bloed

Nederlands

bloed

Uitspraak

• Geluid:  bloed    (hulp, bestand)
• IPA: / blut / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• bloed

Woordherkomst en -opbouw

• erfwoord via Middelnederlands bloet van Oudnederlands bluot dat teruggaat op Oergermaans *blōþą, in de betekenis van ‘vloeistof in aderen’ voor het eerst aangetroffen in 901
• [4] vermoedelijk ontstaan in navolging van Duits Blut, en woorden als bloedeigen, bloedrood en bloedwarm, waarin "bloed" niet per se een versterkende betekenis hoeft te hebben, maar wel zo kan worden opgevat

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	bloed	bloeden
verkleinwoord	bloedje	bloedjes

Zelfstandig naamwoord

het bloed o

1. lichaamsvocht dat rondstroomt in de slagaderen en aderen ter verspreiding van zuurstof en andere voor de levensprocessen onontbeerlijke stoffen

   • Het bloed vervoert zuurstof van de longen naar de lichaamscellen. 

   ▸ Het bloed in mijn aderen is ontdaan van warmte en wordt tegen de zin van mijn geest rondgepompt.

2. (enkel als verkleinwoord: bloedjes) in bloedjes van kinderen: kinderen van mijn eigen vlees en bloed
3. (enkel als datief: bloede) in in koelen bloede, van den bloede en van koninklijken bloede
4. sukkel
5. versterkend voorvoegsel heel erg, als eerste deel in samenstellingen dat de heftigheid van het tweede deel benadrukt
   Kan in spreektaal soms nog verder worden versterkt door de vorm "bloedje-" te gebruiken.

   • Zij was bloedjong, bloedmooi maar helaas ook bloedarm. 
   • Het is vandaag weer bloedjeheet. 

Synoniemen

• [4] dood

Verwante begrippen

• bloeden, verbloeden

Hyponiemen

   

Jongbloed blauw bloed detectivebloed donorbloed drakenbloed dubbelbloed goedbloed halfbloed hartenbloed hazenbloed innestelingsbloed kikkerbloed koudbloed kunstbloed levensbloed mansbloed mensenbloed menstruatiebloed navelstrengbloed negerbloed nepbloed ossenbloed sassenbloed vampierenbloed varkensbloed vikingbloed vissenbloed volbloed warmbloed zoenbloed

Afgeleide begrippen

    1. lichaamsvocht dat rondstroomt in de slagaderen en aderen

Bloedraad bloed-hersenbarrière bloedader bloedafname bloedalcoholgehalte bloedanalyse bloedappel bloedarm bloedarmoede bloedbaan bloedbad bloedband bloedbank bloedbeeld bloedbeuling bloedbezinking bloedblaar bloedbroeder bloedbroederschap bloedbruiloft bloedbuil bloedcel bloedcirculatie bloedcontact bloeddiamant bloeddonatie bloeddonor bloeddoorlopen bloeddoping bloeddorst bloeddruk bloedeigen bloedeloos bloeden bloeder bloederig bloedfactor bloedgeld bloedgetuige bloedgever bloedgierst bloedglucose bloedgroep bloedhond bloedig bloeding bloedkanker bloedkleurstof bloedklonter bloedkoek bloedkoraal bloedkweek bloedlaster bloedlichaam bloedlichaampje bloedlijer bloedlijn bloedlip bloedloogzout bloedluis bloedmaaltijd bloedmeel bloedneus bloedoffer bloedonderzoek bloedooievaarsbek bloedplaatje bloedplakkaat bloedplasma bloedproduct bloedproef bloedprop bloedput bloedrecht bloedrood bloedschande bloedschender bloedschendig bloedschennig bloedschuld bloedserum bloedsinaasappel bloedsomloop bloedspat bloedspiegel bloedspoor bloedsprookje bloedspuwing bloedsteen bloedstelpend bloedstollend bloedstolling bloedstolsel bloedstorting bloedsuiker bloedtest bloedtransfusie bloeduitstorting bloedvat bloedverdunner bloedverdunning bloedvergiftiging bloedverlies bloedvernieuwing bloedverversing bloedverwant bloedverwantschap bloedvete bloedvlag bloedvlek bloedvorming bloedvrees bloedwaarde bloedwei bloedwijn bloedworst bloedwraak bloedziekte bloedzuiger bloedzuiverend bloedzuiverheid bloedzuring koelbloedig

    4. woorden met "bloed" als versterkend voorvoegsel die nog moeten worden toegevoegd

bloedernstig bloedfanatiek bloedgevaarlijk bloedgierig bloedjong bloedmoeilijk bloednaakt bloedschuw bloedweinig  4. de woorden met bloed als eerste deel dat het laatste deel versterkt, zijn eenvoudig te vinden in de categorie Intensivering in het Nederlands

Uitdrukkingen en gezegden

   

Het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Iemands ware aard valt niet te verbergen Iemands eigen vlees en bloed Iemands naaste familie (m.n. zijn/haar kinderen) Kwaad bloed zetten Woede bij anderen opwekken Iemand het bloed onder de nagels vandaan halen Iemand erg kwaad maken of hevig irriteren Iemands bloed wel kunnen drinken Een sterke hekel aan iemand hebben Goed bloed kan niet liegen. Iemands goede afkomst wordt altijd opgemerkt Eruitzien als melk en bloed Een gezonde aanblik hebben in bloed drenken veel geweld gebruiken ∗ Dus zou de waarheidscommissie de wrevel opwekken van Moskou, vervolgde Ludwig. Of beter gezegd, nog meer wrevel opwekken dan al het geval was. En daarmee waren ze bij de cruciale vraag aangekomen: hoe groot was eigenlijk het gevaar voor waar her en der in het Westen over gespeculeerd werd? Dus dat de hervormingspolitiek in bloed zou worden gedrenkt, zoals in Boedapest in 1956?

Vertalingen

    1. lichaamsvocht dat rondstroomt in de slagaderen en aderen   

Afrikaans: bloed (af) Aino: kem ケム Alabama: ɬakhani Albanees: gjaku (sq), gjak (sq) m Angelsaksisch: blód (ang), blod (ang) Arabisch: دم (ar) Armeens: արյուն (hy) Azeri: qan (az) Baskisch: odol (eu) Bosnisch: krv (bs) v Bretons: gwad (br) m Bulgaars: кръв (bg) v Catalaans: sang (ca) Chinees: 血 (zh), 血液 (zh) Tsjoevasjisch: юн Deens: blod (da) o Duits: Blut (de) o Engels: blood (en) o Erzja: верь Esperanto: sango (eo) Estisch: veri (et) Faeröers: blóð (fo) Fins: veri (fi) Frans: sang (fr) m m, sang (fr) m Fries: bloed (fy) o Georgisch: სისხლი (ka) Grieks: αίμα (el) o Hebreeuws: דָּם (he) (dam), דם (he) m (dam) Hindi: ख़ून (hi) Hongaars: vér (hu) Ido: sango (io) Iers: fuil (ga) IJslands: blóð (is) o Indonesisch: darah (id) Interlingua: sanguine (ia) Inupiak: auk (ik) Italiaans: sangue (it) m m, sangue (it) m Japans: 血 (ja), ち (ja), 血液 (ja), けつえき (ja), 血 (ja) (ち, chi), 血液 (ja) (けつえき, ketsueki) Jiddisch: בלוט (yi) o (blut) Kalmuks: цусн Kazachs: қан (kk), qan (kk), قان (kk) Kinyarwanda: raso (rw) (amaraso) Kirgizisch: кан (ky) Koerdisch: خوێن (ku), xwîn (ku) v Koreaans: 피 (ko) (pi) Kroatisch: krv (hr) v Lak: оь Latijn: sanguis (la) m

Lets: asinis (lv) Lingala: makilá (ln) Litouws: kraujas (lt) Macedonisch: крв (mk) v Maori: toto (mi) Minnan: hiat-e̍k (zh-min-nan) Moksja: верь Mongools: цус (mn) Nahuatl: eztli (nah) Nedersaksisch: blood (nds) o Nedersorbisch: kšej (dsb) v Noors: blod (no) o Nynorsk: blod (nn) o Oekraïens: кров (uk) v Oppersorbisch: krej (hsb) v Oudgrieks: αιμα Oudnoords: blóð o, rauða v Papiaments: sanger, sangro Pasjtoe: وينه (ps) Pennsylvania-Duits: Blut (pdc) o Permjak: вир Perzisch: خون (fa) Pools: krew (pl) v Portugees: sangue (pt) m Quechua: yawar (qu) Roemeens: sânge (ro) o Romani: rat m Russisch: кровь (ru) v Servisch: Cyrillisch: крв (sr) v Westers: krv (sr) v Sloveens: kri (sl) v Slowaaks: krv (sk) v Spaans: sangre (es) v Surinaams: brudu Swahili: damu (sw) Tabassaran: ифи Tadzjieks: хун (tg) Tagalog: dugo (tl), dugô (tl) Tataars: qan (tt) Tsjechisch: krev (cs) v Turks: kan (tr) Oedmoerts: вир Urdu: خون (ur) Welsh: gwaed (cy) Wit-Russisch: кроў (be) v Zuid-Altajs: кан Zweeds: blod (sv) o

Werkwoord

vervoeging van
bloeden

bloed

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van bloeden
   

   • Ik bloed. 

2. gebiedende wijs van bloeden
   

   • Bloed! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van bloeden
   

   • Bloed je? 

Gangbaarheid

• Het woord bloed staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "bloed" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.