ਚਾਵੜੀ ਬਾਜ਼ਾਰ
.jpg)
ਚਾਵੜੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਪਿੱਤਲ, ਤਾਂਬੇ ਅਤੇ ਕਾਗਜ਼ ਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਥੋਕ ਬਾਜ਼ਾਰ ਹੈ।[1] 1840 ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ, ਇੱਕ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਮਾਰਕੀਟ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਹ ਪੁਰਾਣੀ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਥੋਕ ਬਾਜ਼ਾਰ ਸੀ[2] ਇਹ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਜਾਮਾ ਮਸਜਿਦ ਦੇ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਹੈ।
ਜਾਮਾ ਮਸਜਿਦ ਦੀ ਪੱਛਮੀ (ਪਿਛਲੀ) ਕੰਧ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਪ੍ਰੋਜੇਕਸ਼ਨ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਵਾਲ਼ੀ ਗਲੀ ਲੈ ਕੇ ਇਸ ਤੱਕ ਜਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿੱਲੀ ਮੈਟਰੋ ਦੇ ਚਾਵੜੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਭੂਮੀਗਤ ਸਟੇਸ਼ਨ ਰਾਹੀਂ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਸੀ।
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]ਇੱਕ ਵਾਰ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਨੱਚਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਅਤੇ ਵੇਸ਼ਵਾਵਾਂ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ, ਇਹ ਕੁਲੀਨ ਅਤੇ ਅਮੀਰਾਂ ਦੇ ਮਨਪ੍ਰ੍ਚਾਵੇ ਦਾ ਸਥਾਨ ਸੀ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਤਵਾਇਫ ਕਲਚਰ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਤਾਂ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਵੇਸਵਾਵਾਂ ਨੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੀਆਂ ਉਪਰਲੀਆਂ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਸ ਦੇ ਫਲਸਰੂਪ ਇਹ ਇਲਾਕਾ ਅਪਰਾਧ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਦਿੱਲੀ ਮਿਉਂਸਪਲ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ,[3] ਗਲੀ ਦਾ ਨਾਮ ਇੱਕ ਮਰਾਠੀ ਸ਼ਬਦ ਚਾਵੜੀ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਮਿਲਣ ਦੀ ਥਾਂ। ਗਲੀ ਦਾ ਇਹ ਨਾਮ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਲਈ ਪਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ' ਸਭਾ ' ਜਾਂ ਮੀਟਿੰਗ ਕਿਸੇ ਰਈਸ ਦੇ ਘਰ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਝਗੜਿਆਂ ਨੂੰ ਨਿਪਟਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਦੂਜਾ ਕਾਰਨ ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਇਕੱਠ ਉਦੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਤਵਾਇਫ਼ ਆਪਣੇ ਹੁਨਰ ਦੀ ਕਮਾਲ ਦਾ ਨਜ਼ਾਰਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਐਪਰ ਗਲੀ ਦਾ ਸਾਰਾ ਮਾਹੌਲ 1857 ਦੀ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਦਲ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਅਹਿਲਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਵੱਡੀਆਂ ਕੋਠੀਆਂ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ।
ਲਖੋਰੀ ਇੱਟਾਂ ਦੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਹੋਈਆਂ, ਦੋਵਾਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੇ ਗੇਟਵੇਅ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਤੋਪ ਰੱਖੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਅਰਧ-ਅਸ਼ਟਭੁਜ ਵਾਧਰੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਦੋ ਛੋਟੇ ਕਮਰੇ ਹਨ। ਕਮਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਲਈ ਅਰਧ-ਗੋਲਾਕਾਰ ਡਾਟਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਆਕਾਰ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਅਰਧ-ਅਸ਼ਟਭੁਜ ਵਾਧਰਿਆਂ 'ਉੱਪਰ ਛੱਤ-ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਆਲੇ ਅਤੇ ਡਾਟਾਂ ਹਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ।
ਅੱਜ, ਚਾਵੜੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਬਹੁਤ ਵਿਅਸਤ ਸੜਕ ਹੈ। ਲੱਦੇ ਹੋਏ ਮਜ਼ਦੂਰ, ਕਾਰਾਂ, ਰਿਕਸ਼ੇ, ਸਕੂਟਰ ਅਤੇ ਪੈਦਲ ਸਵਾਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਰਨ ਦੌਰਾਨ ਖਾਹਿ ਖਾਹਿ ਕੇ ਲੰਘਣ ਲਈ ਲੜਦੇ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਇੱਕ ਥੋਕ ਬਾਜ਼ਾਰ ਹੈ ਪਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ, ਬੁੱਧ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਦੀ ਪਿੱਤਲ ਜਾਂ ਤਾਂਬੇ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਵੀ ਮਿਲ਼ ਜਾਣਗੀਆਂ। ਦੁਕਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੇ ਡੱਬੇ, ਫੁੱਲਦਾਨ, ਬਰਤਨ ਅਤੇ ਤੇਲ ਦੇ ਦੀਵੇ ਵਰਗੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਉਪਯੋਗੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵੀ ਰੱਖੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਚਾਵੜੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਤਾਂਬੇ ਜਾਂ ਪਿੱਤਲ ਨਾਲੋਂ ਕਾਗਜ਼ੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਥੋਕ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੁੰਦਰ ਵਿਆਹ ਦੇ ਕਾਰਡਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਆਕਰਸ਼ਕ ਵਾਲਪੇਪਰਾਂ ਤੱਕ ਚੰਗੇ ਸ਼ੁਭਕਾਮਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਕਾਗਜ਼ ਤੱਕ, ਸਭ ਕੁਝ ਇੱਥੇ ਮਿਲ਼ਦਾ ਹੈ।
ਚਾਵੜੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਇੱਕ ਸੜਕ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਇੱਕ ਸਿਰੇ 'ਤੇ ਜਾਮਾ ਮਸਜਿਦ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਸਿਰੇ 'ਤੇ ਹੌਜ਼ ਕਾਜ਼ੀ ਹੈ। ਹੁਣ, ਚਾਵੜੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਹੌਜ਼ ਕਾਜ਼ੀ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਮੈਟਰੋ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਕਿਤਾਬਾਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਨਈ ਸੜਕ, ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਬੁੱਲਾ ਵਿਖੇ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜਦੀ ਹੈ। ਨਈ ਸੜਕ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਬੱਲੀਮਾਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਇਕ ਹੋਰ ਰਸਤਾ ਹੈ ਜੋ ਚਾਵੜੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਨੂੰ ਚਾਂਦਨੀ ਚੌਕ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "Purani Dilli continues to prosper". The Tribune. 4 November 2000.
- ↑ Ashok Kumar Jain (2009). Urban transport: planning and management. APH Publishing. p. 166. ISBN 978-81-313-0441-9.
- ↑ Maheshwar Dayal (1975). Rediscovering Delhi: The story of Shahjahanabad. S. Chand. p. 176.