herfst

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  herfst    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈhɛr^əfst / (1 of 2 lettergrepen)

Woordafbreking

• herfst

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘derde jaargetijde’ voor het eerst aangetroffen in 1050.
• erfwoord: Middelnederlands he(e)rfst, herft, ontwikkeld uit Oergermaans *harbista- ‘oogsttijd’, abstractum op -st- bij het werkwoord *harbjan- ‘plukken’ (vgl. Noors dial. herva ‘rukken’), uit Indo-Europees *kerp-, uitbreiding bij de wortel *(s)ker- ‘snijden’, waartoe ook Latijn carpere ‘plukken’, Oudgrieks karpós (καρπός) ‘boom-, veldvrucht’ en Tsjechisch čerpat ‘putten’ behoren. Evenals Nederduits Harv(e)st, Duits Herbst, Fries hjerst en Engels harvest ‘oogst’.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	herfst	herfsten
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

de herfst m

1. jaargetijde tussen zomer en winter

   • In de herfst worden de dagen steeds korter. 

   ▸ Pierewiet. Pierewiet. Het lied met pierewiet gaat over een merel in de lente. Dat mag best, nu de lente in het jasje van de herfst is gaan wonen. Samuel heeft geregeld muziektherapie en voor woorden als pierewiet, zeker bij herhaling uitgesproken, kun je hem wakker maken. Mooie, grappige klank. De herhaling van de ie, de rollende r. Hij lacht uitbundig bij een gezongen pierewiet. Nog een keer, dat refrein. En nog eens.

   ▸ Ondertussen was de herfst in Washington overal zichtbaar om me heen en op de heuvels zag je een lappendeken aan kleuren: rode herfstbladeren, weelderige okergele weiden, mosgroene bossen, turquoise meren en verse witte bergpieken.

Synoniemen

• eindfase, najaar

Antoniemen

• lente

Verwante begrippen

• lente, winter, zomer
• jaardeel, jaargetijde, jeugd, overvloed, seizoen

Hyponiemen

• naherfst

Afgeleide begrippen

   

bruine herfstuil geelbruine herfstuil grijze herfstuil herfst-rietboorder herfstachtig herfstactie herfstadonis herfstakkoord herfstaster herfstblad herfstbloem herfstbock herfstbos herfstbremspanner herfstcollectie herfstdag herfstdienstregeling herfstdraad herfstelijk herfstequinox herfsterebia herfstfeest herfstfilm herfstgebladerte herfstgevoel herfsthangmatspin herfsthemel herfstig herfstkampioen herfstkampoot herfstkind herfstkleur herfstkleurig herfstknol herfstkortvleugelmot herfstkou herfstkruiper herfstlandschap herfstleeuwentand herfstlied herfstlucht herfstmaand herfstmaneuver herfstmanoeuvre herfstnachtevening herfstnevel herfstnummer herfstpapegaaitje herfstpunt herfstraap herfstseizoen herfstsering herfstsonate herfstspanner herfstspin herfstspinner herfstspinners herfststemming herfststorm herfststrooiselspin herfsttij herfsttijd herfsttijloos herfsttint herfsttitel herfsttooi herfsttrek herfstuil herfstuitverkoop herfstvakantie herfstverlof herfstvlucht herfstvuurspin herfstwandeling herfstweer herfstwind herfstzon roodachtige herfstuil roodbruine herfstuil variabele herfstuil zwarte herfstspinner zwartgevlekte herfstuil

	lente	voorjaar	zomer	herfst	najaar	winter
ochtend morgen	lenteochtend lentemorgen	voorjaarsochtend voorjaarsmorgen	zomerochtend zomermorgen	herfstochtend herfstmorgen	najaarsochtend najaarsmorgen	winterochtend wintermorgen
middag	lentemiddag	voorjaarsmiddag	zomermiddag	herfstmiddag	najaarsmiddag	wintermiddag
avond	lenteavond	voorjaarsavond	zomeravond	herfstavond	najaarsavond	winteravond
nacht	lentenacht	voorjaarsnacht	zomernacht	herfstnacht	najaarsnacht	winternacht

Spreekwoorden

• ook de herfst heeft zonnige dagen

Vertalingen

    1. derde jaargetijde   

Afrikaans: herfs (af) Albanees: vjeshtë (sq) v Arabisch: خريف (ar) kharif Asturisch: seronda (ast) v Baskisch: udazken (eu) Bretons: diskar-amzer (br) m Catalaans: tardor (ca) Deens: efterår (da) Duits: Herbst (de) m Engels: autumn (en), fall (en) Esperanto: aŭtuno (eo) Estisch: sügis (et) Fins: syksy (fi) Frans: automne (fr) m Fries: hjerst (fy) m/v Galicisch: outono (gl) m Georgisch: შემოდგომა (ka) Grieks: φθινόπωρο (el) o (fthinóporo) Guarani: araroguekúi (gn) Hebreeuws: סתיו (he) (stav) Hongaars: ősz (hu) Ido: autono (io) IJslands: haust (is) o Indonesisch: musim (id) gugur (id) Interlingua: autumno (ia) Italiaans: autunno (it) m Japans: 秋 (ja) (あき (ja), aki) Jiddisch: האַרבּסט (yi) (harbst)

Kantonees: 秋 (yue) (chàu) Koerdisch: payiz (ku) v Koreaans: 가을 (ko) (ga-eul), Hanja: 추 (ko) (chu) Latijn: autumnus (la) m Lets: rudens (lv) m Litouws: ruduo (lt) m Maltees: ħarifa (mt) Maori: ngahuru (mi) Mongools: намар (mn) (namar) Noors: høst (no) m Nynorsk: haust (nn) m Oekraïens: осінь (uk) v (o'sin') Papiaments: otoño Perzisch: پاییز (fa) Pools: jesień (pl) v Portugees: outono (pt) Roemeens: toamnă (ro) v Russisch: осень (ru) (osen') Servo-Kroatisch: је̏се̄н (sh) (jȅsēn) v Sloveens: jesen (sl) v Slowaaks: jeseň (sk) v Spaans: otoño (es) m Tataars: köz (tt) Tsjechisch: podzim (cs) m Turks: sonbahar (tr), güz (tr) Welsh: hydref (cy) Zweeds: höst (sv) g

Gangbaarheid

• Het woord herfst staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "herfst" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.