie, a ich ogon jest znacznie krótszy. Jedynie przednia krawędź skrzydła jest nadal czerwono-biała. Wikłacze olbrzymie mają dość krótkie i silne nogi oraz jasnoniebieskie i grube, przystosowane do rozdrabniania ziaren dzioby.

Średnie wymiary

Długość:
- samce: 19–21 cm, w porze godowej, wraz z ogonem 50–71 cm^[2]
- samice: ok. 15 cm^[2]
Masa ciała: 33–46 g u samca, 25–39 g u samicy^[2]

Ekologia i zachowanie

Samiec wikłacza olbrzymiego w trakcie lotu tokowego

Biotop: Otwarte, trawiaste lub uprawne obszary, jednak w pobliżu stałych źródeł wody.

Pożywienie: Ziarna dzikich traw (np. Setaria sphacelata) i zbóż uprawnych, stawonogi (m.in. chrząszcze, pluskwiaki, pajęczaki)^[8].

Rozmnażanie: Samce są poligamiczne i w jednym sezonie lęgowym mogą mieć do 5 partnerek. Samce prezentują swój ogon w czasie lotów tokowych nad swoim terytorium. Samice wybierają partnerów o najokazalszych ogonach^[5]. Gniazdo budowane może być zarówno przez samca lub samicę i jest solidnym, owalnym koszykiem splecionym ze źdźbeł traw, z bocznym wejściem. Sezon lęgowy trwa od października do czerwca, najczęściej jednak składanie jaj przypada na listopad–luty. Samica składa 1–4 jaja i wysiaduje je sama przez 12–14 dni. Młode opuszczają gniazdo po około 17 dniach, ale są dokarmiane przez samicę jeszcze przez następne dwa tygodnie^[8].

Status

IUCN uznaje wikłacza olbrzymiego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako lokalnie pospolity. Trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny^[3].

Przypisy

↑ Euplectes progne, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Craig, A.: Long-tailed Widowbird (Euplectes progne). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2015. [dostęp 2015-12-27].
↑ ^a ^b Euplectes progne, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Ploceinae Sundevall, 1836 - wikłacze (wersja: 2020-01-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-01].
↑ ^a ^b Ziarnojady. W: Robert Payne: Encyklopedia. Zwierzęta. Warszawa: Elipsa, 1999, s. 442. ISBN 83-85152-34-2.
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Old World sparrows, snowfinches, weavers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-02]. (ang.).
↑ Stąd angielska nazwa tego ptaka: Long-tailed Widowbird co można tłumaczyć jako „wdówka długoogoniasta”.
↑ ^a ^b Euplectes progne. Biodiversity Explorer. [dostęp 2021-03-02]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Euplectes progne, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[hbwa-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Craig, A.: Long-tailed Widowbird (Euplectes progne). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2015. [dostęp 2015-12-27].

[iucn-3] Euplectes progne, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Ploceinae Sundevall, 1836 - wikłacze (wersja: 2020-01-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-01].

[Payne-5] Ziarnojady. W: Robert Payne: Encyklopedia. Zwierzęta. Warszawa: Elipsa, 1999, s. 442. ISBN 83-85152-34-2.

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Old World sparrows, snowfinches, weavers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-02]. (ang.).

[7] Stąd angielska nazwa tego ptaka: Long-tailed Widowbird co można tłumaczyć jako „wdówka długoogoniasta”.

[biod-8] Euplectes progne. Biodiversity Explorer. [dostęp 2021-03-02]. (ang.).

[4]

[5]

[1]

[2]

[3]

[6]

[7]

[8]