Åkerbær

Åkerbær
Åkerbær
Status
Status i verda: Livskraftig
Systematikk
Rike:	Planteriket Plantae
Rekkje:	Karplantar Tracheophytes
Underrekkje:	Frøplantar Spermatophytes
Orden:	Roseordenen Rosales
Familie:	Rosefamilien Rosaceae
Underfamilie:	Rosoideae
Slekt:	Bjørnebærslekta Rubus
Art:	Åkerbær R. arcticus
Vitskapleg namn
Rubus arcticus L., 1753

Åkerbær (Rubus arcticus) er ein plante i rosefamilien. I Norden har planten ei austleg utbreiing. I Sør-Noreg finn vi han i randområda mot Sverige. Han er vanlegare i Troms og Finnmark. I Nord-Sverige og særleg i Finland er han utbreidd. Han veks vidare gjennom Russland og i nordlege Nord-Amerika. Åkerbær veks på fuktig skogbotn, langs bekkar, på veg- og myrkantar. Han er sjeldan over skoggrensa, men veks enkelte stader frå Telemark til Sør-Trøndelag. Åkerbær har i Telemark vorte funne heilt opp til 1300 moh.

Åkerbær i bløming.

Åkerbærplante med frukt.

Utsjånad

Planten har ein krypande jordstengel med ein opprett stengel på 10-25 cm. Stengelen har få trekopla blad. Dei er sagtanna, glatte og tynne. I toppen av stengelen sit 1-3 smale blomar. Dei har 5-10 kronblad som oftast er rosa. Den brunraude eller djupraude frukta minner om bringebær.

Bruk

Dei aromatiske bæra vert brukte til syltetøy og dessertar. I Finland der åkerbær er vanleg, blir det laga ein likør, Mesimarja. Ved Nobelmiddagen blir det ofte servert åkerbærdessert.

Hybridar

Åkerbær kan danne hybrid med teiebær og med alaskaåkerbær. Den siste går under namnet allåkerbær.

Sortar

I Finland har ein odla fram ulike sortar til kommersiell dyrking. Dei mest kjende sortane er:

• Mespi
• Mesma
• Pima
• Marika
• Muuruska
• Elpee
• Susanna - store, ljose bær

Kjelder

• Ørjan Nilsson: Nordisk Fjellflora. Oslo 1995
• Pål Hermansen: Våre vakreste fjellplanter. Universitetsforlaget 1985
• C. A .M. Lindman: Nordens Flora. Oslo 1977
• Martin Ragnar: Åkerbär. Black island books, 2017