Republika ya Too na Jhina
 | Anggapoy inusar ya reperensya ed sayan artikulo.(Marso 2024) Tulongan mon napaaligwas itan diad pangarum na saray sitasyon ed saray napanmatalkan a reperensya. Tandaan labat ya no ag-in-verify so karga na saray publikasyon tayo, ompan na-suspect tan na-delete iratan. |
| |||||
.svg)
| |||||
Say Republika ya Too na Zhongguo (English: Peoples′ Republic of China; Kongo: Sina; Intsik: 中华人民共和国 Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó), sakey bansan diad Bokig na Asia
Say kabesera et: Peking.
Say modernon Tsina so nanlapu ed sakey a luyag na sibilisasyon diad mabunan bassin na Yellow River diad North China Plain. Say mitolohikon Taloran Soberano tan Limaran Emperador so angipanengneng na gapoan na saniban pakabidbiran. Say semi-legendary Xia dynasty nen koma-21 a siglo K.K.P. tan saray Shang tan Zhou dynasties so amawala na sakey a sistema na politika pian manlingkor ed saray tawir a monarkiya. Inmaligwas so nisulat a manuskrito tan nagmaliw a kaslakan so impangisulat ed Bronse tan impangintag ed pukel na Oracle. Say klasikal a literatura, tan say Sanlasus ya Eskuelaan na Panagnonot so niwala legan na sayan panaon tan angimpluensyaan ed rehiyon tan paway na satan diad loob na dakel a siglo.
Nen komatlon siglo K.K.P., say dinastiya na Qin so anampot ed Panaon na Panaon na Panaon tan Panaon na Saray Manlalaban ya Estado sanen inawat nen Qin Shi Huangdi so dilin-imbento ton titulo a Huangdi (Imperador na Tsina). Lapud apaldua na saray nantutumbokan a dumaralos, say Qin et sinalatan na Han dynasty nen Liu Bang (206 B.C.E. ∼ 220 C.E.). Sikaray angiletneg na pundasyon na ngalngali duay milenyo ya tradisyon na politika ya diad satan et sakey ed saray sankamakapanyarian ed mundo so impirio na Tsina. Say empiryo so kinmayat, naapag-apag, tan nantitipon lamet; angagamil na arum a relihyon tan ideya; tan anggawa na sankamaongan iran iyaaligwas ed siensia, a singa say Apatiran Baleg ya Impanimbento: pulbos, papel, kompas, tan panag-imprinta.
Kayari na dakel a siglo ya agpankakasakey kayari na inkaderal na Han, pinankasakey lamet na Sui (581-618) tan Tang (618-907) so empiryo. Inawat na saray Tang so internasyonal a komersyo tan kultura diad Silk Road tan inyaplika day Budismo ed saray pankaukolan da. Say gapoan na modernon dinastiya na Song (960-1279) so nagmaliw a syudad tan komersyal legan a saray sibilyan iskolar-oficial odino literati so angawat na sistema na eksaminasyon tan saray doktrina na Neo-Confucianismo pian salatan iray militar ya aristokrates na saray datin dinastiya. Inletneg na saray Mongol so dinastiya na Yuan nen 1279 antis ya impawil na dinastiya na Ming (1368-1644) so kontrol na saray Han Chinese. Say dinastiya na Qing ya indaulo na Manchu so amabiskeg ed kontrol to tan angiletneg na pundasyon na modernon nasyon na Tsina, anggaman diad saginonor et dinmakel so naandi ed imperio na Europa nen koma-19 a siglo.
Say monarkiya na Tsina so atumba nen 1912 sanen agawa so Rebolusyon na Xinhai , sanen angiburi so manuley na Qing tan inter toy pakayari ed Republika na Tsina (ROC). Diad inmuna iran taon na sayan balon republika, saray warlord so akilaban antis a nagmaliw a sentro nen 1928 diad silong na gobierno na Nationalista. Nen 1927, ginmapo so guerra sibil ed baetan na nasyonalistikon Kuomintang (KMT) tan say Chinese Communist Party (CCP), balet tinmunda so guerra sanen sinakop na Hapon so Tsina nen 1937. Kayari na impansuko na Hapon nen 1945, ginmapo lamet so guerra sibil ed Tsina. Walay inkaapag-apag nen 1949 nen inletneg na CCP so People's Republic of China diad mainland legan ya inmatras ed Taiwan so gobierno na KMT. Manlapu nen 1959 anggad 1961, say Great Leap Forward so nansumpal ed graben inkapuy na ekonomya tan graben eras. Manlapu nen 1966 anggad 1976, say Cultural Revolution so angitonton ed baleg ya ag-inkaperpekto ed politika, inkapuy na ekonomiya tan edukasyon. Lapud impanguman na liderato, saray serye na reporma ed politika tan ekonomya a ginmapo nen 1978 so amaaligwas ed ekonomya tan ed estandarte na panagbilay.
Saray too diad Tsino
[dumaen | dumaen so pinanlapuan]- Xi Jinping, presidente diad Tsino (2013)
- Vic Zhou, aktor
- Li Keqiang, aparan ya ministro (kangrunaan a ministro)
- Zhang Ziyi, aktres