Lausanne (stad)

**Lausanne**
Gemeente in Zwitserland
	;
Situering
Kanton	Vaud
District	Lausanne
BFS/OFS/UST-code	5586
Soort gemeente	Gemeente
Coördinaten	46° 31′ NB, 6° 38′ OL
Algemeen
Oppervlakte	41,37 km²
Inwoners ; (31-12-2013)	132.626 ; (2832 inw./km²)
Hoogte	375 m
Overig
Postcode	1000-1008
Taal	Frans
Website	www.lausanne.ch
Detailkaart
Portaal	Zwitserland

Lausanne, de hoofdstad van het Zwitserse kanton Vaud, ligt in het Franstalige deel van Zwitserland, aan het Meer van Genève. Het is op drie na de grootste stad van Zwitserland. De stad ligt op 495 m hoogte, in een wijnstreek, en herbergt de Cathédrale de Notre-Dame de Lausanne, een gekende gotische kerk van Zwitserland. Lausanne ligt 62 kilometer noordoostelijk van Genève.

In december 2009 telde de stad 133.280 inwoners (agglomeratie: 324.387), die Lausannois worden genoemd.

Geschiedenis

De Romeinen bouwden een militair kamp op de plaats van een Keltische nederzetting dat zij Lousanna noemden. De stad die uit het kamp groeide werd bestuurd door de Hertogen van Savoye en de bisschop van Lausanne, en dan door Bern van 1536 tot 1798. In 1803 werd Lausanne de hoofdstad van een toentertijd pas gevormd Zwitsers kanton, Vaud.

Politiek

Yvette Jaggi was van 1990 tot 1997 de eerste vrouwelijke burgemeester van Lausanne.

Sport

Lausanne wordt wel gezien als de internationale sporthoofdstad. Het Internationaal Olympisch Comité (IOC), de Fédération Internationale de Gymnastique, European Gymnastics, de Internationale Roeifederatie, de Internationale Schaatsunie, de Fédération Équestre Internationale, het Hof van Arbitrage voor Sport, de European Athletic Association en de Fédération Internationale d'Escrime hebben hun hoofdzetel in Lausanne en ook het Olympisch museum bevinden zich in de stad.

Meervoudig Zwitsers landskampioen FC Lausanne-Sport is de professionele voetbalclub van de stad. De club speelt zijn wedstrijden in het Stade Olympique de la Pontaise. Toen Lausanne speelstad was voor het WK Voetbal van 1954 werden daar wedstrijden gespeeld.

Athletissima is een internationaal atletiekevenement in Lausanne. De wedstrijd wordt jaarlijks georganiseerd in het Stade Olympique de la Pontaise en maakt deel uit van de Diamond League.

Lausanne was zes keer etappeplaats in de wielerkoers Ronde van Frankrijk. Onder meer de Italiaan Gino Bartali en de Nederlanders Gerrie Knetemann en Erik Dekker wonnen in de Zwitserse stad. In 2022 was de Belg Wout van Aert er de voorlopig laatste ritwinnaar. Lausanne is daarnaast vaak etappeplaats geweest in de meerdaagse rittenkoers Ronde van Romandië.

Lausanne was in 1961 gastheer van het WK ijshockey.

De Olympische Jeugdwinterspelen 2020 vonden plaats in Lausanne.

Onderwijsfaciliteiten

École Polytechnique Fédérale de Lausanne (Federale Technische Hogeschool Lausanne)
Universiteit van Lausanne
École hôtelière de Lausanne

Geboren

Louise de Corcelles (1726-1796), pastelportrettiste
Isabelle de Montolieu (1751-1832), schrijfster en vertaalster
Jean-Xavier Lefèvre (1763-1829), Zwitsers-Frans klarinettist, muziekpedagoog en componist
Benjamin Constant (1767-1830), Frans staatsman en schrijver
Johann Ludwig Burckhardt (1784-1817), geoloog
Charles-Amédée Kohler (1790-1874), chocolatier
François Briatte (1805-1877), politicus
François Guisan (1805-1878), jurist en hoogleraar
Louis Wenger (1809-1861), politicus
Jenny Enning (1810-1880), filantrope
Achilles Renaud (1819-1884), jurist en hoogleraar
Jules Brun (1832-1898), politicus
Alphonse Rivier (1835-1898), jurist en hoogleraar
Gabriel de Rumine (1841-1871), Russisch-Zwitsers ingenieur, reiziger, fotograaf en filantroop
Eugène Grasset (1845-1917), Frans graveur, schilder, decorateur en architect van Zwitserse afkomst (art nouveau)
Marguerite Duvillard-Chavannes (1851-1925), feministe
Théophile-Alexandre Steinlen (1859-1923), Frans tekenaar, schilder en graficus
Félix Vallotton (1865-1925), schilder en houtgraveur
Paul-Louis Mercanton (1876-1963), glacioloog en meteoroloog
Robert Guex (1881-1948), advocaat, griffier, rechter, arbiter en hoogleraar
Aloïse Corbaz (1886-1964), kunstenares
Alejo Carpentier (1904-1980), Cubaans romanschrijver, essayist en musicoloog
Alice Curchod (1907-1971), schrijfster, onderwijzeres en uitgeefster
Monika Meyer-Holzapfel (1907-1995), zoöloge en hooglerares
Annie Dutoit (1909-1999), advocate en politica
Louis Guisan (1911-1998), advocaat en politicus
Françoise Giroud (1916-2003), Frans schrijfster, journaliste en politica
Marguerite Narbel (1918-2010), zoöloge en politica
Edmée Abetel (1922-2002), alpineskiester en olympisch deelneemster
Umberto Agnelli (1934-2004), Italiaans ondernemer
Jean-Pierre Hocké (1938-2021), VN-functionaris; was van 1986-1989 Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen
Yvette Jaggi (1941), politica, burgemeester van Lausanne 1990-1997
Egon von Fürstenberg (1946-2004), Duits-Italiaans modeontwerper
Ubol Ratana (1951), Thais prinses, oudste kind van koning Bhumibol Adulyadej en koningin Sirikit van Thailand
Laurence Chauvy (1959), schrijfster, dichteres, journaliste en kunstcritica
Walter Fernandez (1965), voetballer
Marc Hottiger (1967), voetballer
Mattia Binotto (1969), teambaas van het Formule 1-team Ferrari van 2019 tot en met 2022
Stéphane Chapuisat (1969), voetballer
Emmanuelle Antille (1972), filmregisseuse
Fabio Celestini (1975), voetballer
Ludovic Magnin (1979), voetballer
Virginie Faivre (1982), freestyleskiester
Stanislas Wawrinka (1985), tennisser
Migjen Basha (1987), voetballer
Timea Bacsinszky (1989), tennisster
Vullnet Basha (1990), voetballer
Cyrille Thièry (1990), wielrenner
Lorenzo Viotti (1990), dirigent
Brandie Wilkerson (1992), Canadees beachvolleybalster

Overleden

Louise de Corcelles (1726-1796), pastelportrettist
Frederika van Baden (1781-1826), koningin van Zweden
Isabelle de Montolieu (1751-1832), schrijfster en vertaalster
Elisabeth Jeanne de Cerjat (1769-1847), Zwitsers-Britse filantrope
François Briatte (1805-1877), politicus
Xavier Gottofrey (1802-1868), advocaat, rechter, hoogleraar en politicus
Auguste Rogivue (1812-1869), advocaat, rechter, hoogleraar en politicus
Henriette d'Angeville (1794-1871), Frans-Zwitserse alpiniste
Jules Eytel (1817-1873), advocaat, hoogleraar en politicus
Cornélie Chavannes (1794-1874), pedagoge en lerares
Charles-Amédée Kohler (1790-1874), chocolatier
Johann Jakob Blumer (1819-1875), rechter, rechtsgeleerde, archivaris, redacteur, bestuurder en politicus
François Guisan (1805-1878), jurist en hoogleraar
Jenny Enning (1810-1880), filantrope
Gustave Jaccard (1809-1881), advocaat, rechter en politicus
Jeannot de Crousnaz (1822-1883), notaris, rechter, bestuurder en politicus
Jules Brun (1832-1898), politicus
Adolphe Jordan (1845-1900), rechter, bestuurder en politicus
Henri de Merode (1856-1908), Belgisch minister
Louis Bourget (1856-1913), medicus, apotheker en hoogleraar
Antoine Borel (1840-1915), bestuurder en diplomaat
Henri Secretan (1856-1916), arts en chirurg
Édouard Secretan (1848-1917), advocaat, journalist en politicus
Vincent Gottofrey (1862-1919), jurist, hoogleraar, rechter en politicus
Peter Carl Fabergé (1846-1920), Russisch goudsmid
Adrien Thélin (1842-1922), politicus
Marius Borgeaud (1861-1924), kunstschilder
Marguerite Duvillard-Chavannes (1851-1925), feministe
Paul Maillefer (1862-1929), historicus en politicus
Émile Dind (1855-1932), hoogleraar, dermatoloog en politicus
Henri Simon (1868-1932), politicus
Virgile Rossel (1958-1933), advocaat, hoogleraar, rector, schrijver en politicus
Karol Szymanowski (1882-1937), Pools componist
Alice Bailly (1872-1938), kunstschilderes
Edith Burger (1906-1948), pianiste en zangeres
Robert Guex (1881-1948), advocaat, griffier, rechter, arbiter en hoogleraar
Jules-Henri Addor (1894-1952), politicus
Antoinette de Weck-de Boccard (1868-1956), kunstschilderes
Max Sillig (1873-1959), ijshockeyspeler, olympisch deelnemer
Paul-Louis Mercanton (1876-1963), glacioloog en meteoroloog
Victoria Eugénie van Battenberg (1887-1969), voormalig koningin van Spanje
Norbert Bosset (1883-1969), advocaat en politicus
Clara Campoamor (1888-1972), Spaans politica en feministe
Marguerite Cavadaski (1906-1972), actrice
Hélène Champvent (1891-1974), schrijfster
Vladimir Nabokov (1899-1977), Russisch-Amerikaans schrijver
Gabriel Despland (1901-1983), politicus
Germaine Guex (1904-1984), psychologe
James Mason (1909-1984), Brits acteur
Louis Réard (1897-1984), Frans auto-ingenieur en kledingontwerper
Jean Anouilh (1910-1987), Frans toneelschrijver
Paul Martin (1901-1987), atleet, olympisch medaillewinnaar, medicus en schrijver
Georges Simenon (1903-1989), Belgisch schrijver
Germaine Lefebvre (1933-1990), Frans actrice (Capucine)
Hugo Pratt (1927-1995), Italiaans striptekenaar
Louis Guisan (1911-1998), advocaat en politicus
Édouard Debétaz (1917-1999), notaris en politicus
Marie-Claude Leburgue (1928-1999), radiopresentatrice
Edmée Abetel (1922-2002), alpineskiester en olympisch deelneemster
Robin Kenyatta (1942-2004), Amerikaans jazzmuzikant
Maurice Béjart (1927-2007), Frans danser en choreograaf
Jan Engelbert van Arenberg (1921-2011), Belgisch edelman
Heinz Bennent (1921-2011), Duits toneel- en filmacteur
Robert Hosp (1938-2021), voetballer
Radu Lupu (1945-2022), Roemeens pianist

Vervoer

Station Lausanne, een van de drukste stations van de Zwitserse federale spoorwegen SBB-CFF-FFS.
Tandradbaan Lausanne-Ouchy
Op 17 juni 2004 werd begonnen met de aanleg van een regionale metrolijn (M2), die in 2008 werd opengesteld. Lausanne is de kleinste stad er wereld met een eigen metro. ^[1]