Darnków
Darnków (dawniej czes. Drnkow, Drukow, Divinka, Dernka, niem. Trnckau, Dörnickau, Dörnikau, po 1945 również Tarnówka) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Lewin Kłodzki, w dolinie Dańczówka[4]. W obręb Darnkowa wliczony jest przysiółek Kociołek, obecnie wyludniony, dawniej stanowiący samodzielną wieś.
| wieś | |
 Zbiornik wodny w Darnkowie i fragment wsi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Sołectwo | |
| Wysokość |
500-550 m n.p.m. |
| Liczba ludności (III 2011) |
47[2] |
| Strefa numeracyjna |
74 |
| Kod pocztowy |
57-343[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DKL |
| SIMC |
0853240 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |
Położenie na mapie gminy Lewin Kłodzki  | |
 50°26′41″N 16°18′46″E/50,444722 16,312778[1]
| |
Przynależność państwowa i administracyjna
edytujKolejne zmiany:
- w XIV w. przypuszczalnie w składzie państwa homolskiego,
- do 1477 r. w czeskim królestwie Luksemburgów,
- od połowy XVIII w. w hrabstwie kłodzkim, w Królestwie Pruskim Hohenzollernów,
- do 1945 r. w Kreis Glatz (powiecie kłodzkim), w Rzeszy Niemieckiej,
- do 1973 r. w gromadzie Jeleniów w powiecie kłodzkim w województwie wrocławskim, w Polsce,
- do 1975 r. w gminie Lewin Kłodzki w województwie wrocławskim,
- do 1976 r. w gminie Lewin Kłodzki w województwie wałbrzyskim,
- do 1998 r. w gminie Kudowa-Zdrój w województwie wałbrzyskim,
- współcześnie w gminie Lewin Kłodzki, w powiecie kłodzkim, w województwie dolnośląskim.
Środowisko naturalne
edytujWieś leży na wysokości 500–550 m n.p.m. w głębokiej dolinie rzeki Dańczówki i jej lewego, bezimiennego dopływu[5]. Wieś otaczają strome zbocza Darnkowskich Wzgórz w Górach Stołowych[5]. Zabudowane parcele i tereny uprawne skupione są w dolinie i na bezpośrednio przylegających partiach stoków[5]. W okolicy występują granitowe skałki, szczególnie na stoku Kruczej Kopy (721 m n.p.m.)[5]. Pod szczytem tej samej góry ponad wierzchołki drzew wystaje wielki krzyż górujący nad okolicą[4].
Otoczenie wsi stanowią świerkowe lasy regla dolnego domieszkowane bukiem[5]. Sąsiaduje z Parkiem Narodowym Gór Stołowych znajdując się w jego otulinie[5]. Dawniej wieś leżała w całości na terenie Stołowogórskiego Parku Krajobrazowego. W środkowej części wsi znajduje się pomnikowy okaz cisa pospolitego Taxus baccata L. o pierśnicy 1,1 m i wysokości ponad 8 m[4].
Historia
edytujPoczątki wsi datuje się na XIV w. Powstała prawdopodobnie w obrębie niewielkiego feudalnego państwa homolskiego, do którego wówczas należała dolina Dańczówki[4]. Trudno dostępne rejony doliny powyżej wsi służyły za schronienie dla mieszkańców Lewina Kłodzkiego i okolicznych wsi podczas wojen husyckich i wojny trzydziestoletniej[4]. Po likwidacji państwa homolskiego i powstaniu hrabstwa kłodzkiego, Darnków w roku 1477 został włączony do dóbr kameralnych korony czeskiej[4].
Z przekazów wiadomo, że w roku 1765 mieszkało tu 30 chałupników trudniących się głównie tkactwem[4]. W roku 1787 odnotowano 18 zagrodników i chałupników, wśród których znajdowało się 11 płócienników[4]. We wsi funkcjonowała gorzelnia i królewski dworek myśliwski, a od roku 1873 była tam też wiejska szkoła[4].
W XIX w. powstały dwa przysiółki wsi, które nie zachowały się do czasów współczesnych. W roku 1840 działały: młyn wodny, gorzelnia oraz 10 rzemieślniczych warsztatów bawełnianych. Nieco później powstała królewska leśniczówka i szkoła. Pod koniec tego stulecia w Darnkowie uruchomiono gospodę obsługującą turystów i kuracjuszy z pobliskiej Kudowy-Zdroju podróżujących tędy licznie. Trasa z Lewina Kłodzkiego do Karłowa przez Darnków była polecana przez ówczesne przewodniki turystyczne jako bardzo malownicza.
Po roku 1945 przez kilka lat w Darnkowie działał ośrodek YMCA, przekształcony po likwidacji tej organizacji w zakładowy dom wczasowy.
Zabudowa
edytujWieś
edytujWieś ma układ łańcuchowy, choć mocno przerzedzony. Zajmuje obszar 344 ha, z czego 98 ha to użytki rolne, a 230 ha to tereny leśne. W dolnej części wsi wybudowany jest zbiornik wody pitnej dla pobliskiej Kudowy-Zdroju, a cały teren wsi stanowi obszar bezpośredniej ochrony wodnej. W latach 90. XX wieku czynnych było we wsi zaledwie 8 gospodarstw rolnych, a tylko 25% mieszkańców pracowało w rolnictwie. Działał też zakładowy ośrodek wczasowy. Zachowało się kilka starych domów murowanych i murowano-drewnianych z XIX w. Do najciekawszych z nich należą domy nr 11, 11a, 14, 17, 21 i 25.
| Zmiany liczby mieszkańców | ||
|---|---|---|
| Rok | Liczba ludności | Adnotacje |
| 1787 | 93 | |
| 1815 | 89 | |
| 1825 | 105 | |
| 1840 | 115 | |
| 1910 | 128 | |
| 1933 | 175 | |
| 1950 | 83 | Narodowy Spis Powszechny 1950 |
| 1960 | 66 | Narodowy Spis Powszechny 1960 |
| 1970 | 31 | Narodowy Spis Powszechny 1970 |
| 1978 | 36 | Narodowy Spis Powszechny 1978 |
| 2011 | 47 | Narodowy Spis Powszechny 2011 |
Leśniczówka
edytujPod numerem 21, we wschodniej części wsi znajduje się leśniczówka „Tarnówka” mieszcząca się w pochodzącym z początku XX w. drewnianym domu z kamienną podmurówką. Przy domu również drewniano-kamienne zabudowania gospodarcze, stary sad oraz zabytkowa kapliczka w formie żeliwnego krzyża. Nieco poniżej leśniczówki na rozstaju dróg stoi kamienny drogowskaz datowany na rok 1892
Ośrodek buddyjski
edytujW roku 1995 dwóch członków sanghi podarowało j. św. Czime Rigdzinowi rinpocze 7,2 ha ziemi w najwyższym punkcie wsi, w miejscu zrujnowanych zabudowań. Od roku 1994 funkcjonuje tam Związek Buddyjski Khordong w Polsce, prowadząc ośrodek i centrum odosobnień rozwijające tradycje Dziangter i Khordong[4]. Przez kilkanaście lat na tym terenie powstało dormitorium, gompa, biuro, budynki zaplecza mieszkalnego i sanitarnego dla gości oraz pole namiotowe. Organizowane są tam regularne kursy z nauczycielami buddyzmu tybetańskiego, gdzie możliwa jest praktyka grupowa i indywidualna, tłumaczy się, wydaje i przechowuje buddyjskie teksty. Od roku 1997 w Darnkowie corocznie odbywa się ceremonia ofiarowania lampek maślanych, podczas której 111 111 lampek płonie w intencji pokoju na świecie.
Szlaki turystyczne
edytuj
Kulin Kłodzki – Kulin Kłodzki (przystanek kolejowy) – Gołaczów – Żyznów – Cisowa – Darnków – Pod Kruczą Kopą – Dańczów – Lewin Kłodzki (stacja kolejowa) – Jarków – Pod Ptasznicą PL/CZ – Česká Čermná – Česká Čermná CZ/PL – Brzozowie – Źródło Marii – Kudowa-Zdrój[6]
z Kudowy-Zdroju przez Kruczą Kopę na Rozdroże pod Lelkową.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 21507
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 209 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e f g h i j Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, s. 313. ISBN 978-83-89188-95-3.
- ↑ a b c d e f Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 13: Góry Stołowe. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo PTTK „KRAJ”, 1992, s. 64,65. ISBN 83-7005-301-7.
- ↑ Informacje zawarte na stronie PTTK Strzelin; dostęp: 2017-07-09.
Bibliografia
edytuj- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 13: Góry Stołowe. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo PTTK „KRAJ”, 1992, ISBN 83-7005-301-7.
- Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak, Iwona Chomiak, Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625.
Linki zewnętrzne
edytuj- Opis wycieczki z Kudowy-Zdroju do Darnkowa. kudowa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-10-10)].