ਸਟੈੱਪ

ਸਤਪ, ਸਤਪੀ ਜਾਂ ਸਟੈਪੀ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: steppe, ਰੂਸੀ: степь) ਯੂਰੇਸ਼ੀਆ ਦੇ ਸਮਸ਼ੀਤੋਸ਼ਣ (ਯਾਨੀ ਟੰਪ੍ਰੇਟ) ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਵਿਸ਼ਾਲ ਘਾਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਬਨਸਪਤੀ ਜੀਵਨ ਘਾਹ, ਫੂਸ ਅਤੇ ਛੋਟੀ ਝਾੜੋਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਿਆਦਾ ਅਤੇ ਪੇੜਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੂਰਵੀ ਯੂਰੋਪ ਵਿੱਚ ਯੁਕਰੇਨ ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਵਿਚਕਾਰ ਏਸ਼ਿਆ ਤੱਕ ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਸਤਪੀ ਖੇਤਰ ਦਾ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਯੂਰੇਸ਼ਿਆ ਦੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਇਤਹਾਸ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਗਹਿਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਘਾਸਦਾਰ ਮੈਦਾਨ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨ: ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਯੂਰੇਸ਼ਿਆ ਵਿੱਚ ਸਤਪੀ, ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੇਰੀ (prairie), ਦੱਖਣ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਪਾੰਪਾ (pampa) ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਵਲਡ (veld) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਸਤਪੀ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਗਰੀਸ਼ਮਰਿਤੁ ਵਿੱਚ ਮੱਧ ਵਲੋਂ ਗਰਮ ਅਤੇ ਸ਼ੀਤਰਿਤੁ ਵਿੱਚ ਖੁਸ਼ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦੁਪਹਿਰ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ 40 °ਸੇਂਟੀਗਰੇਡ ਅਤੇ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰਾਤ ਨੂੰ ਤਾਪਮਾਨ - 40 °ਸੇਂਟੀਗਰੇਡ ਤੱਕ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੁੱਝ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਨ ਅਤੇ ਰਾਤ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਹੁਤ ਅੰਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ: ਮੰਗੋਲਿਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੀ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਸਵੇਰੇ ਦੇ ਸਮੇਂ 30 °ਸੇਂਟੀਗਰੇਡ ਅਤੇ ਰਾਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸਿਫ਼ਰ °ਸੇਂਟੀਗਰੇਡ ਤੱਕ ਤਾਪਮਾਨ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਵੱਖ - ਵੱਖ ਸਤਪੀ ਇਲਾਕੀਆਂ ਵਿੱਚ ਭਿੰਨ ਮਾਤਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬਰਫ ਅਤੇ ਮੀਂਹ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਕੁੱਝ ਖੇਤਰ ਵੱਡੇ ਖੁਸ਼ਕ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਹੋਰ ਭੱਜਿਆ ਵਿੱਚ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਬਰਫ ਪੈਂਦੀ ਹੈ।

ਇਤਹਾਸ

ਸਤਪੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਮੈਦਾਨੀ ਖੇਤਰ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨਕਾਲ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਅਤੇ ਵਪਾਰ ਯੂਰੇਸ਼ਿਆ ਦੇ ਇੱਕ ਕੋਨੇ ਵਲੋਂ ਦੂਰੇ ਕੋਨੇ ਤੱਕ ਜਾ ਸਕਿਆ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰੇਸ਼ਮ ਰਸਤਾ ਇਸ ਸਤਪੀ ਵਲੋਂ ਹੋਕੇ ਗੁਜਰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਉੱਤੇ ਚੀਨ, ਜਵਾਬ ਭਾਰਤ, ਵਿਚਕਾਰ ਏਸ਼ਿਆ, ਵਿਚਕਾਰ ਪੂਰਵ, ਤੁਰਕੀ ਅਤੇ ਯੂਰੋਪ ਦੇ ਵਿੱਚ ਮਾਲ ਅਤੇ ਲੋਕ ਆਇਆ ਜਾਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਸਾਂਸਕ੍ਰਿਤੀਕ ਤੱਤ ਵੀ ਫੈਲੇ। ਅਨੁਵਾਂਸ਼ਿਕੀ ਦ੍ਰਸ਼ਟਿਕੋਣ ਵਲੋਂ ਉੱਤਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦਾ ਪਿਤ੍ਰਵੰਸ਼ ਸਮੂਹ ਆਰ1ਏ ਹੈ। ਠੀਕ ਇਹੀ ਵਿਚਕਾਰ ਏਸ਼ਿਆ, ਰੂਸ, ਪੋਲੈਂਡ ਇਤਆਦਿ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਤਪੀ ਦੇ ਜਰਿਏ ਹੀ ਫੈਲਿਆ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਏ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਮਲਾਵਰ ਵੀ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਲੋਂ ਆਏ ਸਨ। ਮੁਗ਼ਲ ਸਲਤਨਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਣ ਵਾਲੇ ਸਮਰਾਟ ਬਾਬਰ ਉਜਬੇਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਤਪੀ ਖੇਤਰ ਵਲੋਂ ਆਏ . ਸ਼ਕ (ਸਕਿਥਿਅਨ) ਲੋਕ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਸਮਰਾਟ ਕਨਿਸ਼ਕ ਵੀ ਇੱਕ ਸਨ, ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਲੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦਾ ਕੁੱਝ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਇਸ ਜਾਤੀ ਵਲੋਂ ਆਇਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੀ ਜਾਤੀਏ, ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸਾਂਸਕ੍ਰਿਤੀਕ ਨਜ਼ਰ ਵਲੋਂ ਇਸ ਖੇਤਰ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਗਹਿਰਾ ਰਿਹਾ। ਬੋਧੀ ਧਰਮ ਦਾ ਫੈਲਾਵ ਇਸ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਬਹੁਤ ਉਦਾਹਰਨ ਸੀ, ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਚਿਹਨ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਵਸਤੀਕ, ਮੱਥੇ ਉੱਤੇ ਬਿੰਦੀਆਂ, ਇਤਆਦਿ) ਇੱਥੇ ਦੇ ਕਈ ਪੁਰਾਤਾੱਤਵਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ਉੱਤੇ ਮਿਲੇ ਹਨ।