Sint-Pauluspaardenprocessie

Mee bezig
Aan dit artikel of deze sectie wordt de komende uren of dagen nog druk gewerkt.
Klik op geschiedenis voor de laatste ontwikkelingen.

De Sint-Pauluspaardenprocessie is een paardenprocessie die in Vlaanderen op de vierde zondag van juni door het centrum van de Vlaams-Brabantse gemeente Opwijk trekt. Tijdens deze processie, die al sinds 1902 plaats vindt, wordt het leven van de heilige Sint-Paulus uitgebeeld, die zijn feestdag heeft op 29 juni. De overlevering verhaalt dat christenvervolger Saulus door een bliksemslag van zijn paard viel, zich bekeerde en van dan af als Paulus één van de twaalf apostelen van Christus werd. Naast enkele honderden paarden en ruiters, Sint-Paulus is ook de patroonheilige van de ruiters, wordt de processie mee vorm gegeven door honderden medewerkers en figuranten, praalwagens, muziekmaatschappijen, koren, dansgroepen, vendeliers,…. In de processie wordt ook een beeld en een relikwie van Sint-Paulus meegedragen. De processie passeert langs de Sint-Pauluskapel en eindigt met een apotheose voor de pastorie op de Singel, waarbij het Sint-Pauluslied wordt gezongen en de deelnemers aan de processie worden gezegend.

Opwijk en Sint-Paulus

In de vijftiende eeuw werd een nieuwe parochiekerk gebouwd in het centrum van Opwijk en daarbij werd ook een nieuwe patroonheilige gekozen: Sint-Paulus in plaats van de Heilige Drievuldigheid. De verering van Sint-Paulus gaat dus terug tot in de vijftiende eeuw, maar kwam pas echt op gang toen aan de parochiekerk van Opwijk een relikwie van Sint-Paulus werd toegewezen. In 1742 ontving kapucijnerpater Alexander uit Brugge te Rome van Paus Benedictus XIV deze relikwie, stukken beenderen van Sint-Paulus, en bracht deze naar Opwijk. Bij brief van 12 augustus 1742 verleende de paus een volle aflaat aan de gelovigen die op de feestdag van Paulusbekering, zijnde 25 januari, de kerk van Opwijk zouden bezoeken. Sindsdien kwam er een toeloop van mensen uit de streek om deze heilige te aanroepen. Sint-Paulus werd aanroepen tegen blindheid, oogziekten, hoofdpijn, gevaarlijke wonden, maar ook tegen ziekten van paarden en vee en tegen de vernieling van veldvruchten door ongedierte. In 1772 werd de Sint-Pauluskerk door het groeiend aantal kerkgangers vergroot tot haar huidige vorm. In een schrijn wordt de relikwie van Sint-Paulus meegedragen tijdens de processie. Tijdens de processie wordt ook een eikenhouten beeld van Sint-Paulus uit 1628 van de hand van Mechelaar Anthony Faydherbe meegedragen.

Bij besluit van 15 september 1816 van koning Willem I werd een wapenschild en gemeentezegel aan de gemeente Opwijk verleend. Het werd omschreven als een lazuren (blauw) veld, waarop een Sint-Paulus van goud (geel) staat, op een heuveltje van sinopel (groen). Hiermee werd het oude schepenzegel overgenomen, dat vanaf de zestiende eeuw gebruikt werd, en dat Sint-Paulus voorstelde in een kleed en mantel als heilige, met in de rechterhand een groot zwaard en met de linkerhand aan de gordel.

De Sint-Pauluspaardenprocessie trekt elk jaar een paar duizend toeschouwers naar Opwijk, tot meer dan tienduizend in de meest succesvolle jaren.

Geschiedenis

De periode 1902-1969: Ontstaan en evolutie

Eind negentiende eeuw was er een grote verering voor Sint-Paulus in Opwijk. Volgens de mondelinge overlevering beslistte rond die tijd een aantal boeren spontaan om op 29 juni, feestdag van Sint-Paulus, met hun boerenpaarden te gaan bidden aan de Sint-Pauluskapel. Jaar na jaar groeide die groep aan en deze spontane boerenbedeveaart zou aan de basis liggen van de processie. Op 29 juni 1902 werd door pastoor August Van der Velpen en onderpastoor Van der Hulst de eerste Sint-Paulusprocessie met paarden ingericht.

In 1903 werd het Broederschap van Sint-Paulus erkend dat tot doel had om de verering van Sint-Paulus te bevorderen en om zoveel mogelijk mensen mee te laten stapen in de processie. De statuten van het broederschap werden op 10 januari 1903 goedgekeurd door kadinaal Petrus Lambertus Goossens, aartsbisschop van Mechelen en op 22 januari 1903 keurde paus Leo XIII te Rome het decreet van oprichting goed.

Vanaf 1908 werden in de processie ook taferelen uit het leven van Sint-Paulus uitgebeeld, zoals zijn bekering, zijn marteldood en de verheerlijking van Sint-Paulus. In dat jaar wordt ook de vlag van het Broederschap van Sint-Paulus gewijd en vele leden stapten achter deze vlag, te paard of te voet, mee op in de processie. Tenslotte werd dat jaar ook voor het eerst het Sint-Pauluslied gezongen. Dit lied werd gecomponeerd door Achiel Bragers op tekst van Jan Lindemans.

De affiches tijdens de beginjaren van de processie spreken van een: Plechtige Begankenis ter eere van den H. Paulus, bijzonderen bechermer tegen blindheid en alle gebreken der oogen, tegen alle gevaarlijke wonden, tegen den aanval der wormen en ander ongedierte, alsook tegen alle kwalen van het vee.

Ook tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) ging de Sint-Paulusprocessie uit, maar zonder paarden omdat die opgeëist waren door de Duitse bezetter.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog (1940-1944) ging de processsie niet uit, maar gaat er wel een biddende menigte langsheen de processieweg. Op 20 mei 1945 wordt in het parochieblad aangekondigd dat de processie terug zal worden ingericht.

Op donderdag 29 juni 1950 werd Opwijkenaar Emiel De Smedt in de Sint-Romboutskathedraal te Mechelen tot hulpbisschop van het aartsbisdom Mechelen-Brussel gewijd. Op zondag 2 juli 1950 werd bisschop De Smedt onder grote belangstelling gehuldigd tijdens de Sint-Pauluspaardenprocessie. Hij droeg eerst een pontificale mis op in de Sint-Pauluskerk, volgde de paardenprocessie en zegende na de processie de ruiters, paarden en bedevaarders.

Tot 1969 is de processie vooral een parochiale aangelegenheid, die georganiseerd wordt door de parochiale overheid. Het was de taak van de (jongste) onderpastoor om deelnemers voor de processie te zoeken. Waar op hoogdagen drie- tot vierhonderd paarden deelnamen aan de processie was dat aantal in 1969 verminderd tot 110 en nog amper 4 groepen en 77 gekostumeerde personen beelden het leven van Sint-Paulus uit. Bovendien was de kledij verouderd en niet aangepast. De informatie over de processie werd hoofdzakelijk via het parochieblad verspreid.

De periode 1970-1999: De vernieuwing

De jaren '70: De eerste vernieuwing

Na de processie van 1969 werd het hele gebeuren fundamanteel in vraag gesteld. Ook de veranderende tijdgeest en de evolutie in de maatschappij speelden hierbij een rol. Op 9 maart 1970 kwamen een veertigtal personen samen in de de bovenzaal van De Waag onder leiding van juffrouw Livine De Smedt en schepen Wies Vereertbrugghen voor een gedachtenwisseling over het voortbestaan van de processie. Het resultaat was dat het Sint-Paulusprocessiecomité (of Sint-Pauluscomité of processiecomité) werd opgericht en de organisatie in handen van leken terecht kwam. Tevens werd opnieuw gezocht naar een breed draagvlak voor de processie. Op 10 juni 1971 werd in de Sint-Pauluszaal een vergadering georganiseerd waarop een hondertal verantwoordelijk uit het Opwijkse verenigingsleven aanwezig waren en deze volksvergadering sprak zich uit voor het jaarlijks voortbestaan van de processie. Deze beslissing werd niet alleen vanuit godsdienstig, maar ook vanuit toeristisch en cultureel standpunt gemotiveerd. De processie was niet langer een louter godsdienstig gebeuren, maar werd een cultureel-godsdienstige manifestatie waarbij men alle wijken van de gemeente wilde betrekken. De vernieuwing zou zich de komende jaren geleidelijk voltrekken.

In 1970 wordt gestart met een vernieuwde processie die voor de eerste maal zal uitgaan op zaterdag, maar wel nog in de voormiddag plaatsvindt, waarbij de processie vertrekt na de misviering.

In 1971 worden de bestaande groepen die het leven van Sint-Paulus uitbeelden verbeterd en opgefrist. Dit jaar is ook de laatste processie voor pastoor Van der Borght.

In 1972 wordt op basis van een ontwerp van Eugeen Van Den Broeck de processie herdacht. Vanaf dit jaar gaat de processie uit om 15.00 uur. Er wordt gezorgd voor meer dan honderd nieuwe gewaden, meer dan zeshonderd affiches zorgden voor de promotie en er werd een programmaboekje aangeboden. In totaal waren er 300 gekostumeerde deelnemers verspreid over 31 groepen, 300 paarden en 3 nieuwe praalwagens. De kosten van deze vernieuwing werden grotendeels gedekt door een omhaling in alle wijken van Opwijk. Omwille van de regen gingen uiteindelijk enkel de paarden en de dragers van het beeld van Sint-Paulus en het relikwieschrijn uit. Vóór de zegening werd Frans Van Uytvanck nog gehuldigd omdat hij sinds 1908 aan alle processies had deelgenomen. Ook in dit jaar is hij bij de dragers van het relikwieschrijn, wat hij uiteindelijk nog zou doen tot en met 1978.

In 1973 wordt een nieuwe omhaling gedaan en vier nieuwe praalwagens doen hun intrede, namelijk het Opwijk van Sint-Paulus, Hulde aan de pastoors, Saulus bij Ananias en Paulus veroordeeld. Nieuw is dat een aantal groepen tijdens de hele duur van de processie acterend optreden en de processie zo verlevendigen. De heren Jos Chabert, minister van cultuur, en Monseigneur Emiel De Smedt wonen als genodigde de processie bij. Bij de meer dan 250 ruiters wordt de heer De Valck gehuldigd voor 25 jaar deelname met hetzelfde paard.

Ook in 1974 maken enkele nieuwe groepen hun aantreden o.a. Opwijkse boerengezinnen op bededvaart en uittreksels uit de brieven van Sint-Paulus. Dit jaar vindt de apotheose van de processie voor de eerste maal plaats op de Singel, het plein voor de pastorie. Voorheen vond deze apotheose en zegening steeds plaats op het plein voor de parochiekerk. De pastorie wordt sindsdien feestelijk versierd met bloemen. In dit jaar werd ook voor de eerste maal het nieuwe Sint-Pauluslied gezongen en driehonderd nieuwe Sint-Pauluswimpels versieren de huizen langsheen het parcours van de processie. Deelnemers aan de processie ontvangen voor de eerste maal een medaille als aandenken.

In 1975 worden verder gewaaden vernieuwd o.a. van de groep Paulus Apostel.

In 1976 stapt voor het eerst een afvaardiging van de Sint-Pietergilde uit Mazenzele mee op. Bij de fusie van de gemeenten werd Mazenzele bij Opwijk gevoegd. Tevens doet een nieuwe praalwagen, Saulus bij de wevers van Tarsus, zijn intrede. Monseigneur Schoenmaeckers is eregast.

In 1977 bestaat de Sint-Pauluspaardenprocessie 75 jaar. Op de Singel wordt een zandtapijt 'Sint-Paulus vallend van zijn paard' van 30m² gelegd om dit te vieren. De Sint-Pietersgilde draagt voor de eerste maal het beeld van hun patroonheilige mee. Monseigneur De Smedt, ondertussen bisschop van Brugge, sprak de bedevaarders toe.

De jaren '80: De tweede vernieuwing

In het begin van de jaren '80 werd verder gewerkt op het stramien zoals het door de vernieuwing in de jaren '70 was uitgewerkt. Elk jaar werd ook een affiche ontworpen en voor een programmabrochure gezorgd. Door de vernieuwing was de processie terug een evenement geworden dat op ruime belangstelling kon rekenen in Opwijk, maar de doorbraak naar het brede publiek buiten Opwijk, waar het comité toch ook op had gerekend, kwam er niet. Het processiecomité besloot in 1985 tot een tweede, grondige vernieuwing door een regisseur aan te trekken. De regisseur, Jaak Van der Helst, moest de processie echter en indrukwekkender maken. Onder zijn impuls werd ook een nieuwe organisatiestructuur uitgebouwd en naast het processiecomité kwamen er zes aanvullende commissies:

1. Scenografische commissie die alles in scène zet en waarvan de regisseur deel uitmaakt
2. Financiële commssie die als opdracht heeft om het jaarlijkes budget bij elkaar te krijgen
3. Commissie Public Relations
4. Commissie techniek en rekwisieten die de wensen en opdrachten van de scenografische commissie in de praktijk moeten brengen
5. Commissie Kledij
6. Paardencommissie die de aanwezigheid van de paarden in de processie moet garanderen en begeleiden

In 1985 was nogmaals Monseigneur Emiel De Smedt te gast. Hij stapte mee in de processie en zegende op het einde de processiegangers op de Singel. In 1988 valt die eer te beurt aan Monseigneur Jan De Bie, die sinds 1987 de nieuwe hulpbisschop voor Vlaams-Brabant en Brussel was.

In 1987 neemt voor de eerste keer een delegatie van een gastparochie deel aan de processie. Enkele vertegenwoordigers van het processiecomité waren op zondag 25 januari 1987 te gast op de Pauwelviering te Galmaarden. De daaruit gegroeide vriendschapsbanden werden bekroond met een actieve deelname van de Sint-Paulusparochie van Vollezele, deelgemeente van Galmaarden. Tot en met 1990 nam de Galmaardse Pauwel deel aan de paardenprocessie.

In 1989 werd een nieuwe reggiseur aangetrokken, Frans Vromman, die de processie zou blijven regiseren tot en met 1995.

De jaren '90: Enkele hoogtepunten

In 1990 wordt de processie uitgebreid met drie nieuwe groepen: de overbrenging van de relikwie van Sint-Paulus, Paulus bij de geleerden van Athene en De Broederschap van Sint-Paulus. Op 1 juli 1990 was de processie te volgen tijdens een rechtstreekse televisieuitzending op de BRT, de toenmalige openbare oproep. Uitzonderlijk vertrok de processie toen om 15.30 uur. De beelden werden uitgezonden van aan de passage van de processie bij de Sint-Pauluskapel. Omwille van het groeiend aantal deelnemers, gebeurt de apotheose na de processie voor de ruiters en hun paarden op het Hof Ten Hemelrijk, terwijl voor de overige processiegrangers de apotheose blijft plaats vinden op de Singel, het plein voor de pastorie. De oudste processieganger is Miel Jacobs, 83 jaar, die ruim meer dan zeventig keer aan de processie deelnam.

In 1992 is het 250 jaar geleden dat de Sint-Paulusparochie het Sint-Paulusrelikwie ontving. Tevens bestaat de processie zelf 90 jaar. Vanaf 1992 worden de processiegangers na afloop van de processie uitgenodig op een receptie op de binnenkoer van het Hof Ten Hemelrijk, het gemeenschapscentrum van de gemeente Opwijk, ter plaatse ook gekend als Spechteshof.

In 1994 is kardinaal Daneels te gast op de processie. Albert Luypaert, 79 jaar, nam in dit jaar voor de 72e keer deel aan de processie, waarvan 60 keer als lid van de Koninklijke Harmonie De Volherding. Op zevenjarige leeftijd ging hij voor de eerste keer mee bij een groep kruistochters. Hij miste slechts één keer een processie, namelijk in 1936, omwille van zijn legerdienst.

Vanaf 1996 begint het Sint-Pauluscomité ook met de toekenning van de eretitel Pelgrim van Sint-Paulus, aan al wie 30 jaar of meer betrokken is bij de Sint-Pauluspaardenprocessie. De eretitel wordt uitgereikt op het jaarlijkse Sint-Paulusfeest, de kermisvergadering eind januari.

De jaren 2000: Honderjarig bestaan

In 2000 wordt een nieuwe groep toegevoegd aan de processie: Met pater Abbeloos, Paulus achterna. Pater Juliaan Evarist Désiré Abbeloos werd in de Kerkstraat te Opwijk geboren op 20 juli 1871. In 1893 trad hij in bij het klooster van de congregatie 'Onbevlekt Hart van Maria' te Scheut, waar hij tot priester werd gewijd op 19 juli 1896. Als missionaris trok hij in september 1898 naar Mongolië waar hij op 22 augustus 1900 de marteldood stief. Hij werd door plaatselijke opstandelingen, samen met honderden gelovigen, opgesloten in zijn kerk en levend verbrand. Vanaf 2000 wordt dit hele verhaal, honderd jaar na zijn sterfdatum, geëvoceerd in de processie.

In het jaar 2001 moet de groep die de historische marktscène in Tarsus evoceert, afzien van het inzetten van de kudde schapen als gevolg van de heersende mond- en klauwzeer.

In het jaar 2002 bestaat de Sint-Pauluspaardenprocessie 100 jaar. Voor deze feestelijke editie op zondag 30 juni 2002 wordt er bijzondere aandacht geschonken aan kledij, grime en de opsmuk van de praalwagens. Naast de honderden paarden en gekostumeerde figuranten, vaste groepen en de elf praalwagens waren er ook speciaal voor de gelegenheid een aantal nooit eerder deelnemende groepen. De apotheose vond dat jaar gezamenlijk plaats in het park achter het Hof Ten Hemelrijk met zegening en toespraak door kardinaal Daneels. Ook de voorzitster van het processiecomité Livine De Smedt wordt gehuldigd en ontvangt van de kardinaal het gouden Sint-Romolduskruis. Het Sint-Rumolduskruis is een hoge kerkelijke onderscheiding voor personen die zich op één of andere wijze erg verdienstelijk hebben gemaakt binnen de werking van de Rooms-katholieke Kerk. De naam slaat op de bijhorende - zowel in zilveren als in gouden uitvoering bestaande - kruisvormige medaille met de beeltenis en Latijnse naam van Sint-Rombout, de patroonheilige van Mechelen. Begin 2003, op 83-jarige leeftijd, gaf de voorzitster haar ontslag en werd ze ere-voorzitster. Na de gezamenlijke apotheose volgde nog een groots volksfeest. Op de Singel aan de pastorie werd een bloementapijt gelegd.

Naar aanleiding van het honderdjarig bestaan verscheen er ook een speciale postzegel over de Sint-Pauluspaardenprocessie die op zondag 30 juni 2002 enkel te Opwijk in voorverkoop en met speciale dagafstempeling kon aangekocht worden. Hiertoe werd er een tijdelijk postkantoor ondergebracht in de feestzaal van de secundaire school Vrij Katholiek Onderwijs (VKO) aan de Karenveldstraat. Tevens was er een uitgebreide postzegeltentoonstelling waarbij het paard en de processie als specifieke thema's aan bod kwamen. De Opwijkse postzegelkring De Stempel richtte reeds in 1997 een eerste aanvraag tot De Post voor het bekomen van deze speciale zegel naar aanleiding van 100 jaar processie. Het was de allereerste Opwijkse postzegel die niet alleen een bekroning vormde voor 100 jaar Sint-Pauluspaardenprocessie, maar ook voor het vijfendertigjarig bestaan van postzegelkring De Stempel. Vanaf maandag 1 juli 2002 was deze postzegel te koop in alle postkantoren van België met een waarde van 0,52 euro. De postzegel maakte deel uit van een thematische postzegelreeks over paarden. Deze reeks bestaat uit een blokje of velletje waarin één postzegel is opgenomen, deze van de processie, en uit twee losse zegels. De ene zegel heeft een waarde van 0,40 euro, verwijst naar de jumping en beeldt een springruiter af. De andere zegel heeft een waarde van 0,42 euro en verwijst naar de mensport. De reeks is ontworpen door Hausman René Hausman, een Waalse striptekenaar. In het kader van de Grote Prijs van de Belgische Filatelistische Kunst ontving de heer Hausman op 14 juni 2003 in het Brusselse Stadhuis voor de postzegel van de paardenprocessie de Grote Prijs 'Ambassadeur', die uitgereikt wordt voor de postzegel die ons land het best vertegenwoordigt. De heer Hausman ontving de prijs voor mooiste postzegel van 2002 uit handen van Freddy Thielemans, Frank Daniëls, directeur bij De Post en Guy Coutant, juryvoorzitter.

In 2003 werd Willy Segers de nieuwe voorzitter van het processiecomité. Tevens werd beslist om ieder jaar een gastparochie uit te nodigen van wie de patroonheilige eveneens Sint-Paulus is. Het Sint-Paulusbeeld van deze parochie kon meegedragen worden in de processie, terwijl de geestelijke van de betrokken parochie de eer zou krijgen om de zegening uit te voeren tijdens de apotheose. Gelet op de eerdere verbroedering werd in 2003 gekozen voor de Sint-Paulusparochie van Vollezele, waar Sint-Paulus al sinds 1893 wordt geëerd. De pastoor van deze gastparochie, Kirs Meskens, is overigens afkomstig van Opwijk. Bovendien heeft Vollezele ook een duidelijke band met paarden doordat het beschouwd wordt als de bakermat van het Brabantse trekpaard. In het voormalige gemeentehuis van Vollezele is het Museum van het Belgisch Trekpaard gevestigd. In de processie werd het Sint-Paulusbeeld uit Vollezele meegedragen. In de geklasseerde Sint-Pauluskerk (1776-1777) staat het Sint-Paulusbeeld normaal hoog boven het vroegere hoofdaltaar.

In 2004 is te Sint-Paulusparochie uit Antwerpen te gast. De processie heeft de eer om niet alleen het Sint-Paulusbeeld, maar ook het beeld Onze-Lieve-Vrouw van de Heilige Rozenkrans uit de Sint-Pauluskerk van Antwerpen mee te dragen. De beelden werden begeleid door een ruim delegatie van de Antwerpse Sint-Paulusparochie.

In 2005 werd de website van de paardenprocessie gelanceerd en was Lanklaar de gastparochie. De Sint-Pauluskerk van deze parochie dateert van 1959, maar het kleine, barrokke, houten Sint-Paulusbeeldje, dat meegedragen werd in de processie, dateert van de zeventiende eeuw.

In 2006 komt de gastparochie uit Aalst. Deze parochie werd in 1986 als Sint-Paulus en Onze-Lieve-Vrouw ter Rozen erkend en de Sint-Pauluskerk werd ingewijd op 15 augustus 1994. Deze moderne betonnen kerk heeft een opvallend glasraam, dat deels werd nagebouwd op de praalwagen. Tevens kreeg het Sint-Paulusbeeld, in gegoten aluminium, een plaats op de praalwagen. In de processie werd deze wagen begeleid door leden van de Aalsterse scoutsgroep Akabe die zich richt op mentaal gehandicapten.

Gastparochie op de processie van 2007 was de Sint-Paulusparochie uit het Nederlandse Oudenbosch. In de processie werd het grote Nederlandse Sint-Paulusbeeld begeleid door een afvaardiging zouaven, soldaten uit het pauselijk leger in de periode 1860-1870.

In 2008 kreeg de processie steun van de parochianen van de Sint-Paulusparochie van Vossem, een deelgemeente van Tervuren. De Sint-Pauluskerk is in gotiek gebouwd met romaanse delen van omstreeks 1200. Pastoor Jos Verstraeten van Vossem mocht de deelnemers zegenen.

Centraal in de editie van 2009 van de Sint-Pauluspaardenprocessie stond de verbroedering met buurgemeente Merchtem. De Onze-Lieve-Vrouw-ter-Noodtparochie uit Merchtem bezit een Sint-Paulusbeeld, dat in de processie begeleid werd door de de bestuursleden van de Landelijke Gilde van Merchtem. De processie startte met vertraging wegens een zomerse regenbui op het aanvangsuur. Nieuw dit jaar is dat de deelnemers met paarden sinds dit jaar geen vergoeding meer krijgen uitgekeerd. De kosten daarvoor bedroegen tot 7.500 euro per jaar en werden te zwaar voor het budget van de processie.

Vanaf 2010 bestaat de mogelijkheid om de processie te beleven als een VIP. In ruil voor een financiële bijdrage wordt dan een pakket aangeboden dat bestaat uit: een parkeerplaats, aperitief en lunch, tribuneplaats, programmaboekje, receptie en aandenken. De Sint-Paulusparochie uit Sint-Pauwels, een deelgemeente van Sint-Gillis-Waas is de gastparochie. Het Sint-Paulusbeeld op de praalwagen werd begeleid door een ruime delegatie uit Sint-Pauwels, bestaande uit de volkskunstgroep Drieske Nijpers, ruiters, vendelzwaaiers en een afvaardiging van het gemeentebestuur.

In 2011 was de Sint-Paulusparochie uit Godveerdegem, deelgemeente van Zottegem, de gastparochie, die geëerd werd met een praalwagen waarop een replica van de Sint-Paulus-Bekeringkerk stond samen met het Sint-Paulusbeeld van Godveerdegem. De Antwerpse bisschop Johan Bonny was de eregast.

In het jaar 2012 bestaat de processie 110 jaar. Naar aanleiding hiervan werd een boek uitgeven 110 jaar Sint-Pauluspaardenprocessie van de hand van Vic Everaet, ereburgemeester van Opwijk, en Johan Van Wiele. De heer Everaet deed de opzoekingen en de interviews, schreef de basisteksten en zorgde voor de documenten en foto' in het boek. De heer Van Wiele verzorgde de samenstelling, de tekstbewerking en de layout van het boek. Het boek werd op 27 april 2012 voorgesteld tijdens een presentatie in de schuur van het Hof Ten Hemelrijk. Het boek telt 275 bladzijden en 380 afbeeldingen en werd verkocht tegen een prijs van 30 euro (voorintekenprijs 25 euro). De processie zelf viel dit jaar in het water. Het stortregende en er werd gevreesd dat de kostuums te veel schade zouden oplopen. Kort na de beslissing om de processie niet te laten plaatsvinden, brak de zon door de wolken. Uiteindelijk vertrok toch nog een fel ingekorte stoet.

In 2013 viel de praalwagen met de kunstschatten van Sint-Paulus, die al sinds 1973 meegaat in de processie, in panne. De wagen diende van het parcours gehaald te worden en werd tijdelijk geparkeerd in de Fabrieksstraat. Dit vergde wel wat tijd zodat er een onderbreking in de processie ontstond. De West-Vlaamse Sint-Paulusparochie uit Langemark-Poelkapelle was de gastparochie en evoceerde het verhaal van Rosalie Demeersseman, de martelares van Langemark, die tijdens de Boerenkrijg omkwam toen ze de stormklok luidde in de kerk die in brand gestoken werd.

Voor de editie van 2014 werd geen gastparochie met dezelfde patroonheilige gevonden bereid gevonden om deel te nemen. Nieuw dit jaar was dat na de processie in het park achter Hof Ten Hemelrijk de Schelderuiters uit Bornem nog een voltigeshow verzorgden.

Samenstelling

Een belangrijk onderdeel van de Sint-Pauluspaardenprocessie bestaat uit de deelname van enkele honderden paarden en ruiters, maar er nemen nog heel wat andere groepen deel aan de processie. Zo zijn er de vaste groepen die het leven van Sint-Paulus uitbeelden, waarbij een aantal van die groepen een praalwagen gebruiken. Een overzicht van de samenstelling van de processie van 2014 geeft een goed beeld van welke andere groepen nog deel uitmaken van de processie. Na de passage van de laatste groep sluiten de priesters, gemeentemandatarissen en genodigden aan bij de processie om zo ook mee de apotheose met zegening op de Singel, voor de pastorie, bij te wonen.

Paarden

Tot vóór de Tweede Wereldoorlog waren er vooral Brabantse trekpaarden aanwezig in de processie. Dit waren paarden die tijdens de rest van het jaar gewoon gebruikt werden op de boerderij. Opwijk was in die periode een landelijke gemeente met een belangrijk aandeel landbouwers. Sinds de jaren vijftig verscheen het landbouwrijpaard, wat een veel lichter paard was, dat naast het boederijwerk ook gebruikt werd voor ruitertornooien. Later deden dan ook nog pony's en paarden met koetsen hun intrede in de processie. Gezien de evolutie van de landbouw zijn er in Opwijk, net als elders, geen boerderijen met paarden meer. Bijna alle processiepaarden worden dan ook gehouden in het kader van de vrijetijdsbesteding van de eigenaar. Het merendeel van de paarden dat deelneemt aan de processie komt van buiten Opwijk.

Doorheen de jaren schommelt het aantal deelnemende paarden van hondertal tot drie- à vierhonderd paarden in de meest succesvolle jaren.

Praalwagens

De vernieuwing van de processie in 1970 betekent de intrede van vaste praalwagens. Vroeger reden er in de processie ook al praalwagens mee, maar dat waren dan telkens wagens die noodzakelijk waren voor de boeren en die ter gelegenheid van de processie werden omgebouwd tot praalwagen om na de processie onmiddellijk terug gedemonteerd te worden. Sinds 1970 werd het aantal praalwagens verder uitgebreid en blijvend aangepast en vernieuwd. De meeste praalwagens worden voort getrokken door een span met Brabantse trekpaarden, een aantal wagens zijn gemotoriseerd en een aantal worden met de hand geduwd.

In 2010 namen de volgende praalwagens deel aan de processie:

• Opwijk ontvangt de relikwie van Sint-Paulus
• Hulde aan de pastoors die de Sint-Pauluskerk met kunstschatten hebben verrijkt
• Replica van het glasraam Sint-Pieter en sint-Paulus
• Saulus thuis in Tarsus
• Saulus in Damascus
• Saulus in Ananias
• Paulus bij Petrus in Jerusalem
• Paulus missionaris
• Paulus bij de geleerden
• Paulus gevangen genomen
• Paulus ter dood veroordeeld
• Wagen met de oudste gerestaureerde vlag van het Broederschap van Sint-Paulus

Bovendien wordt er telkens een nieuwe wagen gemaakt in fucntie van de gastparochie waarmee in een bepaald jaar verbroederd wordt. Deze gastparochie stapt met een eigen delegatie dan mee op in de processie.

Sinds 2005 wordt het processiepatrimonium, waaronder de praalwagens, opgeslagen in een gemeentelijke loods op de Fläkte-site, gelegen langs de Doortstraat.

Overzicht

Naast de paarden en de praalwagens, nemen nog tal van andere groepen deel aan de processie, waarbij er ook gelegenheidsgroepen kunnen zijn. De samenstelling is dus jaar na jaar niet noodzakelijk precies dezelfde, al wordt er wel steeds rond een vast stramien gewerkt. De samenstelling van de paardenprocessie van 2014 geeft een goed beeld van dit vaste stramien.

Deel 1: Sint-Paulus, Patroon van de Ruiters		Deel 2: Beelden uit het leven van Sint-Paulus		Deel 3: Verheerlijking van Sint-Paulus
1. De Herauten kondigen de processie aan		12. Jachthoornblazers	The Greenfields uit Londerzeel kondigen het tweede deel van de processie aan	27. Fanfare Buggenhout	Koninklijke Fanfare 't Muziek uit Opstal-Buggenhout
2. Ruiters en ruiterijverenigingen	De voorzitter van de ruiters opent de optocht van de ruiters en ruiterijverenigen Ruiters met de Vlaamse, Pauselijke en Opwijkse vlag Ruiters en ruiterijverenigingen	13. Schapenkudde op weg naar Tarsus	Groep met schapen die de wol leveren voor het weven in Tarus	28. Jubileumwagen	Praalwagen naar aanleiding van de 110e processie die alle gastparochies evoceert als herinnering en als dank voor hun medewerking
3. Reiningsdienst paardenvijgen	Schoonmaakploeg die de uitwerpselen van de paarden op het parcours verwijdert	14. Marktscène	Groep die een marktgebeuren uitbeeldt met wevers en pottenbakkers, kopers en verkopers, dieren, kreupelen en blinden,...	29. Sint-Pietersgilde	De schuttersgilde uit Mazenzele die het beeld van hun patroonheilige Petrus meedragen
4. KSA-trommelaars		15. Saulus thuis	Praalwagen met huiselijk tafereel waarin Saulus door zijn vader wordt opgeleid als wever en ook wordt ingewijd in het Joodse geloof	30. Kinderen met kleurige linten	Hulde aan Sint-Paulus
5. Ruiters met Opwijkse kleuren	Geel en blauw	16. Spelende kinderen	De kleine Saulus vermaakt zich met zijn vriendjes	31. De boodschap van Sint-Paulus	Kinderen gehuld in wijde, zwarte mantels waarop treffende teksten uit de brieven van Sint-Paulus zijn geborduurd
6. Pages met schilden	Symbolen van Opwijk, Mazenzele, Droeshout, Nijverseel, Vlaamse Gemeenschap en het Vaticaan	17. Saulus bij Gamaliël	Saulus in discussie met zijn leraar Gamaliël	32. Met Pater Abbeloos, Paulus achterna	Taferelen uit het leven van Pater Abbeloos met Praalwagen die de afgebrande kerk symboliseert
7. Zwitserse wachten	Drumband uit Sint-Martens-Voeren die de overdracht van het relikwie van Sint-Paulus opluisteren	18. Saulus als Christenvervolger	Saulus krijgt van de hogepriester Kaïfas de opdracht om de volgelingen van Jezus van Nazareth te vervolgen	33. Het beeld van Sint-Paulus	uit de Sint-Pauluskerk, gedragen door de erewachters
8. Opwijk ontvangt de relikwie van Sint-Paulus	Koets met pater Alexander en praalwagen met vooraan: pater Alexander die de relikwie van Sint-Paulus ontvangt, en achteraan: de overhandiging van de relikwie aan de Opwijkse pastoor, gevolgd door de koetsen met de toenmalige voorname burgers.	19. Gevangen Christenen	Christenen worden gestoten en geduwd door de tempelwachters De gestenigde Stefanus, de eerste martelaar, wordt meegedragen, terwijl treurende christenen volgen	34. Boeren op bedevaart	Te voet, te paard of met de huifkar
9. Kunstschatten van de Sint-Pauluskerk	Praalwagens met o.a. replica van glasraam van Sint-Pieter en Sint-Paulus van de Sint-Pauluskerk	20. Saulus vóór Damascus	Praalwagen met vooraan: Saulusligt voor de paarten van Damascus geslagen door de bliksem, en achteraan: Saulus is blind.	35. Oude kerkvlaggen	Meerdere, oude kerkvlaggen worden meegedragen
10. Broederschap van Sint-Paulus	De leden van het Sint-Paulusbroederschap met oude en nieuwe vlag	21. Ananias bij Saulus	Praalwagen met Anannias die Saulus van zijn blindheid geneest. Saulus wordt nu Paulus. De bekering is een feit.	36. Oud-vendeliers KLJ	Brengen hulde aan Sint-Paulus
11. Kunstgroep Nele	Kunstgroep Nele	22. Paulus bij Petrus in Jeruzalem	Praalwagen met Petrus en Paulus die discussiëren over de Joodse wetten, samen met de apostelen en discipelen.	37. Parochievlag	Oudste, gerestaureerde parochievlag
		23. Paulus Missionaris	Praalwagen in de vorm van een boot, die symbool staat voor de vele reizen van Paulus.	38. Harmonie	Koninklijke Harmonie De Volherding Opwijk
		24. Paulus bij de Geleerden	Praalwagen met Griekse tempel waar Paulus van gedachten wisselt met Griekse geleerden	39. Relikwie van Sint-Paulus	Het vergulde houten relikwieschrijn wordt gedragen en omringgd door Flambeeuwdragers
		25. Paulus gevangen genomen	o.a. tafereel met Romeinse soldaten en ook een strijdwagen van het Romeinse leger	40. Priesters en kerkkoren	De Opwijkse kerkkoren Gaudeamus en Regina huldigen Paulus
		26. Paulus ter dood veroordeeld	Praalwagen met vooraan: de geboeide Paulus voor de rechters, en achteraan: Paulus knielt vóór de beul, wachtend op de dood door het zwaard.	41. Genodigden en bedevaarders	sluiten aan op het einde van de processie zodat ze ook eindigen op de Singel voor de apotheose

Sint-Pauluslied

Oud Lied

Dit lied werd voor het eerst gezongen tijdens de paardenprocessie van 1908. Het werd gecomponeerd door Achiel Bragers (Opwijk, °14 februari 1887 - †29 mei 1954) op tekst van Jan Lindemans (Opwijk, °1890 - †1968).

Refrein:
O Paulus O Paulus Groote heilige
Aanhoor uw volk dat U aanroept
Zegen ons in 't tijdelijk,
Help ons tot het hemelrijk

1. Saulus op zijn peerd gezeten,
Kwam gereên, vol kwadenmoed,
Naar Damaskus, hoog vermeten
En Belust op Kristenbloed,
Maar God heeft ter goeder ure
Sprekend door de bliksemvuren
Blind hem van zijn peerd gesmeten

2. Blind van geest en blind van oogen:
Dubbel blind was Paulus toen
Maar Gods eindeloos mededogen
Schonk het licht zijn oogen weer.
Maar daarbij blonk de eeuwige waarheid
In zijn hert met heldre klaarheid:
Zoo had hem Gods Stem bewogen.

3. Paulus was van God verkoren
Om te zaaien 't machtig woord
In de jonge, vruchtbre voren
Van het wachtend wereldoord.
Ook ontelbaar zijn de schaven
Die hij bracht tot Gods altaren
Een door 't doopsel heeft herboren.

4. Zijn geloof en al zijn streven
Stonden vast op God gebouwd.
Voor Hem lijden was zijn leven,
Sterk in allen tegenspoed.
s' Martlaars palm mocht hij ontvangen
Doel van al zijn vroom verlangen:
Voor zijn God zijn leven geven.

5. Paulus wil van rampen sparen
Die met peerden daaglijks gaan
Want wie weet hoeveel gevaren
Die niet hebben uit te staan.
Wil ook aan ons velden geven
Vruchtbaarheid en schoonheid teven;
Ze van ongediert vrijwaren

6. Zegen al uw volk te zamen:
Die hier wonen rond uw kerk,
En ook die van verre kwamen
Vroom naar uwe bêevaartplaats.
Dat we, 't zij in vreugd of lijden
Altijd kloek 't geloof belijden
En God loven naar betamen.

Nieuw Lied

In 1974 wordt voor de eerste maal het nieuwe Sint-Pauluslied gezonden tijdens de paardenprocessie. Dit lied is op tekst van Clem De Ridder en muziek van Emmanuel Geeurickx (Opwijk, °25 maart 1925 - Asse, †13 juni 2013).

Refrein:
Sint-Paulus
patroon van ons volk is groot
Wij roepen hem aan
en bidden devoot.
Sint-Paulus, leer ons leven
zoals gij hebt geschreven:
geloven metterdaad,
beminnen zonder maat.

1. In Opwijk wordt Paulus sinds eeuwen geëerd:
zijn beeld wordt in kerk en kapellen vereerd.
Wij hebben zijn naam in ons vaandels geschreven,
geslachten naeen aan ons kind'ren gegeven.

2. Wij hebben nooit zorgen of noden gekend,
of hebben ons hoopvol tot Paulus gewend...
Wij gaan nog zijn beeweg bij kermis en plagen,
te voet of te paard, om zijn bijstand te vragen.

Parcours

Oud parcours

Van 1902 tot 1972 stelde de processie zich op in de Schoolstraat (vroeger nog Dorpstraat genoemd) en de Processiestraat (vroeger nog Processiebaan genoemd), die speciaal werd aangelegd opdat de processie rond de dorpskern zou kunnen trekken. Van daaruit gaat het via de Markstraat (vroeger nog Statiestraat genoemd) in de richting van de Sint-Pauluskerk. Voor het gemeentehuis, aan de marktstraat 55, staat een podium waarop de verantwoordelijken van gemeente en parochie plaatsnemen. Verder gaat het dan naar de Gasthuisstraat (vroeger nog Cadéstraat genoemd) in de richting van de Sint-Paulusbaan. Aan het kruispunt met Sint-Paulusbaan, Hulst gaat het rechtsaf naar de Nanovestraat. Hier stond ook de in 1858 gebouwde oorspronkelijke Sint-Pauluskapel. Op het einde van de Nanovestraat komt men terug in de Gasthuisstraat, waarna het verder gaat via de Kattestraat en de Singel naar het kerkplein, waar de zegening van de deelnemers plaats vindt

Er stonden heel wat kapellen langs het oude parcours.

• Nog bestaande kapellen:

1. Sint-Annakapel, Processiestraat 7: Bidkapel met altaar en stoelen met een Sint-Annabeeld (gerestaureerd). Deze kapel met torentje moest een versiering zijn van de nieuw aangelegde processieweg.
2. Kapel Onze-Lieve-Vrouw Ter Nood, Processiestraat 5: Deze kapel staat op enkele meters achter de Sint-Annakapel en werd in 1870 gebouwd in de tuin van het toenmalige huis De Landtsheere (Singel 12), dat later aan de kerkfabriek geschonken werd.
   
3. De nieuwe Sint-Pauluskapel, gebouwd in 1970 naar een ontwerp van Leo De Koster in opdracht van de gemeente ter vervanging van de oude, afgebroken Sint-Pauluskapel. In de nieuwe, open kapel werd niet meer het Sint-Paulusbeeld uit de oude kapel terug geplaatst omdat men schrikt had voor vandalisme. Het authentieke beeld is nu enkel nog te zien op de dag van de processie en de vrijdag voordien in de Sint-Paulusmis aan de kapel. In de nieuwe kapel kwam een nieuw Sint-Paulusbeeld van de hand van Remi De Donder. In 2003 werd dit beeld gestolen. In de plaats kwam een Sint-Paulusbeeld gemaakt door Gust De Block.
4. Kapel Heilig Hart van Jezus, Nanovestraat 72: De twee oudste zonen van het gezin De Plecker-Meersman hielden zich schuil als werkweigeraars. uit dankbaarheid omdat ze van gevaar gespaard bleven, werd in 1947 dit kappeltje gebouwd.

• Verdwenen kapellen:

1. Kapel Onze-Lieve-Vrouw van Scherpenheuvel, Broekstraat 2: Deze kapel dateerde van 1855 en zou gebouwd zijn ter gelegenheid van de stichting 'Broederschap van Onze-Lieve-Vrouw van Scherpenheuvel' en werd in 1990 afgebroken om er een woning te bouwen.
2. De oude Sint-Pauluskapel uit 1858 op het kruispunt van de Nanovestraat en Hulst waarin een beeld van Sint-Paulus stond. Deze kapel werd de week na de processie van 1969 afgebroken als gevolg van wegenwerken.
3. Kapel Onze-Lieve-Vrouw, Nanovestraat 31: Deze kapel verdween in de jaren '70 bij de aanleg van het Molenveld.

Nieuw parcours

Het nieuwe parcours ontstond in twee stappen. In 1973 wordt nog traditioneel gestart in de Processiestraat, maar vanuit de Markstraat wordt er afgedraaid naar de Fabriekstraat en via de Ringlaan en de Broekstraat wordt terug aangesloten bij het traditonele parcours. De tribune voor de prominenten verhuist als gevolg daarvan ook naar de Ringlaan, ter hoogte van gemeentelijk administratief centrum II. In 1988 wordt gestart vanaf het Heiveld om zo de Markstraat in de draaien en dan verder het parcours te volgen. De Processiestraat verdwijnt zo voor goed uit het parcours van de processie. Deze verandering was het gevolg van het feit dat de voorbereiding vanaf 1988 plaats vindt in de gemeentelijke sporthal, die gelegen is aan het Heiveld. Bovendien was de smalle Processiestraat erg krap geworden voor de grote praalwagens.

Het nieuwe parcours volgt dus de volgende straten: Heiveld - Marktstraat - Fabreikstraat - Ringlaan - Broekstraat - Steenweg op Merchtem - Sint-Paulusbaan - Nanovestraat - Gasthuisstraat - Kattestraat - Singel.

Naar aanleiding van het honderdjaring bestaan kwamen er talrijke kleurrijke nieuwe feestvlaggen bij, zodat het volledige processieparcours, iets meer dan 2 kilometer lang, sindsdien bevlagd is met ongeveer 150 straatvlaggen. In het huidige parcours passeert de processie nog slechts langs twee kapellen.

Datum

Tot en met 1969 ging de processie uit telkens op de feestdag van Sint-Paulus zelf, namelijk 29 juni, met uitzondering van 1950 toen de datum van de processie aangepast werd in fucntie van de wijding tot hulpbisschop van de uit Opwijk afkomstige Emiel De Smedt. De processie vond toen plaats op zondag 2 juli 1950 in de voormiddag.

Vanaf 1970 ging de processie uit op de zaterdag na Opwijk-zomerkermis en Opwijk-zomerkermis begint op de zondag voor 29 juni. Of nog, de processie vond plaats op 29 juni indien dit een zaterdag was of anders de eerste zaterdag na 29 juni. In 1970 was dat op zaterdag 4 juli om 10.00 uur.

vanaf 1972 blijft de processie uitgaan op zaterdag, maar verschuift het aanvangstijdstip naar 15.00 uur.

Vanaf 1988 gaat de processie uit op 29 juni indien dit een zondag is of anders de zondag na het feest van Sint-Paulus. Het vertrekuur blijft 15.00 uur. met uitzondering van 1990 toen werd uitgeweken naar 15.30u voor de rechtstreekse televisieuitzending en in 1991 en 1992 toen het vertrekuur 16.00 uur was.

Vanaf 2010 vindt de processie plaats de zondag vóór 29 juni. Het vertrekuur blijft ongewijzigd op 15.00 uur.

Dit geeft het volgende overzicht van processiedatums:

Jaren '70	Jaren '80	Jaren '90	Jaren '00	Jaren '10
04 juli 1970		01 juli 1990	02 juli 2000	27 juni 2010
03 juli 1971		30 juni 1991	01 juli 2001	26 juni 2011
01 juli 1972		5 juli 1992	30 juni 2002	24 juni 2012
30 juni 1973			29 juni 2003	23 juni 2013
29 juni 1974			04 juli 2004	22 juni 2014
28 juni 1975			03 juli 2005
03 juli 1976			02 juli 2006
02 juli 1977	04 juli 1987		01 juli 2007
01 juli 1978		05 juli 1998	29 juni 2008
		04 juli 1999	05 juli 2009

Organisatie

Structuur

Het in 1970 opgerichte Sint-Paulusprocessiecomité is nog steeds verantwoordelijk voor de organisatie van de paardenprocessie (zie Geschiedenis). Ook de in 1985 toegevoegde commissies zijn nog steeds actief. Op de maandelijkse vergaderingen van het comité, voorbereid door een kerncomité, wordt er verslag uitgebracht van de werking van de commissies en worden alle andere elementen in verband met de processie behandeld. Het comité coördineert alle activiteiten.

De Heraut

In januari 1987 verscheen het eerste nummer van 'De Heraut', het eigen informatieblad van het Sint-Pauluscomité dat driemaal per jaar (januari, maart en juni) wordt uitgeven en de bevolking van Opwijk op de hoogte houdt van alle wetenswaardigheden over de processie. In 2014 is dit infoblad al aan zijn 28e jaargang toe.

Pelgrim van Sint-Paulus

Jaarlijks is er ook een feestelijke processievergadering. Op deze kermisvergadering worden alle medewerkers en deelnemers uitgenodigd op de Sint-Paulusmis, waarna er een feestvergadering volgt. Deze vergadering vindt plaats de maandag na de winterkermis van Opwijk en die vindt dan weer plaats op 25 januari indien deze dag een zondag is, of anders de zondag nadien.

Op deze vergadering worden ook de nieuwe pelgrims van Sint-Paulus gelauwerd. Sinds 1996 kent het Sint-Pauluscomité de eretitel van Pelgrim van Sint-Paulus toe aan diegenen die 30 jaar of meer betrokken zijn of waren bij de processie. De gelauwerde krijgt niet alleen een kenteken, maar ook een oorkonde op eigen naam. In 1996 kregen meteen acht processiegangers deze titel. De meeste pelgrims kwamen er bij in 1998, namelijk 37, toen meteen alle in aanmerking komende muzikanten van de Koninklijke Harmonie De Volherding, die jaarlijks meeloopt in de processie, gehuldigd werden. In 2009 kreeg dan weer niemand de titel van pelgrim.

Sint-Paulusmis

In 1974 werd, in samenspraak met pastoor Deschrijver, beslist om elke eerste maandag van de maand een Sint-Paulusmis te houden. Deze traditie wordt nog steeds in ere gehouden. Ook in deze misvieringen wordt het Sint-Pauluslied gezongen.

Jaarlijks wordt er op de vrijdag voor de paardenprocessie een misviering gehouden aan de Sint-Pauluskapel aan het Kruispunt Hulst, Sint-Paulusbaan en Nanovestraat.

Financiën

De belangrijkste uitgaven worden gevormd door de drukkosten voor De Heraut, uitgaven voor groepen, drukwerk, grime, paarden, huur en onderhoud kleding, medailles en vlaggen. De belangrijkste inkomstenbronnen zijn reclame en sponsoring, lidgelden Sint-Paulus Broederschap, giften, opbrengsten van pannekoekenfestijn en verkoop paardenvijgen en toelagen van de gemeente en de Vlaamse overheid.

Bij de verkoop van paardenvijgen moet niet gedacht worden aan uitwerpselen, maar wel aan een gebak dat sinds mei 1987 huis-aan-huis verkocht wordt. Ook het pannekoekenfestijn wordt sinds 1987 jaarlijks eind januari, begin februari ingericht.

Wetenswaardigheden

• Naast de Sint-Pauluskerk, de Sint-Pauluskapel, de Sint-Paulusbaan en de Sint-Pauluspaardenprocessie is er in Opwijk ook nog de Sint-Pauluszaal, een feestzaal van 1910; KSK Sint-Paulus Opwijk, een voetbalclub; de landelijke rijvereniging Sint-Paulus, een ruitervereniging; BC Sint Paulus Opwijk, een basketbalclub en de Sint-Paulusvisser, een hengelvereniging.
• Sinds 1984 bestaat de mogelijkheid om op de dag van de paardenprocessie een geleid bezoek te brengen aan de Sint-Pauluskerk. De bezoeken worden afwisselend het ene jaar door vrijwilligers van de Heemkring Opwijk-Mazenzele, het andere jaar door medewerkers van de gemeentelijke dienst 't Opwijks archief verzorgd. Er wordt niet alleen toelichting gegeven over de merkwaardigheden en de geschiedenis van het gebouw, het interieur en de kunstschatten van de kerk, maar ook de plaatsen die normaal niet toegankelijk zijn, zoals de sacristie, de torenkamer met kloken en de dakruimten boven de gewelven van het schip en het koor worden bezocht. Voor wie de torenklim niet aankan, wordt beneden in het koor met behulp van fotovergrotingen, tekeningen en plannen uiteengezet wat er daar te zien is.
• In een artikel in Het Nieuwsblad van 9 april 1987 wordt aangehaald dat de Sint-Paulusparochies van Opwijk en Vollezele de enige twee parochies zouden zijn waar nog een echte Sint-Paulusviering plaats vindt.
• Fragmenten van de rechtstreekse televisieuitzending van de processie op 1 juli 1990 zouden zelfs uitgezonden geweest zijn op de Portugese televisie.
• Het feit dat het processiecomité besliste om de processie vanaf 2010 een week te vervroegen en zo te laten samenvallen met het eerste weekend van de zomerkermis van Opwijk, vormde voor twee carnavalsgroepen (De Lapsjaars en De Melkers) de inspiratie om dat jaar te werken rond de paardenprocessie die een week te vroeg uitgaat en mee uit te pakken tijdens de carnvalsstoet van Opwijk op 28 maart 2010.
• In 2014 leent het processiecomité een deel van zijn gewaden uit aan buurgemeente Lebbeke. Op 17 augustus 2014 vindt in Lebbeke een historische evocatie plaats over de terugtrekking van het Belgisch leger in 1914 door de gemeente. De leden van het College van Burgemeester en Schepenen hullen zich in de kledij van de groep Broederschap om deze voorstelling luister bij te zetten.

Zie ook

• Lijst van onroerend erfgoed in Opwijk

Externe links

• Website van de Sint-Pauluspaardenprocessie

Bibliografie

Boeken

• H. De Koster e.a., Opwijk, ons dorp, Davidsfonds-Opwijk, Gent, 1978, 319p.
• J. De Ridder, Opwijkse geestelijken, Heemkring Opwijk-Mazenzele, Opwijk, 1992, 217p.
• P. Onselaere, O, Opwijk, Paul Onselaere, Opwijk, 1997, 142p.
• Gemeentebestuur Opwijk, 100 jaren Opwijk, Gemeentebesuur Opwijk, Lebbeke, 2001, 254p.
• P. Onselaere, Opwijk?.. JA!, Paul Onselaere, Opwijk, 2008, 144p.
• N. Roelants, Voetsporen van devotie. Processies in Vlaams-Brabant, Provinciebestuur Vlaams-Brabant, Peeters, 2008, 160p.
• V. Everaet en J. Van Wiele, 110 jaar Sint-Pauluspaardenprocessie, Sint-Pauluscomité, Opwijk, 2012, 275p.

Kranten

• Saulus wordt weer Paulus In: Het Nieuwsblad, 25 juni 1999
• Paardenprocessie trekt door Opwijk In: Het Laatste Nieuws, 3 juli 1999
• Sint-Pauluscomité herdenkt marteldood pater Abbeloos In: Het Laatste Nieuws, 1 februari 2000
• Paulus herleeft in paardenprocessie In: Het Volk, 3 juli 2001
• Tienduizend voor "paardenzegel" In: Het Nieuwsblad, 1 juli 2002
• Kardinaal Danneels zegent paard en mens op Opwijkse In: Het Nieuwsblad, 1 juli 2002
• Paardenprocessie schot in de roos In: Het Nieuwsblad, 1 juli 2003
• Paardenprocessie op een drafje door Opwijk In: Het Laatste Nieuws, 2 juli 2004
• "De paardenprocessie moet blijven bestaan" In: Het Nieuwsblad, 8 juli 2005
• Bankier bouwt praalwagens In: Het Nieuwsblad, 30 juni 2006
• Duizenden bezoekers op mooie Paardenprocessie In: Het Nieuwsblad, 2 juli 2007
• Paardenprocessie lokt 10.000 kijklustigen In: Het Laatste Nieuws, 30 juni 2008
• Paardenprocessie lokt 10.000 In: Het Laatste Nieuws, 6 juli 2009
• Opwijkse groepen worden steeds beter In: Het Nieuwsblad, 30 maart 2010
• "30.000 steentjes geschilderd" In: Het Laatste Nieuws, 15 juni 2011
• Tientallen praalwagens op processie In: Het Laatste Nieuws, 27 juni 2011
• 500 boeken 110 jaar processie verkocht In: Het Nieuwsblad, 2 mei 2012
• Regenweer halveert paardenprocessie In: Het Laatste Nieuws, 25 juni 2012
• Paardenprocessie gaat weer uit in volle glorie In: Het Nieuwsblad, 24 juni 2013
• Sint-Paulusprocessie met minder paarden In: Het Nieuwsblad, 23 juni 2014
• Paardenprocessie leent gewaden uit In: Het Nieuwsblad, 7 juli 2014

Voetnoten