Naar inhoud springen

Eenheidswet

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Eenheidswet
Citeertitel Eenheidswet
Titel Wet van 14 februari 1961 voor economische expansie, sociale vooruitgang en financieel herstel
Soort regeling Wet
Toepassingsgebied Vlag van België België
Rechtsgebied Verscheidene
Status Geldig
Goedkeuring en inwerkingtreding
Ingediend op 04 november 1960
Aangenomen door Kamer van volksvertegenwoordigers op 13 januari 1961; Senaat op 13 februari 1961
Ondertekend op 14 februari 1961
Gepubliceerd op 15 februari 1961
Gepubliceerd in Belgisch Staatsblad
In werking getreden op 25 februari 1961
Ingetrokken/
opgeheven op
Laatste opheffing van artikels op 28 augustus 2015
Geschiedenis
Wijzigingen Externe lijst
Lees online
Eenheidswet
Portaal  Portaalicoon   Mens & maatschappij
Demonstratie in Brussel tegen de Eenheidswet.

De wet van 14 februari 1961 voor de economische expansie, de sociale vooruitgang en het financieel herstel, vaak kortweg de Eenheidswet (in het Frans Loi unique) genoemd, was een initiatief van de regering-Eyskens III (met liberalen en christendemocraten) dat in 1960 in België werd gelanceerd.

De eenheidswet dankte zijn naam aan het feit dat in één enkele wet een hele reeks maatregelen werd genomen op de meest uiteenlopende terreinen van het toenmalige saneringsbeleid van de regering, te vergelijken met een hedendaagse programmawet. Zo greep de wet niet enkel in op sociaal-economisch, fiscaal of bestuursrechtelijk vlak maar bevatte het ook bepalingen betreffende de herstelling van oorlogsschade en de wijziging van de gemeentegrenzen. Het wetsvoorstel bevatte oorspronkelijk 133 artikelen, en had veel weg van een soort vijfjarenplan gericht op een verbetering van de economische situatie. Dit moet gezien worden in de toenmalige context: er was een stijgende werkloosheid, een aantal kolenmijnen in Wallonië werd gesloten, de staatsschuld steeg, en de kolonie Congo was pas onafhankelijk geworden.

De wet beoogde de volgende punten:

Het voorstel was een duidelijk compromis tussen de beide regeringspartners: de liberalen gingen alleen akkoord met een verhoging van de fiscale druk als er gesnoeid zou worden in de overheidsuitgaven.

De voorstellen van de regering-Eyskens mochten op felle weerstand rekenen. Vooral vanuit socialistische hoek gingen de vakbonden hevig tekeer. Het verzet tegen het voorstel werd geleid door de Waalse separatistisch gezinde vakbondsleider André Renard. Gedurende vier weken werden eind december 1960 en begin januari 1961 door grootschalige stakingsacties en manifestaties grote delen van de economie in Wallonië en in mindere mate in Vlaanderen lamgelegd. Dat laatste omdat het Algemeen Christelijk Vakverbond (ACV) (mede onder druk van kardinaal Van Roey) de acties niet helemaal ondersteunde. Triest hoogtepunt waren de gewelddadige confrontaties tussen de rijkswacht en demonstranten, waarbij in totaal vier doden vielen.[1]

Uiteindelijk werd op 13 januari 1961 de Eenheidswet in de Kamer van volksvertegenwoordigers goedgekeurd door de meerderheid van liberalen en christendemocraten (6 liberalen stemden tegen, 1 CVP'er onthield zich) tegen een oppositie van socialisten en communisten. Exact een maand later keurde ook de Senaat het wetsontwerp goed. Om een verdere escalatie van het conflict te vermijden, hadden de socialisten o.l.v. Joseph-Jean Merlot en Achille Van Acker zich eerder al tijdens gesprekken met de regering akkoord verklaard de stakingen te stoppen en de eenheidswet zonder incidenten te laten goedkeuren. In ruil zou de regering daarna overgaan tot de ontbinding van het parlement en het uitschrijven van nieuwe verkiezingen. Na de goedkeuring van de eenheidswet riep BSP haar militanten dan ook op om de verschillende stakingsacties te beëindigen. Na vijf weken staking en nog enkele schermutselingen in de harde stakerskernen van Luik en Charleroi, was de algemene staking op 23 januari zo goed als overal in het land afgelopen.[2]

De gevolgen waren niettemin groot: de positie van de regering-Eyskens was verzwakt en de regeringspartners waren het oneens over de uitvoeringsmodaliteiten. Uiteindelijk boden de liberale ministers op 17 februari 1961 hun ontslag aan de koning aan en werden verkiezingen georganiseerd op 26 maart 1961. De daaropvolgende 'travaillistische' regering-Lefevre-Spaak zal, ditmaal met de BSP in de meerderheid, de Eenheidswet toch, zij het gefaseerd, uitvoeren.