Aphandra natalia
Aphandra natalia – gatunek rośliny z rodziny arekowatych (Arecaceae). Reprezentuje monotypowy rodzaj Aphandra A.S. Barfod, Opera Bot. 105: 44. 13 Feb 1991[4]. Występuje w Ameryce Południowej w Ekwadorze na wschodnich stokach Andów (prowincja Tungurahua) i dalej schodzi na niziny Amazonii[5], sięgając do zachodniej Brazylii (stany Amazonas i Acre)[6]. W naturze nie przekracza rzędnej 800 m n.p.m., ale wyżej palma ta bywa uprawiana[7]. Dostarcza jadalnych owoców, kwiatostany są zjadane przez bydło. Sztywne włókna z nasad liści (piasawa) służą do wyrobu mioteł i szczotek[6], z włókien tych sporządzane są także strzałki (lotki) do dmuchawek[7]. Same liście wykorzystywane są w plecionkarstwie. Twarde bielmo z nasion służy jako zamiennik kości słoniowej[7].
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
Aphandra | ||
| Gatunek |
Aphandra natalia | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Aphandra natalia (Balslev & A.J.Hend.) Barfod Opera Bot. 105: 46 1991[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Morfologia
edytuj- Pokrój
- Palma o pojedynczej kłodzinie, której wysokość nie przekracza 2 m. Pędy bez kolców[5][7].
- Liście
- Pierzasto złożone, mocno włókniste na brzegach pochew liściowych, z włóknami długimi i sztywnymi. Listki regularnie ułożone wzdłuż osi liścia[5][7], lancetowate, silnie i długo zwężone u nasady, z wyraźnym grzbietem[7].
- Kwiaty
- Jednopłciowe (rośliny dwupienne), zebrane w różniące się od siebie kwiatostany męskie i żeńskie[5], w czasie kwitnienia zwisające[7]. Pochwa u nasady kwiatostanu zwykle pokryta łuseczkami. Kwiatostany męskie z krótkimi rozgałęzieniami, tylko I rzędu[7], na których kwiaty tworzą skupienia po 4, rzadko 5 lub 6. Dno kwiatowe jest w nich wydłużone (tworzy nibyszypułkę), pręcików jest 450–650, a okwiat zredukowany. Kwiatostany żeńskie w postaci główek składających się z 30–50 kwiatów. Mają one wydłużone i mięsiste listki okwiatu. Słupkowie powstaje z 5–10 owocolistków, zwieńczone jest długimi szyjkami[5].
- Owoce
- Kuliste[7], sześcionasienne pestkowce rozwijające się w główkach. Na powierzchni brodawkowate i zwieńczone dzióbkiem na szczycie z pozostałości szyjek słupka[7]. Mezokarp włóknisty. Bielmo w nasionach bardzo twarde[5].
Systematyka
edytuj- Pozycja systematyczna
Rodzaj należy do rodziny arekowatych (Arecaceae), a w niej grupowany jest z dwoma innymi (Phytelephas i Ammandra) albo w podrodzinę Phytelephantoideae Drude, 1887[5], albo w plemię Phytelepheae w obrębie podrodziny Ceroxyloideae[8].
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-10-30] (ang.).
- ↑ a b Aphandra natalia (Balslev & A.J.Hend.) Barfod. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2020-10-30].
- ↑ Aphandra. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2020-10-30].
- ↑ a b c d e f g K.Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. IV. Flowering Plants. Monocotyledons. Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae). Berlin, Heidelberg: Springer, 1998, s. 387. ISBN 978-3-642-08378-5.
- ↑ a b M.M. Grandtner, Julien Chevrette: Dictionary of trees. Volume 2. South America. Nomenclature, Taxonomy and Ecology. Amsterdam, Boston i in.: Elsevier, 2014, s. 41. ISBN 978-0-12-396490-8.
- ↑ a b c d e f g h i j Aphandra Barfod, Opera Bot. 105: 44 (1991). [w:] PalmWeb [on-line]. [dostęp 2020-10-30].
- ↑ Taxon: Aphandra natalia (Balslev & A. J. Hend.) Barfod. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2020-10-30].