ਪ੍ਰਾਪੇਗੰਡਾ

Nazi poster (from around 1938) reads: "60,000 Reichsmark is what this person suffering from a hereditary defect costs the People's community during his lifetime. Fellow citizen, that is your money too. Read '[A] New People', the monthly magazine of the Bureau for Race Politics of the NSDAP."

1935 poster of Manchukuo promoting harmony between Japanese, Chinese, and Manchu. The caption, written from right to left, says: "With the help of Japan, China, and Manchukuo, the world can be in peace." The flags shown are, left to right: the flag of Manchukuo; the flag of Japan; the "Five Races Under One Union" flag.

ਪ੍ਰਾਪੇਗੰਡਾ ਇੱਕ ਸੰਚਾਰ ਮਾਧਿਅਮ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਮੰਤਵ ਕਿਸੇ ਬੁਲਾਰੇ ਜਾਂ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਵਿਅਕਤੀ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਸਮਾਜਿਕ ਧਿਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਪੇਗੰਡੇ ਵਿਚਲੀ ਸੂਚਨਾ, ਜਾਣਕਾਰੀ ਜਾਂ ਵਿਚਾਰ ਨਿਰਪੱਖ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਸਗੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵਕਤਾ ਦੁਆਰਾ ਜਾਣ-ਬੁੱਝ ਕੇ ਸਾਪੇਖ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਾਪੇਗੰਡਾ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਮਤਲਬ ਹੈ ਪ੍ਰਚਾਰ। ਪ੍ਰਾਪੇਗੰਡਾ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਉਦੇਸ਼ਨਾਲ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਵਲੋਂ ਰਾਜਨੀਤਕ ਉਦੇਸ਼ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਕਿਸੇ ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਨਜਰੀਏ ਨੂੰ ਫੈਲਾਣ ਲਈ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਲੇਕਿਨ ਇਸਦੀ ਬੁਨਿਆਦ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੱਚ ਉੱਤੇ ਨਹੀਂ ਟਿਕੀ ਹੁੰਦੀ। ਪ੍ਰਾਪੇਗੰਡਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਲੜਾਈ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਦੁਸ਼ਮਨ ਦੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਨੈਤਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਢਾਹ ਲਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਅਫਵਾਹ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਜਿਕਰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਕਿ 1622 ਵਿੱਚ ਪੰਦਰਹਵੇਂ ਪੋਪ ਗਰੇਗਰੀ ਨੇ ਵੇਟਿਕਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਟੇਸਟੇਂਟ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਪ੍ਰਾਪੇਗੰਡਾ ਦਾ ਕੰਮ ਸੰਭਾਲਿਆ ਸੀ। ਪ੍ਰਾਪੇਗੰਡਾ ਦੀ ਛਵੀ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਉਸ ਸਮੇਂ ਬਣੀ ਜਦੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਸ਼ਵਯੁੱਧ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਹਿਤਾਂ ਦੇ ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ ਵਿਵਸਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਾਪੇਗੰਡਾ ਕੀਤਾ। ਹੋਰ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਚੋਣ-ਪਰਚਾਰ ਲਈ ਵੀ ਹੋਣ ਲਗਾ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤਕ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਚੋਣ-ਪਰਚਾਰ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਉਮੀਦਵਾਰ ਦੇ ਹਿੱਤ ਵਿੱਚ ਸਮਰਥਨ ਖਿੱਚਣ ਲਈ ਇਸਤੇਮਾਲ ਹੁੰਦਾ ਸੀ।