Lijst van Latijnse spreekwoorden en uitdrukkingen

Deze lijst van Latijnse spreekwoorden en uitdrukkingen geeft een alfabetisch overzicht van beroemde of vaak gebruikte begrippen, spreekwoorden en uitdrukkingen in het Latijn. Inbegrepen zijn namen van verenigingen, instituties en begrippen, van letterkundige werken en van werken van beeldende kunst, alsook opschriften, titels, eretitels, motto's, wapenspreuken, zinspreuken en lijfspreuken. De eerst vermelde vertaling is altijd de letterlijke, gevolgd door populaire of toegepaste vertalingen. Daarna volgt eventueel een nadere toelichting of een bronbegripvermelding.

Er is een aparte lijst van Griekse en Latijnse begrippen in de biologie.

A · B · C · D · E · F · G · H · I · J · K · L · M · N · O · P · Q · R · S · T · U · V · W · X · Y · Z

A

Ab absurdo: Uit het ongerijmde
Ab alio exspectes, alteri quod feceris: Verwacht van anderen wat je anderen aandeed - wie kaatst moet de bal verwachten (Publilius Syrus, Sententiae)
Standbeeld Cicero, Justitiepaleis Rome
Ab amicis honesta petamus: Laten we van onze vrienden louter eerzame dingen vragen (Cicero, De amicitia 13,44)
Ab asinis ad boves (transcendere): Van ezels naar ossen - van de hak op de tak (springen) (Plautus, Aulularia 2,2,58)
Abducet praedam qui occurit prior: de buit wordt meegenomen door wie hem als eerste aantreft - wie het eerst komt, het eerst maalt (Plautus, Pseudolus 1198)
Ab equis ad asinos: Van paarden naar ezels - van de hak op de tak (Erasmus, Adagia I)
Abeunt studia in mores: Liefhebberijen worden tot gewoontes (Ovidius, Heroides 15,83)
Abi ad corvos: Loop naar de raven - loop naar de maan
Ab igni ignem capere: Het ene vuur met het andere aansteken - vgl. wat je zaait zul je oogsten (Cicero, De officiis 1,16,52)
Ab imo pectore: Uit het diepst van het hart (Lucretius, De Rerum Natura 3, 57; Vergilius, Aeneis 6,55)
Ab incunabulis: Vanaf de windsels, van jongs af
Ab initio: Vanaf het begin, een ab initio berekening in de exacte wetenschappen gaat uit van eerste principes
Cicero klaagt Catilina aan in de Romeinse senaat. Fresco door Cesare Maccari, Rome, Palazzo Madama
Ab Iove principium: Bij Jupiter is het begin - we beginnen met het belangrijkste (Vergilius, Bucolica 3, 60; Aeneis 7,219)
Ab ipso Lare incipe: Begin bij je eigen haardgod - veeg eerst je eigen stoepje schoon
Abiit, excessit, evasit, erupit: Hij vertrok, ging weg, ontsnapte, barstte los (Cicero, In Catilinam 2,1,1)
Ab obice saevior: Verwoeder door de weerstand (Ovidius, Metamorfosen 3,571)
A bove maiore discit arare minor: Van de oude os leert de jonge ploegen - zo de ouden zongen zo piepen de jongen
Ab ovo: Vanaf het begin, namelijk vanaf het tweelingei van Leda (Horatius, De arte poetica 147)
Horatius, detail houtsnede in L'illustrazione popolare (1884) door Anton von Werner
Ab ovo usque ad mala: Vanaf het ei tot de appels, van het begin tot het eind (van de maaltijd) (Horatius, Saturae 1,3,6-7)
Abrupte cadere in narrationem: Met de deur in huis vallen (Quintilianus, Institutiones oratoriae 4,1,79)
Absens carens: De afwezigen worden overgeslagen
Absentem laedit, qui cum ebrio litigat: Hij die met een dronkaard bekvecht, kwetst een afwezige (Publilius Syrus, Sententiae)
Absint offensae cum fit celebratio mensae: Laat beledigingen achterwege als je aan de feesttafel zit
Buste Titus Livius door Andrea Riccio, eind 15e eeuw, Nationaal Museum van Warschau
Absit invidia verbo: Niet kwaad bedoeld - men duide het niet euvel (Livius, Ab urbe condita, 9,18,5; 28,39,11; 36,7,7)
Absit reverentia vero: Men moet de waarheid niet ontwijken [om een ander te sparen] (Ovidius, Heroides 5,11)
Absolvere ab instantia: Van het ten laste gelegde vrijspreken [bij gebrek aan bewijs]
Abundat dulcibus vitiis: Hij heeft veel beminnelijke tekortkomingen, hij is rijk aan sympathieke tekortkomingen (Quintilianus, Institutiones oratoriae 10,1,129)
Ab uno disce omnes: Door (de misdaad van) één (Griek) ken je ze (de Grieken) allemaal (Vergilius, Aeneïs 2,65-66)
Ab urbe condita (AUC): Vanaf de stichting van de stad (Rome), het begin van de Romeinse jaartelling, traditioneel in 753 v.Chr.
Abusus non tollit usum: Misbruik heft het gebruik niet op
Abyssus abyssum invocat: De afgrond roept tot de afgrond - het ene misdrijf veroorzaakt het andere (Psalm 42, 7)
A cane non magno saepe tenetur aper: Een niet al te grote hond vangt dikwijls een wild zwijn - vgl. Je weet nooit hoe een koe een haas vangt (Ovidius Remedia Amoris 422)
A capella: Op de wijze van de [pauselijke] kapel - gezongen muziek zonder begeleiding van instrumenten
Acceptissima semper munera sunt, auctor quae pretiosa facit: Het meest welkom zijn altijd die giften die hun waarde ontlenen aan de gever (Ovidius, Heroides 16,71)
Keizer Augustus, deel van een ruiterstandbeeld, Nationaal Archeologisch Museum van Athene
Accessorium sequitur principale: De bijzaak volgt (is afhankelijk van) de hoofdzaak
Accidit in puncto quod non speratur in anno: In een oogwenk kan gebeuren wat men in een heel jaar niet verwacht (lijfspreuk van keizer Ferdinand I)
Accipe quam primum, brevis est occasio lucri: Neem het meteen aan, kort is de kans op winst – je moet het ijzer smeden terwijl het heet is (Martialis, Epigrammata 8,9,3)
Accipere quam facere praestat iniuriam: Het is beter onrecht te lijden dan het te begaan (Cicero, Tusculanae disputationes 5,19.56)
A cruce salus: Van het kruis (van Christus) komt de redding
Acta(m rem) agere: Gedane zaken weer oppakken - nakaarten, mosterd na de maaltijd (Terentius, Phormio 491)
Acta probant se ipsa: Akten bewijzen zichzelf, een stuk dat eruitziet als een notariële akte geldt als zodanig, tenzij het tegendeel wordt aangetoond
Acta fabula est: Het verhaal is ten einde, laatste woorden van Romeinse toneelstukken - en van keizer Augustus
Actori incumbit probatio: De eiser in een rechtsgeschil moet het bewijs leveren, de bewijslast ligt op de eiser - zie: Affirmanti incumbit probatio
Vergilius leest voor uit de Aeneis aan Augustus en Livia (en Octavia, die flauwvalt bij Tu Marcellus eris), schilderij van Jean-Baptiste Wicar, Museum voor Schone Kunsten (Rijsel)
Actum agere: zie Actam rem agere
Actus non facit reum nisi mens sit rea: Een daad maakt een persoon niet schuldig, tenzij de geest (intentie) schuldig (kwaadaardig) is
Acuto homine nobis opus est, qui pervestiget quid sui cives cogitent: Een scherpzinnig iemand hebben wij nodig, om achter de mening in het land te komen (Cicero, De oratore, 1,223)
Ad astra per aspera: Door tegenslag heen tot de sterren, motto van Gouda, van de staat Kansas en van de NASA, ook Per aspera ad astra
Ad captandam benevolentiam: Om welwillendheid te verkrijgen - vgl. Captatio benevolentiae
Ad captandum vulgus: Om het volk (voor zich) te winnen
Adde parvum parvo, magnus acervus erit: Voeg beetje bij beetje toe en het zal een grote hoeveelheid worden (Ovidius)
Erasmus van Rotterdam (1517) door Quinten Massijs, Gallerie Nazionali d'Arte Antica
Adeo in teneris consuescere multum est: Zo belangrijk is het zich van jongs af aan aan iets te wennen (Vergilius, Georgica 2, 272)
Ad fontes: Naar de bronnen, oproep tot gefundeerde bezinning
Ad fundum: Tot de bodem, terug naar de bron, ook gezegd als aansporing een glas in één teug te ledigen.
Ad hoc: Ten behoeve van dit, hiervoor, bij eenmalige maatregelen
Ad hominem: Op de mens, op de man af; zonder omwegen; zie ook Argumentum ad hominem
Adhuc caelum volvitur: Nog steeds draait de hemel - er is nog altijd hoop (Erasmus, Adagia, 4,4,8)
Adhuc sub iudice lis est: De zaak is nog onder de rechter, Zie ook: Grammatici certant (Horatius, De arte poetica 78)
Adhuc tua messis in herba est: Je oogst is nog in de halm - je moet het vel van de beer niet verkopen voor hij geschoten is (Ovidius, Heroides 16,263-264)
Ad impossibile nemo tenetur: Van niemand kan worden verlangd het onmogelijke te doen
Louis de Montfort, schilderij (ca 2003) door Brian Whelan
Ad incitas redactus: Tot onbeweeglijkheid gedwongen (bordspelterm), schaakmat gezet (Plautus, Trinummus 537; Poenulus 906)
Ad infinitum: Tot in het oneindige
Ad interim: Voor de tussentijd, waarnemend, tijdelijk plaatsvervangend
Ad Jesum per Mariam: Tot Jezus door Maria, ook: Per Mariam ad Jesum. Belangrijk principe in het werk van de Heilige Louis de Montfort.^[1] Tevens motto van heiligdom Heiloo (Runxputte)
Ad kalendas Graecas: Op de Griekse kalendae, op een dag die nooit komt, met sint-juttemis, de kalendae was een dag in de Romeinse kalender, niet de Griekse (Suetonius, De Vita XII Caesareum, Divus Augustus 87,1)
Ad libitum (ad lib.): Naar believen
Ad Limina (Apostolorum): Naar de drempels (van de apostelen), pauselijke wet uit 1587 die diocesane bisschoppen verplicht om op gezette tijden Rome te bezoeken, waar de graven van de apostelen Petrus en Paulus liggen
Ad litem: Met het oog op het te voeren proces, de rechtsgang
Ad maiorem Dei gloriam (AMDG): Tot meerdere glorie van God, devies van de Jezuïetenorde
Ad modum Minelli: Op de wijze van Minellius - letterlijk vertalend (Johannes Minellius, de in 1683 overleden rector van het Erasmiaans Gymnasium te Rotterdam, maakte letterlijke vertalingen van klassieke auteurs)
Premonstratenzer motto (Ad omne opus bonum paratus) in St.-Michaels Abbey, Orange County (Californië)
Ad mores natura recurrit damnatos: De natuur vervalt steeds in haar slechte gewoonten (Iuvenalis, Satiren 13,239-240)
Ad nauseam: Tot walgens toe
Adolescens laudandus, ornandus, tollendus: De jongeman moet worden geprezen, onderscheiden en... terzijde geschoven, uitspraak van Marcus Tullius Cicero, die dacht Octavianus te kunnen uitspelen tegen Marcus Antonius (Cicero. Epistulae ad Familiares 11.20,1)
Ad omne opus bonum paratus: Tot elk goed werk bereid (motto van de Premonstratenzers)
Le Grand Dauphin, ca 1680, onbekende schilder
Ad patres ire: Naar de vaderen gaan - sterven (Rechters, 2,10)
Ad perpetuam rei memoriam: Te(r) eeuwiger nagedachtenis
Ad praesens ova cras pullis sunt meliora: De eieren van vandaag zijn beter dan de kippen van morgen - beter een vogel in de hand dan tien in de lucht (Rabelais, Gargantua 3,42)
Ad rem: Gericht op de zaak die voorligt, ter zake, gevat, pertinent
Adsum qui feci: Hier ben ik, die het gedaan heeft - ik ben de dader (Vergilius, Aeneis 9,427)
Ad usum Delphini: Ten gebruike van de Dauphin - de gekuiste versie (oorspronkelijk de gecensureerde uitgave van latijnse klassieken ten behoeve van le Grand Dauphin, later ironische term voor censuur)
Ad valvas: Aan de deuren, bij de ingang: verwijst naar het mededelingenbord bij de ingang, voor aanvullende informatie
Adversae res admonent religionum: Tegenslagen sporen aan tot godsdienst - nood doet bidden (Livius, Ab urbe condita V,51,8)
Advocatus Sancti Sepulchri: Beschermer van het Heilig Graf, eretitel van Godfried van Bouillon
Pallas Athena met aegis, uit de Villa dei papiri, Herculaneum, Nationaal Archeologisch Museum, Napels
Aegide: Met geitenhuid - achter het schild - onder de bescherming van
Aegrescit medendo: Door de behandeling wordt hij zieker (Vergilius, Aeneïs 12,46)
Aegri somnia: Dromen van een zieke - waanvoorstellingen van een zieke geest (Horatius, Ars poetica 7)
Aegroto dum anima est, spes est: Zolang een zieke nog reageert is er hoop - zolang er leven is, is er hoop (Cicero, Ad Atticum 9,10,3)
Aequa lance: Met de weegschaal in evenwicht - onpartijdig (Plinius de Oudere, Naturalis historia 7,7,5)
Aequa lege necessitas sortitur insignes et infimos: Volgens een door niemand te ontkomen wet treft het noodlot aanzienlijken en onaanzienlijken (Horatius, Oden 3,1,14-15)
Seneca, herme met aan de andere kant Socrates, Antikensammlung, Berlijn
Aequalis aequalem delectat: Gelijk houdt van gelijk - soort zoekt soort. Zie: Similibus enim similia gaudent
Aequalitas non parit bellum: Gelijkheid brengt geen ruzie voort (Erasmus, Adagia 4,2,96)
Aequam memento rebus in arduis servare mentem: Denk erom goede moed te houden in moeilijkheden (Horatius, Oden 2,3,1-2)
Aequo animo: Met gelijkmoedige geest - zonder zijn kalmte te verliezen
Aequo animo audienda sunt imperitorum convicia: Verwijten van onkundigen moet men met gelatenheid aanhoren (Seneca, Brieven aan Lucilius 76,4)
Aere perennius: Duurzamer dan brons (Horatius, Oden 3,30,1)
Aer mea arena est: De lucht is mijn strijdtoneel
Aes triplex: Driedubbel brons - sterk geharnast (Horatius, Oden 1,3,9)
Age quod agis in het wapen van Shawinigan, Quebec
Aetatis suae --, (Anno) aetatis suae--: Op de [aangeduide] leeftjd
Aeternam servans sub pectore vulnus: Diep in het hart de aanhoudende wonde voedend - met name in de betekenis: vol eeuwige wrok Vergilius, Aeneis 1,36)
Affirmanti incumbit probatio: De bewijslast ligt bij degene die iets beweert - zie: Actori incumbit probatio
A fortiori: Des te sterker - des te meer
Age quod agis: (of: age si quid agis) Doe wat je doet - als je iets doet, doe het dan goed (Plautus, Miles Gloriosus, 215; Persa 659)
Agere aut pati fortiora: Maatregelen nemen of erger ondergaan (Livius, Ab urbe condita, 2,12). Motto dat Hendrik van Brederode vanaf 1565 als protest tegen de Inquisitie gebruikte.
Caesar steekt de Rubicon over. Schilderij (1875) door Adolphe Yvon, Museum voor Schone Kunsten, Arras
Agnus Dei: Lam Gods, een uitdrukking die verwijst naar Jezus Christus; een gezang, deel uitmakend van het ordinarium van de katholieke mis
Ago ergo sum: Ik handel, dus ik besta
Alea iacta est / Alea iacta sit: De teerling is geworpen / De teerling zij geworpen, Julius Caesar, toen hij de Rubicon overstak. Volgens Plutarchus in het Grieks uitgesproken (Ἀνερρίφθω κύβος - Anerriphto kubos)
Aliam vitam, alios mores: Een ander leven, andere zeden - andere tijden, andere zeden (Terentius, Andria 189)
Alias: Anders genoemd
Aliena nobis, nostra plus aliis placent: Wat van een ander is bevalt ons meer, en het onze bevalt anderen weer meer (Publilius Syrus, Sententiae 28)
Aliena vitia in oculis habemus, a tergo nostra sunt: De gebreken van een ander hebben we voor ogen, de onze zijn achter onze rug - de gebreken van een ander houden we in de gaten, de onze merken we niet op (Seneca, De ira 2,28,8)
Zegel van Oregon met de spreuk Alis volat propriis
Alibi: Op een andere plaats
Alieni appetens, sui profusus: Belust op andermans bezit, kwistig met het zijne (Sallustius, De Catilinae coniuratione 5,4)
Alieni iuris: Van het recht van een ander - vallend onder de wet van een andere macht of het gezag van een andere persoon
Aliis si licet, tibi non licet: Al mogen anderen het, dan mag jij het nog niet (Terentius, Heauton Timorumenos 797), zie Quod licet Iovi non licet bovi
Aliquando et insanire iucundum est: Het is soms prettig ook eens gek te doen (Seneca, De tranquillitate animi 17,10)
Aliquis malo fuit usus in illo: Er was bij dat ongeluk nog iets van nut - een geluk bij een ongeluk (Ovidius, Metamorfosen 2,332)
Alis volat propriis: Zij vliegt op eigen vleugels
Alma mater, Columbia-universiteit, New York
Alitur vitium vivitque tegendo: Het kwaad wordt gevoed en blijft bestaan als men het verbergt (Vergilius, Georgica 3,454)
Aliud est celare, aliud tacere: Iets verzwijgen is wat anders dan erover te zwijgen - iets met opzet verborgen houden is wat anders dan er niet over praten (Cicero, De officiis 3,12,52)
Alium silere quod voles, primus sile: Waarover je wilt dat een ander zwijgt, zwijg daarover zelf als eerste (Seneca, Phaedra, 884)
Alius aliud dicit: Een ander zegt iets anders, ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is
Alma mater: De voedende moeder, onder meer aanduiding voor (iemands) universiteit
Alta alatis patent: Hoogten liggen open voor vleugels, de hoogste sferen liggen open voor wie vleugels heeft. Devies, onder meer van het voormalige vliegveld Ypenburg
Alta mente repostum: Diep in het hart bewaard (Vergilius, Aeneis 1,26)
Altera pars: De andere kant, het tweede deel, zoals in audiatur et altera pars (zie aldaar) of inaudita altera parte: zonder tegenpartij te hebben gehoord (is rechtvaardig handelen niet mogelijk), vermeld in Seneca's Medea

Alter ego: Een andere ik (Ovidius, Amores 1,7,32)
Alteri vivas oportet, si vis tibi vivere: Je moet voor anderen leven als je voor jezelf wil leven (Seneca, Epistulae Morales ad Lucilium 48,2)
Alterius non sit, qui suus esse potest: Wie op zichzelf kan staan, moet niet van een ander afhankelijk zijn (motto van Paracelsus)
Alterum alterius auxilio eget: Het ene heeft de hulp van het andere nodig (Sallustius, De Catilinae coniuratione 1,7)

Alterutrum, neutrum utrumque: Een van beide: geen of allebei
Altiora: Hogere dingen
Altissima quaeque flumina minimo sono labuntur: Juist de diepste rivieren stromen met het minste geluid - stille waters hebben diepe gronden (Curtius, Historiarum Alexandri Magni Macedonis Libri Qui Supersunt 7,4,13)
Altum silentium: Diep stilzwijgen
Ama et fac quod vis: Bemin en doe wat je wilt - Vervorming (meestal in verband met verliefden) van Augustinus' uitspraak Dilige et quod vis fac
Ama nesciri (et pro nihilo reputari): Hou ervan onbekend te blijven (en als nietswaardig beschouwd te worden) (Thomas a Kempis, De imitatione Christi 1,2,15)
Amantes amentes: Verliefden zijn verdwaasden - klucht (1609) van Gabriel Rollenhagen, titel waarschijnlijk variatie op 'amens amansque
Amantium irae amoris integratio est: De ruzies van verliefden zijn een vernieuwing van hun liefde (Terentius, Andria 555)
Amare et sapere vix deo conceditur: Tegelijk verliefd en wijs zijn is voor een god nauwelijks mogelijk (Publilius Syrus, Sententiae 22)

*Amicis inimicis promptus*. Motto Vliegbasis Leeuwarden

A mari usque ad mare: Van zee tot zee, Psalm 71(72): 8, motto van Canada
Amat victoria curam: De overwinning houdt van zorg - een overwinning eist inzet (Catullus, Carmina 62,16)
Amens amansque: Verdwaasd en verliefd (Plautus, Mercator 82)
Amici mores noveris, non oderis: Het karakter van een vriend moet men kennen, niet haten (Publilius Syrus, Sententiae 58)
Amicis inimicis promptus: Voor vriend en vijand paraat (motto Vliegbasis Leeuwarden)
Amicitiae immortales esse debent, inimicitiae mortales: Vriendschappen moeten onsterfelijk zijn, vijandschappen sterfelijk (Livius, Ab urbe condita 40,46,12)
Amicitia fortior: Sterker door vriendschap
Amicus certus in re incerta cernitur: Een echte vriend wordt in onzekere tijden opgemerkt (Cicero, Laelius de amicitia 17,64)
Plato en Aristoteles, detail uit De school van Athene, fresco van Rafaël in Vaticaanstad
Amicus curiae: Vriend van de rechtbank
Amicus optimae vitae possessio: Een vriend is het beste bezit in het leven (lijfspreuk van koning Albrecht II)
Amicus Plato, sed magis amicus veritas: Plato is mijn vriend, maar de waarheid is nog meer mijn vriend - ik verkies de waarheid boven Plato (later werd ook de naam Socrates of Aristoteles in plaats van Plato genoemd) (naar Aristoteles, Ethica Nicomachea 1,4,1096a,16)
Amore, more, ore, re, nascuntur amicitiae: Uit liefde, gewoonte, mondeling verkeer, en daden, ontstaan vriendschappen (middeleeuwse spreuk)
Amor et melle et felle est fecundissimus: De liefde is overmatig rijk aan honing en aan gal (Plautus, Cistellaria 69)
Amor fati: Liefde voor het noodlot, lotsaanvaarding
Amoris vulnus idem sanat, qui facit: De wond van de liefde kan slechts door degene geheeld worden die haar maakt (Publilius Syrus, Sententiae)
Amor non talia curat: De liefde bekommert zich niet om dergelijke [kleine] dingen (Vergilius, Bucolica 10,28)
Het Nederlandse varende woonschip Amor tussisque non celatur
Amor omnibus idem: De liefde is voor allen gelijk (iedereen is onderworpen aan de macht van de liefde) (Vergilius, Georgica 3,244)
Amor patriae nostra lex: Vaderlandsliefde is onze wet
Amor sceleratus habendi: Misdadige hebzucht (Ovidius, Metamorfosen 1,131
Amor tollit timorem: De liefde heft de vrees op - liefde is sterker dan angst (Eerste brief van Johannes 4,18)
Amor tussisque non celatur: Liefde en hoest kan men niet verbergen (Erasmus, Adagia 5,1,63)
Amor vincit omnia: Liefde overwint alles, zie ook Omnia vincit amor
Plato door Leonidas Drosis bij de Atheense academie
Ana partes aequales (a.a.): Van elk gelijke delen - geeft in een doktersrecept aan dat er gelijke hoeveelheden van stoffen in het geneesmiddel moeten worden verwerkt
Anima candida: Een blanke ziel - een oprecht, argeloos karakter [over Vergilius] (Horatius, Satiren 1,5,41)
Anima Christi: Ziel van Christus, titel (eerste woorden) van een veertiende-eeuws gebed
Anima cogitativa: Denkende ziel - de ziel, zoals Aristoteles die aan de mensen toeschreef (Aristoteles, Over de ziel)
Animae dimidium meae [amicus]: De helft van mijn ziel - mijn boezemvriend (Horatius, Oden 1,3,8)
Anima eterna: Eeuwige ziel, naam van een internationaal projectorkest, in 1987 opgericht door Jos Van Immerseel
Animal bipes implume: Tweevoetig ongevederd dier - definitie door Plato van de mens (ζῷον δίπουν ἄπτερον - dzoon dipoun apteron)
Animalium hominumque saluti: Tot heil van mens en dier
Animal laborans: Het werkende dier - definitie door Hannah Arendt van de mens
Animus in consulendo liber, vergaderzaal NAVO-hoofdkwartier in Brussel op 4 juni 2013
Anima mundi: Wereldziel, volgens Plato de geest die alles in de wereld doordringt (ψυχή κόσμου - psychè kosmou)
Anima sensitiva: Voelende ziel - de ziel zoals Aristoteles die aan de dieren toeschreef (Aristoteles, Over de ziel)
Anima vegetativa: Plantaardige ziel - de ziel, zoals Aristoteles die aan de planten toeschreef (Aristoteles, Over de ziel)
Animo deliberato: Met vastbesloten wil - met voorbedachten rade
Animo nunc huc nunc fluctuat illuc: In zijn hart neigt hij nu eens tot dit, dan weer tot dat (Vergilius, Aeneis 10,680)
Vermelding anno aetatis suae LXVII (67 jaar) op portret van Cornelius Stalpart van der Wiel
Animum fortuna sequitur: Het geluk volgt de moed. Devies van het Regiment Huzaren Prins van Oranje. Vgl. Audentes fortuna iuvat, Fortes fortuna adiuvat, het geluk is met de dapperen
Animus hominis semper appetit agere aliquid: De geest van een mens verlangt er altijd naar iets te bereiken (Cicero, De finibus bonorum et malorum 5,20)
Animus in consulendo liber: Een geest, vrij om te beraadslagen (motto vergaderzaal NAVO-hoofdkwartier, Brussel) (Sallustius, Catilinae Coniuratio 52,21, Cato de Jongere citerend)
An nescis, mi fili, quantilla prudentia regitur orbis?: Weet je dan niet, mijn zoon, met hoe weinig wijsheid de wereld geregeerd wordt? (Axel Oxenstierna)
An nescis longas regibus esse manus?: Weet je dan niet dat de armen van vorsten lang zijn? (Ovidius, Heroides 16,166)
(Anno) aetatis suae: In het jaar van zijn/haar leven, op de leeftijd van, ook afgekort aetas, aet., A.A.S. of A.S.: betreft het vermelden, op grafstenen en kunstwerken (bijvoorbeeld schilderijen), van de leeftijd van de geportretteerde; in een necrologie voluit: obiit anno... ætatis suæ, om de ouderdom van de overleden persoon aan te geven
Anno Domini: In het jaar van de Heer, het aantal verstreken jaren sinds de geboorte van Jezus Christus, het begin van de christelijke jaartelling
Antebellum, ook ante-bellum: "voor de oorlog", verwijzend naar (iedere) vooroorlogse periode, in het bijzonder naar de tijd voor de Amerikaanse Burgeroorlog
Ante coenam (a.c.): Voor de maaltijd - geeft in een doktersrecept aan dat het medicijn voor het eten moet worden ingenomen
Ante meridiem (A.M.): Voor het middaguur, het tijdvak van 12 uur 's nachts tot 12 uur 's middags, zie ook Post meridiem
Antiqua virtute et fide: Van ouderwetse eer en trouw (Terentius, Adelphoe 3,3,86)
Antiquus amor cancer est: Oude liefde is een kanker - oude liefde roest niet (Petronius, Satyricon 42,7)
Aperto libro: Waar het boek opengeslagen is - à l'improviste
A posse ad esse non valet consequentia: Van het kunnen kan men niet concluderen tot het zijn - uit de mogelijkheid dat iets bestaat kan men niet de gevolgtrekking maken dat het bestaat
A posteriori: Achteraf gedacht, vanuit de ervaring
Apparatus criticus: Kritische uitbreiding - overzicht van alle varianten van een tekst met toelichting, onderaan de pagina
Apparent rari nantes in gurgite vasto: Hier en daar verschijnen ze zwemmend in de uitgestrekte zee, meestal kort (en ironisch) als Rari nantes, zeldzame zwemmers (Vergilius, Aeneis 1,118)
A priori: Van tevoren, voorafgaand aan de zintuiglijke waarneming
Apud novercam queri: Klagen bij zijn stiefmoeder - bij iemand aan het verkeerde adres zijn (Plautus, Pseudolus 314)
Aqua a pumice nunc postulas: Nu verlang je water van een puimsteen - van een kale kip kan men geen veren plukken (Plautus, Persa 41)
Aqua regia: Koningswater, triviale naam voor het 3:1-mengsel van geconcentreerd zoutzuur en geconcentreerd salpeterzuur. Zo genoemd omdat goud en ook andere edelmetalen erin oplossen.
Aqua turbida piscosior est: Troebel water is visrijker (dan zuiver water), Peter van Blois.^[2] - In troebel water is goed vissen. Vgl. Est captu facilis turbata piscis in unda. Uit de miserie van een ander is meer profijt te trekken, of ook: uit een moeilijke situatie toch nog voordeel trekken.^[3]
Aquila non captat muscas: Een arend vangt geen vliegen, belangrijke mensen houden zich niet met beuzelarijen bezig, (Erasmus, Adagia 3,2,65)
Arare litus: Het strand ploegen - zich onnodig druk maken (Ovidius, Tristia 5,4,48)
Arbiter elegantiarum: Een deskundige in verfijnde zaken - een fijnproever (Tacitus, Annales 16,18 over Gaius Petronius Arbiter)
Ardeat vita: Het leven brande, het leven bruise, zinspreuk van de Amsterdamsche Vrouwelijke Studenten Vereeniging
Ardet nec consumitur: Het brandt, maar wordt niet verteerd, motto van de Abdij van Grimbergen
Argentum auro, utrumque virtute cedit: Zilver wijkt voor goud, en beide voor de deugd. Motto van Piet Hein
Argumentum ad baculum: Argument met de knuppel, beroep op de stok, drogreden: er is geen sprake van argumenteren, maar van bedreigen
Argumentum ad crumenam: Beroep op rijkdom, drogreden: de veronderstelling dat iemand gelijk heeft omdat hij rijk is
Argumentum ad hominem: Beroep op de man, drogreden van de persoonlijke aanval: er wordt op de man gespeeld, niet op wat hij zegt
Argumentum ad lazarum: Beroep op armoede, beroep op (de Nieuwtestamentische armoedzaaier) Lazarus, drogreden: de veronderstelling dat iemand gelijk heeft, omdat hij arm is
Argumentum ad populum: Beroep op het volk, beroep op de massa, drogreden: de veronderstelling dat de meerderheid gelijk heeft
Argumentum ad verecundiam: Argument uit eerbied, beroep op autoriteit, de veronderstelling dat iemand gelijk heeft omdat hij als respectabel wordt gezien
Arma virumque cano: Ik bezing de held en zijn wapenfeiten - aanhef van Vergilius' Aeneis (1, 1)
Ars gratia artis in een MGM-logo
Armis(que) potentius aequum: (En) het recht is sterker dan wapens (Ovidius, Fasti 3,281
Ars Aemula Naturae: De kunst wedijvert met de natuur (Apuleius, Metamorphoses 2,4), naam van een Leidse kunstenaarsvereniging, opgericht in 1694
Ars amatoria: De kunst van de liefde, Minnekunst, (in feite: de kunst van het verleiden), titel van een leerdicht van Ovidius; ook geciteerd als ‘’’Ars Amandi’’’, De kunst van het liefhebben
Ars gratia artis: Kunst uit liefde voor de kunst, motto van filmmaatschappij Metro-Goldwyn-Mayer (MGM), vgl. l'art pour l'art
Artem non odit nisi ignarus op het Neues Museum in Berlijn
Ars longa, vita brevis: De kunst (professionele vaardigheid) is lang, het leven kort, uitspraak van de Griek Hippocrates in een Latijnse vertaling door Seneca (De brevitate vitae 1,1). Het vak van Hippocrates was de geneeskunst, het duurde langer dan een leven om die te leren.
Ars medica: Geneeskunst
Ars vivendi: De levenskunst, het opgewassen zijn tegen het leven
Artem non odit nisi ignarus: Slechts een onwetende haat de kunst
Arti et Amicitiae: Voor de kunst en de vriendschap; een Amsterdamse vereniging van beeldende kunstenaars en kunstliefhebbers
Asinus ad lapidem non bis offendit eundem: Een ezel stoot zich geen twee keer aan dezelfde steen
A solis ortu usque ad occasum: Van zonsopkomst tot zonsondergang (Psalm 113,3) - In de heraldiek, met name van het Spaanse Rijk, gebruikt in de betekenis "waar de zon nooit ondergaat"
Assistens Throno Pontificio: Bisschop-assistent bij de pauselijke troon; een eretitel
Auctor opus laudat: De maker looft het werk (Ovidius, Epistulae ex Ponto 3,9,9)
Audacia pro muro et scuto opus: Durf is onze muur, de daad is ons schild, Cornelis Jol^[4]
Aude audenda — Waag wat gewaagd moet worden als opschrift op een Sea King van het Belgische 40e smaldeel
Audacter calumniare, semper aliquid haeret: Laster maar brutaal, er blijft altijd iets van hangen (Francis Bacon, De dignitate et augmentis scientiarum). Ten onrechte toegeschreven aan Pierre Beaumarchais als Calomniez, calomniez, il en reste toujours quelque chose
Audax Iapeti genus: Het arrogante nageslacht van Iapetus (bedoeld wordt: Prometheus) - het menselijk geslacht (Horatius, Oden 1,3,27)
Audax omnia perpeti: Moedig wagend alles te doorstaan (Horatius, Oden 1,3,25)
Aude audenda: Waag wat gewaagd moet worden, motto van het Belgische 40e smaldeel
Audemus jura nostra defendere: Wij durven onze rechten te verdedigen, motto van Alabama
Audendo magnus tegitur timor: Achter heldhaftigheid gaat vaak een grote vrees schuil (Lucanus, Pharsalia 4,702). Vgl. Een held is soms slechts een lafaard die te bang was om te vluchten (Thomas Fuller (1608-1661))
Audendum est, fortes adiuvat ipsa Venus: Men moet durven, Venus zelf staat de dapperen bij - men moet dapper zijn, het geluk helpt de moedigen Tibullus, Elegieën 1,2,16). Zie ook: Audentes fortuna iuvat
Audentes Deus ipse iuvat: God zelf helpt hen die durven (Ovidius, Metamorfosen 10,586)
Cesare Borgia met het motto Aut caesar aut nihil, gravure door A. André naar een tekening van Achille Devéria
Audentes fortuna iuvat: Het lot begunstigt de dapperen - wie niet waagt, die niet wint (Vergilius, Aeneis 10,284). Zie: Fortes fortuna adiuvat
Audi, vide, tace, si tu vis vivere in pace: Hoor, zie en zwijg, als je in vrede wilt leven
Audi alteram partem: Luister naar de andere kant, hoor en wederhoor, ook als:

Audi et alteram partem: Hoor ook de tegenpartij, gevelopschrift op het voormalige gerechtsgebouw te Alkmaar
Audiatur et altera pars: Ook de tegenpartij worde gehoord (Seneca, Medea 199)

Aurea mediocritas: De gouden middelmaat, de gulden middenweg (Horatius, Oden 2,10,5)
Aurea sunt vere nunc saecula, plurimus auro venit honos, auro conciliatur amor: Nu is het echt de gouden eeuw, naar goud gaat de meeste eer, met goud wordt liefde verworven - Iedereen is nu om te kopen, met geld verwerft men zowel eer als liefde (Ovidius, Ars amatoria 2,277-8)
Auribus lupum tenere: Een wolf bij de oren hebben - zich in een lastig parket bevinden (Terentius, Phormio 506)
Aurum potestas est: Goud is macht
Aut Caesar, aut nullus: Of de keizer, of niemand. Als Aut caesar aut nihil motto van Cesare Borgia
Aut dosce, aut disce, aut discede: Onderwijs, leer of ga weg (inscriptie op St. Paul's School in Londen volgens Samuel Pepys
Aut nunc, aut numquam: Nu of nooit (ook: Nunc aut numquam)
Aut omnia, aut nihil: Alles of niets
Aut viam inveniam, aut faciam: Of ik vind een weg, of ik maak er een - Waar een wil is, is een weg
Aut vincere aut mori: Overwinnen of sterven
Ave imperator, morituri te salutant: Heil keizer, zij die gaan sterven groeten U (Suetonius, De Vita Caesarum. Divus Claudius 21,6)
Ave verum corpus natum de Maria Virgine: Gegroet waarlijk lichaam (van Christus), geboren uit Maria, de maagd. Aanhef van een hymne uit de veertiende eeuw, ter gelegenheid van het feest van Sacramentsdag.
A verbis legis non est recedendum: Van het woord van de wet mag men niet afwijken - aan de tekst van een wet mag men niets wijzigen
Avoca te: Amuseer je, veel plezier

B

Balnea vina venus corrumpunt corpora nostra, sed vitam faciunt balnea vina venus: Baden, wijn en seks vernielen onze lichamen, maar baden, wijn en seks maken het leven (deel van een grafgedicht, carmen sepulcrale, op een familiegraf)
Barba non fecit filosofum: Een baard maakt nog geen filosoof (beter is: Barba non facit philosophum)
Barba tenus sapientes: Tot aan de baard zo wijs, ogenschijnlijk wijs (Erasmus, Adagia)
Barbarus hic ego sum, quia non intellegor ulli: Ik ben hier een vreemdeling omdat ik door niemand begrepen word (Ovidius, Tristia 5,10,37)
Beati pauperes spiritu: Zalig zijn de armen van geest (Mattheüs 5:3; Lucas 6:20)
Beatus dies luna proximo est: Gelukkig is het bijna maandag (motto van 2e peloton A-cie 44e Painfbat)
Beatus homo qui invenit sapientiam: Gelukkig is de mens die wijsheid vindt/gevonden heeft (Spreuken 3:13, motto van Gymnasium Apeldoorn)
Beatus ille, qui procul hominibus: Gelukkig is hij die ver van de mensen woont
Beatus, qui prodest, quibus potest: Hij die iedereen helpt die hij kan helpen, is een gelukkig man
Bene agere et nil timere: Goed doen en niets vrezen (familiespreuk van Albada Jelgersma)
Bene diagnoscitur, bene curatur: Iets dat goed gediagnosticeerd wordt, kan genezen worden
Benigno numine: Met de geest van de Voorzienigheid. Als Benigno Numine motto van William Pitt, tevens van het grootzegel van Pittsburgh
Bellum ita suscipiatur, ut nihil aliud nisi pax quaesita videatur: De oorlog moet zo opgenomen worden, dat niets anders tenzij de vrede schijnt gezocht te worden (Cicero)
Bis dat, qui cito dat: Hij geeft tweemaal, die snel geeft (Erasmus, Adagia)
Bis repetita manent: Wat men tweemaal herhaald heeft, blijft in de herinnering
Bis repetita non placent: Herhalingen vallen niet in goede aarde (Horatius, Ars Poetica 365)
Bona diagnosis, bona curatio: Een goede diagnose is een goed medicijn
Bonafide: Te goeder trouw
Bona malis paria non sunt: Het geluk is niet opgewassen tegen het ongeluk (Plinius Maior)
Bona valetudo melior est quam maximae divitiae: Goede gezondheid is meer waard dan de grootste rijkdom
Boni pastoris est tondere pecus, non deglubere: Een goede herder scheert zijn schapen, maar trekt hen niet het vel over de oren.
Bonis nocet qui malis parcit: Wie de slechteriken spaart, benadeelt de goeden (Seneca)

C

Caelestia cude arma: smeed hemelse wapens (Jan Baptist de Smet)
Calcanda semel via leti: De weg des doods moet eenmaal betreden worden
Calcat iacentem vulgus: Het volk geeft de liggende een trap na
Calculus: Rekensteentje (e.g. in een telraam) (een tak van wiskunde, een verstening in het lichaam)
Camera obscura: Donkere kamer (een optisch instrument, een werk van Hildebrand)
Candida pax homines, trux decet ira feras: Oprechte vrede past mensen goed, zoals woeste woede dieren past (Ovidius)
Candore notabilis albo: Opmerkelijk door haar blanke onschuld
Canes latrantes non mordent: Blaffende honden bijten niet
Canis timidus vehementius latrat quam mordet: Een bange hond blaft heftiger dan hij bijt
Captatio benevolentiae: Het verkrijgen van de welwillendheid (van de toehoorders, bij het begin van een toespraak)
Caput sapientiae est reverentia Domini: De vreeze des Heeren is het begin der wijsheid (Psalm 111:10, motto van meerdere confessionele studentenverenigingen, waaronder de voormalige SSR)
Carmen perpetuum primaque ab origine mundi ad tempora nostra: Een lied voor de eeuwigheid, en van het begin van de wereld tot onze tijd (naar Ovidius' Metamorfosen, boek I, vers 3-4)
Carpe diem quam minimum credula postero: Pluk de dag, zo min mogelijk vertrouwend op de volgende (Horatius)
Casu quo (c.q.): in welk geval; in dit geval, hier
Casus belli: (onmiddellijke) aanleiding tot oorlog. Een term uit het internationaal recht
Cave canem: Pas op voor de hond (op een mozaïek in Pompeï)
Caveat: Men zij op zijn hoede
Caveat emptor: Laat de koper op zijn hoede zijn
Caveant consules: Laten de consuls oppassen
Cede maiori: Ga opzij voor uw meerdere
Cedo nulli: Ik wijk voor niemand (lijfspreuk van Erasmus, tevens naam van de slakkensoort Conus cedonulli, ook Concedo nulli)
Ceteris paribus: De overige omstandigheden gelijk blijvend
Ceterum censeo Carthaginem delendam esse: Overigens ben ik van mening dat Carthago verwoest moet worden (Cato de Oude)
Christus Mansionem Benedicat: Christus zegene dit huis, huiszegen, veelal als C+M+B bij de voordeur
Cibi condimentum est fames: Honger maakt elke maaltijd gekruid, Honger maakt rauwe bonen zoet
Cito ignominia fit superbi gloria: Voor hoogmoedigen verandert roem snel in schande, Hoogmoed komt voor de val
Citius, altius, fortius: Sneller, hoger, sterker . Dit motto presenteerde de dominicaan Henri Didon (1834-1900) op de vergadering van het Eerste Olympisch Congres in 1894,voorgezeten door baron Pierre de Coubertin (1861-1937), initiatiefnemer
Civis Romanus sum: Ik ben een Romeins burger (verwijzing naar rechten en plichten in het Romeins burgerrecht)
Civium in moribus rei publicae salus: Het welzijn van de Staat (hangt af van) de moraal der burgers, devies van de Universiteit van Florida
Clausula rebus sic stantibus: Rebus sic stantibus clausule betreffende verdragen, uit het internationaal recht (Scipione Gentili)
Codex Alimentarius: Het voedselboek, een verzameling standaarden en richtlijnen met betrekking tot voedsel, productie van levensmiddelen en voedselveiligheid, opgesteld, sinds 1962, onder auspiciën van de Verenigde Naties
Codex Eyckensis: Het Maaseyckse boek, een samengesteld evangeliarium uit de 8e eeuw, bewaard te Maaseik, waarschijnlijk vervaardigd in de Abdij van Echternach
Coitus interruptus: Onderbroken geslachtsgemeenschap, "voor het zingen de kerk uit"
Cogito ergo sum: Je pense donc je suis, Ik denk, dus ik ben. (Descartes)
Communis opinio: De gemeenschappelijke mening, de publieke opinie
Compos mentis: Bij zijn volle verstand
Concedo nulli: Ik wijk voor niemand; zie ook Cedo nulli
Concordia civium murus urbium: Harmonie onder haar bewoners is de dikste muur van elke stad
Concordia parvae res crescunt, discordia maximae dilabuntur: De kleinen groeien door eendracht, de grootsten gaan ten onder door tweedracht
Concordia res parvae crescunt: Door eensgezindheid groeien kleine dingen, Eendracht maakt macht
Conditio sine qua non: Voorwaarde zonder welke (het gevolg) niet (zou zijn ingetreden), noodzakelijke voorwaarde
Confer: Vergelijk (met)
Confiteor: Ik beken, ik belijd
Coniunctis viribus: Met vereende krachten (ook: Viribus unitis)
Conscia mens recti, famae mendacia ridet: Wie zich bewust is van de waarheid, lacht om de leugens van het gerucht
Consensus: Overeenstemming; algemene gelijkheid van opvatting
Conserva et aedifica: Handhaaf en bouw, Behou en bou (wapenspreuk van de conservatieve studentenvereniging KVHV-Antwerpen)
Consuetudinis vis magna est: De macht der gewoonte is groot
Consuetudo alter alios prohiberea natura est: Gewoonte is een tweede natuur
Contradictio in terminis: Tegenspraak in termen, een interne tegenspraak
Contra vim mortis non est medicamen in hortis: Tegen de dood is geen kruid opgewassen
Contraria contrariis curantur: Tegenstanders worden verzorgd/geholpen door tegenstanders
Corpus Christi: Het Lichaam van Christus (benaming voor de Sacramentsdag in de rooms-katholieke kerk, naam van colleges in Oxford en Cambridge en een stad in Texas)
Corpus delicti: Voorwerp van misdaad, het juridisch bewijs van een strafrechtelijk feit
Corruptio optimi pessima: Het allerbeste wordt het allerslechtste als het in zijn tegendeel omslaat, bijvoorbeeld op zedelijk of religieus gebied, te vergelijken met de Engelse uitdrukking The sweetest wine makes the sharpest vinegar
(Felix ille tamen) corvo quoque rarior albo: (Een gelukkig man is) zeldzamer dan een witte raaf (Juvenalis, Satiren VII, 202)
Creatio ex nihilo: Schepping uit het niets
Credo in unum Deum: Ik geloof in één God. Aanhef geloofsbelijdenis
Credo quia absurdum: Ik geloof erin omdat het absurd is (toegeschreven aan Tertullianus)
Cui bono?: Wie heeft er baat bij? (Cicero, richtlijn in de rechtspraak))^[5]
Cuius regio, eius religio: Wiens regio, diens religie (principe opgesteld bij de Vrede van Augsburg in 1555)
Cuiusvis hominis est errare: Iedereen maakt fouten (Cicero)
Cum grano salis: Met een korrel zout
Cum laude: Met lof (gebruikt bij diploma's en promoties met uitmuntende resultaten)
Cum non tum age: Zo niet, dan toch
Cum suis (c.s.): Met de zijnen/haren/hunnen, met aanhang
Cum tacent, clamant: Wanneer ze zwijgen, roepen ze
Cum tempore (c.t.): Met tijd. Met (enige) tijd (erbij); met een professoraal kwartiertje
Cura, ut valeas: Draag zorg, opdat het je goed zou gaan
Curriculum vitae (cv): De loop van het leven, Levensloop
Custodes Septentrionum: Bewakers van het Noorden

D

Dabit deus his quoque finem: Een god zal ook hieraan een einde maken (Vergilius, Aeneis 1,119)
Da mihi factum, dabo tibi ius: Geef mij de feiten, ik geef u het recht (rechtsspreuk)
Debito cum re (detenta) iunctum: De schuldvordering is verbonden met de zaak (rechtsspreuk):(Er moet een nauwe band bestaan tussen de zaak en de verzekerde schuldvordering.)
De facto: In feite, in werkelijkheid, tegenhanger van De jure
De gustibus (et coloribus) non disputandum (est): Over smaken (en kleuren) valt niet te twisten
De imitatione Christi: Over de navolging van Christus, een middeleeuws stichtelijk boek, toegeschreven aan Thomas a Kempis
De jure: Volgens het recht, formeel, tegenhanger van De facto (klassiek is: de iure)
De minimis non curat praetor (rex, lex): Triviale zaken zijn niet de zorg van de autoriteit (koning, wet)
De mortuis nil nisi bene: (Spreek) over de doden slechts op goede/heuse wijze (toegeschreven aan Chilon; de Nederlandse spreuk Over de doden niets dan goeds zou in het Latijn luiden: De mortuis nil nisi bonum)
De novo: Van/uit het nieuwe, nieuw ontstaan (in de genetica en biochemie)
De profundis clamavi ad te Domine: Uit de diepten heb ik U aangeroepen, Heer (Psalm 130)
Defectus natalis: Geboortedefect (een onwettig kind, historische aanduiding)
Deleo hostem: Ik vernietig de vijand (motto van Groep Geleide Wapens van de Nederlandse Koninklijke Luchtmacht)
Deliriant isti Romani: Ze zijn gek, die Romeinen (René Goscinny in Asterix bij monde van Obelix; beter is: Delirant)
Deo optimo (et) maximo: De beste (en) grootste god
Deo vindice: God zal [ons] verdedigen (motto van de Geconfedereerde Staten van Amerika)
Deo volente: Als God het wil
Desinit in piscem mulier formosa superne: De uitkomst beantwoordt niet aan de verwachtingen (Horatius, Ars Poetica)
Deus ex machina: Een god uit een machine, een verhaallijn, een niet logische, onverwachte ontknoping; als Deus Ex Machina de naam (sinds 1976) van een Belgisch literair tijdschrift en van een computerspel uit 1984; als Deus ex Machina een Italiaanse rockband
Deus in adjutorium meum intende: God, kom mij te hulp. Opening van het kerkelijk morgengebed.
Deus vult: God wil het, Het is Gods wil
Dicendo discentes discimus: Wij die leren, leren door te spreken (naam van de eerste vrouwelijke Amsterdamse studentenvereniging DDD, voorloper van de AVSV)
Diem perdidi: Ik heb de dag verloren (Titus)
Dies ater: Een ongeluksdag
Dies diem docet: De dag leert de dag, Wij zijn nooit klaar met leren
Dies natalis: Geboortedag, in het bijzonder de stichtingsdag van een universiteit of van een studentenvereniging
Difficile dictu: Moeilijk om te zeggen
Difficile est deponere longum amorem: Het is moeilijk een lang gekoesterde liefde op te geven (Catullus)
Dilige et quod vis fac: Bemin [God] en doe wat je wilt - als je God liefhebt kun je niets verkeerds doen (Augustinus, Epistolam Sancti Johannes Tractatus 8,8)
Discendo Discimus: Door te leren, leren wij, Koninklijk 's-Gravenhaags Schaakgenootschap Discendo Discimus, opgericht 1852
Disciplina Vitae Scipio: Orde is de steunstok van het leven; motto van de letterkundige vereniging van het Barlaeus Gymnasium te Amsterdam
Dico Romanos hostes vincere posse: Ik zeg dat de Romeinen hun vijanden kunnen overwinnen óf Ik zeg dat de vijanden de Romeinen kunnen overwinnen (Romanos en hostes kunnen allebei de subjectsaccusativus zijn bij posse)
Dispar vulgo: Afwijkend van de grote massa
Divide et impera: Verdeel en heers
Do ut des: Ik geef opdat U zou geven
Docendo discimus: Door te onderwijzen leren wij
Dolus an virtus, quis in hoste requirat?: List of dapperheid, wie vraagt daarnaar, waar het een vijand geldt? (Vergilius, Aeneis II 390), Het doel heiligt de middelen
Dolus bonus: een leugentje om bestwil
Domine dirige nos: Heer, leid ons, Heer, geef ons richting (motto van de City of London)
Domine salvum fac regem: Heer, bewaar de koning, gebed na de Tridentijnse zondagsmis (Psalm 20, 10)
Domine salvam fac reginam: Heer, bewaar de koningin
Dominus illuminatio mea: De Heer is mijn licht (Psalm 27(26):1, motto van de Universiteit van Oxford)
Domus dulcis domus: Home sweet home of Oost west, thuis best
Donec eris felix multos numerabis amicos: Zo lang je gelukkig bent, zul je veel vrienden hebben (Ovidius, Tristia I,9,5)
Draco dormiens nunquam titillandus: Kietel nooit een slapende draak (wapenspreuk van Zweinsteins Hogeschool voor Hekserij en Hocus-Pocus in de Harry Potterverhalen)
Duae tabulae rasae in quibus nihil scriptum est: Twee schone leien waarop niets geschreven staat, Twee zielen, geen enkele gedachte (Stan Laurel, leus van de Laurel & Hardy-fancluborganisatie Sons of the Desert)
Duc in altum: Vaar naar het diepe (water), vrij vertaald: Steek van wal; tekst uit de Vulgaat, (Lc. 5, 4); begin van de Apostolische brief Novo millennio ineunte; devies van de Abdijschool van Zevenkerken te (Brugge); naam van een Voetbalvereniging (RKVV DIA) te Teteringen en ook een scheepsnaam
Ducunt fate volentem, nolentem trahunt: Het lot voert de welwillenden, het sleurt de onwilligen (Seneca)
Dulce est desipere in loco: Het is aangenaam dwaas te doen op bepaalde tijdstippen (Horatius)
Dulce et decorum est pro patria mori: Het is zoet en goed om voor het vaderland te sterven (Horatius, Oden iii.2.13)
Dulcia non meruit, qui non gustavit amara: Hij verdient het zoete niet, die 't bittere niet heeft gesmaakt (Ovidius, Ars Amatoria III, 5, 11)
Dum anima est, spes est: Zolang er leven is, is er hoop (Cicero, Ad Atticum 9,10,3)
Dum spiro, spero: Zo lang ik adem, hoop ik
Duobus litigantibus, tertius gaudet: Als twee mannen bekvechten, is de derde blij
Dura lex, sed lex: De wet is hard, maar het is de wet (rechtsspreuk)
Dura necessitas: Noodzaak is hard

E

E causa ignota: Met onbekende oorzaak, afgekort als e.c.i. In de medische wereld veelgebruikte term om aan te geven dat de arts niet weet waar de klachten door veroorzaakt worden, zoals een diagnose: Rugpijn e.c.i.
E fructu arbor cognoscitur: Aan de vruchten herkent men de boom
E lingua stulta veniunt incommoda multa: Vele ongemakken komen voort uit dwaze taal
E pluribus unum: Uit velen één, Eenheid uit veelheid (devies van de Verenigde Staten)
Ecce homo: Ziehier de persoon in kwestie; Dit is 'm (Johannes 19:5)
Ecclesia vivit lege Romana: De Kerk leeft volgens de Romeinse wetten (het Romeins recht lag aan de basis van het canoniek recht)
Editio vulgata: Vulgaat, Volkseditie; vertaling door Hiëronymus van de Bijbel in het Latijn
Elephantum ex musca facere: Van een vlieg een olifant maken
Epistula non erubescit: Een brief bloost niet
Epistulae ex Ponto: Brieven uit Pontus, een bundel gedichten van Ovidius, geschreven tijdens zijn (gefingeerde ?) verbanning naar Tomis aan de Zwarte Zee
Equo ne credite, Teucri: Vertrouw dat paard niet, Trojanen (Vergilius, Aeneis, 2, 49, waarschuwing door Laocoön aan zijn stadsgenoten voor het Paard van Troje, zie ook Timeo Danaos et dona ferentes)
Ergo ego nec amicum habeo, nec inimicum?: Dus heb ik noch vrienden, noch vijanden? (Nero)
Eripiendo victorae prosum: Al helpende dien ik de overwinning (regimentsspreuk Regiment Geneeskundige Troepen)
Errare humanum est. Perseverare diabolicum: Zich vergissen is menselijk. Volharden is des duivels (Seneca)
Erro ergo sum: Ik maak fouten, dus ik besta, uitspraak van de Poolse schaakgrootmeester Sawielly Tartakower, variant op de uitspraak Cogito ergo sum van René Descartes
Errore excepto: behoudens vergissing(en)
Esse est percipi: Zijn is waargenomen worden (George Berkeley)
Essentia nostra in distillato est: Onze essentie is in gedistilleerd, Ons diepste wezen ligt in gedistilleerd, zinspreuk van Koninklijke De Kuyper
Est captu facilis turbata piscis in unda: In troebel water wordt makkelijk een vis gevangen - In troebel water is goed vissen. Vgl. Flumen confusum reddit piscantibus usum
Est modus in rebus, sunt certi denique fines: Er is maat in de dingen, er zijn tenslotte zekere grenzen (Horatius, Satiren I, 1, 106)
Et ab nato mei, et nunc, et ad mortuum mei, bibi, bibo et bibibo: Vanaf mijn geboorte, nu, en tot mijn dood, dronk ik, drink ik, en zal ik drinken (M. Soltani en T. Baar in hun Memoriae)
Et alii (et al.): En anderen
Et cetera (etc.): En andere zaken, enzovoort
Evangelii Gaudium: De Vreugde van het Evangelie, postsynodale apostolische exhortatie van Paus Franciscus (2013)
Eventus docebit: De afloop zal het leren (Livius)
Eventus stultorum magister est: Ondervinding is de leermeester der dommen, Door schade en schande wordt men wijzer
Ex aequo: Op gelijke voet, gelijkelijk (ook wel ex equo)
Ex ante: Van tevoren, vooraf, tegengestelde van ex post

Ex asse: Geheel, volkomen.^[6] Ex asse heres, universeel erfgenaam^[7]
Ex asse tuus: Geheel de uwe aan het eind van een brief in het Latijn of Nederlands^[8] vóór de ondertekening, zie illustratie (Brief van Spinoza aan Leibniz, Den Haag 9 november 1671). Vergelijk totus tuus
Ex cathedra: Vanaf de zetel (gesproken vanaf de kansel)
Ex falso sequitur quodlibet: Uit het ongerijmde volgt wat je maar wilt
Ex libris: (Een exemplaar) uit de boekenverzameling (+ naam eigenaar) (voor in een boek uit een particuliere bibliotheek)
Ex nihilo nihil fit: Uit niets wordt niets (de behoudswet in de filosofie en de exacte wetenschappen)
Ex nunc: Vanuit het heden, Zoals de situatie momenteel is (in de rechtspraak)
Ex officio (e o.): Vanuit het ambt, Vanwege de functie, ambtshalve
Ex Oriente Lux: Uit het oosten (komt) het licht (waar de zon opkomt, en waar vanuit Europees gezichtspunt de beschaving is begonnen; motto van de Orde van Sint-Cyrillus en Sint-Methodius en naam van een vereniging voor de bestudering van het Oude Nabije Oosten)
Ex post: Na afloop, Achteraf, tegengestelde van ex ante
Ex post facto: Op grond van achteraf vastgestelde feiten (redenering, conclusie, theorie); achteraf, met terugwerkende kracht op een bepaalde handeling toegepast (wetgeving)
Ex vivo: Buiten het levende, buiten het lichaam (in de medische wetenschap)
Exempla contraria: Voorbeeld van het tegenovergestelde, een beleringstechniek via omkering
Exempla sunt odiosa: voorbeelden zijn aanstootgevend; noem, om geen aanstoot te geven, liever geen namen
Exempli causa: Omwille van het voorbeeld, Bijvoorbeeld. Niet te verwarren met id est (i.e.))
Exempli gratia (e.g.): Bijvoorbeeld
Excusatio non petita accusatio manifesta: Een excuus waar niet om werd gevraagd, is een duidelijke (zelf)beschuldiging
Exegi monumentum aere perennius: Ik heb een monument opgericht dat het langer houdt dan brons (Horatius, Odes III, 30, 1)
Exitus acta probat: Het doel heiligt de middelen (Ovidius, Heroides II, 85)
Experientia docet (stultos): Al doende leert men (zelfs de dwazen) (lijfspreuk van het 130e squadron van de Koninklijke Luchtmacht)
Extra ecclesiam nulla salus: Buiten de kerk geen heil (redding of zaligheid)
Extra muros: Buiten de muren (van de stad), tegenhanger van Intra muros

F

Faber quisque fortunae suae: Ieder is de maker van zijn eigen geluk
Fabricando fit faber: Door te smeden wordt men smid.
Facta, non verba: Geen woorden maar daden (het motto van voetbalclub Feyenoord)
Factum stultus cognosit: Na de daad komt de dwaas tot inzicht
Fallit imago: Beeld misleidt, Schijn bedriegt
Fallitur augurio spes bona saepe suo: Een goede verwachting wordt dikwijls teleurgesteld
Falsa demonstratio: Foute uitleg, verkeerde beschrijving
Falsa fides in me semper est: In mij is altijd ontrouw
Falsa lectio: Foute lezing, fout in de interpretatie
Fama nihil est celerius: Niets is sneller dan een gerucht (Livius)
Fari argentum aurum tacere: Spreken is zilver, zwijgen is goud
Fas est ab hoste doceri: Het is goed ook van zijn vijanden te leren
Fasces: Roedenbundel, oud Romeins symbool van gezag, inspiratie van het fascisme
Fata morgana: Gezichtsbedrog (van Morgan le Fay)
Fatetur facinus is, qui iudicium fugit: Hij geeft zijn misdaad toe, die het gerecht ontvlucht, Wie het gerecht ontvlucht, bekent schuld
Felix qui potuit rerum cognoscere (causas): Gelukkig is hij die de reden van dingen kon herkennen (variatie op Vergilius, Georgica 2, 490)
Fervet opus: IJverig werk gaat voort
Festina lente: Haast je langzaam, Haastige spoed is zelden goed (motto van keizer Augustus)
Fiat iustitia, ruat caelum: Laat rechtvaardigheid geschieden, ook al valt de hemel naar beneden (Ferdinand I)
Fiat lux: Laat er licht zijn, Er zij licht (Genesis 1:3, motto van de UCLA)
Fide et Literis: (Motto van St. Paul's School in Londen)
Stilleven met een gedicht over de schoenmaker die het werk van Apelles misprijst, eindigend met de zinsnede Finis Coronat Opus.
Fide, sed cui vide: Vertrouw, maar zie toe, wie
Fidei Defensor: Verdediger van het Geloof, eretitel van de Engelse koningen sinds 1521, door de paus toegekend aan Hendrik VIII en later weer ingetrokken
Fides facit fidem: Vertrouwen schept vertrouwen
Fides servanda est: Trouw moet worden onderhouden
Finis coronat opus: De kroon op het werk (Wapen van de Seychellen)
Floruit (afkorting fl.): Bloeide, had zijn bloeitijd: gebruikt in genealogie, kunstgeschiedenis en geschiedschrijving, wanneer de geboorte- en/of overlijdensgegevens van een persoon onbekend zijn.
Fluctuat nec mergitur: Geschud door de golven, maar zij zal niet zinken (wapenspreuk van Parijs)
Flumen confusum reddit piscantibus usum: Een woelige rivier komt vissers goed van pas - In troebel water is goed vissen. Vgl. Aqua turbida piscosior est
Fons et origo: Bron en oorsprong
Fons sapientiae verbum Domini: Het woord van de Heer is een bron van wijsheid
Fortes creantur fortibus: Sterken brengen sterken voort (wapenspreuk van Gorinchem)
Fortes adiuvat ipsa Venus: Venus zelf staat de dapperen bij - het geluk helpt de moedigen (Tibullus, Elegieën 1,2,16). Zie ook: Audentes fortuna iuvat
Fortes fortuna adiuvat: Het geluk helpt de dapperen (Terentius, Phormio, 203). Zie ook: Audentes fortuna iuvat, Animum fortuna sequitur
Fortis et Liber: Sterk en vrij
Fortiter in re, suaviter in modo: Streng wat de principiële kant van een zaak betreft, soepel in de uitvoering van de regels. (Claudio Aquaviva, jezuïetengeneraal)
Het Masker: Fronti nulla fides, karikatuur over de Fox-North coalitie in 1783, door James Sayers
Fortuna favet fortibus: zie: Fortes fortuna adiuvat
Fortuna non mutat genus: Het lot verandert de afkomst niet, De omstandigheden hebben geen invloed op de herkomst (Horatius, Epoden 4)
(Non est tuum) fortuna quod fecit: (Het is niet van jou) wat het geluk/toeval je heeft gebracht (Seneca, Epistula 8)
Fortuna vitrea est; tum cum splendet, frangitur: Het geluk is van glas; als het schittert, breekt het
Frater, ave atque vale: Gegroet broeder, en vaarwel (op het einde van een gedicht van Gaius Valerius Catullus)
Fraus creditorum: Bedrog van de schuldenaar(s) (t.a.v. de schuldeisers) (rechtsspreuk)
Fraus omnia corrumpit: Bedrog breekt alles (recchtsspreuk)
Fronti nulla fides: Het uiterlijk is onbetrouwbaar, Schijn bedriegt (Juvenalis, Satiren II,8)
Frustra laborat, qui omnibus placere studet: Hij doet vergeefse moeite, die tracht allen te behagen

G

Gallia est omnis divisa in partes tres: Gallië is in zijn geheel verdeeld in drie delen (eerste woorden uit De bello Gallico van Caesar)
Generatio spontanea: Spontane generatie, een vanzelf ontstaan van leven, een (onjuiste) klassieke opvatting (Aristoteles)
Genius loci: De geest van een plaats; de geestelijke atmosfeer, de bepalende kenmerken, de “aura” van een plek
Gens una sumus: Wij zijn allen één volk (motto van de wereldschaakbond FIDE)
Gladiator in arena consilium capit: Een zwaardvechter vormt in het strijdperk zijn plan
Gloria in excelsis Deo: Eer aan God in den hoge. Hymne uit de kerstliturgie, waarin engelen de geboorte aankondigen van Jezus van Nazaret. Zij heffen volgens Lucas het lied aan: Glorie aan God in den hoge, vrede daalt neer op de aarde, hij heeft in mensen welbehagen! Lucas 2:14. De achtste paus Thelesphorus nam deze hymne op bij de aanvang van de nachtmis op Kerstmis.
Gloria victis: Glorie aan de verslagenen
Graeca sunt, non leguntur: Het is Grieks, het wordt niet gelezen
Graecia capta ferum vicit victorem: Het verslagen Griekenland overwon zijn wilde veroveraar (na de Romeinse verovering van Griekenland namen de Romeinen de Griekse cultuur over)
Grammatici certant (et adhuc sub iudice lis est): De geleerden (taalkundigen) twijfelen (en de zaak is nog onder de rechter) (Horatius, De arte poetica 78)
Gutta cavat lapidem, non vi sed saepe cadendo: De druppel holt de steen uit, niet met geweld, maar door keer op keer te vallen

H

Habeas corpus: Gij zult het lichaam krijgen (De eerste woorden van een Engelse wet uit 1679 die burgers moest beschermen tegen gerechtelijke willekeur.)
Habemus papam!: We hebben een paus!, in: Annuncio vobis gaudium magnum: Habemus papam! Ik verkondig u met grote vreugde; we hebben een Paus! (afkondiging van af de loggia van de Sint-Pietersbasiliek door de kardinaal-protodiaken dat een nieuwe paus is gekozen)
Habent sua fata libelli: Boekjes hebben hun lotsbestemming - voluit: Pro captu lectoris habent sua fata libelli. Wat er met boeken gebeurt hangt af van het begripsvermogen van de lezer (Terentius Maurus, De litteris, de syllabis, de metris 1286. Grammatici Latini VI,363)
Hannibal ante portas / Hannibal ad portas: Hannibal voor de poorten, oftewel Er is een zeer groot gevaar nabij (gebruikt door onder anderen Cicero in De finibus IV (9, 22) en Philippica I (5, 11) en door Livius in Ab urbe condita XXIII)
Hic domus dei est et porta coeli: Dit is het huis van God en de poort van de hemel (gevelopschrift op de Hartebrugkerk te Leiden)
Hic finis fandi: Dit was het einde van het gesprek
Hic locus est ubi mors gaudet succurrere vitae: Hier is de plaats waar de dood blij is het leven te helpen (vaak te zien in anatomiezalen)
Hic Rhodus, hic salta: Dit is Rhodos, spring hier (Aisopos, fabel 203)
Hodie mihi, cras tibi: Vandaag voor mij, morgen voor jou. Vandaar: heden ik, morgen gij (dikwijls als spreuk op grafstenen. Naar Jezus Sirach, Ecclesiasticus 38:22)
Homines dum docent discunt: Mensen leren terwijl ze lesgeven (Seneca)
Homines quod volunt credunt: Mensen geloven wat ze willen geloven (Julius Caesar)
Homo fugit velut umbra: De mens is vluchtig als een schaduw
Homo homini lupus (est): De mens (is voor) de mens een wolf (Terentius^[9] of Plautus (Asinaria), bekend geworden door Thomas Hobbes)
Homo homini penis: De mens is voor de (mede)mens een roede, dichtregel van Fritzi Harmsen van Beek
Homo ludens: De spelende mens. Titel van een boek uit 1938 van Johan Huizinga
Homo politicus: De politieke mens. Titel van een boek uit 2016 van Coos Huijsen
Homo proponit, Deus disponit: De mens wikt, God beschikt
Homo sapiens non urinat in ventum: Een wijs man plast niet tegen de wind in (potjeslatijn, spreuk op het fries van het Max Euweplein in Amsterdam)
Homo sum, humani nihil a me alienum puto: Ik ben een mens, niets menselijks is mij vreemd (Terentius, Heauton Timorumenos, 25 (77)). Als citaat gebruikt door Cicero in De Officiis I, 9, 30 en door Seneca in Epistula 95, 53. Alienum (vreemd of buiten-) werd oorspronkelijk gebruikt in de betekenis van irrelevant, aangezien deze zin het antwoord vormde op een opmerking waarbij de spreker werd gemaand om zich met zijn eigen zaken te bemoeien. Nu wordt het vaak gebruikt als oproep om andere culturen te respecteren en meer algemeen om humaan te zijn. Puto (ik beschouw) wordt niet vertaald omdat het geen betekenis heeft buiten de context van de zin binnen het toneelstuk. Nihil wordt ook wel verkort geschreven als nil
Honestum petimus usque: Onafgebroken zoeken wij het eervolle (zinspreuk van het Amsterdamsch Studenten Corps)
Honores non quaero, fidelis sum: Ik zoek geen eerbewijzen, ik ben trouw, wapenspreuk van de Belgische militair arts en verzetsman Albert Guérisse
Honos praemium virtutis: Eer is de loon der deugd (Cicero, De claris oratoribus 81, 281)
Hora est: Het uur is er, Het is tijd, uitgesproken door de pedel na een academische promotie
Hora finita: De tijd is verstreken, uitgesproken op Rijksuniversiteit Groningen, bij voorkeur in plaatselijke tongval, door de pedel na een promotie
Hora fugit: Het uur vlucht, De tijd vliegt (ook Tempus fugit)
Hora ruit, tempus fluit: Het uur snelt heen, de tijd vloeit weg
Horresco referens: Ik huiver als ik er aan denk (Virgilius, Aeneas 2, 204)
Horror Coeli: Angst voor de hemel; poëziebundel van Willem Frederik Hermans uit 1946
Horror vacui: Afkeer van de leegte, bijvoorbeeld ter verklaring van de werking van een zuigpomp, het ontstane vacuüm wordt opgevuld; ook een begrip in de kunstgeschiedenis
Hortus botanicus: Botanische tuin, plantentuin
Horum omnium fortissimi sunt Belgae: Van al die lieden zijn de Belgen de dappersten (Julius Caesar), eerste geschiedkundige vermelding van de Oude Belgen, een Keltische stam
Hypotheses non fingo: Ik verzin geen hypotheses (Newton, Principia)
Hostes ad pulverem ferire: Sla al uw vijanden tot pulp (Grand Theft Auto)

I

I ad Graecum pi: Loop naar de Griekse pi - loop naar de galg (de Griekse hoofdletter pi zag eruit als een galg: Π)
Ibidem (Ibid.): Op dezelfde plaats (als in de vorige voetnoot)
Id est (i.e.): Dat wil zeggen, met andere woorden of soms in dit geval (afhankelijk van context) Niet te verwarren met exempli gratia (e.g.)
Idem dito: precies hetzelfde (beter is: idem ditto)
Idem velle atque idem nolle, ea enim demum (firma) amicitia est: Want hetzelfde willen en hetzelfde niet willen, dat is immers pas ware vriendschap (Sallustius, Catilinae Coniuratio 20, 3-4)
Iesus Nazarenus, Rex Iudaeorum: Jezus van Nazareth, koning der Joden (opschrift op het kruis)
Ignis natura renovatur integra: Door vuur wordt de gehele natuur vernieuwd (gevelsteen Scheikundegebouw Dreien, Wageningen University)
Ignorante portum, nullus ventus secundus: Als je niet weet naar welke haven je vaart, is geen enkele wind gunstig
Ignorantia iuris nocet: De wet niet kennen schaadt
Ignorantia legis non excusat: De wet niet kennen is geen excuus
Ignoscito saepe alteri, numquam tibi: Vergeef vaak een ander, nooit jezelf
Ignoti nulla cupido: Onbekend maakt onbemind
Illud quod medium est atque inter utrumque probamus: Dit, wat het midden is en tussen elk van beide is, keuren wij goed (Martialis)
Impetu feroci: letterlijk Met felle aanval, de wapenspreuk van het 323e squadron van de Koninklijke Luchtmacht
Impossibilium nulla obligatio est: Niemand kan verplicht worden het onmogelijke te doen (Corpus Iuris Civilis)
Imprimatur: Dat het gedrukt worde (zie ook Nihil obstat)
In Aeternum: Voor eeuwig
In casu: In dit geval
In cauda venenum: Het venijn zit in de staart
In concordia humilitate: Eendrachtig bescheiden
In Dei nomine feliciter: Mogen wij in Gods naam gelukkig voortgaan (motto van Radboud Universiteit Nijmegen)
In dubio abstine: In geval van twijfel onthoude men zich
In dubio pro libertate: Als er een twijfel is over schuld, mocht de beklaagde vrijgelaten worden (rechtsspreuk)
In dubio pro reo: Bij twijfel, dan voor de beschuldigde (rechtsbeginsel, het voordeel van de twijfel)
In dulci jubilo: In zoete vreugde, eerste regel (en titel) van een 14e-eeuws Duits kerstlied
In extremis: in de laatste ogenblikken, tot het uiterste, op de valreep
In fide fides: Trouw in het geloof, o.m. wapenspreuk van bisschop Franciscus Boermans en van de studentenvereniging KSV St. Franciscus Xaverius
In flagrante delicto: Op heterdaad betrapt
In hoc signo (vinces), In hoc signo (victor eris): In dit teken zul je overwinnen (overwinnaar zijn) (visioen van Constantijn de Grote over een goddelijk teken voor zijn strijd tegen Maxentius). Vaak afgekort als IHS.
In lumine tuo videmus lumen: In Uw licht zien wij het licht (Psalm 36:10, motto van Theologische Universiteit Kampen, PKN)
In manu medici (i.m.m.): (Geef) in handen van de arts, vermelding op recept
In manus tuas, Domine, commendo spiritum meum: In uw handen, Heer, beveel ik mijn geest. Gebed van Jezus van Nazareth, vlak vóór zijn sterven. Lucas 23:46. Iets dergelijk ook in Psalm 31:5 of 31:6.
In mari meri miri mori muri necesse est: In een zee van bewonderenswaardige wijn moet een muis wel sterven (ezelsbruggetje om Romeinse kinderen de klinkers te leren)
In manibus vestris victoria est: De overwinning ligt in jullie handen
In necessariis unitas, in dubiis libertas, in omnibus caritas: In het benodigde eenheid, in het betwijfelde vrijheid, in alles liefdadigheid
In partibus infidelium: in de (lands)delen van de ongelovigen, aanduiding bij de naam van de zetel van een RK titulair bisschop
In odium fidei: Uit haat voor het geloof
In omnibus omnia: In alles zit alles vervat
inscientia: gebrek aan vaardigheden
In situ: Op zijn plaats
In statu nascendi: In de toestand van geboorte; in wording, in prille toestand
In solemnibus forma dat esse rei: Plechtige vorm (van een zaak) geeft die zaak zijn vorm, contracten moeten aan bepaalde vormvereisten voldoen om niet te riskeren nietig verklaard te worden^[10] (rechtspraak)
In vacuo: In de leegte, in vacuüm
In vino veritas: In wijn zit waarheid (Plinius de Oudere)
In virtute Spiritus Sancti: In de kracht van de Heilige Geest. Wapenspreuk van bisschop Antoon Hurkmans van het Bisdom 's-Hertogenbosch
In vitro: In glas, in een reageerbuis
In vivo: In het leven, biologische technieken die in het complete levende lichaam van een organisme plaatsvinden
In nomine patris, filii et spiritus sancti: In de naam van de vader, de zoon en de heilige geest
Initium est saluti notitia peccati: Het begin van je behoud is het bemerken van je fout (Seneca)
Inquietum est cor nostrum, donec requiescat in Te: Onrustig is ons hart, totdat het rust vindt in U (Augustinus)
Inspice et cautus eris: Aanschouw uzelf en u zult op uw hoede zijn (zinspreuk van het Delftsch Studenten Corps)
Inter alia: Tussen andere dingen, Onder andere
Inter arma caritas: Liefdadigheid tussen de wapens (wapenspreuk van het Rode Kruis)
Inter arma enim silent leges: In tijden van oorlog zijn de wetten stil (ook: Inter arma enim silent Musae: In tijden van oorlog zijn de kunsten stil, variërend op Silent enim leges inter arma uit de Oratio Pro Annio Milone IV van Cicero)
Inter Scaldes: Tussen de Schelden (namelijk tussen Oosterschelde en Westerschelde); een restaurant in Kruiningen met Michelinsterren
Inter utrumque tene: Houd [het] tussen beide uitersten, Houd het midden
Interbellum (van het Latijnse inter (tussen) en bellum (oorlog)): Periode tussen twee oorlogen; met het interbellum wordt meestal verwezen naar de periode tussen de Eerste en de Tweede Wereldoorlog
Interdum lacrimae pondera vocis habent: Tranen hebben soms de kracht van woorden
Intra muros: Binnen de muren (van de stad), tegenhanger van Extra muros
Intuitu personæ: met betrekking tot de persoon
Intus et in cute: Van binnen en van buiten, door en door (Persius)
Intus ut libet, foris ut moris est: Denk wat je wil, maar in het openbaar voeg je je naar wat gebruikelijk is. Motto van de filosoof Cesare Cremonini, die weigerde door Galileo's telescoop te kijken
Io vivat, Io vivat, nostrorum sanitas: Hoera, zij leve lang, hoera, zij leve lang, de gezondheid van de onzen. Eerste strofe van een klassiek studentenlied
Ira furor brevis est: Boosheid is een korte woede (Horatius, Epistulae I, 2, 62)
Is fecit, cui prodest: Gedaan door hem die ervan profiteert
Ita feri ut se mori sentiat: Sla hem zo, dat hij voelt dat hij sterft (Caligula)
Ipsa scientia potestas est: Wetenschap (kennis) is macht (Confucius)
Ipso iure: van rechtswege, door het recht of door de wetsbepaling zelf
Iure uxoris, jure uxoris: Het recht van de echtgenote (klassiek is: iure vxoris of vxoris iure)
Iuris utriusque doctor: Doctor in de beide rechten. Dat is in het wereldlijk en in het kerkelijk recht
Ius curia novit, Ius novit curia: De rechter kent het recht
Ius sanguinis, jure sanguinis: het recht van het bloed (recht op grond van afstamming)
Ius soli, jus soli, ius loci: burgerschap op grond van geboorteplaats
Iustitia omni auro carior: Gerechtigheid is meer waard dan al het goud
Iustitia omnibus: Gerechtigheid voor allen
Iuvat inconcessa voluptas: Verboden genot is zoet
Iuris prudentia: Door de bezigheden van kenners

J

Voor de beginletter J: zie bij I (zie ook Klassiek Latijns alfabet)

L

Labor omnia vincit: Arbeid overwint alles; motto van de Amerikaanse staat Oklahoma; ook als Laborare omnia vincit, Werken overwint alles
Laedere facile, mederi difficile: Kwetsen is gemakkelijk, een wonde genezen is moeilijk
Lapsus calami: Fout van de pen, een schrijffout
Lapsus linguae: Fout van de tong, een spreekfout
Lapsus memoriae: Fout van het geheugen, een vergissing
Latinitas culinaria: Keukenlatijn, potjeslatijn; spottende aanduiding voor gebrekkig latijn
Latinitas piscatorum: Visserslatijn; grootspraak, in het bijzonder met betrekking tot visvangst
Lauda, Sion, Salvatorem: Loof, Sion, uw verlosser. Aanhef hymne van Thomas van Aquino - 1225-1274 - geschreven in 1264 voor het koorgebed - de Lauden - op het feest van Sacramentsdag op initiatief van paus Urbanus IV
Laudare, benedicere, praedicare: God lof toezingen, elkaar tot zegen zijn, het evangelie verkondigen. Spreuk van de Orde der Dominicanen
Laus plurima Deo: Gode zij de hoogste lof; de grootste lof voor God
Lectori salutem (L.S.): Aan den lezer heil; Lezer gegroet
Legenda aurea: Gouden legenden, een verzameling heiligenlevens en kerkelijke feesten, opgetekend door Jacobus de Voragine (1228-1298)
Legio patria nostra: Het legioen is ons vaderland, motto van het Vreemdelingenlegioen
Lex barbarorum: De wet van de barbaren, gedicht van H. Marsman
Lex dura, sed lex: De wet is hard, maar het is de wet
Lex naturae: Wet van de natuur (regels in de theologie, filosofie en ethiek, ook ius naturale, natuurrecht)
Libellus de conscribendis epistolis: Een boekje over het schrijven van brieven; geschrift uit 1521 van Desiderius Erasmus
Liber floridus: Bloemrijk boek, Een middeleeuwse encyclopedie in Latijns handschrift, geschreven door Lambert van Sint-Omaars
Linea recta: In rechte lijn; zonder omwegen
Linquenda tellus, et domus, et placens uxor: Grond, huis en dierbare echtgenote moeten achtergelaten worden (Horatius Odes 2.14, regel 21, voluit regel 21-22: Linquenda tellus, et domus, et placens uxor, neque harum, quas colis, / arborum, te, præter invisas cupressos, ulla brevem dominum sequetur.^[11] Vertaling: Je landgoed, huis en dierbare echtgenote zul je moeten achterlaten, en geen boom die je kweekt zal met jou, hun kortstondige baas, meegaan, behalve de akelige cipressen (kerkhofbomen).
Littera apostolica: Apostolische brief; een brief die door een paus is geschreven
Littera cursiva: Schuinschrift, verzamelnaam voor snel schrijfbaar Gotisch schrift
Littera hybrida: Verzamelnaam voor een type van Gotisch schrift
Littera textualis: Tekstletter, verzamelnaam voor een type van Gotisch boekschrift
Litterae communionis: geschriften van de gemeenschap; internationaal Engelstalig religieus tijdschrift, thans Traces geheten
Loci communes: Gemeenschappelijke plaatsen, algemene grondbeginselen (boek van de Lutherse theoloog Melanchthon)
Loco citato (l.c.): Te aangehaalder plaatse, op de geciteerde plaats
Locus delicti: Plaats waar de misdaad is gepleegd
Longa via est: De weg is lang
Luctor et emergo: Ik worstel en kom boven, motto van de Nederlandse provincie Zeeland
Lucratori te salutant: Zij die zich gaan verrijken, groeten u (variatie op Morituri te salutant
Lupos apud oves custodes relinquere: De wolven bij de schapen achterlaten als bewakers (Plautus)
Lupus in fabula: De wolf in het verhaal (Terentius)
Lux et libertas: Licht en vrijheid (motto van NRC Handelsblad)
Lux et veritas: Licht en waarheid (wapenspreuk van Yale-universiteit)
Lux inens nos agit: Het licht dat in ons is drijft ons voort (gnostisch gezegde, tevens motto van de Aloude en Aangenomen Schotse Ritus)

M

Magna cum laude: Met groot lof, (kwalificatie bij het behalen van een universitair examen of bij een wetenschappelijke promotie)
Maxima cum laude: Met de hoogste lof, (kwalificatie bij het behalen van een universitair examen of bij een wetenschappelijke promotie)
Magna res libertas: De belangrijkste zaak is vrijheid
Maior e longinquo reverentia: Van afstand bezien is alles mooi Cornelius Tacitus, Annales 1.47
Maior famae sitis est quam virtutis: De dorst naar roem is groter dan die naar dapperheid (Juvenalis)
Mala herba difficulter moritur: Onkruid vergaat niet
Mala sunt vicina bonis: Het kwade is de buur van het goede (Ovidius)
Maledicus a malefico non distat nisi occasione: Een kwaadspreker verschilt niet veel van iemand die kwaad doet tenzij wat betreft de gelegenheid (Quintilianus)
Malis avibus: Onder slechte voortekenen. Letterlijk: met slechte vogels.
Malo accepto stultus sapit: Een dwaas wordt door schade en schande wijs
Malo mori quam foedari: Ik sterf liever, dan ik onteerd word (wapenspreuk op het grafmonument van de familie Van Reede Ginkel, Amerongen, XIXe eeuw)
Malus bonum ubi se simulat, tum est pessimus: Nooit is een slechter mens slechter dan wanneer hij zich als een goed mens voordoet
Manet alta mente repostum: Het blijft diep in het hart bewaard (Vergilius, Aeneis 1,26)
Manibus pedibusque: Met handen en voeten
Manu militari: Gewapenderhand
Manus manum lavat: De ene hand wast de ander
Mater semper certa est: De moeder is altijd zeker
Maximae cuique fortunae minime credendum est: Ieder grootste geluk moet allerminst geloofd worden (Livius)
Mea culpa, mea culpa, mea maxima culpa: Door mijn schuld, door mijn schuld, door mijn allergrootste schuld
Mea vota: Mijn wens of mijn stem
Medicus curat, natura sanat: De dokter zorgt voor zijn patiënt, maar de natuur geneest hem
Melior est vicinus juxta quam frater procul: Beter een naaste buur dan een verre broer
Memento, homo, quia pulvis es et in pulvem reverteris: Bedenk, mens, dat gij stof zijt en tot stof zult wederkeren
Memento mori: Gedenk je sterfelijkheid, Gedenk te sterven
Mendacem memorem esse oportet: Een leugenaar moet veel onthouden (Marcus Fabius Quintilianus)
Mens agitat molem: De geest beweegt de massa (motto van Technische Universiteit Eindhoven)
Detail oude stadhuis Bergen op Zoom met het motto Mille periculis supersum
Mens et manus: Verstand en hand (motto van MIT)
Mens sana in corpore sano: Een gezonde geest in een gezond lichaam (Juvenalis Satyra X, 356)
Mens sana non potest vivere in corpore sicco: Een gezonde geest kan niet leven in een droog lichaam (motto van studentenvereniging Icterus Antwerpen)
Metuite Deum: Vreest God
Mille periculis supersum: Duizend gevaren kom ik te boven (motto van Bergen op Zoom)
Minuentur atrae Carmine curae: Door een lied zullen de duistere zorgen kleiner worden gemaakt (Horatius)
Mirabile dictu: Wonderlijk om te zeggen
Misce stultiam consiliis brevem; dulce est decipere in loco: Meng wat schalksheid in je beraadslagingen, af en toe een dwaas zijn is wel zo aangenaam
Miscemus utile dulci: Laten we het nuttige en het aangename verenigen
Miscere utile dulci: Het nuttige met het aangename combineren (Horatius)
Mobile vulgus: Het wispelturige volk, het veranderlijke volk
Modo praescripto: Op de voorgeschreven wijze
Modus acquirendi: Wijze waarop men iets verkrijgt
Modus operandi: Manier van werken, in het bijzonder de specifieke werkwijze van een misdadiger
Modus procedendi: Procesorde. Wijze van (systematische) aanpak
Modus vivendi: Manier van leven, afspraak hoe om te gaan met onderlinge verschillen; ook: Modus Vivendi, titel van een dichtbundel (1950) van Bergman
Moniti meliora sequamur: Laat ons op gewaarschuwde wijze verder handelen
Morituri te salutant: Zij die sterven gaan, groeten u (gladiatoren)
Moriae encomium, sive Stultitiae laus: Lof der zotheid (een werk van Desiderius Erasmus uit 1511)
Moribus antiquis: naar oude gewoonten (lijfspreuk van Justus Lipsius)
Mors certa, hora incerta: De dood is vast, het uur is onvast. (op een zonnewijzer)
Mors tua, vita mea: Jouw dood, mijn leven (om te overleven, moet je op het slagveld doden)
Motu proprio: Uit eigen beweging; een handgeschreven pauselijke brief met de werking van een decreet
Multa ceciderunt, ut altius surgerent: Vele dingen zijn gevallen, om hoger te herrijzen (Seneca)
Multatuli: eigenlijk multa tuli, Ik heb veel (leed) gedragen, pseudoniem van Eduard Douwes Dekker
Multi sunt vocati, pauci vero electi: Velen zijn geroepen, slechts weinig uitverkoren
Multi multa; nemo omnia novit: Veel mensen weten veel, maar niemand weet alles
Multis parasse divitias non finis miseriarum fuit, sed mutatia: Voor velen was verworven rijkdom niet het einde van hun ellende, maar heeft het veranderd (Epicurus)
Mundus vult decipi, ergo decipiatur: De wereld wil bedrogen worden, laat haar dus bedrogen worden (toegeschreven aan Petronius)
Musis sacrum: Gewijd aan de Muzen, concertgebouw te Arnhem, voormalige concertzaal te Baarn en te Schiedam, voormalige vereniging te Leiden
Mutua Fides: Wederzijds vertrouwen, naam van de sociëteit van het Groninger Studenten Corps
Mutatis mutandis: De dingen die veranderd moeten worden, veranderd zijnd, nadat veranderd is wat veranderd moet worden

N

Natura abhorret vacuum: De natuur verdraagt geen vacuüm
Natura artis magistra: De natuur is de leermeesteres van de kunst (volledige naam dierentuin Artis in Amsterdam)
Natura naturans: De natuur doet wat de natuur moet doen
Naturam mutare difficile est: Het is moeilijk je aard te veranderen (Seneca)
Navigare necesse est, vivere non est necesse: Het is nodig te varen, niet te leven (handelen is soms belangrijker dan om zijn leven bekommerd zijn; dankzij het handelen kan men blijven leven)
Navita de ventis, de tauris narrat arator: De schipper vertelt over de winden, de boer over de stieren
Ne bis in idem: Geen twee keer (vonnissen) over dezelfde zaak (algemeen rechtsbeginsel, ook Non bis in idem)
Ne praeter modum: Niet over de schreef (zinspreuk van de groensenaat van het ASC/AVSV)
Ne quid nimis: Niets te veel, alles met mate
Nec fasces nec opes sola artis sceptra perennant: Noch macht, noch rijkdom, maar slechts het gezag van de wetenschap blijft bestaan (opschrift op Uraniborg, Tycho Brahe)
Nec Hercules contra plures: Zelfs Hercules kan er geen twee tegelijk aan
Nec impar viribus onus: Het gewicht evenaart de inspanning
Nec jactantia, nec metu: Zonder woorden, zonder vrees (Regiment Para Commando)
Nec plus ultra: Dat wat door niets wordt overtroffen.
Nec pluribus impar: Ik ben de grootste
Nec temere, nec timide: Noch roekeloos, noch vreesachtig (Luchtmobiele Brigade)
Nec timide, nec tumide: Zonder vrees, zonder overmoed
Necessitas non habet legem: Nood heeft geen wet; nood breekt wet
Nemo auditur (propriam turpitudinem allegans): Niemand vindt gehoor (bij de rechter) wanneer hij zich beroept op zijn eigen schandelijk gedrag
Nemo censetur ignorare legem: Niemand wordt geacht de wet niet te kennen, eenieder wordt geacht de wet te kennen

Nemo censetur ignorare legem: Niet kennen van de wet is geen geldig excuus om de wet te overtreden (rechtsspreuk)
Nemo contra se edere tenetur: Niemand wordt geacht tegen zichzelf te bewijzen (verbod of zelf-incriminatie)
Nemo dat quod non habet: Niemand kan geven wat hij niet heeft
Nemo in amore videt: In de liefde ziet niemand, liefde maakt blind (Propertius, Elegieën 2,14,18)
Nemo iudex in properiā causā: Niemand is rechter in zijn eigen zaak (rechtsspreuk)
Nemo liberalis nisi liberatus: Men kan pas giften doen, als men zelf geen schulden heeft (rechtsspreuk, vrij vertaald)
Nemo me impune lacessit: Niemand zal me ongestraft tergen (wapenspreuk van de Orde van de Distel, van de Engelse koninklijke familie in Schotland en van Schotse regimenten in het Britse leger)
Nemo sine vitiis nascitur: Niemand wordt zonder gebreken geboren (Horatius, Satirae)
Neque ignorare (medicum) oportet quae sit aegri natura: Noch betaamt het (de dokter) het temperament van de zieke man te negeren (Aulus Cornelius Celsus, De Medicina, Proemium)
Nescis quid vesper vehat: Je weet niet wat de avond brengt
Nescitis quo hora dominum veniet: Jullie weten niet op welk uur de heerser zal komen (inscriptie boven de klok van de Dom van Trier)
Nihil est ab omni parte beatum: Niets is in alle opzichten/van alle kanten gelukzalig (Horatius)
Nihil est incertior vulgo: Niets is wispelturiger dan de massa
Nihil lacrima citius arescit: Niets droogt sneller dan een traan
Nihil sine Labore: Niets zonder arbeid; ook als Nil sine labore (Horatius) of als Sine labore nihil
Nihil sub sole novum: Er is niets nieuws (onder de zon) (Prediker 1:9)
Nihil obstat: Niets staat in de weg, er is geen enkel bezwaar (om dit document te drukken) (zie ook Imprimatur)
Nil desperandum: Wanhoop niet (ook: Nihil desperandum, wanhoop nooit)
Nil nobis absurdum: Niets is ons te dol (Korps Aan- en Afvoertroepen van de Nederlandse Landmacht)
Nil satis nisi optimum: Alleen het beste is goed genoeg (motto van de Engelse voetbalclub Everton FC)
Nil scire tutissima fides: Niets weten is het veiligste geloof/vertrouwen/garantie (Oldenbarnevelt)
Nil sine labore: Niets zonder arbeid (Horatius, motto van scholen en van het Royal Canadian Army Service Corps); ook als Nihil sine labore en als Sine labore nihil
Nil sine sole: Niets zonder zon
Nil volentibus arduum: Niets is onmogelijk voor hen die willen; naam en motto van het 17e-eeuws Amsterdams kunstgenootschap Nil volentibus arduum (NVA)
Nitimur in vetitum semper cupimusque negata: Wij streven altijd naar het verbodene en begeren hetgeen ons ontzegd is (Ovidius, Amores III, 4, 17)
Nobilitas obligat: Adeldom verplicht
Nolens volens: Niet willende willend, tegen wil en dank
Noli me tangere: Raak mij niet aan
Nomen correctum: Verbeterde naam (in de taxonomie)
Nomen est omen: Een naam is een voorteken
Nomen nescio (NN of N.N.): Ik weet de naam niet (waar een onbekende naam moet staan)
Nomen nominandum (NN of N.N.): De naam moet nog genoemd worden (variant op Nomen nescio)
Nomina odiosa sunt: Namen zijn hatelijk
Non fortis, ced tenax: Niet sterk, maar taai (familie Van Elzakker)
Non fui, fui, non sum, non curo: Ik was niet, ik was, ik ben niet, het kan mij niet schelen
Non libet: Het bevalt (mij) niet
Non licet omnibus adire Corinthum: Niet iedereen mag Korinthe bereiken (Horatius, Epistulae I, 17, 36)
Non nobis solum nati sumus: We zijn niet alleen voor onszelf geboren (Cicero, De Officiis 1, 22)
Non olet: Het stinkt niet, zie Pecunia non olet
Non omnia possumus omnes: Niet iedereen kan alles doen (Vergilius)
Non omnis moriar: Ik zal niet geheel sterven (Horatius, Odes III, 30 LDR)
Non plus ultra: Tot hier en niet verder (opschrift op de zuilen van Hercules, Jezus^[bron?])
Non scholae sed vitae discimus: Je leert niet voor school, maar voor het leven (Seneca, die in werkelijkheid het omgekeerde zei: Non vitae sed scholae discimus, De jeugd doet niet zijn best voor de toekomst maar alleen omdat de leraar het van hem vraagt)
Non sequitur: Het volgt er niet uit, het volgt niet uit de premissen
Non semper arcum tendit Apollo: De boog van Apollo kan niet steeds gespannen zijn (Horatius)
Non si male nunc et olim sic erit: Wie zijn doel wil krijgen, ook de middelen (Horatius)
Non sum qualis eram: Ik ben niet (meer) zoals ik geweest ben (Horatius)
Non ut edam vivo, sed ut vivam edo: Ik leef niet om te eten, ik eet om te leven
Non vi, sed arte: niet door geweld, maar door kunst; niet door geweld, maar door overleg
Non vi sed disputando: Niet met kracht maar door rede(voering)
Non vincit nisi veritas: Niets overwint dan de waarheid (motto van L.V.V.S. Augustinus)
Non vestimentum virum ornat, sed vir vestimentum: De kleren maken niet de man, de man maakt de kleren
Nondum amabam, et amare amabam: Ik had nog niet lief, en verlangde ernaar lief te hebben
Nosce orbis: Ken de wereld
Nosce te ipsum: Ken uzelf, ken u zelve (naar Cicero, gebaseerd op de Griekse spreuk γνῶθι σεαυτόν (gnothi seauton), gegrift op de tempel van Apollo in Delphi)
Nos iungit amicitia: Ons verbindt de vriendschap (zinspreuk van Sociëteit NIA van het Amsterdams studentencorps)
Nota bene: Noteer goed, Let op
Nova et vetera: Het nieuwe en het oude
Novum in Vetere latet, Vetus in Novo patet: Het Nieuwe is verborgen in het Oude aanwezig, de ware betekenis van het Oude komt in het Nieuwe aan het licht (Augustinus)
Nulla dies sine linea: Geen dag zonder lijn Spreuk van de Griekse schilder Apelles ca. 375-370 v. Chr. Genoteerd door Plinius de Oudere in zijn encyclopedie Naturalis Historia (77-100).
Nulla est medicina sine lingua Latina: Geen medicijnen zonder Latijn
Nulla poena sine lege: Geen straf zonder wetten
Nullum crimen, nulla poena, sine praevia lege poenali: Er is geen misdaad, (dus) geen straf als er geen voorafgaande (straf)wettelijke bepaling is (legaliteitsbeginsel uit artikel 1 van het Nederlandse Wetboek van Strafrecht)
Nulla regula sine exceptione: Geen regel zonder uitzondering
Nulla tenaci invia est via: Voor de aanhouder is geen weg onbegaanbaar (motto van de Nederlandse autofabrikant Spyker)
Nulli cedo: Ik wijk voor niets (motto van Algemene Infanterie, en in de vorm Cedo Nulli lijfspreuk van Erasmus)
Nullius in verba: Geloof niemand op zijn woord (motto van de Royal Society).
Nullum humani mihi alienum: Niets menselijks is mij vreemd
Numquam iterum: Nooit meer
Numquam tui obliviscar: Ik zal je nooit vergeten
Nunc aut nunquam: Nu of nooit (Korps Commandotroepen)
Nunc est bibendum: Nu is het tijd om te drinken (Horatius, Odes I, 37, 1)

O

O crassum ingenium! Suspicor fuisse Batavum: Wat een plompe geest! Ik vermoed dat het een Nederlander was (Erasmus)
O fortunatos nimium sua si bona norint, agricolas: O gelukzalige landbouwers, die te weinig begrijpen hoe goed hun leven is (Vergilius, Georgica 2, 458ff.)
O tempora, o mores!: Wat een tijden, wat een zeden! (Cicero)
Obscuris vera involvens: Obscuriteit verbergt waarheid (Vergilius)
Obscurum per obscurius, ignotum per ignotius: het duistere (verklaren) door het duisterdere, het onbekende door het onbekendere (een verklaring geven die meer vragen oproept dan beantwoordt)
Occasio furem facit: De gelegenheid maakt een dief
Oculi plus vident quam oculus: Meerdere ogen zien meer dan slechts een
Oculi sunt in amore duces: De ogen zijn de leiders in de liefde (Propertius)
Oderint dum metuant: Ze mogen me haten, als ze me maar vrezen (Caligula)
Odi profanum vulgus et arceo: Ik haat het onbeschaafde gepeupel en houd het op een afstand (Horatius, Carmina 3.1)
Odi et amo: Ik haat en ik bemin (Catullus)
Omne animal post coitum triste,e st sive gallus et mulier: Elk dier is na de coïtus terneergeslagen, behalve de haan en de vrouw (Galenus)
Omne ignotum pro magnifico est: Al het onbekende wordt als wonderbaar aanzien (Tacitus)
Omne principium difficile est: In alles de eerste zijn is moeilijk
Omne tulit punctum qui miscuit utile dulci: Hij heeft aller bijval gekregen, die het nuttige met het aangename heeft verenigd (Horatius)
Omnes eodem cogimur: Wij worden allemaal naar één enkel punt samengedreven, iedereen is sterfelijk
Omnes homines sibi sanitatem cupiunt, saepe autem omnia, quae valetudini contraria sunt, faciunt: Alle mensen willen gezond zijn, maar vaak doen ze alles dat nadelig is voor hun gezondheid
Omnes viae Romae ducunt: Alle wegen leiden naar Rome. Oorspronkelijk: mille viae ducunt homines per saecula Romam - duizend wegen leiden de mensen voor altijd naar Rome (1175, Alanus van Rijsel, Liber parabolarum)
Omnibus: Voor allen
Omnia mea mecum porto: Ik draag al mijn bezittingen bij me
Omnia mutantur, nihil interit: Alles verandert, niets vergaat (Ovidius, Metamorfosen, XV, 165)
Omnia obliviscar: Vergeet alles
Omnia sponte fluant absit violentia rebus: Laat alles vrij lopen (eigenlijk: stromen) zonder zaken geweld aan te doen
Omnia vincit amor (nos et cedamus amori): Liefde overwint alles (laten wij ons ook overgeven) (Vergilius, Eclogae 10.69)
Omnium artium medicina nobilissima est: Van alle kunsten is de geneeskunde de edelste
Optant senectam omnes, adepti despuunt: Allen worden graag oud, maar zodra ze dat zijn verafschuwen ze het
Optimum est pati quod emendare non possis: Het is beter te verdragen wat je niet terug goed kan maken (Seneca)
Optimum medicamentum quies est: Rust is het beste medicijn'
Ora et labora: Bid en werk (motto van de Benedictijnen)
Oratio de hominis dignitate: “Oratie over de waardigheid van de mens” (geschrift van Giovanni Pico della Mirandola)
Oratio pro domo: pleidooi voor eigen zaak, preek voor eigen parochie, pleidooi van eigen advocaat (zie ook: Pro domo (sua))
Ordo Fratrum Minorum (OFM): Orde van de Minderbroeders. (Klooster)orde van de Franciscanen
Ordo Franciscanus Saecularis (OFS): (letterlijk) Orde van de Franciscaanse Seculier. Orde van Franciscaanse Seculieren
O sacrum convivium: O heilig gastmaal, antifoon (of beurtzang) over het geheim van de eucharistie, toegeschreven aan Thomas van Aquino

P

Pacta sunt servanda: Overeenkomsten moeten worden nagekomen
Panem et circenses: Brood en spelen (Juvenalis, Satire X)
Pange lingua gloriosi: Bezing, mijn tong, het mysterie. Hymne geschreven vóór 1264 door Thomas van Aquino (1225-1274) gezongen bij de processie op Witte Donderdag en op Sacramentsdag. De twee laatste coupletten Tantum ergo worden gebruikt in het Lof. Initiatief van paus Urbanus IV.
Parcere subiectis, sed debellare superbos: Spaar de onderworpenen, maar vernietig hen die zich hardnekkig blijven verzetten (Vergilius, Aeneis 6.853, stelregel van de Romeinse politiek)
Pars pro toto: Een deel in plaats van het geheel
Pari passu: met gelijke pas; op gelijke voet, van gelijke rang, proportioneel. In de effectenhandel: zonder preferentie
Pars sanitatis velle sanari fuit: Deel van het genezen is het genezen willen worden (Seneca)
Parvus numero, magnus merito: Gering in aantal, groot in daden (motto van Koninklijke Luchtmacht)
Parvi sed magni: Klein maar Dapper (motto van 1e Regiment Carabiniers Prins Boudewijn)
Pater noster: Onze vader (naam en begin eerste regel van het betreffende christelijke gebed; een rozenkrans; een liftsysteem)
Patris corde: Met een vaderhart. Aanhef (en naam) van een Apostolische brief van paus Franciscus van 8 december 2020
Pauperis est numerare pecus: Het is des armen (de arme eigen) zijn vee te tellen (Ovidius)
Pax Christi: De vrede van Christus, zegenwens; de naam van een internationale katholieke vredesbeweging
Pax intrantibus: Vrede zij de binnentredenden (boven de entree van een huis)
Pax melior est quam iustissimum bellum: Vrede is beter dan de rechtvaardigste oorlog
Pax quaeritur bello: Vrede wordt verkregen door oorlog
Pax Romana: Romeinse vrede, langdurige politieke stabiliteit; zie ook: Pax Americana, Pax Britannica, Pax Ottomana, Pax Neerlandica
Pecunia non olet: Geld stinkt niet (toegeschreven aan keizer Vespasianus)
Per aspera ad astra: Langs moeilijkheden naar de sterren (motto van de NASA en de stad Gouda, ook Ad astra per aspera)
Perfer et obdura, dolor hic tibi proderit olim: Verdraag en volhard, eens zal dit leed je tot voordeel strekken
Periculum in mora: Er is risico in uitstel (Livius, Ab urbe condita, 38.25.13)
Pericula non timeo: Ik vrees het gevaar niet; ik ga het gevaar niet uit de weg (wapenspreuk van Belgische ontmijningsdienst DOVO)
Perpetuum mobile: Voortdurend bewegend, een denkbeeldig apparaat dat eenmaal in beweging uit zichzelf blijft bewegen
Persona non grata: Ongewenst persoon
Philosophiae Naturalis Principia Mathematica: De wiskundige beginselen van de natuurfilosofie. Een werk van Isaac Newton, kortweg ook de Principia genoemd
Pia fraus: Vrome leugen, leugentje om bestwil
Pie Iesu, domine, dona eis requiem: Heilige Heer Jezus, geef hun zielerust
Pigmaei gigantum humeris impositi plus quam ipsi gigantes vident: Dwergen, staande op de schouders van reuzen, zien verder dan die reuzen (Isaac Newton, naar de 12e-eeuwse filosoof Bernard van Chartres)
Pluralis majestatis: Meervoud van verhevenheid, koninklijk meervoud
Placet Hic Requiescere Musis: Hier behaagt het de Muzen te vertoeven (Het sociëteits-gebouw van het Utrechts Studenten Corps)
Pluralitas non est ponenda sine necessitate: Men moet (aan een formule) geen dingen toevoegen zonder noodzaak
Poena potest demi, culpa perennis erit: De straf kan verminderd worden, de schuld zal eeuwig zijn (Ovidius)
Poeta nascitur, orator fit: Een dichter wordt geboren, een redenaar gemaakt
Pontifex maximus: Hogepriester / opperpriester, een Romeinse titel
Post aut propter?: Erna? Of erdoor veroorzaakt?
Post hoc ergo propter hoc: Daarna, dus daardoor, een drogreden
Post mortem: Na de dood
Postscriptum (PS): Naschrift
Poscimur: Wij worden opgeëist, wij zijn niet vrij in ons doen en laten
Post meridiem (P.M.): Na het middaguur, de tijd van 12 uur 's middags tot 12 uur 's nachts, tegenhanger van Ante meridiem
Potior est, qui prior est: Wie het eerst komt, wie het eerst maalt
Potius sero quam numquam: Liever laat dan nooit (Livius)
Praeparatus Esto: Wees voorbereid, embleem-spreuk van de Dienst Speciale Interventies der Nederlandse politie
Praepositus generalis: generaal-overste (algemeen overste der Jezuïetenorde)
Praesens absens: (Lichamelijk) aanwezig, (geestelijk) afwezig
Praesidium atque decus quae sunt et gaudia vitae - Formant hic animos Graeca Latina rudes: Om eens tot steun, sieraad en bron van vreugde in het leven te zijn, vormen Grieks en Latijn hier de nog ongepolijste geest (opschrift boven de poort van de Latijnse School in Gouda)
Praesidium libertatis: Bolwerk der vrijheid, devies van de Universiteit Leiden
Prima facie: Op het eerste gezicht
Primum non nocere: Het belangrijkste is om niet te schaden (uit de Eed van Hippocrates, die beginnende artsen moeten afleggen)
Primus inter pares: De eerste onder zijn gelijken
Primus perpetuus: Steeds de eerste (van de klas)
Principiae: Beginselen. Zie:Philosophiae Naturalis Principia Mathematica
Pro bono (publico): Ten goede (van het publiek), voor de publieke zaak
Pro Deo: Voor God, onbezoldigd
Pro domo (sua): Voor zijn eigen huis, voor zichzelf. Naar een toespraak van Cicero voor de pontifices, 57 v. Chr., waarin hij poogde bezit terug te krijgen dat Clodius hem had ontnomen
Pro Ecclesia et Pontifice: Voor Kerk en Paus (een pauselijke onderscheiding voor bewezen diensten)
Pro forma: voor de vorm (zie ook: pro-formazitting)
Pro Juventute: Voor de jeugd, naam van voormalige vereniging ter bestrijding van jeugdcriminaliteit, thans van de Stichting Steunfonds Pro Juventute Nederland
Pro Patria: Voor het vaderland, Koninklijke Leidsche Studenten Vereeniging tot Vrijwillige Oefening in den Wapenhandel Pro Patria, opgericht 1866, studentenweerbaarheid te Leiden
Pro Patria Crescunt: Groeien voor het vaderland (zinspreuk van de Voorbereidende Divisie tot de Koninklijke Militaire School)
Pro Patria Semper: Altijd voor het vaderland, wapenspreuk van Hubert Pierlot
Procul dubio: Buiten twijfel, zonder enige twijfel
Procul o, procul este profani: Blijft op grote afstand, jullie niet-ingewijden
Promissum cadit in debitum: Het beloofde komt terecht bij het verschuldigde, belofte maakt schuld
Proximus sum egomet mihi: Ik ben mijzelf het naast; confer (vergelijk) Quisque sibi proximus: Ieder is zichzelf het naast
Pugnans in tenebris: Strijdend in de duisternis (nacht) (wapenspreuk van het 500e Squadron KLu, thans 620 sqd)
Pulchri Studio: Uit ijver voor het schone. Een schilderkundig genootschap in Den Haag
Pulchrum est digito monstrari et dicier, hic est: Het is mooi met de vinger nagewezen te worden en te horen zeggen: hij is het, het is leuk om bekend te zijn (dicier = archaïsme voor dici)
Pulvis et umbra sumus: Wij zijn slechts stof en schaduw (Horatius, Carmina, boek IV, 7, 16).
Pus bonum et laudabile: Goede en prijzenswaardige etter

Q

Quadragesimo Anno: In het veertigste jaar, “Veertig jaar later”, een encycliek van Paus Pius XI (1931)
Quae caret ora cruore nostro: Welke kust kent ons bloed niet?, Horatius
Quae nocent, docent: Wat schaadt, onderwijst
Qualis artifex pereo!: Als wat een groot kunstenaar ga ik ten onder!, Nero
Qualitate qua: Ambtshalve, uit hoofde van zijn ambt
Qua Patet Orbis: Zo wijd de wereld strekt, devies van het Korps Mariniers
Quando peritura nemo scit: Wanneer ze zal vergaan weet niemand
Quanti canicula ille in fenestra: How much is that doggy in the window, wapenspreuk van de fictieve stad Ankh-Meurbork van de Engelse schrijver Terry Pratchett
Qui beneficium dedit, taceat; narret, qui accepit: Hij, die een weldaad heeft gegeven, moet zwijgen; hij die het ontvangen heeft, moet spreken. (Seneca)
Qui bono?: Wie profiteert?, foutieve variant van Cui bono?, Cicero, Pro Sexto Roscio Amerino
Qui(s) custodiet ipsos custodes: Wie houdt toezicht op de toezichthouders, Wie bewaakt de bewakers, Juvenalis, Satiren
Qui cantat, bis orat: Wie zingt, bidt dubbel (Augustinus)
Qui habet aures audiendi audiat: Wie oren heeft om te horen moet horen (Openbaring 2:7 e.v.)
Qui rogat, non errat: Wie vraagt, dwaalt niet
Quis custodiet ipsos custodes?: Wie bewaakt die bewakers?
Qui scribit, bis legit: Wie schrijft, leest twee keer
Qui tacet, consentire videtur: Wie zwijgt, lijkt het ermee eens te zijn, Wie zwijgt, stemt toe, Paus Bonifatius VIII
Qui vult dare parva non debet magna rogare: Hij die wenst weinig te geven, zou niet veel moeten vragen
Quicumque vult: Al wie wil. Aanhef van de Geloofsbelijdenis van Athanasius
Quid pro quo: Voor wat hoort wat
Quidquid agis, prudenter agas, et respice finem: Wat je ook doet, doe het verstandig en denk na over het einde
Quidquid discis, tibi discis: Alles wat je leert, leer je voor jezelf
Quidquid latine dictum sit, altum videtur: Wat in het Latijn gezegd wordt, klinkt diepgaand
Quidvis egestas imperat: Schaarste eist al wat je wilt, Plautus
Quiescat plebs: Moge het volk kalm zijn
Quieta non movere: Wat in rust is, niet verstoren, Geen slapende honden wakker maken
Quirites!: Burgers!, tekst van 'de kortste toespraak ooit', Julius Caesar in 47 v.Chr. voor het Xe legioen
Quisque sibi proximus: Ieder is zichzelf het naast; confer (vergelijk) Proximus sum egomet mihi, Ik ben mijzelf het naast

Quo vadis?: Waar gaat gij heen?
Quod erat demonstrandum (Q.E.D.): Hetgeen moest worden aangetoond
Quod licet Iovi non licet bovi: Wat Jupiter mag, mag een rund nog niet. Wat de baas mag doen, mag de ondergeschikte nog niet.
Quod me non necat me certe confirmat: Wat mij niet doodt, maakt me zeker sterker
Quod medicina aliis, aliis est acre venenum: Het medicijn van de een is het vergif van de ander
Quod nocet, saepe docet.: Wat pijn doet, leert vaak.
Quod non: Hetgeen niet het geval is
Quod non est in actis non est in mundo: Wat niet schriftelijk is vastgelegd, bestaat niet
Quod scripsi, scripsi: Wat ik geschreven heb, heb ik geschreven, Johannes 19:22
Quod sis, esse velis nihilque malis: Je moet willen zijn wie je bent en niets liever willen, Martialis, Epigrammen
Quos vult perdere Iuppiter dementat prius: Degenen die Jupiter in het verderf wil storten, ontneemt hij eerst hun zinnen
Quot capita, tot sententiae: Zoveel hoofden, zoveel meningen
Quot homines, tot sententiae: Zo veel mensen, zo veel meningen (Cicero)
Quousque tandem abutere, Catilina, patientia nostra?: Hoelang nog, Catilina, zul je ons geduld op de proef stellen?, openingszin van Cicero's aanklacht tegen Catilina

R

Radix malorum est cupiditas: Hebzucht is de wortel van alle kwaad (thema van The Pardoner's Tale uit The Canterbury Tales, ontleend aan 1 Timoteüs 6:10)
Rara avis: Een zeldzame vogel (zie ook corvo quoque rarior albo)
Rara est fides: Trouw is zeldzaam
Rari nantes: Zeldzame zwemmers - verkorte weergave van Apparent rari nantes in gurgite vasto (Vergilius, Aeneis 1,118)
Ratio fatum vincere nulla potest: Geen enkele berekening kan het lot overwinnen (Ovidius)
Rebus sic stantibus: In gelijkblijvende omstandigheden - mits de omstandigheden gelijk blijven: verdragsregel uit het internationaal recht, met name geformuleerd door Scipione Gentili als omnis conventio intelligitur rebus sic stantibus, elk verdrag moet begrepen worden naar de geldende omstandigheden
Rector magnificus: Luisterrijke bestuurder; titel van de hoogleraar-directeur van een universiteit, voorheen de voorzitter van een academische senaat (college van hoogleraren)
Reddite ergo quae sunt Caesaris, Caesari: Geef de Keizer wat des Keizers is (Mattheüs 22:21)
Regina coeli: ‘’Koningin des hemels”, Maria-antifoon in de katholieke kerk, ook een voormalig meisjespensionaat, thans taleninstituut te Vught.
Regina regit colorem: De dame voert de kleur (van het veld), een regel in het schaakspel
Remedia amoris: Middelen tegen de liefde, titel van een ironisch leerdicht van Ovidius
Repetitio est mater studiorum: Repetitie (herhaling) is de moeder van studie (studeren)
Requiescat in pace (R.I.P.): Hij/zij ruste in vrede
Rerum cognoscere causas: De oorzaken der dingen doorzien (motto van LSE, naar Vergilius, zie Felix qui potuit rerum cognoscere (causas))
Rerum novarum: “Over nieuwe dingen, “Van een omwenteling”, een encycliek van Paus Leo XIII (1891)
Res ad triarios rediit: De zaak is teruggekomen tot de triarii, wanneer er sprake is van een crisissituatie, oorspronkelijk gebruikt voor een gevecht dat zich verkeerd ontwikkelt
Res, non verba: Daden, geen woorden, Geen woorden maar daden
Rete non tenditur milvio: Het net wordt niet uitgebreid tot de vlieger
Reteneo hostes pacis abs te Llnge: Wij houden de vijand van de vrede verre
Retrorsum causa et effectus: Omkering van oorzaak en gevolg, een onjuiste redenering door het verwisselen van oorzaak en gevolg
Ridentem dicere verum quid vetat?: Wat is er op tegen al lachend de waarheid te zeggen? (Horatius, Satiren I, 1, v. 24-25)
Rideo ergo sum: Ik lach, dus ik besta (aansporing tot optimisme)
Rigor mortis: lijkstijfheid (verstijving van spieren na intrede van de dood, begint binnen 2-6 uur na overlijden)
Risus abundat in ore stultorum: De gek lacht om alles
Rogo vos, quis potest sine offula vivere?: Ik vraag jullie, wie kan zonder worstjes leven? (Claudius)
Roma locuta, causa finita: Rome heeft gesproken, de zaak is beëindigd (Sint Augustinus), een zaak is afgelopen en valt niet meer te betwisten
Romani ite domum: "Romeinen ga naar huis" uit Monty Python's Life of Brian. Brian wordt door een centurion betrapt op het bekladden van het paleis van de Romeinse prefect Pontius Pilatus. Hij had op de paleismuur de grammaticaal incorrecte tekst Romanes eunt domus geschreven. De centurion corrigeert hem hardhandig, daarna dwingt hij Brian om voor straf 100 keer de correcte vertaling Romani ite domum op te schrijven.
Rustica progenies semper villana fuit: Het kroost van de boeren is altijd boer geweest

S

Sacris solemniis: Verenigd rond dit feest. Hymne (1264) van Thomas van Aquino (1225-1274) voor het koorgebed van Sacramentsdag. Initiatief van paus Urbanus IV. Het zesde couplet 'Panis angelicus' (het brood van de engelen) is wereldbekend geworden door de compositie van César Franck in 1872 voor tenor, orgel, harp en cello.
Saepe morborum gravium exitus incerti sunt: Vaak is de afloop van ernstige ziekten onzeker
Saevis tranquillus in undis: Rustig te midden van woeste golven (lijfspreuk van Willem van Oranje)
Salus aegroti suprema lex: Het welzijn van de patiënt is de belangrijkste wet
Salus patriae suprema lex: Het welzijn van het vaderland is de hoogste wet: een spreuk aan de hand waarvan het gebruik van buitengewone machtenwetten in België tijdens (en na) de Tweede Wereldoorlog werd gerechtvaardigd.
Salus populi suprema lex esto: Het welzijn van het volk zal de hoogste wet zijn (motto van Missouri).
Salvator Mundi: Verlosser van de wereld, naam van een schilderij door Leonardo da Vinci met afbeelding van Jezus
Salvo errore et omissione: Behoudens fouten en weglatingen (soms afgekort tot s.e. & o.)
Sanis libris, vita lacuna: Zonder boeken is het leven ledig
Sapere aude: Durf te weten (motto van de filosoof Immanuel Kant, maar reeds van Romeinse oorsprong)
Sator Arepo tenet opera rotas: De zaaier Arepo houdt de wielen bezig (betekenisloze spreuk, aangetroffen in magische vierkanten)
Saxa loquuntur: de stenen spreken (motto in de archeologie)
Scientia sol mentis est: Kennis is het licht van de geest
Scientia vincere tenebras: Door wetenschap de duisternis overwinnen (spreuk van de Vrije Universiteit Brussel)
Sed quis custodiet ipsos custodes?: Maar wie bewaakt de bewakers? (Juvenalis)
Semper aliquid haeret: Er blijft altij iets hangen [van laster]. Voluit als Audacter calumniare, semper aliquid haeret (laster maar brutaal, er blijft altijd iets hangen) (Francis Bacon, De dignitate et augmentis scientiarum)
Semper crescendo: Altijd hoger, Steeds toenemend in toonsterkte
Semper idem: Altijd hetzelfde (wapenspreuk van conservatieve Italiaanse curiekardinaal Alfredo Ottaviani)
Semper excelsius: Altijd beter (wapenspreuk van K.A.V. Lovania Leuven)
Semper fidelis: Altijd trouw (ook wel afgekort als Semper Fi, wapenspreuk van het United States Marine Corps)

Semper paratus pro justitia: Altijd paraat voor gerechtigheid (embleemspreuk van de Unit Interventie Mariniers van Nederland)
Semper primus: Altijd de eerste (wapenspreuk van de 1st Infantry Regiment, VS)
Senatus populusque Romanus (S.P.Q.R.): De senaat en het volk van Rome
Servatis a periculum: Bewaar ons voor het kwade
Si decem habeas linguas, mutum esse addecet: Zelfs al zou je tien tongen hebben, dan moet je ze toch stilhouden
Si monumentum requiris, circumspice: Als je zijn monument wilt zien, kijk om je heen (op het graf van Christopher Wren in St Paul's Cathedral)
Si parva licet componere magnis: Als het toegestaan is kleine dingen met grote dingen te vergelijken
Si quaeris peninsulam amoenam circumspice: Als je een lieflijk schiereiland zoekt, kijk dan om je heen (motto van Michigan)
Si tacuisses, philosophus mansisses: Als je had gezwegen, was je een filosoof gebleven
Si vis amari, ama: Als je bemind wilt worden, bemin (dan)
Si vis pacem, para bellum: Als je vrede wilt, bereid je voor op oorlog (door Vegetius in Epitoma rei militaris verwoord als Qui desiderat pacem, bellum praeparat)
Si vis pacem, para iustitiam: Als je vrede wilt, bereid gerechtigheid voor
Si vis vivam: Als jij wilt, zal ik leven
Sic: Precies zo (de tekst is precies geciteerd zoals hij er stond, inclusief de taalfout)
Sic iubeo, sic volo, et sit pro ratione voluntas mea: Zo beveel ik, zo wens ik het en laat mijn wil u tot reden zijn
Sic semper tyrannis: Zo vergaat het iedere tiran (toegeschreven aan Brutus bij de moord op Caesar, geroepen door John Wilkes Booth na de moord op Abraham Lincoln, motto van Virginia)
Sic transit gloria mundi: Alzo vergaat 's werelds schoonheid (gezegd tot de pausen na hun verkiezing)
Sic gorgiamus allos subjectatos nunc: We gladly feast on those who subdue us, Wij houden een feestmaal op hen die ons onderdrukken (motto van The Addams Family)
Sidera somnum suadent: De sterren raden ons de slaap aan
Signum perfectionis: Teken van perfectie
Silent enim leges inter arma: zie Inter arma enim silent leges
Similibus enim similia gaudent: Gelijken scheppen genoegen in gelijken - soort zoekt soort (Macrobius, Saturnalia, 7,7,12); soms ook als : Aequalis aequalem delectat
Similia similibus dissolventur: Gelijke zaken worden opgelost in gelijke zaken (spreuk van Griekse natuurfilosofen en alchemisten)
Sine anno (s.a.): Zonder jaar (in bibliografische opsommingen, zoals bibliotheek-catalogi: de datum van uitgave is onbekend, of wordt niet in het werk vermeld) - ook: sine dato, of: sine die
Sine dato (s.d.): Zonder datum (in bibliografische opsommingen, zoals bibliotheek-catalogi: de datum van uitgave is onbekend, of wordt niet in het werk vermeld) - ook: sine die, of: sine anno
Sine die (s.d.): Zonder dag (in bibliografische opsommingen, zoals bibliotheek-catalogi: de datum van uitgave is onbekend, of wordt niet in het werk vermeld) - ook: sine dato, of: sine anno
Sine editore (s.e.): Zonder uitgever(in bibliografische opsommingen, zoals bibliotheek-catalogi: de uitgever is onbekend, of wordt niet in het werk vermeld) - ook: sine nomine
Sine ira et studio: Zonder haat of liefde, Zonder wrok of sympathie (Tacitus), zonder vooringenomenheid voor of tegen
Sine labore nihil: Zonder werk (krijgt men) niets (Horatius); ook als Nil (of nihil) sine labore ; naam van een woning te Leiden
Sine labore non erit panis in ore: Zonder arbeid zal er geen brood in de mond zijn
Sine loco (s.l.): Zonder plaats (in bibliografische opsommingen, zoals bibliotheek-catalogi: de plaats van uitgave is onbekend, of wordt niet in het werk vermeld)
Sine nobilitate (s.nob.): zonder adel, niet van adel, zie ook Snob (persoon)
Sine nomine (s.n.): Zonder naam (in bibliografische opsommingen, zoals bibliotheek-catalogi: de uitgever is onbekend, of wordt niet in het werk vermeld) - ook: sine editore
Sine sole sileo: Zonder de zon ben ik stil (spreuk op zonnewijzers)
Sit tibi terra levis: Moge de aarde zachtjes op je drukken (Romeinse grafspreuk)
Sol iustitiae illustra nos: Zonne der gerechtigheid verlicht ons; motto van Universiteit van Utrecht; vergelijk Maleachi 4:2 of 3:19)
Sol lucet omnibus: De zon schijnt voor iedereen
Sola fide: Alleen door geloof
Sola gratia: Alleen door genade, een van de vijf sola's tijdens de protestante Reformatie
Sola scriptura: Alleen door de Bijbel (christendom)
Sola victoria satiat: Alleen de overwinning schenkt voldoening (tatoeage van voetballer Steven Defour^[12])
Soli Deo gloria: Alleen aan God de eer, de laatste van de vijf sola's; ondertekening van Bach
Species decipit: Schijn bedriegt
Spes bona: Goede hoop
Spes Salutis: Hoop op heil; scheepsnaam van de Urker kotter UK171 en, sinds 1986, naam van de veerpont tussen Beusichem en Wijk bij Duurstede
Spiritus intus alit: De geest voedt zich van binnenuit (Vergilius, Aeneis VI, 726)
Stante pede: Op staande voet, onmiddellijk
Stare decisis (et non quieta movere): Bij de onderhavige zaak blijven (en het onverstoorde niet verstoren) (in de rechtspraak)
Status quo: De bestaande toestand
Status quo ante bellum: De situatie van voor de oorlog; term uit de diplomatie
Studium generale: Algemene studie; collegereeks voor algemene vorming
Stultorum infinitus numerus est: Het aantal dwazen is oneindig (Prediker 1:15 in de oude Vulgaat, Carrasco in Don Quichot II-3)
Stultus non seccurritur: De dwazen worden niet geholpen
Stupor mundi: De verbazing van de wereld (titel van Frederik II)
Stultitiae laus: Lof der zotheid, voluit: '’Moriae encomium, sive Stultitiae laus’’, een werk van Desiderius Erasmus uit 1511
Stultus stulte loquitur: Een dwaas spreekt op dwaze wijze
Suamet ipse fraude captus: In zijn eigen list gevangen (Livius, Ab Urbe Condita, 27.28.13)
Sub iudice: Onder de rechter, nog in behandeling bij een rechterlijke instantie - volledig citaat: "Grammatici certant et adhuc sub iudice lis est" (Horatius, De arte poetica 78)
Sub rosa: Onder de roos (volgens Dan Browns De Da Vinci code gebruikt door de Tempeliers)
Sui generis: Aangepast aan de omstandigheden, met een typisch eigen aard
Summa cum laude: Met de hoogste lof, (kwalificatie bij het behalen van een universitair examen of bij een wetenschappelijke promotie)
Summum ius summa iniuria: Het recht tot op de spits drijven is het onrecht tot op de spits drijven (Cicero, De Officiis I, 10, 33)
Summum nec metuas diem nec optes: Je moet de laatste dag niet vrezen noch wensen (Marcus Valerius Martialis)
Sum quod eris: Ik ben wat jij zult zijn (tekst op grafstenen)
Sunt pueri pueri, pueri puerilia tractant: Kinderen zijn kinderen, kinderen gedragen zich als kinderen
Sunt quidem homines non re sed nomine: Zij zijn ongetwijfeld mensen niet in werkelijkheid maar door de naam (Cicero)
Sutor ne ultra crepidam: Schoenmaker, niet boven het sandaal, Schoenmaker, blijf bij je leest (Plinius de Oudere, Naturalis Historia XXXV, 36, 85-86)
Suo jure: In zijn/haar eigen recht
Suum cuique: Ieder het zijne (ieder krijgt wat hem toekomt). Motto van de Pruisische Orde van de Zwarte Adelaar.
Suus rex reginae placet: Aan de koningin bevalt haar koning (het meest)
Syllabus Errorum: Lijst van dwalingen(geschrift van Paus Pius IX, 1864)

T

Tacitum vivit sub pectore vulnus: De wonde leeft stilzwijgend onder de borst (Vergilius)
Tale quale: Zoals het reilt en zeilt (zoals het is)
Tantae molis erat Romanam condere gentem: Zoveel inspanning kostte het een Romeinse bevolking te vestigen (Vergilius, Aeneis, 1, 33)
Tarde venientibus ossa: De botjes (zijn) voor de laatkomers.
Te amo: Ik hou van je
Temet nosce: Ken uzelf - (uit het Oudgrieks: Γνῶθι σεαυτόν. Deze spreuk stond op een steen in Delphi, zie ook: Nosce te ipsum!)
Tempora mutantur, et nos mutamur in illis: De tijden veranderen en wij veranderen mee (Audoënus)
Tempus fugit: De tijd vlucht/vliegt
Tempus omnia revelat: De tijd onthult alles
Tempus præteritum nihil. Futurum incertum. Præsens instabile. Cave ne perdas hoc tuum: Het verleden is niets. De toekomst is ongewis. Het heden is wankel. Pas op en verdoe uw tijd niet. - Op de zonnewijzer in de Groningse Prinsentuin.
Tempus valet volat velat: De tijd is waardevol, zij vliegt, zij verhult.
Tene quod bene: Behoud het goede - Uit de slottips in de eerste brief van Paulus aan de Tessalonicenzen 5,vs.21: Omnia autem probate, quod bonum est tenete. - Maar onderzoekt alles en behoudt wat goed is.
Tentanda via est: De weg moet men uitproberen - Laten we deze methode eens onderzoeken.
Terminus ante quem: Limiet (eindpunt) waarvoor... in een relatieve chronologie
Terminus post quem: Limiet (eindpunt) waarna... in een relatieve chronologie
Terna: voordracht van drie kandidaten voor een bisschopsbenoeming in de Rooms-Katholieke Kerk
Terra marique potens: Machtig te land en ter zee (wapenspreuk van de O'Malleys)
Testiculos habet et bene pendentes: Hij heeft testikels en ze hangen goed
Testimonium paupertatis: Bewijs van onvermogen
Laocoön, fresco door Niccolò dell'Abbate, Palazzo Leoni, Bologna
Theatrum Anatomicum: Anatomisch theater, Ontleedkundig schouwspel - een ruimte waarin colleges ontleedkunde worden gegeven. Een gereconstrueerd exemplaar in het Rijksmuseum Boerhaave te Leiden; tevens opschrift boven het toegangspoortje van de chirurgijns in het gebouw de Waag te Amsterdam.
(Quidquid id est,) timeo Danaos et dona ferentes: (Hoe dan ook,) ik vrees de Grieken, vooral als zij geschenken geven (Vergilius, Aeneis 2,49) - waarschuwing van Laocoön bij het paard van Troje
Timeo hominem unius libri: Ik vrees (in het debat) de man die slechts één boek (goed) heeft gelezen (Thomas van Aquino)
Tolle, lege: Neem en lees - woorden die Augustinus van Hippo hoorde en die hem ertoe brachten de Bijbel te gaan lezen
Tolle moras, semper nocuit differre paratis: Hef elk oponthoud op, voor wie voorbereid is, is uitstellen altijd nadelig geweest. (Lucanus)
Totus tuus: (soms afgekort tot TT) Geheel de uwe - aan eind van een brief in het Latijn voor de ondertekening, vergelijk Uw dienstwillige, Frans Tout à toi en Latijn Ex asse tuus. Wapenspreuk van Paus Johannes Paulus II
Tractatus Logico-Philosophicus: Traktaat (verhandeling) over de logische filosofie - hoofdwerk van de Oostenrijks-Britse filosoof Ludwig Wittgenstein
Tres faciunt collegium: Met z'n drieën vormt men een gezelschap - naam van voormalig adellijk dispuut van het Utrechtsch Studenten Corps
Trias politica: Driemachtenleer - een theorie van de staatsinrichting uitgaande van de scheiding der macht(en)
Tu es sacerdos in aeternum: U bent priester voor altijd - bij de wijding van een katholieke priester - Psalm 110(109),4
Tu Marcellus eris: Jij zult Marcellus worden - van jou heeft men grote verwachtingen [maar of je ze zal waarmaken...] (Vergilius, Aeneis, 6,883)
Tum podex carmen extulit horridulum: Toen stiet de aars een ruw lied uit.
Tum tua res agitur, paries cum proximus ardet: Dan staat jouw zaak op het spel, wanneer de wand van de buren in brand staat (Horatius, Epistulae 1,18,84).
Tunica pallio propior est: De tuniek zit dichterbij dan de mantel - Het hemd is nader dan de rok.
Tu quoque, fili mi?: Jij ook, mijn zoon? - Julius Caesar in Latijnse vertaling vanuit het Grieks, tegen Brutus, die hij tussen de aanvallers zag; of
Tu quoque, Brute!: Jij ook, Brutus! - Zie ook: Et tu, Brute?

U

Ubi amici, ibidem opes: Waar vrienden zijn, is tegelijk rijkdom (Plautus)
Ubi bene, ibi patria: Waar men zich goed voelt, daar is zijn vaderland
Ubi caritas, Deus ibi est: Waar zorgzaamheid is, daar is God
Ubi caritas et amor, Deus ibi est: Waar betrokkenheid is en liefde, daar is God. Een herhaalde strofe, die gezongen wordt bij de Voetwassing in de liturgie van Witte Donderdag.
Ubi concordia, ibi victoria: Waar harmonie is, daar heerst victorie
Ubi dubium, ibi libertas: Waar twijfel is, is vrijheid
Ubi fumus, ibi ignis: Waar rook is, is vuur
Ubi maior minor cessat: Waar er een meerdere is, is de mindere niet meer relevant
Ubi mel ibi apes: Waar honing is, zijn bijen
Ubi pus evacua: Waar pus zit, verwijder het
Ubi societas, ibi ius: Waar een maatschappij is, daar is recht
Ubi tu Gaius, ibi ego Gaia: Waar gij zijt Gaius, zal ik, Gaia, zijn
Ubi volentia est, via est: Waar een wil is, is een weg
Ultra posse nemo obligatur: Niemand kan verplicht worden meer te doen dan waartoe hij in staat is
Una salus victis, nullam sperare salutem: De enige zekerheid voor de verliezers is geen heil te verwachten (Vergilius, Aeneis II, 354)
Unde habeas, quaerit nemo, sed oportet habere: Vanwaar je het hebt, vraagt niemand, maar je behoort het te hebben (Juvenalis)
Uno sumus animo: Wij zijn een van geest (motto van het Stedelijk Gymnasium Leiden)
Ubi sunt gaudia: waar de vreugden zijn, gezang (canon), op melodie van Philip Hayes
Unum castigabis, centum emendabis: Door er één te straffen, kan men er honderd tot beter inzicht brengen
Unus pro omnibus, omnes pro uno: Een voor allen, allen voor één. Het nationale devies van Zwitserland en het motto van de De drie musketiers uit het verhaal van Alexandre Dumas
Unus testis, nullus testis: Eén getuige is geen getuige, Een enkele getuigenis is onvoldoende
Urbem marmoream relinquo, quam latericiam accepi: Ik laat een marmeren stad achter, die ik in steen heb gekregen (Augustus)
Urbi et orbi: Voor de stad (Rome) en voor de wereld (de pauselijke zegen)
Usque ad tempus divi Gratiani: Tot het tijdstip van de goddelijke Gratian (Vegetius)
Usus magister est optimus: Ervaring is de beste leermeester (Cicero)
Utinam populus Romanus unam cervicem haberet: Had het Romeinse volk maar één nek (Caligula, die hoopte het volk uit te roeien met maar één slag van het zwaard)
Ut ameris, amabilis esto: Om te kunnen beminnen, moet ge beminnelijk zijn (Ovidius)
Ut incepit fidelis sic permanet: Loyaal is ze begonnen, loyaal blijft ze

Ut desint vires, tamen voluntas laudanda est: Hoewel de krachten ontbreken, moet toch de wil geprezen worden (Ovidius, Epistulae ex Ponto III, 4, 79)
Ut omnes unum sint: Opdat zij allen een zijn (uit Johannes 17:21, motto van de Johannes Gutenberg Universiteit en de YMCA)
Ut sementem feceris ita metes: Zoals je zaait zal je oogsten
Ut sis nocte levis, sit cena brevis!: Laat het avondmaal kort zijn, opdat je 's nachts licht bent
Ut vivat, crescat et floreat!: Opdat ze leve, groeie en bloeie! (studentikoos monogram, lijfspreuk onder studentenverenigingen)
Uxor formosa et vinum sunt dulcia venena: Mooie vrouwen en wijn zijn zoet venijn

V

Vacate et scire: Wees stil en weet (motto van de Universiteit van Sussex).
Vae victis: Wee de overwonnenen (volgens de overlevering gezegd door de Gallische leider Brennus toen de verslagen Romeinen protesteerden tegen de hoogte van de schatting die hij hun oplegde)
Vana est sine viribus ira: Haat, zonder macht om er aan te voldoen, is ijdel
Vanitas vanitatum et omnia vanitas: IJdelheid der ijdelheden en alles is ijdelheid (Prediker 1:2)
Varietas delectat: Afwisseling is prettig, Verandering van spijs doet eten (Seneca c.s.)
Varium et mutabile semper femina: Iets altijd veranderlijks en wispelturigs is de vrouw (Vergilius, Aeneas 4, 569-570), te vergelijken met La donna è mobile en Une femme souvent n'est qu'une plume au vent (Victor Hugo)
Velle non discitur: Willen kun je niet leren
Velut arbor aevo: Zoals een boom bij het verstrijken van de tijd (Horatius, Oden I, 12, 45)
Veni, bibi, vomui: Ik kwam, ik dronk, ik gaf over
Veni, vidi, vici: Ik ben gekomen, ik heb gezien, ik heb overwonnen, Ik kwam, ik zag, ik overwon (Julius Caesar na zijn snelle overwinning op koning Pharnacus van Pontus)
Veni, vidi et capiebar ad anum: Ik kwam, ik zag en werd vanachter belaagd (volgens Carthaagse overlevering gezegd door Hannibal na zijn tocht over de Alpen toen zijn leger bloedig van achteren werd overrompeld door dat van Fabius Maximus)
Veni, vidi, fugi: Ik kwam, ik zag, ik vluchtte. Parodie op Veni, vidi, vici, vermoedelijk door Henryk Sienkiewicz
Venite ad me omnes: Komt allen tot mij (Matteüs 11:28)
Ventis secundis, tene cursum: Als de wind gunstig is, behoud koers (Go with the flow)
Verba docent, exempla trahunt: Woorden onderwijzen, voorbeelden doen navolgen
Verba volant,scripta manent: Woorden vervliegen, het geschrevene blijft
Verbum domini lucerna pedibus nostris: Het woord van de Heer is een lamp voor onze voeten (Psalm 119:105, oorspronkelijk motto van de Rijksuniversiteit Groningen)
Verbum supernum: Hemels woord Beginregel van de hymne uit 1264 van Thomas van Aquino (1225-1274), geschreven voor het Officie van Sacramentsdag.
Veridis quo: Waar de waarheid is
Veritas temporis filia: De waarheid is de dochter van de tijd. (Maria Tudor)
Veritas odium paret: Waarheid zaait haat
Veritas vos liberabit: De waarheid zal jullie bevrijden (naar Johannes 8:32, motto van de Johns Hopkins-universiteit en andere onderwijsinstellingen)
Vestis virum facit: Kleren maken de man
Vi coactus: Door geweld gedwongen (bijschrift ondertekening verdrag met Engeland door Johan de Witt)
Vi veri veniversum vivus vici: Met de kracht van de waarheid heb ik levend het universum veroverd
Vi victa vis: Geweld is door geweld geveld
Via Dolorosa: “Lijdensweg”, een route door de oude stad van Jeruzalem naar de Heilig Grafkerk, volgens de christelijke traditie de weg waarlangs Jezus werd geleid naar zijn executieplaats Golgotha
Via mala: Slechte weg; de Via Mala is een smalle - tegenwoordig vooral toeristische - weg in een kloof van de Achter-Rijn
Vice versa (v.v.): Omgekeerd; heen en terug, over en weer
Vicit vim virtus: Moed heeft het geweld overwonnen (wapenspreuk van de stad Haarlem)
Victrix causa diis placuit sed victa Catoni: De Goden stonden aan de kant van de overwinnaar, maar Cato de Jongere aan die van de overwonnene
Video et taceo: Ik zie en zeg niets (motto van Elizabeth I van Engeland)
Video meliora proboque, deteriora sequor: Ik zie het betere en sta erachter, maar toch volg ik het slechtere (Ovidius, Metamorfosen, bij monde van Medea)
Vidimus: Wij hebben gezien. Een gelegaliseerd afschrift van een oorkonde
Videre vincere est: Zien is overwinnen
Vigilat ut quiescant: Hij waakt opdat zij rusten (oude lijfspreuk van de Nederlandse gemeentepolitie, in 2008 vervangen door een Nederlands motto)^[13]
Vigilate Deo confidentes: Waakt, vertrouwend op God, wapenspreuk van onder meer het Graafschap Holland en de Nederlandse provincie Zuid-Holland
Vincit omnia veritas: waarheid overwint alles.
Vindicat atque polit: Handhaaft en beschaaft (volledige naam van het Groningse studentencorps Vindicat, opgericht op 4 februari 1815)
Vinum et musica laetificant cor: Wijn en muziek verlichten het gemoed
Vires acquirit eundo: Al gaande neemt zij in kracht toe
Virgo intacta: Ongerepte maagd
Virtus concordia fides: Deugd, eenheid en trouw (zinspreuk van het Leids Studenten Corps, opgericht 1 maart 1839)
Virtute decet, non sanguine niti: Het past te steunen op dapperheid/deugd, niet op afkomst (Claudianus)
Virtute et fide: van eer en trouw, zie Antiqua virtute et fide (Terentius, Adelphoe 3,3,86)
Vis unita fortior: Vereende kracht is sterker (onder andere zinspreuk van de Nederlandse provincie Groningen)
Vivat, crescat, floreat: Hij leve, groeie, bloeie
Volenti non fit iniuria: Door hetgeen men zelf wil, kan men geen onrecht ondergaan
Vox nihili: Stem van niets (een spookwoord, een betekenisloos woord, een schrijffout, een nutteloze opmerking)
Vox populi, vox Dei: De stem van het volk [is] de stem van God (in een brief van Alcuinus aan Karel de Grote uit 798, maar mogelijk al ouder)
Vox Studiosorum: Studentenstem; de stem van de studenten. Utrechts studentenweekblad
Vulgare amici nomen, sed rara est fides: De naam van een vriend is gewoon, maar zeldzaam is trouw. (Phaedrus)
Vulneratus nes victus: Gewond maar niet verslagen. Verwond maar niet overwonnen. (Spreuk vermeld op het Draaginsigne Gewonden.)
Vulpes pilum mutat, non mores: Een vos verliest wel zijn haren maar niet zijn streken

Literatuur

Bartelink, G. J. M. (1989): Prisma van de Latijnse citaten en gezegden. Utrecht: Het Spectrum ISBN 9027423717
Cox, Heinrich Leonard et al. (1994): Spreekwoordenboek in zes talen. Utrecht/Antwerpen: Van Dale ISBN 978-9-066-48311-8
De Ley, Gerd, en Wannes Gyselinck (2010): Verba volant, scripta manent, en andere Latijnse spreuken die de tand des tijds doorstonden. Tielt: Lannoo ISBN 978-9-020-99554-1
Oldekalter, Jos (2003): Ad fundum. Latijnse spreekwoorden, gezegden en citaten en hun betekenis. Libro Books ISBN 978-9-085-07006-1
Vanden Berghe, Gaby (1991): Veni, Vidi, Vici. Gevleugelde woorden uit het klassiek en middeleeuws Latijn. Tielt: Lannoo ISBN 978-9-020-91928-8

Externe links

Commons heeft mediabestanden in de categorie Latin-language words and phrases.

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Het gouden boek L.M. de Montfort 1931 pdf (o.a. pagina 34,50,63,75). Gearchiveerd op 11 september 2016.
↑ (la) Peter of Blois, Brief n° 50 (Wikiquote) (12e eeuw). Gearchiveerd op 7 maart 2023.
↑ (en) Fish in troubled waters. Cambridge Advanced Learner's Dictionary & Thesaurus. Cambridge University Press.
↑ C. Barlaeus, Rerum per octennium in Brasilia et alibi nuper gestarum
↑ Cui Bono: Why You Should Ask “Who Benefits?” . Gearchiveerd op 15 april 2023.
↑ Weiland, Petrus: Kunstwoordenboek (1858) Ex asse Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (dbnl)
↑ Muller, Fred, E.H. Renkema (1958). Beknopt Latijns-Nederlands woordenboek. J.B. Wolters, Groningen. Geraadpleegd op 17-09-2019.
↑ Google books. Brief van Johannes Kinker, 29 oktober 1830. Geraadpleegd op 18 juli 2019
↑ Phoenix 2, Pelckmans, 2007
↑ De Neve, Elfri, Geldigheidsvoorwaarden. Geraadpleegd op 15 augustus 2021.
↑ (la) Q. Horatius Flaccus, Q. Horatius Flaccus (Horace), Carmina. Paul Shorey, Gordon Lang, Paul Shorey and Gordon J. Laing, Ed.. www.perseus.tufts.edu. Geraadpleegd op 15 oktober 2020.
↑ Nieuwsblad.be: Defour laat zich tatoeëren voor sponsor (24 september 2009)
↑ Politie.nl: Werken vanuit een missie. Toelichting op de mottowijziging^{[dode link]}

[1] Het gouden boek L.M. de Montfort 1931 pdf (o.a. pagina 34,50,63,75). Gearchiveerd op 11 september 2016.

[2] (la) Peter of Blois, Brief n° 50 (Wikiquote) (12e eeuw). Gearchiveerd op 7 maart 2023.

[3] (en) Fish in troubled waters. Cambridge Advanced Learner's Dictionary & Thesaurus. Cambridge University Press.

[4] C. Barlaeus, Rerum per octennium in Brasilia et alibi nuper gestarum

[5] Cui Bono: Why You Should Ask “Who Benefits?” . Gearchiveerd op 15 april 2023.

[6] Weiland, Petrus: Kunstwoordenboek (1858) Ex asse Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (dbnl)

[7] Muller, Fred, E.H. Renkema (1958). Beknopt Latijns-Nederlands woordenboek. J.B. Wolters, Groningen. Geraadpleegd op 17-09-2019.

[8] Google books. Brief van Johannes Kinker, 29 oktober 1830. Geraadpleegd op 18 juli 2019

[9] Phoenix 2, Pelckmans, 2007

[10] De Neve, Elfri, Geldigheidsvoorwaarden. Geraadpleegd op 15 augustus 2021.

[11] (la) Q. Horatius Flaccus, Q. Horatius Flaccus (Horace), Carmina. Paul Shorey, Gordon Lang, Paul Shorey and Gordon J. Laing, Ed.. www.perseus.tufts.edu. Geraadpleegd op 15 oktober 2020.

[12] Nieuwsblad.be: Defour laat zich tatoeëren voor sponsor (24 september 2009)

[13] Politie.nl: Werken vanuit een missie. Toelichting op de mottowijziging^{[dode link]}

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]