Wikipedia

Terebiniec

wieś w województwie lubelskim

Terebiniec – kolonia w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie hrubieszowskim, w gminie Werbkowice[5][6].

Terebiniec
kolonia
Ilustracja
Drewniany spichlerz
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

hrubieszowski

Gmina

Werbkowice

Liczba ludności (2021)

279[2][3]

Strefa numeracyjna

84

Kod pocztowy

22-550[4]

Tablice rejestracyjne

LHR

SIMC

0905178[5]

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko prawej krawiędzi nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Terebiniec”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Terebiniec”
Położenie na mapie powiatu hrubieszowskiego
Mapa konturowa powiatu hrubieszowskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Terebiniec”
Położenie na mapie gminy Werbkowice
Mapa konturowa gminy Werbkowice, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Terebiniec”
Ziemia50°44′40″N 23°48′34″E/50,744444 23,809444[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.

Kolonia jest sołectwem w gminie Werbkowice[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 308 mieszkańców i była dwunastą co do wielkości miejscowością gminy[8].

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Parafia św. Apostołów Piotra i Pawła w Terebiniu[9] lub do parafii św. Michała Archanioła w Werbkowicach[10].

Historia

edytuj

W XV-XVI wieku wieś występowała prawdopodobnie jako Wola Terebińska. W dokumencie z 1400 roku erygującym parafię w Hrubieszowie wymieniono Wole Terebińską jako wieś szlachecką, z której miały iść z każdego łanu pola po korcu żyta i po dwa korce owsa na potrzeby parafii hrubieszowskiej[11]. Wola Terebińska należała do ziemi chełmskiej i starostwa hrubieszowskiego. Niedługo potem wieś musiała połączyć się z Terebiniem, gdyż nie wymieniają jej późniejsze dokumenty. Być może była nią część Terebinia Małego, którą otrzymał książę mazowiecki Siemowit V w 1431 roku od króla Polski Władysława Jagiełły. W późniejszych latach książę Kazimierz II nadał otrzymane dobra Janowi Teczyńskiemu[12]. Do niego bowiem należał Terebiń, gdy w 1473 roku wraz z Prehoryłem i całym kluczem Szychowicko-Terebińskim (a więc zapewne także Terebiń Mały) przeszedł na Andrzeja Teczyńskiego. W 1475 roku dobra te podczas ponownego podziału majątku trafiły w ręce Stanisława Teczyńskiego[13]. W 1480 roku wymienił on wieś polowe Trzebinia na Tworyczow[14]. W 1492 roku Małgorzata Uhrynowska sprzedała cały Terebin Mikołajowi Tyczyńskiemu, miecznikowi Krakowskiemu za sumę 300 grzywien[15]. Następnie oba Terebiny (Mały i Duży) odziedziczył syn Mikołaja – Jan Tyczyński, ożeniony z Katarzyną Laska. Zmarł on w 1541 roku, a spadek po nim otrzymały w 1552 roku dwie córki: Zofia i Katarzyna. W 1552 roku dokonały one podziału majątku, według którego Terebin wraz z 6 wsiami przypadł Katarzynie, która w 1549 roku poślubiła Jana Bonera (zm. w 1562 r.), a następnie w 1565 roku Stanisława Barzi herbu Korczak[13]. Pod koniec XVI wieku, w wyniku spadku, Terebin (i Terebiniec) dostał się w ręce Mikołaja Firleja z Dąbrownicy. Mikołaj Firlej swój majątek zapisał żonie Annie, która powtórnie wyszła za mąż za Noskowskiego. Po niej majtek odziedziczył jej syn Jan Noskowski, a następnie córka Joanna Brodecka. Jednakże po jej bezdzietnej śmierci dobra powróciły do Firlejów. W 1674 roku majątkiem administrował Grzegorz Olszewski[16]. W II poł. XVII wieku właścicielami dóbr Terebińskich, w tym Terebińca, byli Marianna Firlej i Karol Sapieha. Część majątku po Firlejach (klucz Werbkowiecki i Terebiński) w 1754 roku trafiła w ręce dzieci Antoniego Goluchowskiego i Anny Noskowskiej, z których Józef sprzedał swoją część bratu Konstantemu w 1763 roku, Marianna sprzedała swemu mężowi Franciszkowi Kempistemu herbu Niesioba w 1764 roku i Hryniewickiemu w 1780 roku, a Konstanty Malachowskiemu[17]. W 1776 roku nastąpił podział majątku, w wyniku, którego Terebin, Terebiniec i Strzyżowiec podzielono na dwie części: "Golochowiana i Andrzeja Sierakowskiego". Przy okazji podziału sporządzono inwentarz zabudowań dworskich. Dwór był drewniany, z gankiem, sienią, z szeregiem izb, gabinetem i alkierzem, oknami w ołów oprawianymi oraz z piecem i kominkiem. W folwarku znajdowała się stajnia, karmnik, bednarnia, spichlerz, szopa, chlew, gumno, dwie piwnice, piekarnia i kuchnia[18]. Na jego terenie znajdował się także sad, dwie sadzawki oraz ogrody warzywne[19][20]. W 1816 roku jako właścicielka wsi figuruje Gohichowska[21]. Dzierżawcą dóbr Terebińca z przyległościami w 1822 roku był Piotr Wyszpolski[22]. W pierwszej połowie XIX wieku Terebiniec był własnością Józefa Leszczyc Mirosławskiego, żonatego z Teklą z Kempistych. Około połowy XIX wieku wieś była w posiadaniu Bormanów[23]. Następnie przeszła w ręce Romana Czaplic-Pohoreckiego herbu Sas (1797-1879) ożenionego z Heleną ze Smolikowskich. Od 1859 (według R. Aftanazego od 1879) roku należała do Adama Andrzeja Pohoreckiego (1828-1898 r.), żonatego z Marią Alojzą Romiszewską. Około 1893 roku po ojcu majątek objął jego najmłodszy syn Jan Wincenty Pohorecki, żonaty z Marią z Przybysławskich[24]. Dokonał on szeregu sprzedaży swych posiadłości w celu kupna dóbr Werbkowicach. Został jednak ubiegnięty przy kupnie i osiadł w Terebińcu, gdzie zamieszkał w skromnym dworze z XIX wieku.

Przed II wojną światową właścicielką Terebińca była Anna Milowicz. Spis z 1827 roku notował wieś w powiecie hrubieszowskim i parafii Hrubieszów. Liczyła wówczas 24 domy i 205 mieszkańców. W 1845 roku istniała tu karczma, w części Podhoreckiego, która uzyskała patent na dalsze prowadzenie wyszynku alkoholu. Dobra Terebiniec składały się w 1866 roku z folwarku Terebiniec i Strzyżowiec o powierzchni 3368 mórg. Wieś Terebiniec liczy­ła 100 domów i 987 mórg ziemi włościańskiej[25]. Tragiczny dla mieszkańców wsi był okres II wojny światowej. 31 grudnia 1943 roku Ukraińcy zamordowali tutaj 6 osób, a w początkach 1944 roku dalszych 16 osób. W marcu tegoż roku toczyły się w miejscowości zacięte walki oddziału AK "Wiktora" i BCh "Rysia" z Ukraińcami[26].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 139429
  2. ↑ Kolonia Terebiniec w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-01-03], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2024-01-03].
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1303 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  5. ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  6. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. ↑ Strona gminy, sołectwa [dostęp 2024-01-03]
  8. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  9. ↑ Opis parafii na stronie diecezji
  10. ↑ Opis parafii na stronie diecezji
  11. ↑ F. Buhajczuk 1981, s. 24
  12. ↑ A. Janeczek 1993, s. 105
  13. ↑ a b J. Kurtyka 1999, s. 195-196
  14. ↑ A. Sochacka 1987, s. 83 i 120
  15. ↑ H. Stamirski 1968, s. 29
  16. ↑ APL, Ks.GGrab., nr 129, s. 129
  17. ↑ A. Boniecki, t. VI, s. 220
  18. ↑ APL, Ks.GGrab., nr. 115, s. 529
  19. ↑ APL, Ks.ZGrab., nr 58, s. 2007
  20. ↑ Ks.GCh, nr. 188, s. 255
  21. ↑ J. A. Wadowski 1907, s. 139
  22. ↑ APZ, Hipoteka dóbr Dzieraznia
  23. ↑ J. Willaume 1958, s. 88
  24. ↑ Roman Aftanazy 1989, s. 213
  25. ↑ Terebiniec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 302.
  26. ↑ J. Niedźwiedź, l997, s. 72-73
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Terebiniec&oldid=72811263”