Arvo Pärt

Arvo Pärt
Data i miejsce urodzenia	11 września 1935 ; Paide
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	kompozytor
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach
	Strona internetowa

Arvo Pärt (ur. 11 września 1935 w Paide) – estoński kompozytor muzyki chóralnej i instrumentalnej.

Życiorys

Studiował w konserwatorium w Tallinnie pod kierunkiem Heino Ellera.

Początkowo komponował w stylu neoklasycystycznym, następnie eksperymentował z awangardą.

Po okresie przerwy stworzył oryginalny styl „tintinnabuli” (łac. dzwonek), którego nazwa pochodzi od podobieństwa muzyki do grających dzwonków. To podejście kompozytor tłumaczy następująco: Odkryłem, że wystarczy mi, gdy pięknie zagrana jest pojedyncza nuta. Ona sama, albo cichy rytm, albo moment ciszy – przynoszą mi wytchnienie^[1].

Twórczość Arvo Pärta nie reprezentuje (jak niektórzy uważają błędnie) nurtu zwanego minimalizmem. Nawiązuje natomiast do hezychii (z gr. uciszenie), praktyk medytacyjno-ascetycznych mnichów ze Świętej Góry Atos. Twórczość ta oparta jest na redukcjonizmie mającym na celu stworzenie atmosfery kontemplacji właściwej dla tekstów, którymi kompozytor się posługuje, czyli najczęściej należącymi do religii i liturgii rzymskokatolickiej. Jak sam kompozytor mówi, muzyka ta ma więcej wspólnego z wielowiekową tradycją chorału gregoriańskiego i polifonii renesansowej, niż z twórczością minimalistów amerykańskich, takich jak Steve Reich. Jednocześnie w warstwie estetycznej bliska jest założeniom koncepcji minimalistycznych, obecnych w nurcie XX-wiecznego nurtu „minimalizmu duchowego” (Sofija Gubajdulina, John Tavener, Henryk Mikołaj Górecki), także pojawiających się w twórczości kompozytorów amerykańskich (Morton Feldman). Najprostsze formy muzyczne i skromne instrumentarium tworzą muzykę pełną pokory, a zarazem czystą i szlachetną. Dzieło Estończyka przeniknięte jest na wskroś subtelną metafizyką, stając się źródłem doznań mistycznych.

Arvo Pärt, Nora Pärt (2012)

Laureat m.in. Wielkiej Nagrody Kulturalnej Stowarzyszenia Estońskiego w Sztokholmie (1983) oraz Nagrody im. Herdera przyznawanej przez Uniwersytet Wiedeński (2000). W 2008 został laureatem prestiżowej duńskiej Nagrody Fundacji Muzycznej Léonie Sonning.

W roku 2009 wydana została płyta In Principio, zawierająca kompozycje napisane w latach 1989–2005. Jedna z nich, „Cecilia, Vergine Romana”, została pierwszy raz zaprezentowana w Turynie z okazji igrzysk olimpijskich w 2006 roku.

Odznaczony estońskim Orderem Herbu Państwowego II (1998) i I Klasy (2006)^[2], Komandorią francuskiego Orderu Sztuki i Literatury (2001)^[2], Legią Honorową (2011)^[3], austriackim Krzyżem Oficerskim za Naukę i Sztukę (2008)^[4] oraz łotewskim Krzyżem Uznania II Klasy (2019)^[5]. W 2016 roku otrzymał medal Per Artem ad Deum, przyznawany przez Papieską Radę ds. Kultury^[6]. W listopadzie 2018 został uhonorowany Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[7] oraz tytułem doctor honoris causa Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina^[8]. W 2023 roku został laureatem Polar Music Prize^[9].

Wybrane kompozycje

Nekrolog
Perpetuum mobile na orkiestrę (1963)
Credo na fortepian, chór i orkiestrę (1968)
Fratres (1976, wiele wersji)
Fūr Alina (1976)
Cantus in memoriam Benjamin Britten (1977)
Te Deum
Collage ūber B-A-C-H
Miserere
Missa syllabica (1977)
De profundis (Psalm 129./130.)
Pasja według św. Jana (oryg. Passio Domini Nostri Jesu Christi Secundum Joannem, 1982)
An den Wassern
Nunc dimittis
Salve Regina
Trivium
Dopolo la vittoria
Stabat Mater
Magnificat na chór
Cantate Domino canticum novum (Psalm 95.)
Orient Occident
Festina lente
Litany (1994)
Błogosławieni (The Beatitudes)
Arbos
Tabula Rasa
Msza berlińska (Berliner Messe)
I Am the True Vine
Kanon Pokajanen
Spiegel im Spiegel
Bogoroditse Djevo
Solfeggio
Berliner Messe
Da Pacem
Lamentate

Wybrana muzyka filmowa

1964: Operator Klaps w królestwie grzybów
1968: Kraina władcy kamienia
1973: Kolorowe ołówki
1978: Test pilota Pirxa

Przypisy

↑ Mariusz Herma: Największy mistyk naszych czasów. ziemianiczyja.pl, 2022-09-12. [dostęp 2009-03-10]. (pol.).
↑ ^a ^b Arvo Pärt [online], Estonian Information Music Centre [dostęp 2019-12-26] (ang.).
↑ Le compositeur Arvo Pärt décoré de l’ordre de la Légion d’Honneur [online], Ambassade de France à Tallinn [dostęp 2019-12-26] (fr.).
↑ Anfragebeantwortung [online], parlament.gv.at, s. 1854 [dostęp 2020-01-28] (niem.).
↑ Latvia bestows state decorations on president, several other officials of Estonia [online], The Baltic Times, 10 kwietnia 2019 [dostęp 2019-12-26] (ang.).
↑ Wielka gala targów SACROEXPO – medale honorowe wręczone – Aktualności – Targi Kielce. targikielce.pl. [dostęp 2016-06-22].
↑ Olga Łozińska: Kompozytor Arvo Part uhonorowany Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. dzieje.pl, 2018-11-26. [dostęp 2018-11-26].
↑ Uroczyste nadanie tytułu doktora honoris causa UMFC Arvo Pärtowi [FOTORELACJA]. Narodowe Centrum Kultury, 2018-11-27. [dostęp 2018-11-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-27)]. (pol.).
↑ 2023 Laureat Arvo Pärt [online], Polar Music Prize [dostęp 2023-10-05] (ang.).

Linki zewnętrzne

[1] Mariusz Herma: Największy mistyk naszych czasów. ziemianiczyja.pl, 2022-09-12. [dostęp 2009-03-10]. (pol.).

[emic-2] Arvo Pärt [online], Estonian Information Music Centre [dostęp 2019-12-26] (ang.).

[3] Le compositeur Arvo Pärt décoré de l’ordre de la Légion d’Honneur [online], Ambassade de France à Tallinn [dostęp 2019-12-26] (fr.).

[4] Anfragebeantwortung [online], parlament.gv.at, s. 1854 [dostęp 2020-01-28] (niem.).

[5] Latvia bestows state decorations on president, several other officials of Estonia [online], The Baltic Times, 10 kwietnia 2019 [dostęp 2019-12-26] (ang.).

[6] Wielka gala targów SACROEXPO – medale honorowe wręczone – Aktualności – Targi Kielce. targikielce.pl. [dostęp 2016-06-22].

[7] Olga Łozińska: Kompozytor Arvo Part uhonorowany Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. dzieje.pl, 2018-11-26. [dostęp 2018-11-26].

[8] Uroczyste nadanie tytułu doktora honoris causa UMFC Arvo Pärtowi [FOTORELACJA]. Narodowe Centrum Kultury, 2018-11-27. [dostęp 2018-11-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-27)]. (pol.).

[9] 2023 Laureat Arvo Pärt [online], Polar Music Prize [dostęp 2023-10-05] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]