Andrzej Milczanowski
Andrzej Stanisław Milczanowski[1] (ur. 26 maja 1939 w Równem, zm. 22 lipca 2024[2] w Szczecinie[3]) – polski prawnik i polityk, działacz opozycji demokratycznej w okresie PRL, minister spraw wewnętrznych w latach 1992–1995.
| Data i miejsce urodzenia |
26 maja 1939 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
22 lipca 2024 |
| Minister spraw wewnętrznych | |
| Okres |
od 11 lipca 1992 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Szef Urzędu Ochrony Państwa | |
| Okres |
od 6 czerwca 1992 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Szef Urzędu Ochrony Państwa | |
| Okres |
od 1 sierpnia 1990 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujJego ojciec Stanisław pracował jako prokurator w Równem na Wołyniu; stał się ofiarą zbrodni katyńskiej – w 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD[4][5][6]. Andrzej Milczanowski w 1962 ukończył studia prawnicze na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Pracował w Prokuraturze Powiatowej w Szczecinie na stanowisku prokuratora. W latach 1968–1980 był radcą prawnym w przedsiębiorstwach komunalnych i rolnych.
Od 1978 do 1980 współpracował z KSS „KOR”, a od 1980 z NSZZ „Solidarność”. Od października 1980 był rozpracowywany operacyjnie przez funkcjonariuszy komunistycznych służb specjalnych[7]. Kierował Biurem Prawnym MKR Pomorze Zachodnie, w 1981 był radcą prawnym Regionu Pomorze Zachodnie. Po wprowadzeniu stanu wojennego w dniach 13–15 grudnia 1981 uczestniczył w komitecie strajkowym w Stoczni Szczecińskiej im. Adolfa Warskiego. Po pacyfikacji strajku został aresztowany, a w marcu 1982 skazany na karę 5 lat pozbawienia wolności (w wyniku amnestii z sierpnia 1983 karę zmniejszono do 2 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności). Był objęty opieką Amnesty International jako więzień sumienia. Zwolnienie uzyskał w kwietniu 1984.
Zaangażował się w działalność podziemnej „Solidarności”. Przewodniczył Radzie Koordynacyjnej Pomorza Zachodniego, zasiadał w Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej, a od 1987 w Krajowej Komisji Wykonawczej (w 1989 był członkiem prezydium KKW). W 1988 brał udział w komitetach strajkowych w zakładach pracy w Szczecinie. W grudniu 1988 otrzymał nagrodę Fundacji Paula Lauritzena z Kopenhagi, promującej osoby działających w obronie praw człowieka. Jako reprezentant strony solidarnościowo-opozycyjnej brał udział w obradach Okrągłego Stołu w podzespole do spraw reformy prawa i sądów.
W 1990 rozpoczął pracę w Urzędzie Ochrony Państwa jako zastępca szefa. Pełnił funkcję szefa UOP od sierpnia 1990 do stycznia 1992 oraz od czerwca do lipca 1992, a od 5 czerwca 1992 do 11 lipca 1992 także sekretarza stanu w MSW. 11 lipca 1992 powołany na stanowisko ministra spraw wewnętrznych. Podał się do dymisji 22 grudnia 1995 po wyborze Aleksandra Kwaśniewskiego na prezydenta.
Dzień przed złożeniem dymisji udzielił w Sejmie informacji o rzekomej współpracy premiera Józefa Oleksego z radzieckimi i rosyjskimi służbami specjalnymi, co dało początek tzw. aferze Olina. Zarzuty przeciwko Józefowi Oleksemu nie zostały nigdy potwierdzone, a prokurator przedstawił Andrzejowi Milczanowskiemu zarzut ujawnienia tajemnicy państwowej. W lutym 2008 Sąd Okręgowy w Warszawie w pierwszej instancji uniewinnił go, uznając, że działał w stanie wyższej konieczności[8]. W listopadzie 2008 Sąd Apelacyjny w Warszawie uchylił ten wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpatrzenia. W lipcu 2009 zapadł ponowny wyrok uniewinniający i umarzający postępowanie w odniesieniu do jednego z czynów z uwagi na znikomą społeczną szkodliwość[9]. Orzeczenie to zostało utrzymane w mocy w lutym 2010[10].
Andrzej Milczanowski po odejściu z rządu praktykował jako notariusz w Szczecinie[11].
26 lipca 2024 został pochowany na cmentarzu Centralnym w Szczecinie[12][13].
Odznaczenia i wyróżnienia
edytuj- Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski – 1995[14]
- Krzyż Wolności i Solidarności – 2015[15]
- Medal za Zasługi dla Miasta Szczecina – 2008[16]
- Odznaka Honorowa imienia gen. Stefana Roweckiego „Grota” – 2011
Przypisy
edytuj- ↑ Kto jest kim w Polsce: informator biograficzny. Lubomir Mackiewicz, Anna Żołna (red.). Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1993, s. 465. ISBN 83-223-2644-0.
- ↑ Nekrolog: Andrzej Milczanowski. wyborcza.pl, 25 lipca 2024. [dostęp 2024-07-25].
- ↑ Adam Zadworny: Zmarł Andrzej Milczanowski, jeden z przywódców podziemnej „Solidarności”, twórca służb specjalnych wolnej Polski. wyborcza.pl, 23 lipca 2024. [dostęp 2024-07-25].
- ↑ Adam Zadworny: Milczanowski: Na 99 procent tam leży mój ojciec. wyborcza.pl, 1 grudnia 2011. [dostęp 2024-07-28].
- ↑ Michał Siedziako: Kartka z Łubianki: jak Andrzej Milczanowski poznał losy swojego ojca. polityka.pl, 20 października 2020. [dostęp 2024-07-28].
- ↑ Adam Zadworny: Wielka ucieczka Beniamina Permana. Część pierwsza: Święty Graal szczecińskiej bezpieki. wyborcza.pl, 22 stycznia 2019. [dostęp 2022-09-11].
- ↑ Dane osoby z katalogu osób „rozpracowywanych”. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2023-01-20].
- ↑ Były szef MSW uniewinniony z zarzutu ujawnienia tajemnicy. wp.pl, 18 lutego 2008. [dostęp 2022-09-11].
- ↑ Sąd uniewinnił Milczanowskiego. rp.pl, 28 lipca 2009. [dostęp 2022-09-11].
- ↑ Sąd uniewinnił Andrzeja Milczanowskiego. polskieradio.pl, 18 listopada 2010. [dostęp 2022-09-11].
- ↑ Zmarł em. notariusz Andrzej Milczanowski. Izba Notarialna w Poznaniu, 25 lipca 2024. [dostęp 2024-07-26].
- ↑ Aleksandra Kiełczykowska: Andrzej Milczanowski spoczął na szczecińskim Cmentarzu Centralnym. pap.pl, 26 lipca 2024. [dostęp 2024-07-26].
- ↑ Paulina Muskała-Szwaja: Ostatnie pożegnanie Andrzeja Milczanowskiego. tvp.pl, 26 lipca 2024. [dostęp 2024-07-26].
- ↑ M.P. z 1996 r. nr 13, poz. 175.
- ↑ Odznaczenia za zasługi dla przemian demokratycznych. prezydent.pl, 29 kwietnia 2015. [dostęp 2022-09-11].
- ↑ Zasłużeni obywatele: Andrzej Milczanowski. bip.um.szczecin.pl. [dostęp 2024-07-24].
Bibliografia
edytuj- Nota biograficzna w Encyklopedii Solidarności. [dostęp 2022-09-11].