Waarde

Voor het dorp Waarde, zie Waarde (plaats).

Het begrip waarde wordt gebruikt in twee betekenissen:

• objectief, een getal dat kan worden toegekend aan een eigenschap van een idee, handeling of zaak;
• subjectief, de beoordeling van een idee, handeling of zaak.

Een objectieve waarde is bijvoorbeeld de lengte van een auto, zijn maximumsnelheid, de kleur van de lak en het bedrag op het prijskaartje; de subjectieve waarde is het bedrag dat een aspirant-koper voor die auto onder de omstandigheden van dat moment bereid is te betalen.

De objectieve waarde van geld is hier dus gelijk aan de subjectieve waarde die de koper aan de auto hecht; ook aan subjectieve waarde kan dus een getal worden gegeven.

Een andere manier van indeling is de indeling in intrinsieke, inherente en instrumentele waarde, zoals die worden toegekend door een persoon of groep:

• instrumentele waarde (extrinsieke waarde) is de waarde dat iets heeft voor een persoon of groep om iets anders te bereiken;
• inherente waarde is de waarde dat iets van zichzelf heeft voor een persoon of een groep;
• intrinsieke waarde is de waarde die iets van zichzelf bezit zonder dat deze waarde daarvoor van buitenaf hoeft te worden toegekend.

Over intrinsieke waarde (in brede zin) is discussie geweest. Binnen de milieubeweging meenden sommigen dat de natuur intrinsieke waarde had en dus ook als zodanig moet worden behandeld, anderen meenden dat het hier om inherente waarde ging. In de Wet natuurbescherming (2017) is de intrinsieke waarde van de natuur expliciet als uitgangspunt opgenomen.

Andere voorbeelden

Meetwaarden en getallen die worden toegekend aan variabelen zijn voorbeelden van objectieve waarden; ze zijn onafhankelijk van het subjectieve oordeel van een persoon.

Sociale waarden zijn idealen en motieven die in een samenleving of groep als nastrevenswaardig worden beschouwd. Normen zijn regels die aangeven welk gedrag van mensen verwacht wordt. In de ethiek wordt het begrip waarde in subjectieve zin gebruikt, al bestaat er wel bijna universele overeenstemming dat een waarde als de bescherming van het leven algemeen geldig is. In de sociologie worden waardensystemen van groepen zo objectief mogelijk beschreven.

Bij handel verwisselen zaken van eigenaar voor een prijs die lager ligt dan die welke de koper bereid zou zijn geweest te betalen. De verkoper ontvangt daarbij meer geld dan hij waarde hechtte aan de zaak die hij verkocht. In beide gevallen neemt de subjectieve waarde van de bezittingen (inclusief geld) dus toe.

Zie ook

• Waarde (sociale wetenschappen)

Bronnen, noten en/of referenties