gespannen

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  gespannen    (hulp, bestand)
• IPA: /ɣə'spɑnɘ/

Woordafbreking

• ge·span·nen

Woordherkomst en -opbouw

• vervoeging van spannen: de stam met omvoegsel ge- -en

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	gespannen	gespannener	gespannenst
verbogen	-	-	gespannenste
partitief	gespannens	gespanneners	-

Bijvoeglijk naamwoord

gespannen

1. strak uitgerekt, gereed om met kracht in een eerdere toestand terug te keren

   • Het gespannen prikkeldraad houdt de koeien in de wei. 

2. in hoge mate werkzaam - (naar analogie van betekenis 1 bij trekdieren, aandrijfkettingen of tentdoeken)

   • De kinderen keken met gespannen aandacht naar de film. 

3. ongemakkelijk, blijk gevend van stress, het punt van (uit-)barsten naderend - (naar analogie van betekenis 1 bij boogpezen of ballonnen)

   • De gespannen situatie is ontstaan door een reeks beledigingen. 

   ▸ Opperste concentratie in de coulissen van De Bond. Gespannen staan de leerlingen uit groep 8C van de basisschool Drie-eenheid maandagmorgen naar hun klasgenoten te kijken die op dat moment in de schijnwerpers staan. Als er al wat wordt gezegd, gebeurt dat op een fluistertoon die op de bühne niet te horen is.

Synoniemen

• 2. intens
• 3. nerveus

Antoniemen

• 1. slap
• 3. ontspannen

Afgeleide begrippen

• hooggespannen

Verwante begrippen

• span, spannen, spanning

Spreekwoorden

• De boog kan niet altijd gespannen zijn - inspanningen behoren met ontspanning te worden afgewisseld
• Op gespannen voet staan met ... - Slecht samengaan met ...

Vertalingen

    1. strak uitgerekt   

Duits: gespannt (de), angespannt (de) Engels: tense (en), tensed (en), taut (en)

Frans: tendu (fr)

    2. in hoge mate werkzaam   

Duits: gespannt (de), angespannt (de), angestrengt (de) Engels: intent (en)

Frans: tendu (fr)

    3. ongemakkelijk, blijk gevend van stress, het punt van (uit-)barsten naderend   

Duits: gespannt (de), spannungsgeladen (de) Engels: tense (en), nervous (en), strained (en)

Frans: tendu (fr) Spaans: estresado (es)

Werkwoord

vervoeging van:	spannen…
geen verbogen vorm

gespannen

1. voltooid deelwoord van spannen

Zelfstandig naamwoord

de gespannen mv

1. meervoud van het zelfstandig naamwoord gespan

Gangbaarheid

• Het woord gespannen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "gespannen" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.