Congo-Kinshasa

République démocratique du Congo
(Details) (Details)
Basisgegevens
Officiële taal	Frans (Lingala, Kikongo, Swahili, Luba-Kasai hebben het statuut van nationale taal)
Hoofdstad	Kinshasa
Regeringsvorm	Republiek
Religie	Christendom (80%)
Oppervlakte	2.344.858 km² (3,3% water)
Inwoners	29.916.800 (1984) 101.780.263 (2020) (0000043406 43,4/km² (2020))
Overige
Volkslied	Debout Congolais
Munteenheid	Congolese frank (CDF)
UTC	+1 en +2 (geen zomertijd)
Nationale feestdag	30 juni
Web | Code | Tel.	.cd | COD | 243
Voorgaande staten
Belgisch-Congo  Zaïre 1908-1960 1971-1997
Detailkaart
Portaal    Landen & Volken

Congo-Kinshasa, formeel Democratische Republiek Congo (DR Congo of DRC) of kortweg Congo (Frans: République démocratique du Congo), is een land in centraal Afrika dat grenst aan Congo-Brazzaville, de Centraal-Afrikaanse Republiek, Zuid-Soedan, Oeganda, Rwanda, Burundi, Tanzania, Zambia, Angola alsmede de exclave Cabinda van Angola. Het is een voormalige Belgische kolonie. Kongo betekent "jager" in het Kikongo, een van de oorspronkelijke talen die in het zuidwesten van Congo wordt gesproken en was eveneens de naam van een prekoloniaal koninkrijk. In de periode 1971-1997 werd het land Zaïre genoemd.

Geschiedenis

Prekoloniale periode

Het gebied waar nu de Democratische Republiek Congo is, was 10.000 jaar geleden al bevolkt. Van 2000 v.Chr. tot 500 na Chr. kwamen migratiegolven van Bantoe het land waar nu Congo (de Republiek Congo inbegrepen) is binnen vanuit het noordwesten, waarbij de oorspronkelijke pygmeebevolking naar het zuiden verdreven werd. De etnische diversiteit werd aangevuld met daaropvolgende migraties vanuit Darfoer en Kordofan in Soedan in het noordoosten, en vanuit Oost-Afrika in het oosten. Hierdoor werd de Bantoe-taalfamilie ook de overheersende talengroep.

Tegen de 15e eeuw was de dominante politieke macht in Congo het Koninkrijk Kongo. Dit was een hoger ontwikkelde staat in het zuidwesten van het moderne Congo en het noorden van Angola. Op zijn hoogtepunt strekte het rijk zich uit van de Atlantische Oceaan in het westen tot de rivier de Kwango in het oosten, en van de rivier de Kongo in het noorden tot de rivier de Loje in het zuiden. Het was een koninkrijk, met aan het hoofd de Mwene Kongo (Manikongo) die heerste over de Bakongo vanuit zijn hoofdstad M'banza-Kongo. Het rijk vormde het centrum voor een intensieve handel van grote hoeveelheden ivoor in Centraal-Afrika, en er werd koperwerk, raffiakledij en aardewerk geproduceerd, naast de natuurlijke producten. Deze handelsgoederen zouden, naast de slaven, de ruggengraat vormen van de handel van Kongo met de Europeanen (vooral de Portugezen).

De slavenhandel was een belangrijke factor in de ondergang van het koninkrijk, omdat toegelaten werd dat de Europese slavenhandelaars een groot percentage van de bevolking wegvoerden. Hoewel historische bronnen schaars zijn, is duidelijk dat de Kongo-beschaving erg geavanceerd was. Zo was er bijvoorbeeld een nauwkeurig systeem van belastingheffing, en een officiële Kongo-taal.

Naast het Kongo-rijk waren er nog andere, kleinere staten verspreid over het land, zoals de pygmeeën en andere stammen, voornamelijk jager-verzamelaars. De oostelijke bevolking werd sterk geteisterd door de Oost-Afrikaanse slavenhandel vanuit Zanzibar, die vooral van Arabische oorsprong was, in tegenstelling tot de Atlantische slavenhandel.

Koloniale periode (1870-1960)

Zie Belgisch-Congo voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Vanaf de jaren 1870 werd het land voor het eerst verkend door Europeanen en ontstond de eerste regering. Het gebied werd voor het eerst in kaart gebracht door de Welsh-Amerikaanse ontdekkingsreiziger Henry Morton Stanley. In 1885 werd het land op de Conferentie van Berlijn toegekend aan koning Leopold II van België. Hij maakte er zijn persoonlijke eigendom van en noemde het de 'Onafhankelijke Congostaat'. Toen kort daarna rubber een fel begeerd product werd, bracht het land een fortuin op voor Leopold, waarmee hij onder meer gebouwen oprichtte in Brussel, Tervuren en Oostende. De Congolezen werden ondertussen uitgebuit, en tussen 1885 en 1908 stierven naar schatting ongeveer 5 miljoen mensen (volgens sommige ramingen zelfs nog meer) aan uitbuiting en ziekten. Dit misbruik werd veroordeeld in een rapport van de Britse diplomaat Roger Casement en in internationaal protest waarin de Britse journalist Edmund Dene Morel een centrale rol nam, en welk onder andere door de schrijver Mark Twain gesteund werd. In 1908 moest het Belgische Parlement zwichten onder de druk en nam het de kolonie over van de koning. Het land werd nu Belgisch-Congo genoemd. Het bestuur verbeterde aanzienlijk en er werd een niet onaanzienlijke economische en maatschappelijke vooruitgang gerealiseerd. De blanke koloniale heersers legden echter over het algemeen een neerbuigende, bevoogdende houding aan de dag ten opzichte van de inheemse bevolking, welke tot bittere ressentimenten aanleiding gaf.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog behaalde het kleine Congolese leger verschillende overwinningen tegen de Italianen in Noord-Afrika.

Eerste Republiek (1960-1965)

Congo werd onafhankelijk op 30 juni 1960; België trok zich uiteindelijk terug uit angst voor een onafhankelijkheidsoorlog zoals in Algerije. Patrice-Emery Lumumba (1925-1961) werd eerste minister, Joseph Kasavubu (1913-1969) werd de eerste president van Congo.

Kort na de onafhankelijkheid ontstond er muiterij in het leger, dat nog steeds geleid werd door Belgische officieren. Lumumba verving daarop deze officieren door Congolezen, waarna veel Belgen op de vlucht gingen en de regering in elkaar stortte. De Belgische regering zond troepen om de Belgische burgers te beschermen en Lumumba riep de hulp van de Verenigde Naties in. De VN stuurde troepen (ONUC-missie) om de orde te herstellen, met de steun van de Verenigde Staten, die in Lumumba een communist zagen en die wilden vermijden dat Congo zich tot de Sovjet-Unie zou richten. Op hetzelfde moment scheidde de relatief rijke provincie Katanga zich af en riep haar onafhankelijkheid uit.

President Joseph Kasavubu probeerde Lumumba af te zetten, en Lumumba ontsloeg op zijn beurt Kasavubu als president. Kort daarna werd Lumumba onder huisarrest geplaatst door kolonel Joseph-Désiré Mobutu. Lumumba ontsnapte, maar werd opnieuw opgepakt en in januari 1961 naar zijn vijanden in Katanga gevlogen, in opdracht van de Belgische minister voor Afrikaanse zaken. Daar werd Lumumba vermoord in onopgehelderde omstandigheden. Zijn lichaam zou opgelost zijn in zwavelzuur en werd nooit gevonden.

De CIA had Mobutu geholpen en was blij dat ze de door de Sovjet-Unie gesteunde Lumumba kwijt waren. Mobutu kreeg hierdoor meer macht en werd beschuldigd een Amerikaanse stroman te zijn. De Belgische regering heeft decennia later toegegeven dat zij in de omverwerping van Lumumba betrokken was.

Tweede Republiek (1965-1997)

Vlag van het toenmalige Zaïre (1971-1997)

Na vijf jaar van onstabiliteit en wanorde zette Mobutu, nu luitenant-generaal, Kasavubu af in 1965. Hij installeerde een eenpartijstaat en riep zichzelf uit tot staatshoofd. Af en toe waren er verkiezingen waarbij hij de enige kandidaat was. Er ontstond een periode van relatieve vrede en stabiliteit, maar het regime werd regelmatig beschuldigd van mensenrechtenschendingen, onderdrukking en ongebreidelde corruptie. Het persoonlijke bezit van Mobutu werd in 1984 geschat op 4 miljard dollar, ongeveer even groot als de nationale schuld van Congo.

In een poging om de Afrikaanse bewustwording uit te dragen, hernoemde Mobutu het land en de rivier naar Zaïre, en zichzelf Mobutu Sese Seko. Hij nationaliseerde in 1973 in één klap alle buitenlandse bedrijven (de zaïrisering), en kleine bedrijven in handen van buitenlanders werden verplicht een Zaïrees aan het hoofd te zetten. Drie jaar later was hij verplicht dit besluit terug te draaien.

Na de ineenstorting van de Sovjet-Unie bekoelden de relaties tussen Mobutu en de Verenigde Staten. Hij was niet langer nodig als een bondgenoot in de koude oorlog en de oppositie in Zaïre begon zich te roeren.

Derde Republiek (1997-heden)

Talen in Congo

Sinds 1994 werd Congo getroffen door etnische onlusten en burgeroorlog, mede door de instroom van vluchtelingen uit Rwanda en Burundi.

Laurent-Désiré Kabila (1997-2001)

Op 18 mei 1997 trokken de soldaten van de Alliantie van Democratische Krachten onder leiding van Laurent-Désiré Kabila de Zaïrese hoofdstad Kinshasa binnen, waar zij als bevrijders werden binnengehaald. Meer dan 3000 kilometer hadden zij gelopen sinds zij eind oktober 1996 aan hun overwinningstocht begonnen. Twee dagen later riep Kabila zichzelf uit tot president van Congo-Kinshasa. Daarmee kwam een eind aan het jarenlange bewind van dictator Mobutu Sese Seko, maar niet aan de strubbelingen. De burgeroorlog in Congo sleepte zich jaren voort en verergerde in 1998 toen rebellen met steun van Rwanda en Oeganda probeerden president Laurent Kabila weg te jagen. Twee van de bekendste rebellengroepen zijn de Beweging voor Congolese Bevrijding (MLC, door Oeganda gesteund), en de Congolese Unie voor Democratie (RCD, door Rwanda geholpen).

Op 16 januari 2001 kwam Kabila tijdens een mislukte staatsgreep om het leven.

Joseph Kabila (2001-heden)

Joseph Kabila, zoon van Laurent-Désiré, volgde zijn vader op. Rond de moord op zijn vader speelde lange tijd een rechtszaak. In december 2002 werd in Pretoria, onder druk van onder meer Zuid-Afrika en België een akkoord gesloten tussen de partij van Kabila, de rebellengroepen en de politieke oppositie. Deze afspraken leidden tot het vormen van een overgangsregering onder leiding van Joseph Kabila, waarin zowel de voormalige rebellen en de politieke oppositie ook posten kregen toegewezen. Enkel de grootste oppositiepartij, de UDPS onder leiding van Étienne Tshisekedi, is niet akkoord gegaan met de voorwaarden. Verder werd afgesproken dat er democratische verkiezingen zouden worden gehouden.

Op 30 juli 2006 hield Congo de eerste ronde van haar eerste echte verkiezingen sinds de onafhankelijkheid in 1960. Joseph Kabila kreeg 45% van de stemmen, en zijn voornaamste opponent Jean-Pierre Bemba kreeg 20%. Dit leidde tot twee dagen van straatgevechten in de hoofdstad tussen beide fracties. Hierbij kwamen 16 mensen om het leven voordat de politie en MONUC, de VN-missie, de controle over Kinshasa herstelden.

De tweede ronde van de verkiezingen werd gehouden op 29 oktober 2006. Opnieuw was er onrust: vernielde stembureaus in het oosten en verbrande stembrieven in het noorden. Toch waren de verkiezingen een succes. Zowel Kabila als Bemba verzekerden dat ze de uitslag zouden eerbiedigen, maar toch protesteerden de aanhangers van Bemba tegen de beslissing van het hooggerechtshof, dat de overwinning van Kabila bevestigde (58% tegen 42%). De rust keerde pas terug nadat Bemba zijn nederlaag aanvaardde en beloofde de rol van democratische oppositieleider op zich te nemen. Op 22 maart 2007 braken in Kinshasa opnieuw gevechten uit tussen het regeringsleger en de privé-militie van Bemba. Bemba moest vluchten naar de ambassade van Zuid-Afrika.

De taak die Kabila te wachten stond was echter niet eenvoudig, aangezien Congo (ook nu nog) geteisterd wordt door rebellengroepen, die opstanden ontketenen, mensen ontvoeren, vrouwen verkrachten en zelfs hele dorpen in brand steken.

In december 2016 had Joseph Kabila er twee termijnen opzitten. Grondwettelijk gezien zou hij geen derde termijn kunnen aanvatten. De presidentsverkiezingen, gepland voor november 2016, werden uitgesteld tot april 2018.

Congolese burgeroorlog (1998–2004)

Zie Congolese Burgeroorlog voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In de nasleep van de Rwandese genocide van 1994 en de aanverwante onlusten in buurland Burundi begon een oorlog die aan ongeveer 3,8 miljoen mensen het leven zou kosten. Miljoenen anderen vluchtten voor het geweld.

Ituri-conflict (1999-2003)

Zie Ituri-conflict voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Bij dit etnisch conflict tussen de Lendu en de Hema kwamen meer dan 50.000 mensen om het leven, en werden meer dan 500.000 mensen op de vlucht gedreven. In 2003 werd de Frans-Europese militaire missie EUFOR Artemis naar het gebied gestuurd om tussenbeide te komen.

Rebellie van Nkunda (2004-2009)

Zie Laurent Nkunda voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Reeds na het einde van de Congolese Burgeroorlog begon Nkunda een rebellie tegen de regering van Joseph Kabila. In augustus 2008 ontstond er een conflict in Kivu rond 'generaal' Laurent Nkunda, rebellenleider van de CNDP, Congrès National pour la Défense du Peuple. Hij wilde oorspronkelijk de Tutsi's, en later de volledige Congolese bevolking beschermen tegen de volgens hem corrupte overheid. Om zijn bewering duidelijk te maken trok hij met zijn rebellenleger op naar Goma, hoofdstad van Noord-Kivu, overmeesterde hij de stad en hield er enkele dagen stand. Het Congolese leger, FARDC, dat over bijzonder weinig middelen beschikt, kon geen weerstand bieden tegen zijn getrainde entourage. Op 22 januari 2009 werd een eind gemaakt aan de rol van het CNDP. Nadat de partij reeds verzwakt was door een afscheuring van enkele kopstukken, werd ook de leider, Nkunda, opgepakt in Rwanda.

In december 2008 waren Congo en Rwanda, m.a.w. Kabila en Kagame, overeengekomen om samen in Oost-Congo jacht te maken op de Rwandese Hutu-rebellen. Ook deze rebellen zaaiden onrust in Oost-Congo, door verkrachtingen, plunderingen en moorden. Volgens experts was dit een tactische zet van Rwanda, aangezien zijn reputatie een ferme deuk had gekregen na het VN-rapport van december 2008. Daarin stond immers te lezen dat Rwanda directe steun verleend had aan Laurent Nkunda en zijn leger. Door nu samen te werken met Congo konden de plooien ietwat gladgestreken worden. De beide regeringslegers hebben gedurende een korte periode jacht gemaakt op de rebellen. Deze actie was echter zonder al te veel resultaat. Slechts 20% van de Hutu-rebellen vluchtten, anderen verscholen zich in de wouden. De bevolking had sterk te lijden onder de gevechten.

Opstanden van Hutu-rebellen (1994-2010)

Zie Democratische Strijdkrachten voor de Bevrijding van Rwanda voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Na de Rwandese genocide groepeerden uit Rwanda gevluchte Hutu-rebellen zich in 2000 tot een rebellenbeweging, aanvankelijk met steun van de regering in Kinshasa, maar later tegen de regering.

Maï-Maï - Kata Katanga (2011-2013)

Een nieuwe, dreigende secessie van Katanga begon met een opstand in 2011, onder leiding van Gédéon Kyungu Mutanga. Vanaf 2013 luwde het geweld. In 2015 werd de militie omgevormd tot een politieke beweging, en in oktober 2016 werd de beweging ontwapend.

Andere conflicten

Nog andere conflicten teisterden het land:

• 2004-2007: Rasta-militie teistert delen van Oost-Congo
• 2009: conflict rond de stad Dongo aan de Ubangi-rivier in noordwest Congo
• 2013: een opstand in Noord-Katanga, van de Twa, een traditioneel pygmeeënvolk dat vaak werd onderdrukt en uitgebuit.
• 2016: Kamwina Nsapu rebellie in de Kasaï

Het land gaat ook gebukt onder herhaaldelijke muiterijen in het leger, dat lijdt onder een chronisch gebrek aan uitrusting en discipline.

Rol van de Verenigde Naties

Zie MONUSCO voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De Verenigde Naties speelden meermaals een beslissende rol in de recente Congolese geschiedenis. Na een eerdere missie in 1960-1964 (ONUC) werd in 1999 besloten tot de VN-vredesmissies van MONUSCO (aanvankelijk MONUC). Mede in samenwerking met het Congolese leger werd ingegrepen om de vrede te herstellen en democratische verkiezingen mogelijk te maken.

Seksueel geweld in Oost-Congo

Zie Seksueel geweld in conflictgebieden voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Seksueel geweld is in recente conflicten een steeds vaker voorkomende ramp voor de burgerbevolking, en meestal, maar niet alleen, voor de vrouwen. Tijdens de vele conflicten verwierf vooral Oost-Congo, en meer bepaald Butembo, de trieste eer het verkrachtingscentrum van de wereld genoemd te worden .

Humanitaire werkers die het leed helpen verlichten, zoals dokter Denis Mukwege, ontvangen steun en waardering uit het buitenland, maar worden in eigen land tegengewerkt en lopen er zelfs gevaar voor eigen leven.

Geografie

Livingstonewatervallen dicht bij Kinshasa

Congo ligt in het centraal westelijk deel van sub-Saharisch Afrika. Het wordt doorsneden door de evenaar, een derde ligt ten noorden van de evenaar en twee derden ten zuiden. Er zijn veel tropische oerwouden aanwezig met een grote planten en dierenpopulatie. In wijzerzin vanaf het westen grenst het aan Angola, de Republiek Congo, de Centraal-Afrikaanse Republiek, Zuid-Soedan, Oeganda, Rwanda, Burundi, Tanzania, het Tanganyikameer, en Zambia. Het land heeft tevens een klein stukje kuststrook.

Congo omvat het grootste deel van het stroomgebied van de rivier de Kongo, dat bijna een miljoen vierkante kilometer bestrijkt en waarbinnen de Livingstonewatervallen zich bevinden. De hoogste berg van het land is Mount Stanley, die 5.109 meter hoog is.

Belangrijke steden

Tussen haakjes staan de Nederlandstalige namen uit de Belgische koloniale periode.

Bandundu (Banningstad) Baraka Boma Bukavu (Costermanstad) Bumba Bunia Butembo Gemena Goma Ilebo (Port-Francqui) Isiro (Paulis) Kabinda Kalemie (Albertstad) Kamina Kananga (Luluaburg)

Kikwit Kindu Kinshasa (Leopoldstad) Kisangani (Stanleystad) Kolwezi Likasi (Jadotstad) Lubumbashi (Elisabethstad) Matadi Mbandaka (Coquilhatstad) Mbanza-Ngungu (Thysstad) Moba (Boudewijnstad) Mbuji-Mayi (Bakwanga) Mwene-Ditu Tshikapa Uvira

Meren

• grootste meer (in oppervlakte en volume) én het meer met de meeste vissen: Tanganyikameer
• Andere grote meren: het Albertmeer, het Edwardmeer en het Kivumeer. Deze meren bevinden zich allemaal aan de oostgrens van Congo-Kinshasa.

Vegetatie

In Congo-Kinshasa komen er 3 soorten vegetatie voor:

• Bossavanne
• Grassavanne
• Tropisch regenwoud

Bestuurlijke indeling

Zie Provincies van Congo-Kinshasa voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Na juni 2015

In 2006 werd een wet aangenomen waardoor de indeling werd gewijzigd naar 25 provincies en 1 stadsprovincie. Deze indeling is sinds juni 2015 actief. Het is eveneens de indeling die voor een administratieve fusie die in 1966 werd doorgevoerd van kracht was.

Huidige provincies (het nummer komt overeen met de lijst)

N°	Huidige provincie	Oppervlakte (km²)	Hoofdstad	Voormalige Provincie
1.	Kinshasa (stadsprovincie)	10 9965	Kinshasa	Kinshasa
2.	Kongo Central	53 53920	Matadi	Neder-Congo
3.	Kwango	90 89974	Kenge	Bandundu
4.	Kwilu	78 78219	Kikwit	Bandundu
5.	Mai-Ndombe	127 127465	Inongo	Bandundu
6.	Kasaï	95 95631	Luebo	West-Kasaï
7.	Lulua	60 60958	Kananga	West-Kasaï
8.	Oost-Kasaï	9 9481	Mbuji-Mayi	Oost-Kasaï
9.	Lomami	56 56426	Kabinda	Oost-Kasaï
10.	Sankuru	104 104331	Lodja	Oost-Kasaï
11.	Maniema	132 132520	Kindu	Maniema
12.	Zuid-Kivu	65 65070	Bukavu	Zuid-Kivu
13.	Noord-Kivu	59 59483	Goma	Noord-Kivu
14.	Ituri	66 65658	Bunia	Orientale
15.	Haut-Uele	89 89683	Isiro	Orientale
16.	Tshopo	199 199567	Kisangani	Orientale
17.	Bas-Uele	148 148331	Buta	Orientale
18.	Noord-Ubangi	56 56644	Gbadolite	Evenaarsprovincie
19.	Mongala	58 58141	Lisala	Evenaarsprovincie
20.	Zuid-Ubangi	51 51648	Gemena	Evenaarsprovincie
21.	Evenaarsprovincie	103 103902	Mbandaka	Evenaarsprovincie
22.	Tshuapa	133 132957	Boende	Evenaarsprovincie
23.	Tanganyika	134 134940	Kalemie	Katanga
24.	Haut-Lomami	108 108204	Kamina	Katanga
25.	Lualaba	121 121308	Kolwezi	Katanga
26.	Haut-Katanga	131 132425	Lubumbashi	Katanga

Opmerking: de steden in het vet zijn ook hoofdsteden van de vroegere provincies. Bandundu is de enige stad die haar status als provinciehoofdstad verloren is na de herindeling.

Voor juni 2015

Van 1966 tot juni 2015 was het land onderverdeeld in 10 provincies (provinces) en 1 stadsprovincie (ville), de hoofdstad Kinshasa.

• Bandundu
• Neder-Congo
• Evenaarsprovincie
• West-Kasaï
• Oost-Kasaï
• Katanga
• Kinshasa
• Maniema
• Noord-Kivu
• Orientale
• Zuid-Kivu

Politiek

Zie ook de lijst van presidenten en premiers van Congo-Kinshasa

Tot 1992 was Congo een eenpartijstaat met de Mouvement Populaire Révolutionnaire (MPR, de partij van Mobutu) als enige toegestane partij. Alhoewel daarna, onder toenemende druk van binnen- en buitenland, op papier een meerpartijenstelsel werd ingevoerd, bleef de MPR tot de val van Mobutu in 1997 de dominerende partij.

Na de machtsovername van Laurent-Désiré Kabila verkreeg de AFDL (Alliance des Forces Démocratiques pour la Libération du Congo; Alliantie van de Democratische Krachten voor de Bevrijding van Congo) een bevoorrechte positie. Al snel echter leidde onenigheid binnen de partijen in de Alliantie tot een nieuwe burgeroorlog. Kabila werd op 16 januari 2001 doodgeschoten door een van zijn lijfwachten. Zijn zoon Joseph wordt naar voren geschoven als de nieuwe president van het land. De nieuwe president zette in op besprekingen met de verschillende strijdende partijen en de internationale gemeenschap. Dit leidde in december 2002, na bemiddeling van België en Zuid-Afrika tot een vredesakkoord en het vormen van een overgangsregering onder leiding van Joseph Kabila, waar ook de andere strijdende partijen en leden van de oppositie plaatsnamen.

Demografie

Religie

Meer dan 80% van de bevolking is christen, waarvan 50% rooms-katholiek, 30% protestants waarvan 3 miljoen leden de Nieuw Apostolische Kerk aanhangen. 17% behoort tot de diverse inheemse kerkgenootschappen, waaronder de Kimbanguïstische Kerk (ca. 5 miljoen leden). Onder president Mobutu Sese Seko waren de betrekkingen in de jaren zeventig en jaren tachtig tussen de diverse kerkgenootschappen enerzijds en de staat anderzijds gespannen. Aartsbisschop Malula van de katholieke kerk moest in de jaren 70 in ballingschap gaan vanwege zijn kritiek op het regime. In 1973 werden onafhankelijke kerkelijke dagbladen verboden en moesten de protestantse kerken zich verplicht aaneensluiten. In 1990 werden de beperkingen rond de kerk en religie opgeheven en sindsdien genoot de bevolking godsdienstvrijheid. Desondanks bleven de kerken ageren tegen het ondemocratisch karakter van het regime en de schendingen van de mensenrechten. Naast de officieel erkende kerken zijn er nog diverse niet-geregistreerde kerkgenootschappen.

Naast christenen zijn er ook moslims in Congo. Zij beslaan 10% van de bevolking.

Daarnaast zijn er nog baha'i's en aanhangers van inheemse religies.

Economie

Hoewel het land rijk is aan mineralen en ertsen, blijft de landbouw de belangrijkste economische activiteit. De economische activiteit had en heeft zwaar te lijden onder corruptie, inefficiënt en niet-transparant bestuur, en de (burger-)oorlogen die het land teisterden. Een belangrijk deel van de economische activiteiten verloopt noodgedwongen in de informele sector, met name in de mijnbouw en de landbouw. Die activiteiten zijn dan ook niet terug te vinden in officiële statistieken, zoals het bruto nationaal product (BNP).

Conjunctuur

Na een forse groei in 2013-2014, vanwege de gestegen grondstoffenprijzen, viel het BNP tegen 2016 opnieuw sterk terug door een combinatie van prijsdalingen en afgenomen vraag op de grondstoffenmarkt. Vanaf 2017 is een schuchter herstel ingetreden.

Landbouw

Naar schatting leeft nog steeds ongeveer tweederde van de bevolking op het platteland, grotendeels afhankelijk van landbouwproducten zoals banaan, mais, cassave (maniok), aardnoot en rijst. Bij de handelsgewassen gaat het vooral om koffie, cacao, suiker, thee, katoen, rubber, Palmolieproducten en quinquina, een bittere alcoholische drank met kinine.

De bosbouw levert vele tropische houtsoorten op zoals afromosia, ebbenhout, wengé, iroko, sapeli, en verschillende soorten mahonie, voornamelijk voor de export. Een groot deel van de kap gebeurt echter illegaal, met vaak rampzalige gevolgen voor de ecologie, en met bloedige regionale conflicten tot gevolg. Voor een meer ecologische toekomst wordt gewerkt aan de bamboeproductie.

De veeteelt is nog grotendeels kleinschalig, met beperkte aantallen runderen, geiten, schapen en kippen. De veestapel is helaas flink uitgedund door plunderingen als gevolg van de burgeroorlogen. Veel plattelandsbewoners en vluchtelingen zijn uit noodzaak overgegaan tot het bejagen en verhandelen van wilde dieren (Bushmeat).

De visserij heeft een enorm potentieel, met de machtige en biologisch rijke Kongorivier en de Grote Meren. Maar ook hier hebben de burgeroorlogen de prille commerciële visserij verlamd, en wordt het visbestand bedreigd door overbevissing, pesticiden en illegale vismethodes.

Onder meer de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) werkt aan een ontwikkelingsprogramma voor de landbouw, zowel voor de eigen voedselvoorziening als voor het economisch belang ervan.

Mijnbouw

Artisanale mijnbouw door "creuseurs"

De bodemrijkdommen van het land zijn overvloedig, met aanzienlijke reserves van ertsen zoals koper, kobalt, nikkel, coltan, goud en diamant. De mijnbouw is vrijwel uitsluitend op de export ingesteld, waarbij koper en kobalt samen 80 percent van de exportinkomsten opleveren. De ertsen worden vooral aangetroffen in het oosten en het zuiden van het land.

De mijnexploitatie in het algemeen is echter onzeker vanwege de instabiele politieke situatie en de onveiligheid. Daardoor is een aanzienlijk deel van de ertsen illegaal naar het buitenland geëxporteerd. De mijnbouw is ook erg ongelijk georganiseerd, met enerzijds grote industriële mijninstallaties, en anderzijds een belangrijke sector van artisanale mijnbouw, de zogenoemde creuseurs (Frans voor “gravers”), die vaak in schrijnende omstandigheden moeten werken.

De industriële mijnbouw was in het verleden grotendeels in handen van staatsbedrijf Gécamines, maar verloopt in de 21e eeuw vaak via joint ventures met multinationals.

Een van de grootste mijnexploitaties is de Tenke Fungurume mijn in de provincie Lualaba, uitgebaat door de Amerikaanse mijnreus Freeport-McMoRan, later door China Molybdenum. Verder is er samenwerking met het Zwitserse Glencore (koper in Katanga), met het Britse Randgold (goud, Kibalimijn), met de Chinese groepen MMG (koper, Kinsevere, Katanga) en Zijin Mining (koper, Kolwezi, Katanga). Voorts zijn er mijnbouwprojecten, onder meer van het Canadese Ivanhoe Mines.

Hoewel er ernstige vragen gesteld worden bij de gesloten mijncontracten, met name rond de tussenkomst van zakenlui zoals de Israëliër Dan Gertler of de Belg George Forrest, is in deze sector toch vooruitgang geboekt op het stuk van transparantie: verreweg de meeste mijnbouwcontracten van de staat liggen in principe ter inzage, nu de regering is toegetreden tot het Extractive Industries Transparency Initiative. Op 9 maart 2018 trad een nieuwe belastingwet voor de mijnbouw in voege, die een basisheffing van minstens 10 procent voorziet, een verdubbeling van het huidige tarief.

Transport

Het spoorwegnet sluit aan op het rivierennet

Door de enorme afstanden en het moeilijke terrein is het transport in Congo vaak zeer moeilijk. Het zware vervoer steunt in principe op een elkaar aanvullend net: de Kongo met bijrivieren van west naar oost, en een spoorwegnet van (zuid)oost naar west. Het spoorwegnet, in handen van de Société Nationale des Chemins de fer du Congo (SNCC), werd echter lang verwaarloosd. Alleen tussen Matadi en Kinshasa loopt een functionerende spoorlijn. Elders zijn ook spoorlijnen, maar die zijn vaak niet operationeel, of rijden alleen voor vracht zonder dienstregeling.

Congo heeft officieel een wegennet van circa 150.000 kilometer lang, maar daarvan is slechts 2.250 kilometer verhard. Niet-verharde wegen zijn vaak onberijdbaar, zeker in het regenseizoen. Privaat verkeer komt buiten de grote steden vrijwel niet voor, en de brandstofdistributie is vaak verstoord. De bestaande infrastructuur is voornamelijk nog tijdens de periode van Belgisch Congo aangelegd, en daar is weinig van overgebleven. De belangrijkste verharde link loopt van Kinshasa naar Lubumbashi, die met Chinese hulp geleidelijk geasfalteerd wordt.

Energievoorziening

In 2014 produceerde het land 28 miljoen ton olie-equivalent (Mtoe), 93% biobrandstof en afval. (1Mtoe = 11,63 TWh, miljard kilowattuur). Dat was bijna genoeg voor de energievoorziening, het TPES (total primary energy supply): 29 Mtoe. Het land importeerde 0,8 Mtoe olie meer dan het exporteerde.

Van de energie ging ongeveer 7 Mtoe verloren bij conversie. Voor eindgebruikers resteerde 22 Mtoe waarvan 0,7 Mtoe = 8 TWh elektriciteit die geheel met waterkracht opgewekt werd.

De uitstoot van kooldioxide was 4,7 megaton, dat is 0,06 ton per persoon, bijna niets vergeleken met het wereldgemiddelde 4,5 ton per persoon.

Het land beschikt ook over een groot potentieel vermogen via waterkrachtcentrales, onder meer op de Ingadam, hoewel de uitvoering te lijden heeft onder wankel bestuur.

Zie ook

• Monumenten op de Werelderfgoedlijst
• Lijst van presidenten en premiers van Congo-Kinshasa
• Congolese Burgeroorlog
• Congolezen in Nederland

Bibliografie

• Adam Hochschild, King Leopold's Ghost; A Story of Greed, Terror, and Heroism in Colonial Africa. New York, 1998 (Ned. vert.: De geest van koning Leopold II en de plundering van de Congo. Amsterdam: Meulenhoff, 1998).
• David Van Reybrouck, Congo: een geschiedenis, De Bezige Bij (Amsterdam), 2010, ISBN 978-90-234-58661

Externe links

• ONUC, MONUC en MONUSCO, officiële VN-websites.

Bronnen en voetnoten

· ·

Afrikaanse Unie

· ·

Landen in Afrika

Algerije · Angola · Benin · Botswana · Burkina Faso · Burundi · Centraal-Afrikaanse Republiek · Comoren · Congo-Brazzaville · Congo-Kinshasa · Djibouti · Egypte · Equatoriaal-Guinea · Eritrea · Ethiopië · Gabon · Gambia · Ghana · Guinee · Guinee-Bissau · Ivoorkust · Kaapverdië · Kameroen · Kenia · Lesotho · Liberia · Libië · Madagaskar · Malawi · Mali · Marokko · Mauritanië · Mauritius · Mozambique · Namibië · Niger · Nigeria · Oeganda · Rwanda · Sao Tomé en Principe · Senegal · Seychellen · Sierra Leone · Soedan · Somalië · Swaziland · Tanzania · Togo · Tsjaad · Tunesië · Zambia · Zimbabwe · Zuid-Afrika · Zuid-Soedan

Frans overzees departement:	Mayotte · Réunion
Overzees gebied van het Verenigd Koninkrijk:	Sint-Helena, Ascension en Tristan da Cunha
Overige gebieden:	Westelijke Sahara