Dokudów Pierwszy
Dokudów Pierwszy – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie bialskim, w gminie Biała Podlaska[6][5]. Przez miejscowość przepływa Żarnica, niewielka rzeka dorzecza Bugu, lewy dopływ Zielawy.
| wieś | |
 Kościół św. Praksedy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
83 |
| Kod pocztowy |
21-500[4] |
| Tablice rejestracyjne |
LBI |
| SIMC |
0010582[5] |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bialskiego  | |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Biała Podlaska  | |
 51°57′31″N 23°12′55″E/51,958611 23,215278[1]
| |
Herb miejski
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bialskopodlaskiego.
Wieś jest sołectwem w gminie Biała Podlaska[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 281 mieszkańców[8].
Części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 1019817 | Dubowska | część wsi |
| 1019875 | Gumna | część wsi |
| 1021270 | Morgi | część wsi |
| 1021300 | Ostrów | część wsi |
| 1021429 | Siedlisko | część wsi |
| 1021435 | Średni Pas | część wsi |
Historia
edytujDawniej miasto lokowane w 1504 przez Lwa Bohowitynowicza (Bohowityna?) za zgodą króla Aleksandra Jagiellończyka na prawie magdeburskim pod ówczesną nazwą Lewkowo[9]. Znany jest przywilej lokacyjny króla Aleksandra z roku 1504 nadający prawo wolnego jarmarku i prawo budowy zamku na miejscu starego grodziska w widłach Zielawy i Żarnicy[9]. W dokumentach z 1529 roku jest już wymienione miasteczko Dokudów. W XVI w. było ono własnością Bohowitynów i wchodziło w skład dóbr Ortel (Wortel), w 1580 wzmiankowano w nim fundację monasteru[9]. O „horodyszczach“ w rejonie Dokudowa wspominały Akta Grodzkie Brzeskie. W XVI w. w miejscowości funkcjonował prawosławny klasztor[10]. Po zawarciu unii brzeskiej miejscowa ludność, razem z całą diecezją, przeszła do Kościoła unickiego i kolejna świątynia ufundowana w miejscowości, zbudowana w 1692 r., była już cerkwią unicką[11]. Dokudów utracił prawa miejskie przed 1700 rokiem[12]. W 1875, wskutek likwidacji unickiej diecezji chełmskiej, dokudowska parafia przeszła do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. XVII-wieczna cerkiew spłonęła całkowicie w 1915. Po tej dacie parafii prawosławnej nie restytuowano. W latach 1928–1932 na miejscu starszej cerkwi zbudowano świątynię neounicką, zaś w 1947 r. przemianowano ją na rzymskokatolicką[11]. We wsi znajduje się również cmentarz, dawniej unicki i prawosławny, obecnie rzymskokatolicki[13].
Utrata praw miejskich na pocz. XIX wieku. W roku 1915 spalony przez wojska rosyjskie.
Zabytki
edytujWedług rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa[14] na listę zabytków wpisane są obiekty:
- kaplica przydrożna drewniana, nr rej.: A/93 z 2.10.2003
Znane osoby
edytuj- Stanisław Brzóska (1832–1865) – duchowny rzymskokatolicki, generał i naczelny kapelan województwa podlaskiego w czasie powstania styczniowego, urodzony w Dokudowie
- Amfilochiusz (1862–1933) – duchowny prawosławny, misjonarz na Alasce i biskup Kościoła Prawosławnego w Ameryce, urodzony w Dokudowie
- Aleksy (1882-1943) - duchowny prawosławny, biskup Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, urodzony w Dokudowie[15]
Galeria
edytuj-
Kapliczka z figurą św. Jana Nepomucena -
Centrum miejscowości -
Kościół św. Praksedy (dawna cerkiew neounicka) -
Krzyż ku czci ks. Stanisława Brzóski
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 25064
- ↑ Wieś Dokudów Pierwszy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-11-27], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-11-24].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 229 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Strona gminy. → Gmina → sołectwa [dostęp 2023-11-27]
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ a b c Grodzisko, st. 1, Ortel Książęcy Pierwszy - Zabytek.pl [online], zabytek.pl [dostęp 2018-10-08] (pol.).
- ↑ Pawluczuk U. A.: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 25. ISBN 978-83-7431-127-4.
- ↑ a b red. K. Kolendo-Korczakowa, A. Oleńska, M. Zgliński: Katalog zabytków sztuki w Polsce. Województwo lubelskie powiat Biała Podlaska. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2006, s. 53-54.
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 28-29.
- ↑ Parafia [online], diecezja.radiopodlasie.pl [dostęp 2017-07-06] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-03] (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo lubelskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 1.
- ↑ ORTHODOX | Poświęcenia tablicy upamiętniającej abp. Aleksego [online], www.orthodox.pl [dostęp 2024-10-08].
Linki zewnętrzne
edytuj- Dokudów na stronie Wirtualne Podlasie
- Dokudów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 93.