Naar inhoud springen

Help:Tips voor het schrijven van een goed artikel

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Overzicht hulppagina's

Zie ook Regels en richtlijnen
Zie ook Artikelen bewerken

Notendop
Deze pagina in een notendop: Probeer voordat je een artikel wilt schrijven of aanpassen te kijken hoe het op andere plaatsen is opgelost.

Op deze pagina geven ervaren Wikipedianen een aantal tips voor het schrijven van een goed artikel.

Wees niet bang om te schrijven. Als je onverhoopt een fout maakt, dan is dat op zich niet erg, Wikipedia is open om te bewerken voor iedereen. Een bewerker is wel zelf verantwoordelijk voor wat zelf is geschreven en gepubliceerd. Vaak is het een goed idee om te beginnen met een kladversie, dat kan bij Wikipedia, in de subpagina 'Kladblok' in je persoonlijke gebruikersnaamruimte, of op je eigen computer.

Samenvatting

Structuur is belangrijk op Wikipedia. De lezer kan een goed gestructureerde pagina veel sneller doorkruisen op zoek naar nuttige informatie. Om die reden is het ook goed om de bronvermeldingen 'op orde' te hebben.

  • Zorg dat een artikel begint met een samenvatting van de belangrijkste feiten van het onderwerp, of een definitie. Hierbij komt ook informatie als de naam van een stad in de lokale taal of de geboorte- en sterfdatum van een persoon die het hoofdonderwerp is. Gebruik eventueel lettertypes voor andere talen zoals het Chinees.
  • Kijk bij andere artikelen in eenzelfde categorie hoe het daar is gedaan. Neem de structuur over van een soortgelijk artikel. Bij het beschrijven van bijvoorbeeld personen, landen of scheikundige elementen is het voor de hand liggend om steeds eenzelfde opzet en opmaak te gebruiken.
  • Gebruik tussenkopjes, zoek minstens een afbeelding en gebruik andere afbeeldingen, bestanden, tabellen en lijsten waar dat nodig is of de inhoud duidelijker maakt.
  • Denk na over het gebruik van interne links (verwijzingen) naar andere artikelen op Wikipedia; wees zuinig en link niet elk woord dat een beetje moeilijk klinkt.
  • Maak alinea's niet te lang; lange alinea's zijn voor veel mensen die weinig kennis over het onderwerp hebben, en daarom bij Wikipedia kijken, nodeloos moeilijk. Kortere alinea's geven meer structuur.
  • Maak alinea's niet te kort; alinea's van één (scherm)regel geven de indruk dat het om een verzameling losse feitjes gaat in plaats van een samenhangend geheel.
  • Herhaal het patroon van soortgelijke artikelen. Bij het beschrijven van bijvoorbeeld personen, landen of scheikundige elementen is het voor de hand liggend om steeds eenzelfde opzet en opmaak te gebruiken.
  • Mijd al te populaire en modieuze taal, leg begrippen uit een vakgebied kort uit.
  • Spreek de lezer niet persoonlijk aan. Een omschrijving als "Deze ziekte loop je op wanneer je in contact komt met schadelijke stoffen" dient vermeden te worden. In een encyclopedie heeft het de voorkeur om zakelijker, onpersoonlijker te formuleren, zoals "Deze ziekte kan worden opgelopen bij contact met schadelijke stoffen."
  • Mijd het gebruik van de tegenwoordige tijd voor zaken die in het verleden hebben plaatsgevonden. Een formulering als "In 1982 tekent hij een contract met het platenlabel Virgin" kan voor verwarring zorgen en kan beter worden vermeden.

Voor je begint te schrijven

Is het onderwerp relevant?

Zie Wikipedia:Relevantie per onderwerp voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Op Wikipedia wordt niet alles beschreven. Er wordt een keus gemaakt op grond van encyclopedische relevantie. In het algemeen geldt: als over een onderwerp geen (betrouwbare) onafhankelijke bronnen beschikbaar zijn, zal het onderwerp niet relevant genoeg zijn voor een eigen artikel.

Wat is al opgenomen bij Wikipedia?

Ga voordat je begint met schrijven eerst na of en wat er op Wikipedia over het onderwerp geschreven is. Zo vermijd je dat je een artikel over bijvoorbeeld 'wielen' schrijft, terwijl het onder 'wiel' al uitgevonden is. Wikipedia is geen gezaghebbende bron. Anderstalige artikelen op Wikipedia kan je daarom eventueel alleen als inspiratie gebruiken. Vergeet namelijk niet dat ook deze artikelen geschreven zijn door vrijwilligers, door iedereen elk moment van de dag kunnen worden aangepast en dus fouten kunnen bevatten; gebruik ze daarom nooit als bron!

Verzamel meer informatie

Zie Wikipedia:Zoekstrategieën voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Door een aantal artikelen over het onderwerp bijeen te zoeken, kom je mogelijk een aantal aspecten tegen waar je in eerste instantie niet aan gedacht hebt. Kijk dan nog eens goed naar de opzet van je artikel: waar is de meest logische plek om ze in te voegen? Of is het beter je verhaal opnieuw te structureren? Twee suggesties zijn www.encyclopedia.com en columbia. (Voor oudheid zie hier.)

In het menulijstje 'Hulpmiddelen' zie je 'Links naar deze pagina' staan. Als je een nieuw artikel bent begonnen, kun je meteen zien vanaf welke pagina gelinkt wordt. Het kan je helpen meer informatie te verzamelen en de Wikipedia-puzzelstukjes in elkaar te passen.

Wikipedia is voor iedereen

Wikipedia is bedoeld voor iedereen. Een artikel over bijvoorbeeld natuurkunde moet ook voor mensen zonder kennis van natuurkunde te begrijpen zijn. Schrijf desnoods eerst een paragraaf met uitleg in begrijpelijke taal en ga pas verderop dieper op het onderwerp in.

Begin met schrijven

Zie Help:Nieuwe pagina aanmaken voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Begin met je artikel door op een rode link te klikken of in je browser de juiste titel te typen. Zorg ervoor dat je de juiste benaming geeft aan een pagina. Zie hiervoor Wikipedia:Benoemen van een pagina. Met redirects kun je ervoor zorgen dat titels die op de nieuwe pagina lijken ernaar verwijzen.

Vermeld je bronnen

Zie Wikipedia:Bronvermelding voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het is niet de bedoeling op Wikipedia uit je hoofd te schrijven en enkel gebaseerd op eigen parate kennis. Vaak zitten daar meningen doorheen gewoven of zien wetenschappers het (tegenwoordig) anders dan je hebt geleerd. Baseer je op onafhankelijke, betrouwbare, gepubliceerde bronnen. Vermeld de gebruikte bronnen ook in het artikel.

Opbouw van een artikel

Houd je aan de conventies (afspraken)

Zie Wikipedia:Conventies voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Op Wikipedia hebben we een aantal afspraken (conventies) waaraan eenieder wordt verzocht zich te houden. Dat maakt dat onze artikelen een bepaalde uniformiteit krijgen.

Zie het voorbeeldartikel voor hoe je een eenvoudig artikel kunt maken volgens de conventies

Begin met een samenvatting

De eerste zin is een korte definitie van je onderwerp. In de rest van de aanhef geef je een korte samenvatting van de essentie van het artikel. In het algemeen moet uit deze opening gelijk blijken waarom een onderwerp in de encyclopedie past: noem de belangrijkste wapenfeiten. De naam van het onderwerp (en dus in de meeste gevallen de titel van het artikel) wordt de eerste keer vet getoond, maar daarna niet meer. Aangezien de aanhef een samenvatting is, dient deze informatie in de rest van het artikel terug te komen. Boven deze aanhef gebruik je geen kopje.

Probeer in de eerste alinea antwoord te geven op de vijf W'swie, wat, waar, wanneer en waarom – zo nodig aangevuld met hoe:

  1. Wie? – De naam van het onderwerp (persoon of zaak).
  2. Wat? – De functie van het onderwerp (beroep van persoon, doel van uitvinding).
  3. Waar? – Waar het onderwerp vandaan komt (bijvoorbeeld Oostenrijk), of waar we het onderwerp moeten plaatsen (bijvoorbeeld scheikunde, popmuziek).
  4. Wanneer? – De geboorte- en sterfdatum van de persoon, of de datum van uitvinding, ontdekking, ondergang e.d. van het onderwerp (verderop in het artikel uit te werken in historische achtergrond en historische context).
  5. Waarom? (of: Waartoe?) – Het doel en belang van het onderwerp.
  6. Hoe? – De manier waarop het onderwerp werd gedaan of toegepast.

Dit alles zo kort mogelijk. In de rest van het artikel kun je de informatie uitwerken in aparte hoofdstukken/alinea's.

Hoofdstukken en alinea's

Zie Help:Tekstopmaak voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Structureer je artikel door het op te delen in hoofdstukken en alinea's. Bij drie hoofdstukken of meer krijg je automatisch een inhoudsopgave. Wil je die niet zien, dan kun je hier lezen hoe dat moet.

Houd in je hoofdstuk- en paragraaf-indeling rekening met leesbaarheid van je tekst. Maak gebruik van komma's en punten om rustmomenten in te bouwen in je tekst en voorkom onnodig lange zinnen ('breien'). Zorg echter wel voor een vloeiende tekst: een encyclopedie is meer dan een hakkelende opsomming van feiten.

Wees neutraal

Zie Wikipedia:Neutraal standpunt voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Wikipedia probeert neutraal over alle onderwerpen te schrijven. Dat is niet altijd even eenvoudig, maar wel het streven. Dat betekent niet dat er geen meningen mogen worden beschreven, maar zet er bij van wie of welke groep de mening komt en geef een overzicht van de verschillende meningen die er over een bepaald onderwerp zijn. Zet de feiten los van meningen en als je je ervan bewust bent dat je ergens een mening over hebt, neem die dan niet als uitgangspunt. Het komt ook regelmatig voor, dat een bewerker zich er niet van bewust is dat hij of zij een onderwerp inkleurt vanuit een eigen cultuur, religie of mening. Een voorbeeld is dat voor sommige mensen iemand en held is, bijvoorbeeld Piet Hein, en voor anderen dat een dief is. Vermijd uitdrukkingen als "ons land"; de Nederlandstalige Wikipedia wordt gelezen door Nederlanders, Vlamingen, Surinamers, Nederlandstaligen in andere gebieden en via vertaaltools door veel anderen. En ook geslacht, leeftijd of het perspectief dat je inneemt kunnen een rol spelen bij de keus van de feiten om op te nemen in een artikel of de beschrijving van een persoon of gebeurtenis. De een schrijft bijvoorbeeld: de vijand werd verpletterend verslagen door de uitmuntende strategie van keizer ...; de ander schrijft: er vielen duizenden onschuldige slachtoffers door het agressieve karakter van keizer ...

Wees precies

Geef zo nauwkeurig mogelijk tijd, bron en plaats aan. De opmerking "het gebeurde in de middeleeuwen" bijvoorbeeld, is daar echt geen jaartal of eeuw van bekend? "Vroeger" kan beter vervangen worden door een min of meer afgelijnde tijd, bijvoorbeeld "vóór de 20ste eeuw", "tot in de 19de eeuw", "van 1568 tot 1648", enz. Als je hebt geschreven "volgens sommige geleerden", kun je dat vervangen door concrete namen? "Een stad van 500.000 inwoners" is beter dan "een grote stad", "in de grote steden in Zuid-Europa" is beter dan "in Europa". Vermijd termen als vandaag, onlangs, recent, binnenkort, tegenwoordig en dergelijke. Doorgaans zijn die alleen maar voor een beperkte periode van toepassing en je weet niet of iemand oplettend genoeg is om het artikel te zijner tijd aan te passen. Uitzonderingen bestaan bijvoorbeeld in de context van de natuurwetenschappen: "Tegenwoordig bewegen zich het Afrikaanse en Euraziatische continent naar elkaar toe" (dat is al miljoenen jaren het geval en zal nog lang het geval blijven).

Wees helder

Zorg dat je zelf begrijpt wat je schrijft! Als het voor jou niet helder is, zal de lezer je artikel zeker niet begrijpen. Schrijf geen tekst over maar zet deze om in je eigen woorden. Een overmaat aan bijzinnen kan leiden tot onduidelijkheid.

Verklaar

Leg essentiële begrippen uit! Neem aan dat de lezer niets van het onderwerp weet. Waarschijnlijk is dat ook zo. Wees volledig in je uitleg. Jargon (vaktermen) altijd verklaren, hetzij in het artikel zelf, hetzij door een link aan te leggen naar een ander artikel dat de uitleg al bevat. Ga er steeds van uit dat de Nederlandstalige Wikipedia zowel door Nederlanders, Vlamingen, Surinamers als andere Nederlandstaligen wordt geraadpleegd. Een bekend begrip of persoon in het ene land hoeft niet bekend te zijn voor lezers uit een ander land. Vooral in het gebruik van 'algemeen bekende' afkortingen kan men zich danig vergissen.

Link door naar bestaande wiki-onderwerpen! Doe dat echter wel gedoseerd. Als het woord muis een aantal keren in het artikel voorkomt, hoef je niet van elke muis die er in de tekst staat een link naar het artikel over de muis te maken; één link is voldoende. Ook hoeft lang niet elk woord dat een link zou kunnen zijn, ook echt een link te worden. De beste links verwijzen naar onderwerpen die specifiek met het artikel te maken hebben. Niet elke plaatsnaam en niet elk jaartal in het artikel hoeft automatisch een link te worden, dit werkt vaak zelfs storend.

Wees bondig

Wees niet kort, maar wel kernachtig! Gebruik je bijwoorden die je weg kunt laten? Sommige woorden voegen niets toe. Weet jij het verschil tussen "Napoleon trok met een heel groot leger ..." en "Napoleon trok met een groot leger ..."? Bovengenoemde tip 'wees precies' geldt ook hier; beter is: "Napoleon trok met een leger van meer dan 500.000 man" – of bondiger: "Napoleon trok met een leger van ruim 500.000 man ...". In dit soort gevallen is het handig om uit te zoeken hoe groot de andere legers waren. Soms blijkt het dan wel juist om over een heel groot leger te schrijven.

Speel ook met verschillende zinsconstructies. Het doel is een goed leesbare tekst met maximale informatie en een minimum aan woorden. "Ondanks dat" kan door "hoewel" vervangen worden, "vanwege het feit dat" is beknopter uit te drukken als "doordat" en "omdat".

Geef veel en veelzijdige informatie

Een goed artikel is mogelijk lang, maar in geen geval langdradig. Er zijn vaak veel facetten aan je onderwerp. Maak een lijstje van facetten: de geschiedenis ("de oudste sporen van sla als landbouwproduct dateren uit ..."), geografische verschillen ("sla is afkomstig uit ... en wordt in Noord-Amerika, West-Europa, ..."), wetenschappelijke zienswijzen, wetenschappers die erover geschreven hebben ("prof. dr. ir. Peultjes heeft in zijn artikel 'sla als voedsel' in het tijdschrift Nature vastgesteld dat ..."), wetenschappelijke classificatie ("sla is een lid van de familie ..., horend bij het geslacht ..."), chemische samenstelling ("sla bestaat voor 99% uit ..."), economische aspecten ("De jaarlijkse export van sla uit het Westland naar Duitsland heeft een waarde van ...").

In een goed artikel komen alle facetten aan bod.

Als het verhaal echt te lang wordt is het meestal wel mogelijk onderdelen een eigen artikel te geven. Zo zijn er vaak naast artikelen over landen, aparte artikelen over de geschiedenis van die landen. Zo'n deelverhaal is vanuit het hoofdverhaal met een simpele klik te vinden.

Wees formeel

Gebruik geen 'je' of 'we' in je verhaal, je spreekt de lezer niet toe. Dat dit hier wel gebeurt heeft ermee te maken dat dit geen normaal Wikipedia artikel is. Gebruik in principe geen uitroeptekens.

Iemand uit de moderne tijd wordt meestal benoemd met zijn volledige naam of alleen de achternaam, niet met de voornaam. Uitzonderingen zijn leden van koninklijke families en kinderen. Is er sprake van een aantal familieleden (bijvoorbeeld Vincent van Gogh en Theodorus van Gogh), dan is natuurlijk de voornaam beter. Historische personen worden soms met de voornaam aangeduid, zoals Rembrandt (van Rijn). Bij het vertalen van artikelen moet men er mee rekening houden dat dit gebruik kan afhangen van de taal: in het Engels spreekt men van Galileo (voornaam), waar wij de achternaam Galilei gebruiken.

Het artikel beter maken

Voeg bestanden toe

Zie Help:Gebruik van bestanden voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Een goed plaatje illustreert de tekst en spreekt voor zich. Het maakt het interessanter voor de lezer. Op Wikimedia Commons kun je heel veel bestanden vinden.

Controleer je spelling

Zie Wikipedia:Spellinggids voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Maak handig gebruik van je tekstverwerker en knip en plak je artikel. Gebruik daarna ook de spellingcontrole. Sommige fouten worden niet herkend, maar het helpt wel. Gebruik geen overbodige spaties of harde returns. Besteed vooral aandacht aan de naamgeving van de artikelen. Als je lange tijd aan een artikel werkt, vergeet dan ook niet om het tussentijds op de harde schijf te bewaren.

Vermeld meer bronnen

Hoe goed je artikel ook is, het zal nooit alle informatie kunnen bevatten. Vaak moeten keuzes worden gemaakt, waarbij de informatie uit sommige bronnen wel en die uit andere bronnen niet vermeld wordt. Een goed artikel vermeldt welke bronnen gebruikt zijn. In een voetnoot kan ook kort worden vermeld waarom voor een bepaalde bron gekozen is. Let wel: kwaliteit is belangrijker dan kwantiteit. Het kan bijvoorbeeld beter zijn om voor een alinea één betrouwbare biografie te vermelden dan tien oppervlakkige krantenberichten.

Het belangrijkste is dat een bron als autoriteit met betrekking tot het onderwerp van het artikel geldt. Vaak zijn dat bronnen die over hetzelfde onderwerp gaan als het artikel. Omdat kranten nu eenmaal een veel bredere scope hebben, zijn zij meestal minder geschikt.

Daarnaast zijn lezers vaak op zoek naar meer informatie dan in het artikel staat. Om de lezer op dit punt hulp te bieden kun je een literatuurlijst met de belangrijkste bronnen over het onderwerp maken.

Perfectie is mooi, maar...

Het perfecte artikel bestaat niet. Er is een moment dat je besluit het artikel te plaatsen, ook al kan het nog uitgebreider of beter.

Plaats je artikel

... en dan begint het. Je artikel is gepubliceerd. Nu is het artikel niet meer "jouw artikel". Iedereen kan gaan veranderen, toevoegen en schrappen. Je kunt het artikel toevoegen aan je volglijst om snel te kunnen reageren. Maar het is ook goed gebruik, anderen nu even de ruimte te geven. Misschien zullen andere Wikipedianen op de overlegpagina van je artikel reageren. Soms gaat het duidelijk om een eigen mening, maar probeer toch te reageren. Als mensen niet over het onderwerp schrijven maar op de persoon, schrijf dan als antwoord beleefd, dat je daar niet van gediend bent. Vooral mensen die hier al lang bewerker zijn, hebben de neiging te denken dat ze alles beter weten dan iemand die net is begonnen. Ook al is de nieuwe bewerker Nobelprijswinnaar. Neem hun opmerkingen desalniettemin serieus. Ook al ben je het er misschien niet mee eens, er zit vaak wel een kern in die kan bijdragen aan verbetering van het artikel. Waardeer het wanneer een ander jouw artikel verder oppakt!

Houd het door jou aangemaakte lemma in de gaten. Om fouten te voorkomen, maar ook om lering te trekken uit andermans verbeteringen.

Bekijk de pagina's waar je naar gelinkt hebt. Plaats een link naar je eigen artikel waar dat gepast is.

Kijk ook eens naar andere artikelen. Wellicht kun je daar iets aan bijdragen. Een aspect toelichten, de structuur verhelderen, kijken of het wel in de juiste categorie staat. Zinsbouw, spelling en taalgebruik controleren. Dat is ook een manier om aan Wikipedia te werken: een artikel verbeteren.

Sta open voor kritiek, maar maak het in de discussies met je mede-Wikipedianen niet te langdradig en wijs anderen er beleefd op als je vindt dat zij te langdradig zijn. En ook bij kritiek en discussie geldt, dat de eigen mening geen grote rol speelt, alleen de meningen die uit betrouwbare bronnen komen. Succes en veel plezier!

Zie ook