ਯਾਲੂ ਨਦੀ
.jpg)
ਯਾਲੂ ਨਦੀ (ਚੀਨੀ: 鸭绿江) ਜਾਂ ਅਮਨੋਕ ਨਦੀ (ਕੋਰੀਆਈ: 압록강) ਉੱਤਰੀ ਕੋਰੀਆ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੀਮਾ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਨਦੀ ਹੈ। ਯਾਲੂ ਨਾਮ ਮਾਂਛੁ ਭਾਸ਼ਾ ਵਲੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਮਤਲੱਬ ਸਰਹਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਰਿਆ ਚੰਗਬਾਈ ਪਹਾੜ ਸ਼੍ਰੰਖਲਾ ਦੇ ਲੱਗਭੱਗ 2, 500 ਮੀਟਰ ਉੱਚੇ ਬਏਕਦੂ ਪਹਾੜ ਵਲੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਕੁੱਝ ਮਰੋੜੋਂ ਦੇ ਨਾਲ ਦੱਖਣ - ਪੱਛਮ ਦੀ ਤਰਫ ਵਗਦਾ ਹੋਇਆ ਕੋਰੀਆ ਦੀ ਖਾੜੀ ਵਿੱਚ ਜਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 790 ਕਿਮੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ 30, 000 ਵਰਗ ਕਿਮੀ ਦੇ ਜਲਸੰਭਰ ਖੇਤਰ ਵਲੋਂ ਪਾਣੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਉੱਤੇ ਨਾਵੀ ਆਵਾਜਾਈ ਦਾ ਔਖਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਥਾਨਾਂ ਉੱਤੇ ਇਸ ਦੀ ਗਹਿਰਾਈ ਕਾਫ਼ੀ ਘੱਟ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]ਯਾਲੂ ਨਦੀ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਮਹੱਤਤਾ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦੇ ਕੰਡੇ ਕੋਰੀਆ ਦਾ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਗੋਗੁਰਏਓ ਰਾਜ ਉੱਭਰਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਗੋਗੁਰਏਓ ਰਾਜ ਦਾ ਨਾਮ ਅੱਗੇ ਬਦਲਕੇ ਗੋਰੇਯੋ ਬਣਿਅਾ, ਜਿਸ ਵਲੋਂ ਕੋਰੀਆ ਦਾ ਨਾਮ ਕੋਰੀਆ ਪਿਆ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੁਰਾਣੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਇਸ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕੰਡੇ ਉੱਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਯਾਲੂ ਨਦੀ ਦਾ ਯੁੱਧਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਹੱਤਵ ਰਿਹਾ ਹੈ। 1894 - 95 ਦੇ ਚੀਨੀ - ਜਾਪਾਨੀ ਲੜਾਈ ਅਤੇ 1904 ਦੇ ਰੂਸੀ - ਜਾਪਾਨੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਯਾਲੂ ਉੱਤੇ ਭਾਰੀ ਜੰਗ ਹੋਈ ਸੀ। ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਕੋਰੀਆਈ ਲੜਾਈ ਦੀ ਵੀ ਸ਼ੁਰੁਆਤ ਚੀਨੀ ਫੌਜ ਨੇ 1950 ਵਿੱਚ ਯਾਲੂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਕੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਉੱਤਰ ਕੋਰੀਆਈ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਯਾਲੂ ਪਾਰ ਕਰ ਕੇ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਵੜਣ ਲੱਗੇ ਹਨ।
ਵਿਵਾਦ
[ਸੋਧੋ]ਯਾਲੂ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਛੋਟੇ ਰੇਤੀਲੇ ਟਾਪੂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਚੀਨ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਕੋਰੀਆ ਨੇ ਮਿਲਕੇ 1972 - 1975 ਦੇ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੁਆਇਨਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 61 ਅਜਿਹੇ ਟਾਪੂ ਪਾਏ ਗਏ। ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ 48 ਉੱਤਰ ਕੋਰੀਆ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਅਤੇ 13 ਚੀਨ ਨੂੰ। ਸੰਨ 1990 ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਕੋਰੀਆ ਨੇ ਦੂਜਾ ਅਜਿਹਾ ਜਾਂਚ ਅਤੇ ਸਮੱਝੌਤਾ ਕਰਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਲੇਕਿਨ ਇਹ ਕੰਮ ਆਪਸੀ ਵਿਵਾਦਾਂ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਵਲੋਂ ਰੁਕ ਗਿਆ। ਚੀਨ ਦੀ ਤਰਫ ਵੀ ਜੋ ਯਾਲੂ ਨਦੀ ਦਾ ਖੇਤਰ ਹੈ ਉੱਥੇ ਵੀ ਕੋਰਿਆਈ ਨਸਲ ਦੇ ਲੋਕ ਵਸਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕੋਰਿਆਈ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਵਨਾ ਹੈ ਦੀ ਇਹ ਖੇਤਰ ਚੀਨ ਦਾ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਕੋਰਿਆ ਦਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ ਸਰਕਾਰੀ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਚੀਨ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਕੋਰੀਆ ਵਿੱਚ ਤਾਲਮੇਲ ਹੋਣ ਵਲੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਅੱਜਤੱਕ ਇਹ ਮਸਲਾ ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਹੈ। [1]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Territorial disputes and resource management: a global handbook, Rongxing Guo, Nova Publishers, 2007, ISBN 978-1-60021-445-5.