Wikipedia

Rugby School

szkoła (Rugby, Wielka Brytania; zał. 1567)

Rugby School – szkoła w mieście Rugby, założona w 1567 jako szkoła publiczna, od XIX w. jedna z elitarnych angielskich prywatnych szkół z internatem (ang. public school), uznawana za miejsce narodzin sportu rugby.

Rugby School
szkoła średnia, public school
Ilustracja
Orando Laborando
Państwo

 Wielka Brytania

Kraj

 Anglia

Miejscowość

Rugby

Adres

Lawrence Sheriff Street, Rugby, Warwickshire, CV22 5EH

Data założenia

1567

Liczba uczniów

ok. 800

Dyrektor

Peter Green

Położenie na mapie Anglii
Mapa konturowa Anglii, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Rugby School”
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii
Mapa konturowa Wielkiej Brytanii, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Rugby School”
Ziemia52°22′13,2″N 1°15′41,6″W/52,370333 -1,261556
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Historia

edytuj

Szkoła została założona w 1567 dzięki zapisowi Lawrence'a Sheriffa[1][2][3], kupca i dostawcy przypraw na dwór królowej Elżbiety I[1][2], jako bezpłatna szkoła dla chłopców z Rugby i Brownsover[1][3]. Szkoła otrzymała m.in. własny dwór Sheriffa w Rugby, jednak pełny zapis zdołała przejąć dopiero w 1653[2]. Przez pierwsze stulecie los szkoły był niepewny – wolę fundatora chcieli podważyć jego spadkobiercy, a sprawę rozstrzygnięto na korzyść szkoły dopiero w 1667[3]. W 1797 doszło do buntu uczniów przeciwko dyrektorowi, który został stłumiony dopiero po przybyciu uzbrojonej policji[1][4], do kolejnych zamieszek doszło w 1822[4]. Szkoła była w tym okresie drugą co do wielkości w Anglii[5], a stopniowo obok uczniów lokalnych przybywało uczniów pochodzących z dalszych okolic, których nauka była odpłatna[6][3][7].

W historii zapisał się Thomas Arnold, który był dyrektorem szkoły w latach 1828–1842[1][8][6][7] i dał ogromny impuls do jej rozwoju[2][8]. Ukształtował szkołę stawiając trzy główne cele wychowawcze: przestrzeganie zasad religijnych i moralnych, dżentelmeńskie zachowanie oraz osiągnięcia naukowe[1]. Uznał internat za integralną część szkoły[7] i starszym uczniom powierzał nadzór nad młodszymi[1][3][7]. Chciał kształtować przede wszystkim charakter uczniów[3][7]. Jego idee znalazły bardzo szeroki oddźwięk w angielskim społeczeństwie między innymi dzięki niezwykle popularnej powieści Thomasa Hughesa Szkolne lata Toma Browna[1][8][5][6] wydanej w 1857[5][6]. Zainspirowały one Pierre'a de Coubertina do wykorzystania zorganizowanego sportu do wychowania młodzieży, a w efekcie – do organizacji nowożytnych igrzysk olimpijskich[1][9][8]. Dzięki temu w 1915 Rugby School została uhonorowana przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski Pucharem Olimpijskim[10], a w 2012 związek ten został upamiętniony specjalną uroczystością w szkole w obecności ognia olimpijskiego[1][9].

Następcami Arnolda na stanowisku dyrektora byli m.in. późniejsi arcybiskupi Canterbury, Archibald Campbell Tait i Frederick Temple[2]. W 1868 Rugby School została zaliczona na mocy Public School Act do dziewięciu public schools[6] czyli elitarnych, odpłatnych szkół z internatami przeznaczonych dla uczniów z całego kraju, których model w dużym stopniu był oparty na ideach Arnolda[11][7]. W 1878 z majątku Rugby School ufundowano nową szkołę publiczną, która przejęła założone przez fundatora bezpłatne kształcenie dzieci z okolic[3][7]. Pod koniec XX w. szkoła stała się koedukacyjna, pierwsze dziewczęta przyjęto w 1975[1].

Liczba uczniów w Rugby School sukcesywnie rosła. W 1777 było ich około 70[2], w 1794 – ok. 200[3], w 1828 – 260, w 1842 – 360, na początku XX w. – 580, w połowie tego stulecia – 700, a w latach 80. XX w. – 800[1]. Uczniami szkoły byli m.in. Matthew Arnold (syn Thomasa Arnolda), Rupert Brooke, Austen Chamberlain, Neville Chamberlain, Charles Lutwidge Dodgson (Lewis Carroll), R.H. Tawney i Salman Rushdie[12].

Zabudowania

edytuj

Szkoła początkowo znajdowała się w centrum miasta[1][2], naprzeciwko kościoła parafialnego[2]. W połowie XVIII w. została przeniesiona do południowej części miasta[2], do dworu znajdującego się na miejscu obecnych budynków[1]. W latach 1809–1813 zabudowania przebudowano według projektu Henry'ego Hakewilla[1][2][13] – powstał wówczas najstarszy istniejący obecnie budynek, The Quad[1] na planie kwadratu, z niską narożną wieżą. Rozbudowywany był do 1830[13]. W 1820 wzniesiono kaplicę pod wezwaniem św. Wawrzyńca[2], w której później pochowano dyrektora Arnolda[1]. Z okazji trzystulecia szkoły w drugiej połowie XIX w. podjęto szeroko zakrojoną rozbudowę szkoły: w latach 1872–1885 otwarto szereg obiektów służących uczniom, w tym rozbudowaną kaplicę (1872), basen, obserwatorium, czytelnię, muzeum, warsztaty i nowy budynek szkolny[2], New Quad (1867–1885), zbudowane według projektu Williama Butterfielda w stylu neogotyckim[14][15].

Na początku XX w. powstały zabudowania w stylu edwardiańskim, w tym reprezentacyjny Temple Speech Room (1908–1909[16]). Kolejne budynki z nową, mniejszą kaplicą upamiętniającą I wojnę światową powstały w okresie międzywojennym[1][17].

Gra w rugby

edytuj
 
Tablica w szkole upamiętniająca Williama Webba Ellisa
 
Mecz w piłkę w Rugby School w połowie XIX w.

W Rugby School uczniowie już na początku XIX w. uprawiali grę w piłkę[18][8][4], w której meczach drużyny mogły liczyć nawet setki uczestników[18][8]. Do rozgrywek służył zielony teren przy szkole, The Close (pośrodku którego rosły drzewa, wymieniane jeszcze w przepisach z 1845)[18]. Według legendy w 1823 jeden z uczniów, William Webb Ellis miał jako pierwszy chwycić piłkę w ręce i pobiec z nią, co jest uznawane za symboliczny moment narodzin rugby[18][4][5]. Legenda ta nie została w żaden sposób potwierdzona, a w praktyce stosowanie takiego rozwiązania rozpowszechniło się w szkolnych meczach w latach 30. XIX w.[4][5] W 1845 uczniowie szkoły po raz pierwszy spisali reguły gry, z których pochodzi wiele pojęć do dziś stosowanych w terminologii rugby[18][4][5].

Gra według reguł z Rugby szybko się rozprzestrzeniała. Zasady te przyjmowano w wielu szkołach na Wyspach Brytyjskich, gdzie trafiały często wraz z dyrektorami lub nauczycielami wcześniej uczącymi się lub pracującymi w Rugby. Bardzo mocny impuls dla rozwoju gry dała publikacja w 1857 niezwykle popularnej powieści Szkolne lata Toma Browna, w której stanowiła ona istotny element[4][5]. Thomas Hughes podkreślał w niej rolę gry w kształceniu charakteru uczniów i aktywność fizyczna zaczęła stanowić istotny element nurtu muscular christianity[5]. W Rugby jako pierwszej szkole wprowadzono ujednolicone stroje do gry dla drużyny (potem białe koszulki uczniów szkoły miała przejąć reprezentacja Anglii)[18]. W 1868 aż 45 z 88 klubów w Anglii używało reguł z Rugby School, opierały się na nich też reguły gry przyjęte w 1871 przez Rugby Football Union[5]. Połowa reprezentantów Anglii w pierwszym międzypaństwowym meczu rugby rozegranym w tym samym roku była wychowankami szkoły z Rugby[18][4]. Spośród byłych uczniów z Rugby wywodziło się pięciu pierwszych prezesów angielskiej federacji rugby i pierwszy kapitan reprezentacji Anglii Frederick Stokes[18][4][5].

W 1923 stulecie rugby upamiętniono rozegraniem na The Close międzynarodowego meczu, w którym stanęły naprzeciwko siebie mieszane reprezentacje Anglii i Walii oraz Szkocji i Irlandii[18][4][5].

Piłki na potrzeby gry dostarczał do szkoły miejscowy szewc, William Gilbert[18][19][5]. Zapoczątkowana została w ten sposób historia firmy Gilbert specjalizującej się w sprzęcie sportowym do rugby. Piłki tej marki są dzisiaj dostarczane na najważniejsze turnieje rugby na świecie[19].

Imię Williama Webba Ellisa otrzymał puchar wręczany zwycięzcom organizowanego od 1987 Pucharu Świata w rugby union mężczyzn[20].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r History. [w:] Rugby School [on-line]. [dostęp 2020-04-26]. (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l Rugby. W: The Encyclopædia Britannica. Wyd. 11. T. XXIII. Cambridge: University Press, 1911, s. 821. (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g h Rugby School. W: The New International Encyclopædia. T. XVII. New York: Dodd, Mead and Company, 1905, s. 341. (ang.).
  4. ↑ a b c d e f g h i j Huw Richards: A Game for Hooligans: The History of Rugby Union. London - Edinburgh: Mainstream Publishing, 2007, s. 24–33, 41–42. ISBN 978-1-84596-255-5. (ang.).
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l Tony Collins: The Oval World: A Global History of Rugby. London - New Dehli - New York - Sydney: Bloomsbury, 2015, s. 15–32, 52, 148, 257–258. ISBN 978-1-4088-4371-0. (ang.).
  6. ↑ a b c d e Ana María Cortés Granell. Tom Brown’s Schooldays: Discovering a Victorian Headmaster in Rugby Public School. „Philologica Urcitana: Revista Semestral de Iniciación a la Investigación en Filología”. 10, s. 37–42, marzec 2014. Universidad de Almería. ISSN 1989-6778. [dostęp 2020-04-29]. (ang.). 
  7. ↑ a b c d e f g The Public Schools and the General Educational System: Report of the Committee on Public Schools appointed by the President of the Board of Education in July 1942. London: 1944, s. 17–22, 26, 37. [dostęp 2020-04-29]. (ang.).
  8. ↑ a b c d e f Six ways the town of Rugby helped change the world. [w:] BBC News [on-line]. BBC, 2014-02-01. [dostęp 2020-04-26]. (ang.).
  9. ↑ a b Rugby and the Olympics. [w:] Rugby School [on-line]. [dostęp 2020-04-26]. (ang.).
  10. ↑ Bill Mallon, Ian Buchanan: Historical Dictionary of the Olympic Movement. Wyd. 3. Lanham - Toronto - Oxford: The Scarecrow Press, Inc., 2006, s. 348–351, seria: Historical Dictionaries of Religions, Philosophies, and Movements Series. 61. ISBN 0-81085574-7. [dostęp 2020-06-09]. (ang.).
  11. ↑ Markus Schulte: Thomas Arnold’s public-school reforms and their importance for mid-Victorian British society. Grin, 2007. [dostęp 2020-04-29]. (ang.).
  12. ↑ Jacqueline Cameron: Rugby through Time. Stroud: Amberley Publishing, 2013. ISBN 978-1-4456-3059-5. [dostęp 2020-04-29]. (ang.).
  13. ↑ a b Old Quad Buildings at Rugby School. [w:] Historic England [on-line]. [dostęp 2020-04-29]. (ang.).
  14. ↑ New Quad Buildings at Rugby School. [w:] Historic England [on-line]. [dostęp 2020-04-29]. (ang.).
  15. ↑ Chapel at Rugby School. [w:] Historic England [on-line]. [dostęp 2020-04-29]. (ang.).
  16. ↑ Temple Speech Room at Rugby School. [w:] Historic England [on-line]. [dostęp 2020-04-29]. (ang.).
  17. ↑ War Memorial Chapel at Rugby School. [w:] Historic England [on-line]. [dostęp 2020-04-29]. (ang.).
  18. ↑ a b c d e f g h i j A History of Rugby Football. [w:] Rugby School [on-line]. [dostęp 2020-04-26]. (ang.).
  19. ↑ a b The Gilbert Rugby Story. [w:] Gilbert [on-line]. Grays of Cambridge (Int) Ltd. [dostęp 2020-04-29]. (ang.).
  20. ↑ The origins of the Webb Ellis Cup. World Rugby, 2018-01-25. [dostęp 2020-04-29]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rugby_School&oldid=74546517”