Senta Aralha (Gers)

Pels articles omonims, vejatz Senta Aralha.

Senta Aralha^[1]^[2] (Saint-Arailles en francés) qu'ei ua comuna gascoa d'Occitània situada dens lo departament de Gers e la region d'Occitània, ancianament de Mieidia-Pirenèus.

Senta Aralha
Saint-Arailles

La pòrta de l'èst.

Geografia fisica

Coordenadas

43° 37′ 38″ N, 0° 21′ 30″ E

Superfícia

13,2 km²

Altituds
· Maximala
· Mejana
· Minimala

236 m
150 m
136 m

Geografia politica

Gasconha

França

Aush

Canton de Fesensac (Vic de Fesensac abans 2015)

Intercom
243200607

Comunautat de comunas d'Artanhan en Fesensac

Cònsol

Bernard Lasportes
(2020-2026)

Geografia umana

Populacion
Populacion totala
(2018)

137 ab.

Evolucion de la populacion

140 ab.

Densitat

11,29 ab./km²

Autras informacions

Còde postal

32350

Còde INSEE

32360

Qu'ei un deus castèthnaus mei conservats de la vath d'Ossa.

Geografia

Senta Aralha qu'ocupa ua superfícia de 1320 ectaras e que se situa a ua altitud mejana de 186 m. Los sons punts culminants que son a 236 m (castèth d'aiga au dessus de la capèra de Bretons) a l'èst, e 230 m (bòsc de Montpelhièr) a l'oèst. Lo punt mensh elevat de la comuna qu'es a ua altitud de 136 m. Lo vilatge eth medish qu'ei a 173 m d'altitud. Lo castèthnau que susplomba duas vaths, la de l'Ossa e la deu Lizet, qui se rejonhen en amont deu vilatge. Son encadradas per duas linhas de cresta orientadas nòrd-sud.

Comunas a l'entorn.

Situacion

Senta Aralha se situa just a l'escart de la rota qui mena de Mielan a Vic en Fesensac (a la crosada de la D34 e de la D189). Los vilatges mei pròches que son Rigapeu (a 2,6 km), Miranas (à 2,8 km) e Montesquiu (7 km). Senta Aralha qu'aperten au canton de Vic de Fesensac, vila que n'es alunhada de 16 km. Senta Aralha se tròba a 25 km d'Aush, Caplòc deu departament de Gers.

Clima

Lo clima qu'ei de tipe oceanic degradat. Qu'ei caracterizat per estius cauds, sovent auratjós. genèr qu'ei generalament lo més mei fred. La ploja que se desparteish inegalament durant l'annada.

Pluviometria relevada au Castèth, ans 2001-2008

2001 630 mm

2002 791 mm

2003 733 mm

2004 792 mm

2005 747 mm

2006 825 mm

2007 781 mm

2008 984 mm

Fauna e flòra

La varietat geologica entraina la preséncia de mantun ecosistèmas, rics en fauna e flòra.

Suber los terrens calcaris que creishon nombrosas orquidèas sauvatjas. Un trabalh de recensement e de preservacion qu'estó entreprés dab Natura 2000. Ua passejada annau qu'ei organizada cada 1èr de mai, entà observar las flors. Que se remarcan tanben lavandas, cardoncelles e globulaires. Parpalhòus, criquets, sautarèus o enqüera bernadas, insèctes deus mitans secs, qu'aimon d'i víver.

Las zonas bocagèras que son colonisadas entremiei autras per diferentas varietats de tinhahús com lo rinolòf o le vespertilion de Bechstein.

Ribèras, pesquèrs e pradèras umidas que son pòbladas d'espècias divèrsas, com la sofia, un peish d'aiga doça, o la cistuda, ua tortuga aqüatica. Grapauds, granolhas, tritons e domaisèlas qu'i demoran tanben.

Que passan hèra ausèths per Senta Aralha e s'i atardan a còps com lo corbençon, lo gaje-pube o lo rossinhòu.

Au demiei de la fauna sauvatge, se remarcan singlars, cabiròus, becadas, reinards o enqüera lèbes. Lo passatge de las palomas e deus canards sauvatges trai los amators.

Toponimia

La prononciacion que seré [seŋta'raʎɔ] ^[3]. La senta onorada dens lo nom de la comuna qu'es Aulària de Barcelona (fòrma dominanta de son nom en occitan), en latin Sancta Eulalia, martirizada a Barcelona en 304. L'aferèsi, supression de la vocala iniciala deu segond mot, remplaçada per la vocala finala deu prumèr, de -a final de senta davant la vocala iniciala E- (Dauzat parla d' elision ^[4]) ^[5] que dona, en partent d' Eulàlia, Aulàlia. La seguida que seré Aulària (dissimilacion) > Auràlia (metatèsi) > Aràlia (reduccion deu diftongue) > Aralha (palatalizacion de -l- per lo iòd). Dens l'òrdre de l'evolucion fonetica, donat per Maurici Romieu, citat per Bénédicte Boyrie-Fénié, la plaça de la palatalizacion de -l- qu'es convencionala ^[6].
Segon Negre, Eulalia, nom de senta, que passèc a *Auralia (dissimilacion), puish *Aralia (atraccion de aralh « araire », puish elision e passatge au masculin (en francés) ^[7].

Véser tanben Senta Aulària.

Istòria

Administracion

Senta Aralha qu'ei un vilatge de la Comunautat de comunas d'Artanhan en Fesensac.

Cònsols

Lista deus cònsols successius
Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
març de 2001	(2026)	Bernard Lasportes	divèrs esquèrra	agricultor
març de 1971	2001	Jean-Louis Lasportes
març de 1959	1971	Pierre Massartic		poèta gascon
abriu de 1953	1959	Norbert Lasportes
abriu de 1945	1953	André Massartic
mai de 1935	1945	Armand Gassiolle
junh de 1929	1935	Jean-Marie Lasportes
novembre de 1914	1929	Léon Agut		Marius Berges, mobilizat en 1914, disparegó en Alsàcia. Léon Agut, prumèr adjunt, qu'aucupè las foncions de cònsol d'aquí a son eleccion en 1919
mai de 1900	1914	Marius Berges
genèr de 1881	1900	Frix Berges
mai de 1876	1881	Louis Lasportes
mai de 1871	1876	Lucien Bonnet
agost de 1860	1871	Jules de Barry
mai de 1858	1860	M. Pellaroque
	1858
Totas las donadas son pas encara conegudas.

Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna qu'èra deu canton de Vic de Fesensac; qu'es ara deu canton de Fesensac.

Demografia

modificar « persona »
v · d · m

Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 149, totala:

319

313

293

332

466

454

439

424

408

407

396

373

371

406

364

369

333

310

325

312

234

249

230

235

208

193

150

154

139

136

133

116

123

128

133
136

2009

2010

139
142

144
147

Fonts

Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE

Evolucion de la populacion 1962-2008

en 1821, annexion de Saint-Jean-d'Angles (en francés), benlèu Sent Joan d'Angles
En 2018 la populacion qu'èra de 137 abitants e la densitat qu'èra de 10,38 ab/km².

Demografia de Saint-Jean d'Angles (nom francés)