IV SS Pantserkorps

IV SS Pantserkorps
Oprichting	5 augustus 1943 / 30 juni 1944
Ontbinding	9 mei 1945
Land	nazi-Duitsland
Krijgsmacht­onderdeel	Waffen-SS
Type	Legerkorps
Veldslagen	Tweede Wereldoorlog Slag bij Radzymin Operatie Konrad I-III Operatie Frühlingserwachen Weens Offensief
Commandanten	zie commandanten

Het IV SS Pantserkorps (Duits: Generalkommando IV. SS Panzerkorps) was een Duits legerkorps van de Waffen-SS tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het korps kwam in actie rond Warschau, Boedapest en in Oostenrijk.

Krijgsgeschiedenis

Oprichting

Door SS-troepen vernietigde T-34 in augustus 1944

Het korps werd oorspronkelijk opgericht op 5 augustus 1943 (na bevel op 1 juni 1943) in het Franse Poitiers. De oprichting liep wegens personeelsgebrek niet voorspoedig en werd weer afgebroken. Staf en korpstroepen gingen over naar het zich in oprichting bevindende VI SS Korps.

De tweede en definitieve poging was op 30 juni 1944. Door omdoping van staf plus korpstroepen van het VII SS Pantserkorps ontstond nu het nieuwe IV SS Pantserkorps. In tegenstelling tot de andere SS Pantserkorpsen werd voor dit korps geen schwere SS-Panzer-Abteilung opgericht (hoewel schwere SS-Panzer-Abteilung 104 wel gepland was). Het korps was voorzien om de leiding op te nemen over de 10. SS-Panzer-Division Frundsberg en 17. SS-Panzergrenadier-Division Götz von Berlichingen, die in Normandië aan het invasiefront vochten.

Inzet

Echter, met bevel van 19 juli werd het korps dan op transport gesteld naar het Oostfront, naar Heeresgruppe Mitte bij Warschau. Aangezien het korps onvolledig opgericht was, werd dit pas 30 juli 1944 effectief bij Warschau. In dit gebied voerde het korps enkele geslaagde tegenaanvallen uit en bracht daarmee de Sovjet-opmars in dit gebied tot staan. Het gebied bleef in actie rond Warschau tot eind december 1944. Op 24 december kreeg het korps bevel om onmiddellijk met zijn twee divisies (3. SS-Panzer-Division Totenkopf en 5. SS-Panzer-Division Wiking op transport te gaan naar Hongarije, met als doel een ontzettingspoging op te zetten voor het belegerde Boedapest. Op 1 januari 1945 ging het korps in de aanval richting Boedapest, in Operatie Konrad I. Dit lukte deels en vervolgens werden in Konrad II en III (tot 27 januari 1945) nog enkele mislukte pogingen gewaagd. Het korps had de Sovjets zware verliezen toegebracht en was ver gekomen, maar moest uiteindelijk terugtrekken naar de uitgangsposities. Vervolgens nam het korps vanaf 6 maart 1945 deel aan Operatie Frühlingserwachen, met onder bevel de 5. SS-Panzer-Division Wiking, 9. SS-Panzer-Division Hohenstaufen, 356e Infanteriedivisie en de resten van de 2e Hongaarse Pantserdivisie. Na 10 dagen was de opmars tot staan gebracht en de Sovjets sloegen terug met hun Weens Offensief. Het korps werd door het offensief omsingeld en kon alleen uitbreken door een inzet van 9. SS-Panzer-Division Hohenstaufen. Daarna volgde een terugtocht naar en door Oostenrijk, via Graz eindigend bij Radstadt.

Het IV SS Pantserkorps capituleerde op 9 mei 1945 bij Radstadt aan Amerikaanse troepen.

Bovenliggende bevelslagen

Leger	Legergroep	Plaats/regio	Begin	Eind
2. Armee	Heeresgruppe Mitte	Warschau	begin augustus 1944	begin augustus 1944
9. Armee	Heeresgruppe Mitte	Warschau	begin augustus 1944	eind december 1944
6. Armee	Heeresgruppe Süd	Hongarije, Oostenrijk	31 december 1944	30 april 1945
6. Armee	Heeresgruppe Ostmark	Oostenrijk	30 april 1945	9 mei 1945

Commandanten

SS-Gruppenführer Herbert Otto Gille

Rang	Naam	Begin	Eind	Opmerking
SS-Obergruppenführer en General in de politie en Waffen-SS	Alfred Wünnenberg	11 juni 1943	31 augustus 1943
SS-Gruppenführer en Generalleutnant in de Waffen-SS	Walter Krüger	16 oktober 1943	30 juni 1944	Vanaf 12 juni 1944 als SS-Obergruppenführer en General in de Waffen-SS
SS-Gruppenführer en Generalleutnant in de Waffen-SS	Matthias Kleinheisterkamp	1 juli 1944	20 juli 1944	Volgens Miller opgevolgd door Nikolaus Heilmann
SS-Gruppenführer en Generalleutnant in de Waffen-SS	Herbert Otto Gille	20 juli 1944	8 mei 1945	Vanaf 9 november 1944 als SS-Obergruppenführer en General in de Waffen-SS

Stafchefs van het IV SS-Pantserkorps

Rang	Naam	Begin	Eind
SS-Obersturmbannführer der Reserve (W-SS)	Nikolaus Heilmann	5 augustus 1943	19 oktober 1943
SS-Oberführer en Oberst der Schutzpolizei	Nikolaus Heilmann	12 december 1944	30 januari 1945
Oberst i. G. en SS-Standartenführer der Waffen-SS	Peter Sommer	27 juni 1944
SS-Obersturmbannführer	Manfred Schönfelder	1 augustus 1944	8 mei 1945

Bronnen, noten en/of referenties

• (de) www.archivportal-d.de - Bundesarchiv
• (de) Georg Tessin – Verbände und Truppen der deutschen Wehrmacht 1933-1945
• (de) Manfried Rauchensteiner – Der Krieg in Österreich 1945
• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel IV. SS-Panzerkorps op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
• (fr) Tixier, Thierry (2019). Allgemeine SS - Polizei - Waffen SS Volume 3, SS OGRUF (Geen paginavermelding). ISBN 978-1-326-84038-9. Geraadpleegd op 25 juli 2021.
• (fr) Tixier, Thierry (2019). Allgemeine SS - Polizei - Waffen-SS Volume 2, SS BRIG FHR (Geen paginavermelding). ISBN 978-1326548674. Geraadpleegd op 5 januari 2022.
• (en) Miller, Michael D., Andreas Schulz, Ken McCanliss (2006). Leaders of the SS & German Police Volume 1. R. James Bender Publishing, San Jose, p. 397. ISBN 978-93-297-0037-2.
• (en) Miller, Michael D., Andreas Schulz (2015). Leaders of the SS & German Police Volume 2. R. James Bender Publishing, San Jose, 496, 561. ISBN 978-19-329-7025-8.
• (de) Schulz, Andreas, Günter Wegmann (2003). Die Generale der Waffen-SS und der Polizei Band 1 A-G. Biblio Verlag, Bissendorf, pp. 393. ISBN 3-7648-2373-9.

---