Dżajawarman VII
Dżajawarman VII (ur. między 1120-1125[1] zm. 1218) – król Kambodży z dynastii angkorskiej panujący w latach 1181–1218, ostatni z tzw. „królów-budowniczych[1]”. Syn Dharanindrawarmana II i Sri Dżajarajachudamani[2], córki Harszawarmana III.
| |
| Władca Imperium Khmerskiego | |
| Okres | |
|---|---|
| Koronacja | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Data urodzenia | |
| Data śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka |
Sri Dżajarajachudamani |
| Rodzeństwo | |
| Małżeństwo |
Dżajarajadewi |
| Dzieci | |
Życiorys
edytujPrzed wstąpieniem na tron
edytujBył najstarszym synem Dharanindrawarmana II (panował w latach 1150–1160), ale po śmierci ojca w obliczu kryzysu wewnętrznego zdecydował się na dobrowolne wygnanie do Czampy, w efekcie czego tron przypadł jego młodszemu bratu Jaszowarmanowi II. W 1165 roku podczas walki o tron między Jaszowarmanem II i Tribhuwanaditjawarmanem próbował wesprzeć swojego brata, przybył jednak zbyt późno żeby zapobiec przejęciu tronu przez tego drugiego. W 1177 roku uzurpator został obalony przez Czamów, którzy zdobyli i złupili Angkor. Przebywający wtedy w Czampie Dżajawarman VII zebrał armię i w 1181 roku wyruszył, aby wyprzeć Czamów ze stolicy, co mu się udało[3].
Panowanie
edytujOżenił się z księżniczką Dżajarajadewi.
Za jego panowania kraj dokonał największej ekspansji terytorialnej. W skład Kambodży, poza terenami Khmerów, weszła cała Czampa, ziemie dzisiejszego Laosu[4] i Tajlandii, część Półwyspu Malajskiego, aż po przesmyk Kra oraz Birma[4].
Wybudował nową stolicę, Angkor Thom[5] (poprzednią Jaszodharapurę, zrujnowała inwazja Czamów[6]), która w okresie świetności liczyła ok. 1 mln mieszkańców. Kazał wybudować także wiele świątyń: Bajon, Banteay Kdei, Ta Prohm, Preah Khan, Neak Pean i inne. Za jego panowania nastąpił wielki rozkwit nie tylko architektury, ale także sztuki, rzeźby, poezji i nauki, a buddyzm stał się religią dominującą[4].
Z polecenia Dżajawarmana VII w całym kraju zostały wzniesione 102 szpitale, w tym cztery w nowej stolicy[5]. Zbudował też Taras Trędowatego Króla[3].
Przedstawiany na płaskorzeźbach jako otyły mężczyzna z włosami związanymi w kok na czubku głowy. Uważany jest za jednego z najwybitniejszych władców Imperium Khmerskiego (obok Surjawarmana II)[7].
W kulturze popularnej
edytujDżajawarman VII pojawia się jako przywódca cywilizacji khmerskiej w szóstej części serii gier strategicznych Sid Meier's Civilization[8].
Jest wiele rzeźb związanych z Dżajawarmanem VII.
- Rzeźby Dżajawarmana VII
-
-
-
-
.jpg)
Przypisy
edytuj- ↑ a b Dżajawarman VII [online], Google Arts & Culture [dostęp 2022-01-23] (pol.).
- ↑ Marilia Albanes: Angkor. Blask Khmerów. 2009, s. 43. ISBN 978-84-413-2752-8.
- ↑ a b John Audric, Angkor i Imperium Khmerskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1972, ISBN 83-06-00090-0 [dostęp 2023-05-08] (ang. • pol.).
- ↑ a b c Dżajawarman VII, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-01-23].
- ↑ a b Joanna Grabowska, Co skrywa tajemniczy posąg z dawnego Imperium Khmerów [online], wyborcza.pl, 6 sierpnia 2017 [dostęp 2017-08-07].
- ↑ Źródła chińskie, mówiące o wyprawie Czamów w 1177 r. są ostatnio deprecjonowane, ponieważ nie znajdują potwierdzenia w badaniach paleograficznych. Ostatnio popularna staje się hipoteza, że podziały polityczne w Czampie i Kambodży w połowie XII w. nie miały narodowego charakteru, a każda z walczących stron posiadała wojska obu narodowości, o czym mają świadczyć nowe analizy reliefów z Bajon. Michael Vickery, "Champa Revised." ARI Working Paper, No.37, 2005,
- ↑ Wielka Historia Świata - Późne średniowiecze. Praca zbiorowa pod redakcją naukową Krzysztofa Baczkowskiego. T. 5. Kraków: Oficyna Wydawnicza FOGRA, 2005, s. 660. ISBN 83-85719-89-X.
- ↑ Dżajawarman VII - Przywódcy - Civilopedia - Civilization VI [online], www.civilopedia.net [dostęp 2022-01-23] (pol.).