Hopp til innhald

Indonesia

Endra lenkjer
Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Republik Indonesia

(norsk: Indonesia, indonesisk)

Det indonesiske flagget Det indonesiske riksvåpenet
Flagg Riksvåpen
Nasjonalsong «Indonesia Raya»
Motto Bhinneka Tunggal Ika (gamal javanesisk:sameint i mangfald)
Geografisk plassering av Indonesia
Offisielle språk indonesisk
Hovudstad Jakarta
Styresett
Republikk
Joko Widodo
Flatevidd
 – Totalt
 – Andel vatn 		 
1 904 569 km² (14.)
4,85 %
Folketal
 – Estimert (2017)
 – Tettleik 		 
260 580 739 (4.)
136,8 /km² (63.)
Sjølvstende
  - Kunngjort
  - Godkjent 		Frå Nederland
17. august, 1945
27. desember 1949
Nasjonaldag 17. august
BNP
 – Totalt (2015)
 – Per innbyggjar 		 
2 839 000 mill. USD (8.)
11 600 USD (104.)
Valuta Rupiah
Tidssone UTC +7 til +9
Telefonkode +62
Toppnivådomene .id


Republikken Indonesia (indonesisk Republik Indonesia) er eit land i Søraust-Asia og Oseania. Landet er verdas største øystat, bygt opp av 17 508 store og små øyar, der Sumatra, Java, Sulawesi, Kalimantan og Papua er dei største. Indonesia er med 240 millionar innbyggjarar det fjerde mest folkerike landet i verda, og er det landet der det bur flest muslimar, endå landet ikkje offisielt er ein islamsk stat. Hovudstaden er Jakarta.

Indonesia grensar mot Malaysia på øya Kalimantan, med Papua Ny-Guinea på øya Papua, og med Aust-Timor på Timor-øya. Andre naboland er Singapore, Filippinane, Australia, og dei indiske Andaman- og Nikobar-øyane.

Det indonesiske arkipelet har vore ein viktig handelsregion i alle fall sidan det sjuande hundreåret. På den tida handla Srivijaya-kongedømet aktivt med Kina og India. Over tid tok lokale hovdingar også til seg indisk kultur, religion og politiske modellar frå dei tidlege hundreåra etter vanleg tidsrekning, og hinduiske og buddhistiske kongedøme blømte.

Seinare har soga til Indonesia vorte påverka av framande makter som jakta på øyane sine naturressursar. Muslimske handelsfolk tok med seg islam, og europeiske stormakter kjempa om kven som skulle få monopolisere handelen på krydderøyane, Molukkane, under oppdagingstida. Etter 350 år med nederlandsk kolonialisme sikra Indonesia seg sjølvstende etter andre verdskrigen. Sidan har soga vore turbulent, med utfordringar grunna naturkatastrofar, korrupsjon, separatisme, demokratiseringsprosessen og periodar med snøgge økonomiske endringar.

Indonesia er samansett av mange særskilte etniske, språklege og religiøse grupperingar. Javanesarane er den største og politisk dominerande etniske gruppa. Med omsyn til dette mangfaldet har Indonesia arbeidd med å skape ein felles identitet forma av eitt nasjonalspråk, etnisk mangfald, religiøs fridom innan rammene av islam som dominerande religion, og ei fortid prega av kolonialisme og opprør mot kolonimakta. Indonesia sitt nasjonale motto, «Bhinneka tunggal ika» ('Fleire, jamvel ein'), skal syne mangfaldet som formar landet. Konfliktar mellom grupper og regionale separatistrørsler har likevel ført til valdelege konfrontasjonar som har gått ut over den politiske og økonomiske stabiliteten.

Trass det store innbyggjartalet og tett folkesette regionar, har Indonesia svære område av villmark som er grunnlaget for det nest høgaste biomangfaldet i eit land i verda. Landet har omfattande naturressursar, men fattigdom er enno eit vesentleg problem.

Etymologi

[endre | endre wikiteksten]

Namnet «Indonesia» kjem frå det latinske Indus, som tyder 'India', og det greske nesos for 'øy'.[1] Namnet er kjend attende til 1700-talet, lenge før opprettinga av den moderne staten Indonesia.[2] I 1850 føreslo George Earl, ein engelsk etnolog, nemninga «indunesiarar» og «malayunesiarar» for innbyggjarane på det indiske eller malayiske arkipelet.[3] I det same tidsskriftet nytta James Richardson Logan, ein student av Earl, Indonesia som eit synonym for det indiske arkipelet.[4] Nederlandske akademikarar som skreiv i Aust-Indiske tidsskrift var mot bruk av nemninga Indonesia. I staden nytta dei omgrepa Malayarkipelet (Maleische Archipel); Nederlandsk Aust-India (Nederlandsch Oost Indië), populært kalla Indië; Austen (de Oost); eller også Insulinde.[5]

Sidan 1900 vart nemninga Indonesia meir vanleg i akademiske krinsar utanfor Nederland, og indonesiske nasjonalistar nytta namnet som eit politisk omgrep.[6] Adolf Bastian, frå Universitetet i Berlin, populariserte namnet gjenom boka Indonesien oder die Inseln des Malayischen Archipels, 1884-1894. Den første indonesiske akademikaren som nytta namnet var Suwardi Suryaningrat (Ki Hajar Dewantara), då han skipa eit pressekontor i Nederland med namnet Indonesisch Pers-bureau i 1913.[2]

Soge

[endre | endre wikiteksten]
Så tidleg som det første hundreåret gjorde indonesiske fartøy ferder så langt som til Afrika. Biletet viser eit skip hogt i Borobudur om lag rundt år 800.

Fossile restar av Homo erectus, populært kjend som «Java-mannen», kan tyde på at det indonesiske arkipelet vart busett for to millionar til 500 000 år sidan.[7] Austronesiske folkeslag, som utgjer stordelen av den noverande folkesetnaden, migrerte til Søraust-Asia frå Taiwan. Dei kom fram til Indonesia rundt 2000 år før vanleg tidsrekning, og avgrensa dei opphavlege Melanesiske folkeslaga til dei mest austlege områda etterkvart som dei ekspanderte.[8] Ideelle føresetnader for gardsbruk, meistring av teknikken for våtmarksdyrking av ris så tidleg som det åttande hundreåret fvt.,[9] gjorde det mogeleg for landsbyar, byar og små kongedøme å bløme innan det første hundreåret evt. Indonesia si strategiske plassering i høve sjøruter fostra handel mellom øyane og internasjonalt. Til dømes vart det etablert handelsband med både indiske kongedøme og Kina fleire hundre år fvt.[10] Handel har sidan den gong sett eit vesentleg preg på indonesisk soge.[11]

Muskattnøtt-planten høyrer opphavleg til på dei indonesiske Banda-øyane. Ein gong var den ei av verdas mest verdifulle handelsvarer, noko som lokka dei første europeiske kolonimaktene til Indonesia.

Frå det sjuande hundreåret blømte det mektige maritime Srivijaya-kongedømet grunna handelen og påverknad frå hinduisme og buddhisme som kom med dei handelsfarande.[12] Mellom det åttande og tiande hundreåret voks og fall dei buddhistiske og hinduiske jordbruks-kongedøma, høvesvis Sailendra og Mataram innanlands på Java. Desse bygde svære religiøse monument som Sailendra-kongedømet sitt Borobudur og Mataram sitt Prambanan. Det hinduiske Majapahit-kongedømet vart grunnlagt i den austlege delen av Java seint på 1200-talet. Under Gajah Mada fekk det påverknadskraft over store delar av Indonesia; denne perioden er ofte kalla ein gyllen tidsalder i indonesisk historie.[13]

Sjølv om muslimske handelsfarande først for gjennom Søraust-Asia tidleg i den islamske æraen, er dei første prova på islamisert folkesetnad i Indonesia datert til 1200-talet i nordre Sumatra.[14] Andre indonesiske område vart over tid islamiserte, og islam var den dominerande religionen på Java og Sumatra ved slutten av 1500-talet. For det meste vart islam lagt opp på og blanda med dei eksisterande kulturelle og religiøse tradisjonane, noko som har forma den dominerande forma av islam i Indonesia, særskilt på Java.[15] Dei første europearane gjekk i land i Indonesia i 1512, då portugisiske handelsfarande, leia av Francisco Serrão, søkte å få monopol på kjeldene til muskatnøtt, kryddernellik, og cubeb-peppar på Molukkane.[16] Nederlandske og britiske handelsfolk følgde etter. I 1602 skipa nederlendarane Det nederlandske austindiakompaniet (VOC) og vart den dominerande europeiske makta. Etter at VOC gjekk konkurs og vart formelt oppløyst i 1800 skipa dei nederlandske styresmaktene dei Nederlandske Aust-India øyane som ein nasjonalisert koloni.[17]

I stordelen av kolonitida var nederlandsk kontroll over terriotoriet svak; først tidleg på 1900-talet fekk Nederland kontroll over det som vart Indonesias noverande grenser.[18] Den japanske invasjonen og følgjande okkupasjonen under den andre verdskrigen gjorde slutt på nederlandsk herredøme,[19] og oppmuntra den tidlegare undertrykte indonesiske sjølvstenderørsla. To dagar etter den japanske overgjevinga i august 1945, erklærte Sukarno, ein innflytingsrik nasjonalistisk leiar, sjølvstende og vart utpeika til president.[20] Nederland prøvde å gjenreise styret sitt, og ein væpna og diplomatisk strid vart avslutta i desember 1949. Etter internasjonalt press godkjende Nederland då indonesisk sjølvstende[21] (med unntak av det nederlandske territoriet Vest Ny-Guinea, som vart inkorporert etter New York-semja av 1962, og SN-mandaterte Lov om fritt val).

Sukarno, skipande president i Indonesia

Sukarno gjekk frå demokrati mot autoritært styre, og heldt maktbasen sin gjennom å balansere dei motstridande maktpolane i militæret, og det indonesiske kommunistpartiet (PKI).[22] Eit kuppforsøk den 30. september 1965 vart slått attende av hæren, som leia ei valdeleg anti-kommunistisk utrensking. Under denne vart PKI skulda for kuppet og praktisk tala knust.[23] Mellom 500 000 og ein million menneske vart drepne.[24] Leiaren av militæret, General Suharto, utmanøvrerte den politisk svekka Sukarno, og vart formelt utpeika som president i mars 1968. Hans Nye ordning-regjering[25] vart støtta av den amerikanske regjeringa,[26] og oppmuntra utanlandsk direkte investering i Indonesia, som var ein hovudfaktor i dei neste tre årtia med omfattande økonomisk vekst.[27] Men den autoritære «Nye ordninga» vart frå fleire hald skulda for korrupsjon og undertrykking av politisk opposisjon.

I 1997-98 var Indonesia eit av dei hardast ramma landa under den asiatiske finanskrisa.[28] Misnøye i folket med «den nye ordninga»[29] enda i folkeprotestar. Suharto trekte seg den 21. mai 1998.[30] Aust-Timor stemte i 1999 for å lausrive seg frå Indonesia, etter ein tjuefem år lang militær okkupasjon som var merkt av internasjonal fordømming av ofte brutal undertrykking av aust-timorarane.[31] Sidan Suharto trekte seg, har ei styrking av demokratiske prosessar omfatta eit regionalt sjølvstendeprogram, og det første direkte presidentvalet i 2004. Politisk og økonomisk ustabilitet, sosial uro, korrupsjon og terrorisme har seinka framgangen. Sjølv om tilhøvet mellom ulike religiøse og etniske grupper i stordelen er harmonisk, er akutt sekterisk misnøye og vald enno eit problem i visse område.[32] Ein nådde ei politisk løysing på ei væpna konflikt i Aceh-provinsen i 2005.[33]

Styresett og politikk

[endre | endre wikiteksten]

Indonesia er ein republikk leia av ein president. Som ein einingsstat er makta konsentrert hjå dei sentrale styresmaktene. Etter at President Suharto trekte seg i 1998, har politiske og styringsmessige strukturar gjennomgått store endringar. Gjennom fire endringar av grunnlova av 1945[34] har ein reformert den utøvande-, lovgjevande- og dømande statsmakta.[35] Den indonesiske presidenten er statsoverhovud, øvstkommanderande i dei indonesiske væpna styrkane, gjev lovføreslag og leier utanrikspolitikken og styringa av landet. Presidenten vel eit ministerråd, som ikkje treng vere valde medlemmar av den lovgjevande forsamlinga. Presidentvalet i 2004 var det første der folket valde presidenten og vise-presidenten direkte.[36] Presidenten kan tene maksimalt i to etterfølgjande 5-års periodar.[37]

Eit møte i Folkets representative råd i Jakarta

Det øvste representative organet på nasjonalt nivå er Folkets konsulterande forsamling (Majelis Permusyawaratan Rakyat, MPR). Forsamlinga si hovudoppgåve er å tryggje og tilpasse grunnlova, setje inn presidenten og å formalisere politiske utkast. Ho har mynde til å stille presidenten for riksrett.[38] Rådet er sett saman av to ting; Folkets representative råd (DPR), med 550 medlemmar, og Rådet av regionale representantar (DPD), med 128 medlemmar. DPR vedtek lover og overvakar den utøvande makta; partipolitikarar vert valde til femårsperiodar etter proporsjonal representasjon.[35] Reformer sidan 1998 har i vesentleg mon auka DPR si rolle i nasjonal styring.[39] DPD er eit nytt ting for saker som gjeld regional styring.[40]

Stordelen av sivilrettslege tvistar vert handsama føre ein tingrett; anker vert handsama ved ein høgare domstol. Høgsterett handsamar anker som siste instans. Andre domstolar er føretaksdomstolen, som tek føre seg konkurs og insolvens; ein administrativ domstol som tek saker om administrativ lov retta mot styresmaktene; ein grunnlovsdomsol som tek saker om grunnlovmessigheita av lover, nasjonale val, oppløysing av politiske parti, og omfanget av statsinstitusjonar si avgjerdsmakt; og ein religiøs domstol som tek særskilte religiøse saker.[41]

Utanriks- og tryggleikstilhøve

[endre | endre wikiteksten]
Soldatar frå Fri Aceh-rørsla.

I motsetnad til Sukarno sin anti-imperialistiske antipati mot vestmaktene og spenningar i høve til Malaysia, har Indonesia sin utanrikspolitikk sidan Suharto si «nye ordning» vore tufta på økonomisk og politisk samarbeid med vestlege land.[42] Indonesia har nære band med nabolanda i Asia, og er ein medskipar av ASEAN og Aust-Asia-toppmøtet.[43] Landet gjenoppretta diplomatisk kontakt med Kina i 1990 etter at denne vart frosen under dei anti-kommunistiske utrenskingane tidleg under Suharto-styret.[41] Indonesia har vore medlem av Dei sameinte nasjonane sidan 1950,[44] og var ein medskipar av Organisasjonen av alliansfrie nasjonar (NAM) og Den islamske konferanse (OIC).[43] Indonesia har underteikna vedtaket om eit ASEAN frihandelsområde og deltek i Cairns-gruppa og WTO. Historisk har landet vore ein medlem av OPEC, sjølv om det er i ferd med å trekke seg ut (2008), og er ikkje lenger ein netto oljeeksportør. Indonesia har fått humanitær og utviklings-stønad sidan 1966, særskilt frå USA, Vest-Europa, Australia og Japan.[43]

Dei indonesiske styresmaktene har samarbeidd med andre land for å arrestere og straffeforfølgje personane bak store bombeåtak knytt til militant islamisme og Al-Qaida.[45] Det største åtaket tok livet av 202 personar (der 164 var utanlanske turistar) i feriebyen Kuta på øya Bali i 2002.[46] Åtaka, og seinare åtvaringar mot å fare til Indonesia frå andre land, gjorde stor skade på Indonesia sin turistindustri og utsikta for vidare utanlandske investeringar.[47]

Indonesia sine væpna styrkar (TNI) tel 300 000 mann, og omfattar hæren (TNI-AD), sjøforsvaret (TNI-AL), og luftforsvaret (TNI-AU).[48] Hæren har om lag 233 000 i aktivt personell. Forsvaret sin del av nasjonalbudsjettet var 4 % av GDP i 2006, og er, på kontroversielt vis, støtta av inntekter frå kommersielle interesser og stiftingar eigd av det militære.[49] I tida etter at Suharto gjekk av i 1998, fjerna ein formelle TNI-representantar i parlamentet; trass denne avgrensinga er forsvaret si politiske påverknadskraft enno stor.[50] Sjølvstenderørsler i Aceh- og Papua-provinsane har leidd til væpna konflikt, følgt av påstandar om menneskerettsbrot og brutalitet frå alle sider.[51] Etter ein sporadisk geriljakrig over tretti år mellom Fri Aceh-rørsla (GAM) og det indonesiske militæret, vart det underteikna ei endeleg våpenkvile i 2005.[52] På Papua har det vore vesentleg, men ikkje komplett gjennomføring av lover om regionalt sjølvstende. Vidare har det blitt rapportert ein nedgang i talet på valdsepisodar og menneskerettsbrot, sidan Susilo Bambang Yudhoyono vart president.[53]

Administrativ oppdeling

[endre | endre wikiteksten]
Provinsar i Indonesia

Administrativt er Indonesia oppdelt i 33 provinsar, der fem har ei særskilt stode. Kvar provins har si eiga lovgjevande forsamling og ein eigen guvernør. Provinsane er vidare inndelt i fylke (kabupaten) og byar (kecamatan), som er vidare oppdelt i underdistrikt (kecamatan), igjen oppdelt i landsbygrupper (anten desa eller kelurahan). Etter at regionale sjølvstendetiltak vart gjennomførte i 2001, er fylka og byane dei viktigaste administrative einingane, med ansvar for stordelen av statleg tenesteyting. Landsbyeiningane har størst tyding for dagleglivet til innbyggjarane, og tek seg av landsby- og nabolagspørsmål gjennom eit vald lurah eler kepala desa (landsbyhovdingen).

Provinsane Aceh, Jakarta, Yogyakarta, Papua, og Vest Papua har meir omfattande lovgjevingsmakt og er i større mon sjølvstendig frå dei sentrale styresmaktene enn dei andre provinsane. Styresmaktene i Aceh har til dømes rett til å nytte eit sjølvstendig rettssystem; og i 2003 gjennomførte dei ei form for sjaria (islamsk rett).[54] Yogyakarta fekk status som «særskilt region» som løn for byens sentrale rolle som støttepunkt for indonesiske republikanarar under den indonesiske revolusjonen.[55] Papua, tidlegare kjend som Irian Jaya, fekk ein særskilt sjølvstyrestatus i 2001.[56] Jakarta har særskilt status som hovudstadsregion.

Indonesiske provinsar med hovudstadar

(Indonesisk namn i hakeparantesar der det skil seg frå norsk)
† peikar på provsinar med særskilt stode

Geografisk eining

  • Provins

Sumatra

Java

Dei små Sundaøyane

Kalimantan

Sulawesi

Maluku-øyane

Vest-Papua

Geografi

[endre | endre wikiteksten]
Kart over Indonesia

Den indonesiske landflata er etter opplysningar frå staten fordelt på 17 508 øyar, der 6 044 er busette.[57] Øyane er fordelte på båe sider av ekvator. Dei fem største øyane er Java, Sumatra, Kalimantan (den indonesiske delen av Borneo), Ny-Guinea (delt med Papua New Guinea), og Sulawesi. Indonesia har landgrense mot Malaysia på øyane Borneo og Sebatik, Papua New Guinea på øya Ny-Guinea, og Aust-Timor på øya Timor. Indonesia delar også grenser med Singapore, Malaysia, og Filippinane mot nord og Australia mot sør over tronge sund. Hovudstaden, Jakarta, ligg på Java og er landets største by, følgt av Surabaja, Bandung, Medan, og Semarang.[58]

Med 1 919 440 kvadratkilometer er Indonesia verdas 16. største land i høve areal.[59] Gjennomsnittleg folketettleik er 134 personar per kvadratkilometer (347 per sq mi), noko som tilsvarar 79. plass i verda,[60] sjølv om Java er verdast tettast busette øy,[61] har ein folketettleik på 940 personar per kvadratkilometer. Med 4 884 meter, er Puncak Jaya på Papua Indonesias høgste fjell, og Toba-sjøen i Sumatra er landets største innsjø, med eit areal på 1,145 kvadratkilometer. Landets største elvar er i Kalimantan, og inkluderer Mahakam- og Barito-elva; slike elvar er kommunikasjons- og transport-ruter mellom øyas elvebusettingar.[62]

Vulkanfjella Semeru og Bromo i Aust-Java. Indonesia har eit av verdas høgste nivå av seismisk aktivitet.

Indonesia si plassering på kanten av Stillehavet, Eurasia og dei australske tektoniske platene gjer landet til stad for fleire vulkanar og jamlege jordskjelv. Indonesia har minst 150 aktive vulkanar,[63] mellom dei Krakatau og Tambora, båe kjende for katastrofale utbrot på 1800-talet. Utbrotet frå Toba/supervulkanen, for om lag 70 000 år sidan, var eit av dei største utbrota nokon gong, og ein global katastrofe. Seinare katastrofar grunna seismisk aktivitet omfattar mellom anna Tsunamien i 2004 som tok livet av, estimert, 167 736 personar på nordlege Sumatra,[64] og Yogyakarta-jordskjelvet i 2006. Jamvel er vulkansk oske ein grunnleggjande bidragsytar til det fruktbare jordsmonnet som historisk sett har vore grunnlaget for den høge folketettleiken på Java og Bali.[65]

Klima

[endre | endre wikiteksten]

Indonesia har eit tropisk klima og dei største temperaturskilnadane i landet kjem som følgje av høgdeskilnadar. Den gjennomsnittlege daglege temperatur-spennvidda i Jakarta er 26–30 °C.[66] Temperaturane endrar seg lite gjennom året. Gjennomsnittleg nedbør i låglandet varierer frå 1,780–3,175 millimeter , og opptil 6 100 millimeter i fjellområde. Stordelen av nedbøren fell i regntida. Dei sørvestlege øyane, inkludert Bali og Timor, er tørrare enn dei nordlege øyane. Generelt sett får dei vestlege og sørlege delane av øyane mest regn frå mai til oktober, medan nordlege område, som det meste av Sumatra, nordlege Java og Sulawesi, er våtast frå november til april. Nedbøren kjem ofte i samband med torevêr. El Niño-episodar fører ofte til tørke i regntida, og dette fører ofte til stor skogbrannfare.

Luftfukta er jamnt over høg, med eit snitt på om lag 80%.

  • Klimadiagram Medan (Sumatra)
    Klimadiagram Medan (Sumatra)
  • Klimadiagram Surabaja (Java)
    Klimadiagram Surabaja (Java)
  • Klimadiagram Makassar tidlegare Ujung Pandang (Celebes)
    Klimadiagram Makassar tidlegare Ujung Pandang (Celebes)

Geologi

[endre | endre wikiteksten]

Indonesia ligg i grensesonen mellom den eurasiske og den australske plata. Området ligg òg i grensesonen mellom den indiske plata og Stillehavsplata. Platetektonikken har gjeve opphav til ein vulkansk øyboge med aktive vulkanar som har forma øya Sumatra, Java, Bali og Nusa Tenggara.

Semangkoforkastinga er ein dekstral strøkforkasting langs ei innsynkingssone i vestlege delen av Sumatra. Palu-Koroforkastinga strekkjer seg frå Koro i sentrale delar av Sulawesi til Palu på vestkysten av Sulawesi.

Den vulkanske berggrunnen i Indonesia vart danna i tida frå trias til tertiær.

Økologi

[endre | endre wikiteksten]
Den kritisk utrydningstrua orangutang, ei stor ape endemisk for Indonesia

Indonesias storleik, tropiske klima og geografi, underbyggjer verdast nest største nivå av biologisk mangfald (etter Brasil),[67] og landets flora og fauna er ei blanding av asiatiske og australasiatiske artar.[68] Ein gong var Indonesia kopla til det asiatiske fastlandet, og slik har øyane på Sunda-sokkelen (Sumatra, Java, Borneo og Bali) eit vidt spekter av asiatisk fauna. Store artar som sumatra-tiger, nashorn, orangutang, asiatisk elefant, og leopard, fanst ein gong så langt aust som Bali, men talet og fordelinga av desse artane har sokke dramatisk. Skogar dekker om lag 60 % av landet.[69] på Sumatra og Kalimantan, er skogane i hovudsak samansett av asiatiske artar. Skogane på den mindre, og meir folkesette Java, har stort sett vorte fjerna til føremon for menneskeleg busetting og jordbruk. Sulawesi, Nusa Tenggara, og Maluku—har vore åtskilt frå dei kontinentale landmassane for ei lengre tid—og har utvikla sin eigen særskilte flora og fauna.[70] Papua var del av den australske landmassa, og er heimen til ein unik fauna og flora nært i slekt med Australia sin, mellom anna meir enn 600 fugleartar.[71]

Indonesia er nummer to etter Australia i høve talet på endemiske artar, med 26 % av dei 1 531 fugleartane og 39 % av dei 515 pattedyrartane som endemiske.[72] Indonesia sine 80 000 kilometer med kystlinje er omgjevne av tropiske hav som bidreg til landets store biologiske mangfald. Indonesia har ei spennvidd av sjø og kyst-økosystem, med strender, sandbankar, elvemunningar, mangrovar, korallrev, sjøgras [beds], kystlege mudderflater, tidevassflater, algeskogar og små øy-økosystem.[1] Wallace-lina, ei tenkt line som skil økosonar mellom asiatiske og australasiatiske artar i Indonesia, går om lag nord-sør langs kanten av Sundasokkelen, mellom Kalimantan og Sulawesi, og langs det djupe Lomboksundet, mellom Lombok og Bali. Vest for lina er flora og fauna meir asiatisk; aust for Lombok, er dei meir og meir australske. Området med øyar mellom lina og Ny-Guinea er no kalla Wallacea.[73]

Indonesias store innbyggjartal og snøgge industrialisering har gjeve alvorlege miljøproblem, som ofte vert gjeve låg prioritering grunna høg fattigdom og svake, ressursveike styringsorgan.[74] Miljøspørsmål omfattar stor-skala avskoging (der mykje er ulovleg) og tilknytte skogbrannar som gjev tung skodde over delar av vest-Indonesia, Malaysia og Singapore; over-utnytting av hav-ressursar; og miljøproblem knytt til snøgg urbanisering og økonomisk utvikling, mellom anna luftforureining, trafikkorker, søppelhandsaming og påliteleg vatn og avlaupstenester.[74] Øydelegging av habitat truar overlevinga til innfødde og endemiske artar, inklusive 140 artar av pattedyr indetifisert av World Conservation Union (IUCN) som trua, og 15 identifisert som kritisk trua, mellom anna sumatra-orangutang.[75]

Økonomi

[endre | endre wikiteksten]
Bruk av vassbøffel til å pløgje rismarkar på Java. Jordbruk har vore landets største sysselsettar i fleire hundreår.

Indonesias estimerte bruttonasjonalprodukt for 2007 er 408 milliardar US-dollar (1 038 milliardar dollar PPP).[76] I 2007 var estimert nominell per kapita-GDP 1 812 dollar, og per kapita GDP PPP var 4 616 internasjonale dollar.[77] Tenesteytingssektoren er den største i økonomien, og svarar til 45,3 % av GDP (2005). Etter dette kjem industrien (40,7 %) og jordbruket (14,0 %).[78] Størstedelen av arbeidstakarane er likevel tilsett i jordbrukssektoren, med 44,3 % av ein arbeidsstokk på 95 millionar. Etterfølgt av tenesteyting (36,9 %) og industri (18,8 %).[79] Viktige industriar er petroleum og naturgass, tekstilar, klede og gruvedrift. Viktige jordbruksprodukt er palmeolje, ris, te, kaffi, krydder og gummi.

Indonesia sine viktigaste eksportmarknader (2005) er Japan (22,3 %), Sambandsstatane (13,9 %), Kina (9,1 %), og Singapore (8,9 %). Dei viktigaste leverandørane av importvarer til Indonesia er Japan (18,0 %), Kina (16,1 %), og Singapore (12,8 %). I 2005 hadde Indonesia eit handelsoverskot med eksportinntekter på US$83,64 milliardar og importutgifter på US$62,02 milliardar. Landet har mykje naturressursar, mellom anna råolje, naturgass, tinn, kopar og gull. Indonesias viktigaste importvarer er maskiner og utstyr, kjemikaliar, brennstoff og matvarer.[80]

Jakarta, hovudstaden i Indonesia og landets største kommersielle senter

På 1960-talet forverra økonomien seg drastisk grunna politisk uro, ei ung og uerfaren styresmakt, og udisiplinert økonomisk nasjonalisme, som førte til omfattande fattigdom og svolt.[81] Etter at President Sukarno fall, tok den Nye ordning-regjeringa med seg ein disiplinert økonomisk politikk som snøgt reduserte inflasjonen, stabiliserte valutaen, reforhandla utanlandsgjelda, og trekte til seg utlandsk støtte og investeringar.[82] Indonesia er Søraust-Asias einaste medlem av OPEC, og prisauken på olje på 1970-talet gav uventa eksportinntekter som bidrog til vedvarande høge økonomiske vekstratar.[83] Etter vidare reformer mot slutten av 1980-talet[84] flaut utanlandske investeringar inn i Indonesia, særskilt inn i den snøgt veksande, eksportorienterte fabrikkproduksjonssektoren, og frå 1989 til 1997 voks den indonesiske økonomien med gjennomsnittleg meir enn 7 %.[85]

Indonesia var det landet som blei hardast ramma av den Aust-asiatiske finanskrisa i 1997–98. Mot amerikansk dollar fall valutaen frå om lag 2 000 Rp.til 18 000 Rp., og økonomien krympa med 13,7 %.[86] Rupiah har sidan den gong stabilisert seg på om lag 10 000 Rp., og det har vore ei sakte, men vesentleg økonomisk betring. Politisk uro sidan 1998, sakte økonomisk reform, og korrupsjon på alle styrings- og forretningsnivå, har bidrege til at betringa har vore flekkete.[87] (Transparency International, til dømes, rangerer Indonesia på 143 plass av 180 land i deira Corruption Perceptions Index) frå 2007.[88] GDP veksten var jamvel på meir enn 5 % i både 2004 og 2005, og er venta å auke enno meir.[89] Vekstraten er for låg til å redusere vesentleg på arbeidsløysa,[90] og stagnerande lønningsauke, aukande drivstoff- og risprisar har ført til auka fattigdomsnivå.[91] I 2006 rekna ein med at 17,8 % av folkesetnaden lever under fattigdomstreskelen, 49,0 % av folkesetnaden lever på mindre enn 2 dollar per dag,[92] og arbeidsløysa er på 9,75 %.[93]

Demografi

[endre | endre wikiteksten]

Folkesetnaden var ved folketellinga i 2000 oppgjeve å vere 206 millionar,[94] og det indonesiske statistiske sentralbyrået og Statistics Indonesia reknar med ein folkesetnad på 222 millionar for 2006.[95] 130 millionar personar bur på Java, verdas tettast busette øy.[96] Trass eit relativt effektivt familieplanleggingsprogram som har vore aktivt sidan 1960-talet, ventar ein at folkesetnaden vli auke til om lag 315 millionar innan 2035, tufta på den noverande estimerte vekstraten på 1,25 %.[97]

Brur og brudgom under eit bryllaup blant minangkabauar på Vest-Sumatra.
Foto: Michael J Lowe, 2007

Stordelen av Indonesarane er etterkomarar av austronesisk-talande folkeslag som opphavleg kom frå Taiwan. Den andre store gruppa er melanesiarar, som har busett austlege Indonesia.[98] Det finst om lag 300 særskilte innfødde etnisitetar i Indonesia, og 742 ulike språk og dialektar.[99] Den største folkegruppa er javanesarane, som svarar til 42 % av folkesetnaden, og er politisk og kulturelt dominerande.[100] Sundanesarane, etniske malayar og maduresarane er dei største ikkje-javanesiske folkegruppene.[101] Ein har eit indonesisk nasjonsomgrep side om side med sterkt vedlikeheldte regionale identitetar.[102] Samfunnet er i stor del harmonisk, jamvel om sosiale, religiøse og etniske spenningar har utløyst forferdelege valdsepisodar.[103] Kinesiske indonesarar er ein innflytingsrik etnisk minoritet som svarar til mindre enn 1 % av folkesetnaden.[104] Mykje av landets privateigde føretak og rikdom er kontrollert av etniske kinesarar,[105] noko som har bidrege til mykje misnøye, og endå valdsbruk mot etniske kinesarar.[106]

Det offisielle nasjonalspråket, indonensisk, vert lært i alle skular, og vert tala av nesten alle indonesarar. Det er språket for forretningar, politikk, nasjonale media, opplæring og akademia. Det var opphavleg eit lingua franca for stordelen av regionen, inklusive noverande Malaysia, og er slik nært i slekt med malaysisk. Indonesisk vart først fremja av nasjonalistar på 1920-talet, og erklært som offisielt språk då Indonesia vart sjølvstendig i 1945. Dei fleste indonesarane talar minst eit av dei mange hundre lokale språka (bahasa daerah), ofte som morsmål. Av desse er javanesisk det mest utbreidde som språket til den største etniske gruppa.[80] På den andre sida har Papua 500 eller meir innfødde papua- og austronesiske språk, i ein region med berre 2,7 millionar menneske. Mange i den eldre generasjonen kan enno nytte eit visst nivå av nederlandsk.[107]

Sjølv om religiøs fridom er gjeve i den indonesiske grunnlova,[108] stadfestar styresmaktene offisielt berre seks religionar: islam; protestantisk kristendom; katolsk kristendom; hinduisme; buddhisme og konfusianisme.[109] Sjølv om Indonesia ikkje er ein islamsk stat, er landet verdas største med eit fleirtal av muslimar, med nesten 86,1 % av folkesetnaden erklærte som muslimar etter folketellinga i 2000.[80] 8,7 % av folkesetnaden er kristne,[110] 3 % er hinduar, og 1,8 % buddhistar eller «anna». Stordelen av indonesiske hinduar er balinesarar,[111] og stordelen av buddistar i samtidas Indonesia er etniske kinesarar.[112] Jamvel om dei er minoritetsreligionar i dag, er både hinduisme og buddhisme definerande innflytingar på indonesisk kultur. Islam vart først følgd av indonesarar på Nord-Sumatra på 1200-talet, gjennom påverknad frå handelsfarande, og vart den dominerande religionen innan 1500-talet.[113] Katolisisme vart teke med av tidlege portugisiske kolonialistar og misjonærar,[114] og dei protestantiske trusfellesskapane er i stordelen eit resultat av nederlandske kalvinistiske og lutheranske misjonærarbeid under kolonitida.[115] Ein stor del av indoneserane—som javanesiske abangan, balinesiske hinduar, og dayakiske kristne—praktiserer ein mindre ortodoks, synkretisk form for religion, som trekk på lokale sedvaner og tru.[116]

Kultur

[endre | endre wikiteksten]
Wayang kulit-skuggeteater.

Indonesia har rundt 300 etniske grupper, kvar med kulturelle skilnader utvikla over hundreåra, og påverka av indisk, arabisk, kinesisk, malaysiske og europeiske kjelder. Tradisjonelle javanesiske og balinesiske dansar, til dømes, inneheld trekk frå hinduisk kultur og mytologi, likeins gjeld wayang kulit (skuggeteater). Tekstilar som batikk, ikat og songket vert laga over heile Indonesia i stilartar som varierer etter regionen. Den dominerande innverknaden på indonesisk arkitektur har tradisjonelt vore indisk; men, kinesiske, arabiske og europeiske arkitektoniske bidrag har òg vore viktige. Dei mest populære sportsgreinane i Indonesia er badminton og fotball; Liga Indonesia er landets øvste fotballiga. Tradisjonelle sportar er mellom anna sepak takraw, og okselaup i Madura. I område med ei soge av stammekrigar, held ein arrangerte slåsskampar, slik som caci på Flores, og pasola i Sumba. Pencak Silat er ein indonesisk kampsport. Sport i Indonesia rettar seg i hovudsak mot menn og tilskodar-sport er ofte knytt til ulovleg speleverksemd.[117]

Eit utval av indonesisk mat, mellom anna soto ayam (kyllingsuppe), sate kerang (skalldyrskebab), telor pindang (sylta egg), perkedel (krokettar med krydra kjøttdeig og kokte poteter) og es teh manis (søt iste).

Indonesisk mat varierer etter regionen og tek utgangspunkt i kinesiske, europeiske, mellom-austlege og indiske forgjengarar.[118] Ris er den sentrale ingrediensen i den daglege føda, og vert servert med siderettar av kjøt og grønsaker. Krydder (særskilt chili), kokosnøttmjølk, fisk og kylling er andre grunnleggjande ingrediensar.[119] Tradisjonell indonesisk musikk omfattar gamelan og keroncong. Dangdut er ein populær type popmusikk som hentar inspirasjon frå arabisk, indisk og malaysisk folkemusikk. Indonesisk filmindustris popularitet nådde toppen på 1980-talet då den dominerte kinoane i Indonesia,[120] sjølv om populariteten dala markert på byrjinga av 1990-talet.[121] Mellom 2000 og 2005 har talet på indonesiske filmar utgjevne per år auka støtt.[120]

Dei eldste prova på skrift i Indonesia er ei rad av inngraveringar på sanskrit daterte til 400-talet. Viktige personar i moderne indonesisk litteratur er mellom anna den nederlandske forfattaren Multatuli, som kritiserte behandlinga av indonesarane under nederlandsk kolonistyre; sumatrarane Muhammad Yamin og Hamka, som var innflytingsrike nasjonalistiske skribentar og politikarar frå før sjølvstendet;[122] og den proletariske forfattaren Pramoedya Ananta Toer, som er Indonesias mest kjende romanforfattar.[123] Fleire av Indonesias folkeslag har ein munnleg forteljartradisjon med sterke røter, noko som bidreg til å definere og halde deira kulturelle identitetar ved like.[124] Mediefridomen i Indonesia har auka markant sidan slutten av Suharto-tida, då det no nedlagde Informasjonsministeriet overvaka og kontrollerte innanlandske media, og avgrensa dei utanlandske.[125] Fjernsynsmarknaden omfattar ti nasjonale kommersielle sendarar, og regionale sendarar som konkurrerer med den offentlege sendaren TVRI. Private radiostasjonar nyttar eigne nyhendeprogram og utanlandske sendarar bidreg med andre program. Med eit rapportert tal på 25 millionar internettbrukarar i 2008,[126] er bruk av veven avgrensa til eit mindretal av folkesetnaden, om lag 10,5 %.

Kjelder

[endre | endre wikiteksten]
  1. ↑ 1,0 1,1 Tomascik, T; Mah, J.A.; Nontji, A.author4= Moosa, M.K. (1996). The Ecology of the Indonesian Seas - Part One. Hong Kong: Periplus Editions Ltd. ISBN 962-593-078-7. 
  2. ↑ 2,0 2,1 Anshory, Irfan (16. august 2004). «Asal Usul Nama Indonesia». Pikiran Rakyat. Arkivert frå originalen 15. desember 2006. Henta 5. oktober 2006. 
  3. ↑ Earl, George S. W. (1850). «On The Leading Characteristics of the Papuan, Australian and Malay-Polynesian Nations». Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia (JIAEA): 119. 
  4. ↑ Logan, James Richardson (1850). «The Ethnology of the Indian Archipelago: Embracing Enquiries into the Continental Relations of the Indo-Pacific Islanders». Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia (JIAEA): 4:252–347. ; Earl, George S. W. (1850). «On The Leading Characteristics of the Papuan, Australian and Malay-Polynesian Nations». Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia (JIAEA): 254, 277–278. 
  5. ↑ (This term was introduced in 1860 in the influential novel Max Havelaar (1859), written by Multatuli, critical of Dutch colonialism). Justus M. van der Kroef (1951). «The Term Indonesia: Its Origin and Usage». Journal of the American Oriental Society 71 (3): 166–171. doi:10.2307/595186. 
  6. ↑ Jusuf M. van der Kroef (1951). «The Term Indonesia: Its Origin and Usage». Journal of the American Oriental Society 71 (3): 166–171. doi:10.2307/595186. 
  7. ↑ Pope (1988). «Recent advances in far eastern paleoanthropology». Annual Review of Anthropology 17: 43–77. doi:10.1146/annurev.an.17.100188.000355.  cited in Whitten, T.; Soeriaatmadja, R. E.,; Suraya, A. A. (1996). The Ecology of Java and Bali. Hong Kong: Periplus Editions Ltd. s. 309–312. ; Pope, G (15 August 1983). «Evidence on the Age of the Asian Hominidae». Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 80 (16): 4,988–4992. PMID 6410399. doi:10.1073/pnas.80.16.4988.  cited in Whitten, T.; Soeriaatmadja,, T. R. E.; Suraya, T. A. A. (1996). The Ecology of Java and Bali. Hong Kong: Periplus Editions Ltd. s. 309. ; de Vos, J.P.; Sondaar, P.Y. (9 December 1994). «Dating hominid sites in Indonesia» (PDF). Science Magazine 266 (16): 4,988–4992. doi:10.1126/science.7992059.  cited in Whitten, T; Soeriaatmadja,, T. R. E.; Suraya, T. A. A. (1996). The Ecology of Java and Bali. Hong Kong: Periplus Editions Ltd. s. 309. 
  8. ↑ Taylor (2003), pages 5–7
  9. ↑ Taylor, Jean Gelman. Indonesia. New Haven and London: Yale University Press. s. pp.8–9. ISBN 0-300-10518-5. 
  10. ↑ Taylor, Jean Gelman. Indonesia. New Haven and London: Yale University Press. s. pp.15–18. ISBN 0-300-10518-5. 
  11. ↑ Taylor (2003), pages 3, 9, 10–11, 13, 14–15, 18–20, 22–23; Vickers (2005), pages 18–20, 60, 133–134
  12. ↑ Taylor (2003), pages 22–26; Ricklefs (1991), page 3
  13. ↑ Peter Lewis (1982). «The next great empire». Futures 14 (1): 47–61. doi:10.1016/0016-3287(82)90071-4. 
  14. ↑ Ricklefs (1991), pages 3 to 14
  15. ↑ Ricklefs (1991), pages 12–14
  16. ↑ Ricklefs, M.C (1993). A History of Modern Indonesia Since c.1300, second edition. London: MacMillan. s. 22–24. ISBN 0-333-57689-6. 
  17. ↑ Ricklefs (1991), s. 24
  18. ↑ Nederlandske styrkar var støtt i konflikt med opprørarar båe på Java og andre Indonesiske øyar. Påverknadskrafta til lokale leiarar som Prins Diponegoro på sentrale Java, Imam Bonjol i sentrale Sumatra og Pattimura på Molukkane, og ein blodig tredve års krig på Aceh svekka Nederland og bandt opp dei koloniale militærstyrkane.(Schwartz 1999, pages 3–4) Trass store interne poltiske, sosiale og sekteriske skilje under Nasjonalrevolusjonen, fann indonesarar, i det heile, einskap i kampen for sjølvstende.
  19. ↑ Gert Oostindie and Bert Paasman (1998). «Dutch Attitudes towards Colonial Empires, Indigenous Cultures, and Slaves». Eighteenth-Century Studies 31 (3): 349–355. doi:10.1353/ecs.1998.0021. ; Ricklefs, M.C. (1993). History of Modern Indonesia Since c.1300, second edition. London: MacMillan. ISBN 0-333-57689-6. 
  20. ↑ H. J. Van Mook (1949). «Indonesia». Royal Institute of International Affairs 25 (3): 274–285. ; Charles Bidien (5 December 1945). «Independence the Issue». Far Eastern Survey 14 (24): 345–348. doi:10.1525/as.1945.14.24.01p17062. ; Taylor, Jean Gelman (2003). Indonesia: Peoples and History. Yale University Press. s. 325. ISBN 0-300-10518-5. ; Reid (1973), page 30
  21. ↑ Charles Bidien (5 December 1945). «Independence the Issue». Far Eastern Survey 14 (24): 345–348. doi:10.1525/as.1945.14.24.01p17062. ; «Indonesian War of Independence"». Military. GlobalSecurity.org. Henta 11. desember 2006. 
  22. ↑ Ricklefs (1991), pages 237 - 280
  23. ↑ Friend (2003), pages 107–109; Chris Hilton (writer and director). Shadowplay. [Television documentary]. Vagabond Films and Hilton Cordell Productions. ; Ricklefs (1991), pages 280–283, 284, 287–290
  24. ↑ John Roosa and Joseph Nevins (5 November 2005). «40 Years Later: The Mass Killings in Indonesia». CounterPunch. Arkivert frå originalen 7. desember 2006. Henta 12. november 2006. ; Robert Cribb (2002). «Unresolved Problems in the Indonesian Killings of 1965-1966». Asian Survey 42 (4): 550–563. doi:10.1525/as.2002.42.4.550. 
  25. ↑ John D. Legge (1968). «General Suharto's New Order». Royal Institute of International Affairs 44 (1): 40–47. 
  26. ↑ US National Archives, RG 59 Records of Department of State; cable no. 868, ref: Embtel 852, Oct 5 1965. [1]; Adrian Vickers, A History of Modern Indonesia. Cambridge University Press, p. 163; 2005; David Slater, Geopolitics and the Post-Colonial: Rethinking North-South Relations, London: Blackwell, p. 70
  27. ↑ Vickers, Adrian (2005). A History of Modern Indonesia. Cambridge University Press. ISBN 0-521-54262-6. ; Schwarz, A. (1994). A Nation in Waiting: Indonesia in the 1990s. Westview Press. ISBN 1-86373-635-2. ; Ricklefs, M. C. (1991). A History of Modern Indonesia since c.1300, Second Edition. MacMillan. ISBN 0-521-54262-6. 
  28. ↑ Delhaise, Philippe F. (1998). Asia in Crisis: The Implosion of the Banking and Finance Systems. Willey. s. p.123. ISBN 0-471-83450-5. 
  29. ↑ Jonathan Pincus and Rizal Ramli (1998). «Indonesia: from showcase to basket case». Cambridge Journal of Economics 22 (6): 723–734. doi:10.1093/cje/22.6.723. 
  30. ↑ «President Suharto resigns». BBC. 21 May 1998. Henta 12. november 2006. 
  31. ↑ Burr, W.; Evans, M.L. (6 December 2001). «Ford and Kissinger Gave Green Light to Indonesia's Invasion of East Timor, 1975: New Documents Detail Conversations with Suharto». National Security Archive Electronic Briefing Book No. 62. National Security Archive, The George Washington University, Washington, DC. Henta 17. september 2006. ; «International Religious Freedom Report». Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor. U.S. Department of State. 17. oktober 2002. Henta 29. september 2006. 
  32. ↑ Robert W. Hefner (2000). «Religious Ironies in East Timor». Religion in the News 3 (1). Arkivert frå originalen 7. januar 2007. Henta 12. desember 2006. 
  33. ↑ «Aceh rebels sign peace agreement». BBC. 15 August 2005. Henta 12. desember 2006. 
  34. ↑ i 1998, 1999, 2000 and 2001
  35. ↑ 35,0 35,1 Susi Dwi Harijanti and Tim Lindsey (2006). «Indonesia: General elections test the amended Constitution and the new Constitutional Court». International Journal of Constitutional Law 4 (1): 138–150. doi:10.1093/icon/moi055. 
  36. ↑ «The Carter Center 2004 Indonesia Election Report» (PDF) (Press release). The Carter Center. 2004. Henta 13. desember 2006. 
  37. ↑ _ (2002), The fourth Amendment of 1945 Indonesia Constitution, Chapter III – The Executive Power, Art. 7.
  38. ↑ People's Consultative Assembly (MPR-RI). Ketetapan MPR-RI Nomor II/MPR/2000 tentang Perubahan Kedua Peraturan Tata Tertib Majelis Permusyawaratan Rakyat Republik Indonesia (PDF). Henta 7. november 2006. 
  39. ↑ Reformene omfattar total kontroll med lovskapingsprosessen, utan intervensjonar frå den utøvande makta; alle medlemmar er no valde og (reserverte sete for representantar frå militæret er fjerna); og innføringa av grunnleggjande retter særskilt for DPR. (sjå Harijanti og Lindsey 2006)
  40. ↑ Rådet vart skipa gjennom grunnlovsendringa i 2001, og er samansett av fire folkevalde ikkje partipolitiske medlemmar frå kvar av dei trettitre provinsane med nasjonal politisk representasjon som mål. People's Consultative Assembly (MPR-RI). Third Amendment to the 1945 Constitution of The Republic of Indonesia (PDF). Arkivert frå originalen (PDF) 1. desember 2006. Henta 13. desember 2006. 
  41. ↑ 41,0 41,1 «Country Profile: Indonesia» (PDF). U.S Library of Congress. December 2004. Henta 9. desember 2006. 
  42. ↑ «Indonesia - Foreign Policy». U.S. Library of Congress. U.S. Library of Congress. Henta 5. mai 2007. 
  43. ↑ 43,0 43,1 43,2 «Background Note: Indonesia». U.S. Library of Congress. U.S. Department of State. Henta 5. mai 2007. 
  44. ↑ Indonesia trekte seg mellombels frå SN den 20. januar 1965 som svar på at Malaysia vart vald som ikkje-permanent medlem av Tryggingsrådet. Indonesia ytra deira intensjon om å «gjenoppta fullt samarbeid med Dei sameinte nasjonane og fortsatt deltaking i deira aktivitetar» den 19. september 1966, og vart invitert til å bli med att i SN den 28. september 1966.
  45. ↑ Chris Wilson (11 October 2001). «Indonesia and Transnational Terrorism». Foreign Affairs, Defense and Trade Group. Parliament of Australia. Arkivert frå originalen 16. august 2011. Henta 15. oktober 2006. ; Reyko Huang (23 May 2002). «Priority Dilemmas: U.S. - Indonesia Military Relations in the Anti Terror War». Terrorism Project. Center for Defense Information. Arkivert frå originalen 23. mai 2012. Henta 19. mai 2009. 
  46. ↑ «Commemoration of 3rd anniversary of bombings». AAP (The Age Newspaper). 10 December 2006. Arkivert frå originalen 12. februar 2015. Henta 19. mai 2009. 
  47. ↑ «Travel Warning: Indonesia» (Press release). US Embassy, Jakarta. 10 May 2005. Henta 26. desember 2006. 
  48. ↑ Chew, Amy (7. juli 2002). «Indonesia military regains ground». CNN Asia. Henta 24. april 2007. 
  49. ↑ Witular, Rendi A. (19. mai 2005). «Susilo Approves Additional Military Funding» (på engelsk). The Jakarta Post. Henta 24. april 2007. 
  50. ↑ Friend (2003), pages 473–475, 484
  51. ↑ Friend (2003), pages 270–273, 477–480; «Indonesia flashpoints: Aceh». BBC News (BBC). 29 December 2005. Henta 20. mai 2007. 
  52. ↑ «Indonesia agrees Aceh peace deal». BBC News. BBC. 17 July 2005. Henta 20. mai 2007. ; «Indonesia starts Aceh withdrawal». BBC News. BBC. 18 September 2005. Henta 20. mai 2007. 
  53. ↑ Lateline TV Current Affairs (20 April 2006). «Sidney Jones on South East Asian conflicts». TV Program transcript, Interview with South East Asia director of the International Crisis Group (Australian Broadcasting Commission (ABC)). ; International Crisis Group (5 September 2006). «Papua: Answer to Frequently Asked Questions» (PDF). Update Briefing (International Crisis Group) (No. 53): 1. Arkivert frå originalen (PDF) 18. september 2006. Henta 17. september 2006. 
  54. ↑ Michelle Ann Miller (2004). «The Nanggroe Aceh Darussalam law: a serious response to Acehnese separatism?». Asian Ethnicity 5 (3): 333–351. doi:10.1080/1463136042000259789. 
  55. ↑ Stillinga som guvernør og vise-guvernør er gjevne prioritet for etterkomarane etter Sultanen av Yogyakarta og Paku Alam, høvesvis, mykje på same vis som eit sultanat. (Elucidation on the Indonesia Law No. 22/1999 Regarding Regional Governance. People's Representative Council (1999). Chapter XIV Other Provisions, Art. 122; Indonesia Law No. 5/1974 Concerning Basic Principles on Administration in the Region Arkivert 2007-09-28 ved Wayback Machine.| (PDF, 146 KB), translated version. The President of Republic of Indonesia (1974). Chapter VII Transitional Provisions, Art. 91
  56. ↑ Som del av sjølvstyrepakken var introduseringa av Papua sitt folkeråd med oppgåve å løyse tvistar og å uttale seg om stammesedvander på Papua. Gjennomføringa av sjølvstendetiltaka har jamvel blitt kritisert som halvhjarta og uferdig. Dursin, Richel; Yamin, Kafil (18. november 2004). «Another Fine Mess in Papua». Editorial (The Jakarta Post). Arkivert frå originalen 15. januar 2006. Henta 5. oktober 2006. ; «Papua Chronology Confusing Signals from Jakarta». The Jakarta Post. 18. november 2004. Arkivert frå originalen 15. januar 2006. Henta 5. oktober 2006. 
  57. ↑ Estimate «World Economic Outlook Database» Check |url= value (hjelp) (Press release). International Monetary Fund. April 2006. Henta 5. oktober 2006. ; Hendriawan. «Indonesia Regions». Indonesia Business Directory. Henta 24. april 2007. 
  58. ↑ Witton, Patrick (2003). Indonesia. Melbourne: Lonely Planet. s. pp.139, 181, 251, 435. ISBN 1-74059-154-2. 
  59. ↑ Central Intelligence Agency (17. oktober 2006). «Rank Order Area». The World Factbook. US CIA, Washington, DC. Arkivert frå originalen 9. februar 2014. Henta 3. november 2006. 
  60. ↑ «Population density - Persons per km² 2006». CIA world factbook. Photius Coutsoukis. 2006. Henta 4. oktober 2006. 
  61. ↑ Calder, Joshua (3 May 2006). «Most Populous Islands». World Island Information. Henta 26. september 2006. 
  62. ↑ «Republic of Indonesia». Encarta. Microsoft. 2006. Arkivert frå originalen 28. oktober 2009. 
  63. ↑ «Volcanoes of Indonesia». Global Volcanism Program. Smithsonian Institution. Arkivert frå originalen 19. august 2011. Henta 25. mars 2007. 
  64. ↑ «The Human Toll». UN Office of the Special Envoy for Tsunami Recovery. United Nations. Arkivert frå originalen 19. mai 2007. Henta 25. mars 2007. 
  65. ↑ Whitten, T.; Soeriaatmadja, R. E.,; Suraya, A. A. (1996). The Ecology of Java and Bali. Hong Kong: Periplus Editions Ltd. s. 95–97. 
  66. ↑ «About Jakarta And Depok». University of Indonesia. University of Indonesia. Arkivert frå originalen 17. juni 2008. Henta 24. april 2007. 
  67. ↑ Lester, Brown, R (and 1997). State of the World 1997: A Worldwatch Institute Report on Progress Toward a Sustainable Society (14th edition). New York: W. W. Norton & Company. s. 7. ISBN 0393040089. 
  68. ↑ «Indonesia's Natural Wealth: The Right of a Nation and Her People». Islam Online. 22. mai 2003. Henta 6. oktober 2006. 
  69. ↑ «Globalis-Indonesia». Globalis, an interactive world map. Global Virtual University. Henta 14. mai 2007. 
  70. ↑ Whitten, T.; Henderson,, G.; Mustafa,, M. (1996). The Ecology of Sulawesi. Hong Kong: Periplus Editions Ltd. ISBN 962-593-075-2. ; Monk,, K.A.; Fretes,, Y.; Reksodiharjo-Lilley, G. (1996). The Ecology of Nusa Tenggara and Maluku. Hong Kong: Periplus Editions Ltd. ISBN 962-593-076-0. 
  71. ↑ «Indonesia». InterKnowledge Corp. Henta 6. oktober 2006. 
  72. ↑ Lambertini, A Naturalist's Guide to the Tropics, excerpt
  73. ↑ Severin, Tim (1997). The Spice Island Voyage: In Search of Wallace. Great Britain: Abacus Travel. ISBN 0-349-11040-9. 
  74. ↑ 74,0 74,1 Jason R. Miller (30. januar 1997). «Deforestation in Indonesia and the Orangutan Population». TED Case Studies. Henta 14. august 2007. 
  75. ↑ Massicot, Paul. «Animal Info - Indonesia». Animal Info - Information on Endangered Mammals. Henta 14. august 2007. 
  76. ↑ «Report for Selected Countries and Subjects (GDP)». World Economic Outlook Database, April 2007. International Monetary Fund. 2007. Henta 9. august 2007. 
  77. ↑ «Report for Selected Countries and Subjects (GDP per capita)». World Economic Outlook Database, April 2007. International Monetary Fund. 2007. Henta 9. august 2007. 
  78. ↑ «Official Statistics and its Development in Indonesia» (PDF). Sub Committee on Statistics: First Session 18–20 February 2004. Economic and Social Commission for Asia & the Pacific. s. p.19. Henta 29. desember 2008. 
  79. ↑ «Indonesia at a Glance» (PDF). Indonesia Development Indicators and Data. World Bank. 13 August 2006. Arkivert frå originalen (PDF) 23. desember 2009. Henta 29. desember 2008. 
  80. ↑ 80,0 80,1 80,2 Indonesia Arkivert 2008-12-10 ved Wayback Machine. - The World Factbook. Retrieved on 2007-08-14.
  81. ↑ Innan Sukarna fell på midten av 60-talet, var økonomien i kaos, med 1 000 % årleg inflasjon, krympande eksportinntekter, oppsmuldrande infrastruktur, fabrikkar som opererte på minimumskapasitet, og uvesentleg investeringar. Schwarz (1994), pages 52–57
  82. ↑ Schwarz (1994), pages 52–57
  83. ↑ averaging over 7% from 1968 to 1981. Schwarz (1994), pages 52–57
  84. ↑ Following a slowing of growth in the 1980s, due to over regulation and dependence on declining oil prices, growth slowed to an average of 4.3% per annum between 1981 and 1988. A range of economic reforms were introduced in the late 1980s. Reforms included a managed devaluation of the rupiah to improve export competitiveness, and de-regulation of the financial sector (Schwarz (1994), pages 52–57).
  85. ↑ Schwarz (1994), pages 52–57; «Indonesia: Country Brief». Indonesia: Key Development Data & Statistics. The World Bank. 2006. 
  86. ↑ «Indonesia: Country Brief». Indonesia:Key Development Data & Statistics. The World Bank. September 2006. 
  87. ↑ Guerin, G. (23 May 2006). «Don't count on a Suharto accounting». Asia Tims Online (Asia Times Online Ltd, Hong Kong). Arkivert frå originalen 13. februar 2015. ;«Poverty in Indonesia: Always with them». The Economist. 14 September 2006. Henta 26. desember 2006. ; (subsequent correction)
  88. ↑ «Corruption Perceptions Index». Transparency International. 2007. Arkivert frå originalen 28. april 2008. Henta 28. september 2007. 
  89. ↑ «Indonesia: Forecast». Country Briefings. The Economist. 3 October 2006. 
  90. ↑ «Poverty in Indonesia: Always with them». The Economist. 14 September 2006. Henta 26. desember 2006.  (subsequent correction); Ridwan Max Sijabat (23 March 2007). «Unemployment still blighting the Indonesian landscape». The Jakarta Post. Arkivert frå originalen 1. mai 2007. Henta 19. mai 2009. 
  91. ↑ I 2005 vart styresmaktene tvinga til å redusere dei store drivstoffssubsidiane då oljeprisane steig, noko som var ein vesentleg bidragsytar til inflasjon og motgang for dei fattige. «Poverty in Indonesia: Always with them». The Economist. 14 September 2006. Henta 26. desember 2006. 
  92. ↑ «Making the New Indonesia Work for the Poor - Overview» (PDF) (Press release). World Bank. 2006. Henta 26. desember 2006. 
  93. ↑ «Beberapa Indikator Penting Mengenai Indonesia» (PDF) (Press release) (på indonesisk). Indonesian Central Statistics Bureau. 2 December 2008. Henta 18. mars 2008. 
  94. ↑ «2000 Population Statistics». Indonesian Central Statistics Bureau. 30 June 2000. Henta 5. oktober 2006. 
  95. ↑ «Tingkat Kemiskinan di Indonesia Tahun 2005–2006» (PDF) (på indonesisk). Indonesian Central Statistics Bureau. 1 September 2006. Henta 26. september 2006. 
  96. ↑ Calder, Joshua (3 May 2006). «Most Populous Islands». World Island Information. Henta 26. september 2006. 
  97. ↑ Witton, Patrick (2003). Indonesia. Melbourne: Lonely Planet. s. 47. ISBN 1-74059-154-2. 
  98. ↑ Taylor (2003), pages 5–7, Dawson, B.; Gillow,, J. (1994). The Traditional Architecture of Indonesia. London: Thames and Hudson Ltd. s. 7. ISBN 0-500-34132-X. ; Witton, Patrick (2003). Indonesia. Melbourne: Lonely Planet. s. pp.139, 181, 251, 435. ISBN 1-74059-154-2. 
  99. ↑ «An Overview of Indonesia». Living in Indonesia, A Site for Expatriates. Expat Web Site Association. Henta 5. oktober 2006. ; Merdekawaty, E. (6. juli 2006). «"Bahasa Indonesia" and languages of Indonesia» (PDF). UNIBZ - Introduction to Linguistics. Free University of Bozen. Henta 17. juli 2006. 
  100. ↑ Kingsbury, Damien (2003). Autonomy and Disintegration in Indonesia. Routledge. s. 131. ISBN 0-415-29737-0. 
  101. ↑ Små, men viktige folkesetnader av etniske kinesarar, indarar, europearar og arabarar er konsentrert i hovudsak i urbane strok.
  102. ↑ Ricklefs (1991), page 256
  103. ↑ Migrering innanlands (derunder det offisielle Transmigrasi programmet) er ein av årsakene til valdelege hendingar som massakren av hundretals maduresarar av eit lokalt dayak-samfunn i Vest-Kalimantan, og konfliktar på Maluku, Sentral-Sulawesi, og delar av Papua og Vest-Papua T.N. Pudjiastuti (2002). «Migration & Conflict in Indonesia» (PDF). International Union for the Scientific Study of Population (IUSSP), Paris. Arkivert frå originalen (PDF) 9. februar 2012. Henta 17. september 2006. ; «Kalimantan The Conflict». Program on Humanitarian Policy and Conflict Research. Conflict Prevention Initiative, Harvard University. Henta 7. januar 2007. ; J.W. Ajawaila; M.J. Papilaya; Tonny D. Pariela; F. Nahusona; G. Leasa; T. Soumokil; James Lalaun and W. R. Sihasale (1999). «Proposal Pemecahan Masalah Kerusuhan di Ambon». Report on Church and Human Rights Persecution in Indonesia. Ambon, Indonesia: Fica-Net. Henta 29. september 2006. ; Kyoto University: Sulawesi Kaken Team & Center for Southeast Asian Studies |url=http://sulawesi.cseas.kyoto-u.ac.jp/lib/pdf/MRidwanAlimuddin.pdf Bugis Sailors}}
  104. ↑ Indonesia's Population: Ethnicity and Religion in a Changing Political Landscape. Institute of Southeast Asian Studies. 2003. 
  105. ↑ Schwarz (1994), pages 53, 80–81; Friend (2003), pages 85–87, 164–165, 233–237
  106. ↑ M. F. Swasono (1997). «Indigenous Cultures in the Development of Indonesia». Integration of endogenous cultural dimension into development. Indira Gandhi National Centre for the Arts, New Delhi. Henta 17. september 2006. ; S. Long (9 April 1998). «The Overseas Chinese». Prospect Magazine. Arkivert frå originalen 8. oktober 2011. Henta 17. september 2006.  Opprøra i Jakarta i 1998—der mange var retta mot kinesarane, —var, dels, uttrykk for denne misnøya. M. Ocorandi (28 May 1998). «An Analysis of the Implication of Suharto's resignation for Chinese Indonesians». Worldwide HuaRen Peace Mission. Henta 26. september 2006. ; F.H. Winarta (August). «Bhinneka Tunggal Ika Belum Menjadi Kenyataan Menjelang HUT Kemerdekaan RI Ke-59» (på indonesisk). Komisi Hukum Nasional Republik Indonesia (National Law Commission, Republic of Indonesia), Jakarta. 
  107. ↑ taalunieversum
  108. ↑ «The 1945 Constitution of the Republic of Indonesia». US-ASEAN. Henta 2. oktober 2006. 
  109. ↑ Yang, Heriyanto. «The History and Legal Position of Confucianism in Post Independence Indonesia» (PDF). Religion 10 (1): 8 date=August, 2005. Henta 2. oktober 2006. 
  110. ↑ der om lag to tredelar er protestantar
  111. ↑ Oey, Eric (1997), Bali (3rd utg.), Singapore: Periplus Editions, ISBN 962-593-028-0 
  112. ↑ «Indonesia - Buddhism». U.S. Library of Congress. Henta 15. oktober 2006. 
  113. ↑ «Indonesia - Islam». U.S. Library of Congress. Henta 15. oktober 2006. 
  114. ↑ Ricklefs (1991), pp. 25, 26, 28 ; «1500 to 1670: Great Kings and Trade Empires». Sejarah Indonesia. Henta 25. april 2007. 
  115. ↑ Ricklefs (1991), pp.28, 62; Vickers (2005), p.22; Goh, Robbie B.H. (2005). Christianity in Southeast Asia. Institute of Southeast Asian Studies. s. 80. ISBN 9812302972. 
  116. ↑ Magnis-Suseno, F. 1981, Javanese Ethics and World-View: The Javanese Idea of the Good Life, PT Gramedia Pustaka Utama, Jakarta, 1997, pp.15-18, ISBN 979-605-406-X; «Indonesia Annual International Religious Freedom Report 2003». Jakarta, Indonesia: Bureau of Democracy, Human Rights and Labor, Embassy of the United States. 18. desember 2003. Henta 25. april 2007. 
  117. ↑ Witton, Patrick (2003). Indonesia. Melbourne: Lonely Planet. s. p.103. ISBN 1-74059-154-2. 
  118. ↑ Witton, Patrick (2002). World Food: Indonesia. Melbourne: Lonely Planet. ISBN 1-74059-009-0. 
  119. ↑ Samanlikna med dei samanblanda smakane i vietnamesisk og thailandsk mat, vert smakane i indonesisk mat haldne meir kvar for seg. Brissendon, Rosemary (2003). South East Asian Food. Melbourne: Hardie Grant Books. ISBN 1-74066-013-7. 
  120. ↑ 120,0 120,1 Kristianto, JB (2. juli 2005). «Sepuluh Tahun Terakhir Perfilman Indonesia» (på indonesisk). Kompas. Henta 5. oktober 2006. 
  121. ↑ «Kondisi Perfilman di Indonesia (The State of The Film Industry in Indonesia)». Panton. Arkivert frå originalen 21. desember 1999. Henta 5. oktober 2006. 
  122. ↑ Taylor (2003), pages 299–301
  123. ↑ Vickers (2005) pages 3 to 7; Friend (2003), pages 74, 180
  124. ↑ Czermak, Karen; DeLanghe, Philippe; Weng, Wei. «"Preserving Intangible Cultural Heritage in Indonesia"» (PDF). SIL International. Henta 4. juli 2007. 
  125. ↑ Shannon L., Smith; Lloyd Grayson J. (2001). Indonesia Today: Challenges of History. Melbourne, Australia: Singapore : Institute of Southeast Asian Studies. ISBN 0-7425-1761-6. 
  126. ↑ «Internet World Stats». Asia Internet Usage, Population Statistics and Information. Miniwatts Marketing Group. 2006. Henta 13. august 2007. 

Generelle

[endre | endre wikiteksten]
  • Friend, T. (2003). Indonesian Destinies. Harvard University Press. ISBN 0-674-01137-6. 
  • Ricklefs, M. C. (1991). A History of Modern Indonesia since c.1300, Second Edition. MacMillan. ISBN 0-333-57689-6. 
  • Schwarz, A. (1994). A Nation in Waiting: Indonesia in the 1990s. Westview Press. ISBN 1-86373-635-2. 
  • Taylor, Jean Gelman (2003). Indonesia: Peoples and Histories. New Haven and London: Yale University Press. ISBN 0-300-10518-5. 
  • Vickers, Adrian (2005). A History of Modern Indonesia. Cambridge University Press. ISBN 0-521-54262-6. 

Bakgrunnsstoff

[endre | endre wikiteksten]
Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Indonesia
Styresmaktene
Generell informasjon
Reiseguide for Indonesia frå Wikivoyage
Henta frå «https://nn.wikipedia.org/w/index.php?title=Indonesia&oldid=3475145»