Martha Graham (danseres)
Martha Graham (Allegheny, 11 mei 1894 – New York, 1 april 1991) was een Amerikaanse danseres en choreograaf. Er wordt vaak over haar gezegd dat ze van onschatbare waarde is geweest voor de dansgeschiedenis.[bron?] Ze wordt beschouwd als de grondlegger van de moderne dans.[5]
Levensloop
[bewerken | brontekst bewerken]Graham werd geboren in Allegheny, tegenwoordig deel van Pittsburgh (Pennsylvania). Haar opleiding genoot ze in Denishawn, waar de eerste professionele dansopleiding in Amerika was. Hierna was zij actief als choreografe en danseres. Zij stichtte in 1926 haar eigen dansgroep de Martha Graham Dance Company. In 1964 richtte ze, samen met barones de Rothschild, een tweede gezelschap op, de Batsheva Dance Company. Haar hele verdere leven heeft in het teken gestaan van dans. Tot op zeer hoge leeftijd is zij blijven dansen en choreograferen. Tijdens een gala ter ere van haar 90ste verjaardag werd ze door de Franse cultuurminister geridderd met de Nationale orde van het Legioen van Eer.[6][7] Martha Graham overleed op 1 april 1991 op 96-jarige leeftijd aan een longontsteking.[8] Ze wordt nog vaak genoemd in de pers doordat ze een jonge, nog onbekende Madonna eind jaren zeventig/begin jaren tachtig gecoacht heeft. De Deense koningin onderscheidde haar met de exclusieve medaille "Ingenio et Arti".
De Grahamtechniek
[bewerken | brontekst bewerken]Waar Graham vooral bekend om staat is haar manier van dansen, die expressionistisch en experimenteel van aard was. Zij ontwikkelde een geheel eigen techniek, die ook wel de ‘Grahamtechniek’ wordt genoemd. Deze techniek gaat uit van het ritme van de ademhaling. Ook het dansen vanuit de buik staat centraal. De buik vormt het centrum van het lichaam en tevens het centrum van het gevoel. De basis van de Grahamtechniek wordt gevormd door het spannen en ontspannen van spieren, ook bekend als 'contraction en release.
Een ander aspect dat in de techniek van Graham duidelijk naar voren komt is het contact van de danser met de grond. Graham beschouwde de vloer als het landschap van de danser. Vanuit deze filosofie creëerde zij ook bewegingen die zittend of zelfs liggend uitgevoerd moesten worden.
De techniek die Graham ontwikkelde stond hierdoor haaks op het academische (klassieke) ballet. Waar het klassiek ballet bestond uit strikte voorschriften over hoe de dans moest worden vormgegeven, nam Graham het gevoel als drijfveer. Een andere grote tegenstelling werd gevormd door het schoeisel dat gebruikt werd. In het academisch ballet was het gangbaar om spitzen te dragen, waarmee de danser los kon komen van de aarde en als het ware kon zweven. Graham danste echter op blote voeten om het contact met de grond zo veel mogelijk te behouden.
Choreografieën
[bewerken | brontekst bewerken]In haar leven heeft Martha Graham 176 balletten gemaakt. Deze worden vooral gekenmerkt door een hoge complexiteit en een hoog emotiegehalte. Haar choreografieën worden ook wel psychodrama’s genoemd, omdat ze zich hierin richtte op de ziel van de mens en zijn allerdiepste 'oergevoelens'.
Madonna
[bewerken | brontekst bewerken]Martha Graham gaf zangeres Madonna de bijnaam "Madame X", omdat zij veel gedaantes aannam in de tijd dat ze elkaar zagen. Madame X is de titel van het Madonna-album dat op 14 juni 2019 is uitgekomen.
Literatuur
[bewerken | brontekst bewerken]- (en) Agnes de Mille (1991). Martha : the life and work of Martha Graham. Random House, New York. ISBN 0-394-55643-7.
- (en) Marian Horosko (1991). Martha Graham : the evolution of her dance theory and training, 1926-1991, Chicago. ISBN 1-55652-142-1.
Externe links
[bewerken | brontekst bewerken]
- ↑ https://www.gf.org/fellows/all-fellows/martha-graham/; Guggenheim-identificatiecode voor fellowship: martha-graham.
- ↑ https://www.presidency.ucsb.edu/documents/remarks-upon-presenting-the-presidential-medal-freedom-martha-graham.
- ↑ Martha Graham. National Women's Hall of Fame.
- ↑ https://www.kennedy-center.org/artists/g/go-gz/martha-graham/.
- ↑ Ariejan Korteweg, Erfgenamen strijden om Martha Grahams balletten. de Volkskrant (17 juli 2000). Geraadpleegd op 19 september 2021.
- ↑ Kus voor Martha Graham. Het Parool (24 januari 1984). Gearchiveerd op 12 september 2023. Geraadpleegd op 19 september 2021 – via Delpher.
- ↑ (en) E.j. Dionne Jr., Paris cheers Martha Graham. The New York Times (26 januari 1984). Gearchiveerd op 20 september 2021. Geraadpleegd op 19 september 2021.
- ↑ (en) Anna Kisselgoff, Martha Graham Dies at 96; A Revolutionary in Dance. The New York Times (2 april 1991). Gearchiveerd op 20 september 2021. Geraadpleegd op 19 september 2021.