Vorarlberg

Vorarlberg is een van de negen deelstaten van Oostenrijk en ligt in het uiterste westen van de republiek. De hoofdstad van Voralberg is Bregenz.

Regio's

Bestuurlijk is Vorarlberg verdeeld in vier provincies (Bezirken):

Bludenz

Bregenz

Dornbirn

Feldkirch

Toeristisch is Vorarlberg onderverdeeld in zes gebieden:

Steden

De belangrijkste plekken van noorden naar zuiden.

Bregenz - Hoofdstad van de provincie Vorarlberg aan het Bodenmeer.
Dornbirn - Grootste stad van de provincie en de belangerijkste handelslocatie.
Hohenems - Locatie van het muziekfestival "Schubertiade".
Feldkirch - De op een na grootste stad en de meest westelijke gemeente in Vorarlberg en Oostenrijk.
Bludenz - Zuidelijkste stad in Vorarlberg.

Andere Bestemmingen

Verdere bestemmingen

De Schesaplana (2.965 m boven zeeniveau) en de Lünersee mag je niet missen. De hoogste berg in het gebied van de regio Rätikon kan worden bereikt via het Brandnertal ten zuiden van Bludenz.

Vorarlberg heeft ook verschillende grotere skigebieden, bijvoorbeeld Silvretta Montafon, Mellau-Damüls, en Brandnertal.

De Silvretta-Hochalpenstraße in Montafon is ook prachtig en loopt langs drie stuwmeren in het hooggebergte (Vermunt, Silvretta en Kops). Op de top (Bielerhöhe) is de grens met Tirol, waar je ook je reis kunt voortzetten. Spoorwegliefhebbers komen aan hun trekken op de Bregenzerwaldbahn, de meest westelijke smalspoortrein van Oostenrijk. De Nenzinger Himmel is ook een bekende excursiebestemming.

Info

In het oosten grenst Voralberg aan Tirol, in het zuiden en westen grenst tirol aan de Zwitserse kantons Graubünden en Sankt Gallen en daartussen aan Liechtenstein en in het noorden aan Beieren (Duitsland). Voralberg is de op één na kleinste Provincie van Oostenrijk. Ondanks dat het de kleinste provincie is heeft Voralberg een grote diversiteit aan landschappen, van de oevers van het Bodenmeer tot de bossen van het Bregenzerwald en het hooggebergte van de Silvretta-groep.

Vorarlberg heeft sterke historische en economische banden met Zwitserland (ook om geografische redenen). De levensstandaard is er iets hoger dan in het oosten van Oostenrijk. Het is alleen verbonden met de rest van Oostenrijk via een grens met Tirol, die over hoge bergtoppen en bergpassen loopt. De enige winterveilige verbinding is de Arlbergtunnel (of spoortunnel), de langste verkeerstunnel van Oostenrijk. Andere paswegen van Vorarlberg naar Tirol lopen via Warth naar het Lechtal, via Stuben en Sankt Christoph naar Sankt Anton (Arlbergpass) en via de Silvretta Hochalpenstraße (tolweg) van Montafon naar de Tiroler Paznaun.

Bijzonder opvallend voor Vorarlberg zijn de vele bewaard gebleven houten huizen met hun leistenen gevels en de vele moderne gebouwen. Van woonhuizen tot brandweerkazernes, de bouwcultuur van Vorarlberg is zichtbaar levendig.

Klimaat

In het noorden en westen van het land (Bodensee, Rijnvallei) overheerst een zacht Atlantisch klimaat, terwijl het klimaat in de berggebieden meer landklimaat is. In het Rijndal is er vaak sprake van wisselvallig weer en in alle delen van het land kun je vaak rekenen op föhnwinden (warme wind).

Arriveren

Per trein

Internationale treinen of Railjets stoppen in Bregenz, Dornbirn, Feldkirch en Bludenz. Vanuit het oosten van Oostenrijk reis je via de Arlbergbahn.

De stad Feldkirch ligt aan het einde van de spoorlijn Buchs SG - Schaan-Vaduz - Feldkirch, waarop momenteel echter slechts zes regionale treinen per dag rijden met haltes op alle stations. Als onderdeel van het lokale S-Bahn-Liechtenstein Transport Project, is het de bedoeling om de hele lijn om te bouwen naar dubbelspoor, om een algemene 30-minuten stop mogelijk te maken. Momenteel rijden er ook regionale bussen op hetzelfde traject, die een stuk regelmatiger rijden dan de treinen. Railjet, IC/EC en ÖBB Nightjet treinen die in Feldkirch stoppen op de route Zürich - Bern - Feldkirch - Innsbruck - Salzburg - Linz - St. Pölten - Wenen passeren normaal gesproken Schaan/Vaduz en Buchs SG zonder te stoppen. Gekoppeld aan deze Railjet treinen rijden er ook Railjet lijnen tussen Bregenz (en dus door de hele Rijnvallei) en Wenen (of het vliegveld van Wenen).

Per auto

De Arlberg-snelweg S 16 verbindt Vorarlberg met Noord-Tirol via de Arlbergtunnel (13.972 meter) zonder kruispunten, de Rheintal/Walgau-snelweg A 14 is verbonden met het Duitse snelwegennet en de Zwitserse Rheintal-snelweg N 13 loopt direct langs de grens. De Silvretta-Hochalpenstraße van Landeck tot boven Montafon is voor caravans verboden!

Per vliegtuig

Vorarlberg is goed aangesloten op het Europese transportsysteem. De provincie heeft echter geen eigen internationale luchthaven. De dichtstbijzijnde internationale vliegvelden bevinden zich in Zürich, München en Innsbruck, de dichtstbijzijnde regionale vliegvelden bevinden zich respectievelijk in Altenrhein (Zwitserland) en Friedrichshafen (Duitsland). Het vliegveld Hohenems - Dornbirn (LOIH) met een geasfalteerde start- en landingsbaan van 630 m is beschikbaar voor algemene luchtvaart [(http://www.loih.at)].

Rondreizen

Het verkeersnetwerk is goed aangelegd, maar is vooral gericht op het Rijn- en Ill-dal. Het Arlberggebied is ook bereikbaar vanuit Bregenz via de B 200 door het Bregenzerwald, over de Hochtannbergpas en de Flexenstraße. Het treinverkeer is beperkt tot de lijn Bregenz - Feldkirch - Bludenz - Arlberg en de particuliere Montafonerbahn (Bludenz - Schruns).

Vooral in de Rijnvallei rijden er veel treinen, zoals de S-Bahn (haltes op meestal alle stations), de Regionalexpress (met minder haltes) en de Railjet naar Wenen (of in de daluren naar Innsbruck) (met haltes alleen in de grotere steden). Het netwerk van fietspaden in Vorarlberg kan naar Oostenrijkse begrippen voorbeeldig worden genoemd, alle grotere plaatsen zijn bereikbaar en routes in de bergen zijn ook op dezelfde manier aangegeven als de wandelroutes. Het aantal kilometers tot de bestemming staat altijd aangegeven op de wegwijzers.

In en tussen de steden rijden landelijke, stads- en streekbussen. VMOBIL.

Taal

Voralberg is het enige gebied in Oostenrijk waar een alemannisch dialect word gesproken, vergelijkbaar met het Zwitsersduitse dialect, door het "gsi" in plaats van "gewesen".

Bekijken

Kunst, cultuur en musea

Kunsthaus Bregenz. Het Kunsthaus Bregenz ziet eruit als een lichtgevend object - van buitenaf gezien. Afhankelijk van het weer, de gezichtshoek en de stand van de zon straalt het licht en kleur terug en onthult het een deel van zijn innerlijke leven. De Zwitserse architect Peter Zumthor heeft zich met zijn ontwerp voor het Kunsthaus Bregenz naar eigen zeggen verbonden aan de eigenlijke taak van een museum, namelijk een plek zijn voor kunstwerken en een plek voor mensen die deze kunstwerken in alle rust willen zien. Naast het nieuwe Vorarlberg Museum en het Landestheater bevindt het gebouw zich, geheel in het centrum van de stad en aan de oever van het Bodensee.
inatura natuurshow beleven. De inatura natuurshow in Dornbirn. Is een Interactieve natuurshow met een wetenschapscentrum en veel ruimtes om experimenten uit te proberen. Gevestigd in een gemoderniseerd historisch industriegebouw.
Rolls-Royce Museum. Het grootste Rolls-Royce museum ter wereld is gevestigd in Dornbirn Het heeft bijna een halve eeuw geduurd om de kostbare collectie met meer dan 1000 museumstukken op te bouwen. In de "Hall of Fame" vind je enkel voertuigen die tussen de wereldoorlogen werden gebouwd en waarin beroemde persoonlijkheden zoals Queen Mum, dictator Franco, koning George V en prins Ali Khan werden vervoerd.
Vorarlbergse museumwereld. Het museum brengt de basis principes van wetenschap en technologie op een onderhoudende en doel gerichte manier over. Het museum is voor alle leeftijden geschickt.
Joods Museum Hohenems, Schweizer Straße 5. Tel.: +43 5576 739 89-0. In de villa Heimann-Rosenthal uit 1864. Documenteert de geschiedenis van de Joodse gemeenschap van Hohenems in een multimediatentoonstelling en toont wisselende tentoonstellingen.
Museum Angelika Kauffmann. Het Angelika Kauffmann Museum geeft inzicht in het leven en werk van de beroemde barokschilderes Angelika Kauffmann, die hechte familiebanden had met Schwarzenberg. Een oud bezienswaardig huis in het Bregenzerwald met een moderne aanbouw.
Vrouwenmuseum Hittisau. Het Vrouwenmuseum Hittisau is het enige vrouwenmuseum in Oostenrijk. Wisselende tentoonstellingen gaan over het culturele werk van vrouwen en maken de geschiedenis van vrouwen zichtbaar. Het Vrouwenmuseum is gevestigd in een gebouw in de stijl van de moderne houten architectuur van Vorarlberg.

Natuur

Bergregio's

Bergketens

Rappenlochklamm. De toegankelijke Rappenlochklamm is een bekende excursiebestemming ten zuidoosten van Dornbirn.

Pfänder. De lokale berg van Bregenz aan de Bodensee: een prachtig panoramisch uitzicht over het Bodensee en de Alpentoppen van Oostenrijk, Zwitserland, Liechtenstein en de Duitse Alpen maken de Pfänder het bekendste uitkijkpunt in de regio.

Biosfeerpark en natuurpark

UNESCO Biosphere Park Großes Walsertal met een totale oppervlakte van 19.200 hectare is een alpine zijdal in het zuiden van Vorarlberg. Het reservaat is goed voor een duurzame economie en het toerisme in de regio. Het biosfeerreservaat kan worden bezocht via vele wandel- en fietspaden. Met het "Biosphärenpark Haus" is een bezoekerscentrum met educatieve voorzieningen, er worden rondleidingen gegeven door de parkwachters.

Het natuurpark Nagelfluhkette is een groot beschermd gebied tussen het Bregenzerwald en de Allgäu en daarmee een internationaal park tussen Oostenrijk en Duitsland. Het heeft een oppervlakte van 15.400 hectare. "Beschermen en gebruiken" is het motto en laat zien dat natuurbehoud en recreatie even belangrijk zijn.

Architectuur. In Vorarlberg vind je een mix van traditionele en moderne architectuur van de bovenste plank. Vorarlberg wordt beschouwd als een modelregio voor energiezuinig en ecologisch bouwen, waar voornamelijk hout wordt gebruikt. Traditionele gebouwen worden gerestaureerd en gaan op in het landschap en de omgeving.

Vorarlberg Museum. Een opvallend kenmerk van het Vorarlberg Museum zijn de betonnen bloemen van de kunstenaar Manfred A. Mayr op de gevel van het gebouw. Ze zijn gegoten uit PET-flesbodems.

Kunsthaus Bregenz. De glazen kubus aan de Bodensee is gebouwd door de Zwitserse architect en Pritzker prijswinnaar Peter Zumthor.

Montforthaus. Congres- en cultureel centrum in Feldkirch.

Werkraum Bregenzerwald. Het huis van de ambachtslieden "Werkraum Bregenzerwald" is een ontmoetings- en expositieruimte en biedt ruimte voor evenementen. Het open Werkraum-huis met zijn glazen gevel is gebouwd door architect Peter Zumthor en lokale ambachtslieden.

Stadsbibliotheek Dornbirn

Stadsbibliotheek Dornbirn. De nieuwe stadsbibliotheek van Dornbirn is een paviljoen met een ruim atrium en huisvest een bibliotheek, spelotheek, mediatheek en vergaderzalen. Voor de glazen gevel staan 8.000 gestileerde keramische boeken.

Bus: Stop Krumbach. Zeven internationale architectenbureaus ontwerpen en realiseren samen, met lokale partnerbureaus zeven innovatieve busstations, in de gemeente Krumbach.

Skyspace Lech. De Skyspace Lech, die het hele jaar door toegankelijk is, is ontworpen door de Amerikaanse kunstenaar James Turrell, die bekend staan om zijn installaties met licht en ruimte. De Skyspace Lech bevindt zich op een heuvel bij het bergstation van de Schlosskopfbahn.

Doen

Wälderbähnle: Met de meer dan 100 jaar oude stoomlocomotief of een van de historische diesellocomotieven door het Bregenzerwald.

V-Card: Met de kaart kunnen excursiebestemmingen en bezienswaardigheden (bijv. kabelbanen, musea, binnen- en buitenzwembaden) in Vorarlberg en Liechtenstein gratis worden bezocht. De kaart kost 78 euro voor volwassenen of 58 euro ( korting met een Vorarlberg gezinspas), 39 euro voor kinderen of 29 euro ( korting met Vorarlberg gezinspas). Kinderen tot 6 jaar zijn gratis. De pas is geldig van mei tot oktober.

De Vorarlberg Lines varen met hun schepen op de Bodensee en verbinden Vorarlberg via Bregenz met de andere steden en regio's aan de Bodensee.

Zomer: Wandelen

Een route van meer dan 6.200 km met goed gemarkeerde en aangegeven wandelpaden nodigt je uit om de landschappen van Vorarlberg in de vrije natuur te verkennen.

Min Weag is een rondwandelroute van 31 etappes en 400 kilometer door Vorarlberg. De rondwandeling van de Bodensee tot aan het gletsjerijs kan in één stuk of in delen, met de klok mee of tegen de klok in worden gelopen.

Winter: Skiën en wandelen

Wintersportactiviteiten zijn skiën, snowboarden, langlaufen, winterwandelen en rodelen. De basis voor alpineskiën werd gelegd in de Arlberg, dat nu het grootste aaneengesloten skigebied van Oostenrijk is. Ongeveer tweederde van Vorarlberg ligt boven de 1.000 meter en veel skigebieden liggen tussen de 1.400 en 2.400 meter.

Regelmatige evenementen

Bregenz Festival
Bregenz Lente
Schubertiade in Schwarzenberg en Hohenems
poolbar Festival in Feldkirch
Montafon Legend Festival op het openluchtpodium in Silbertal in Montafon
Klassiek festival Lech
Montafon Resonanties
Alpinale kortfilmfestival in Bludenz
FAQ Bregenzerwald
Feest Bregenzerwald
Lichtstad Feldkirch
Montfort Interludes
Hohenems Koor- en Orgeldagen
Literaricum Lech. Elk jaar nodigt het Literaricum Lech bekende personen uit om te discussieren over literatuur. Onder leiding van Michael Köhlmeier en Raoul Schrott en met als curator Nicola Steiner staat er altijd een beroemde schrijver centraal. Waaruit de deelnemers onder andere verschillende genres en romans uitlichten.

Eten

Kaas en zuivelproducten spelen een belangrijke rol in de Vorarlbergse keuken en zijn terug te vinden in veel traditionele gerechten. Vooral bekend zijn Vorarlberger Alpkäse en Vorarlberger Bergkäse met een scherpe, kruidige smaak en Sura Kees, een magere kaas met een licht scherpe tot zure smaak en een zoute ondertoon.

Typische gerechten uit de regio zijn: Käsespätzle of Käsknöpfle (knoedels met kaas en uien), Riebel (gerecht van maïs en tarwegriesmeel, warm of zoet geserveerd), Flädlesuppe (bouillon met hartige pannenkoekreepjes), Grumpara mit Käse (jasaardappelen met kaas), Öpfelküachle (appels gebakken in pannenkoekenbeslag, overgoten met suiker en kaneel).

Bekende sterke dranken zijn Fraxner Kirsch, een kers uit Fraxern, en de edele brandewijn Subirer, een vruchtenbrandewijn gemaakt van zure peren.

Brennsuppe in Vorarlbergse stijl - was vroeger een volksremedie tegen maagklachten en werd geserveerd als herstellend voedsel na ziekte.

Käsespätzle (kaasspätzle) met gebakken uien en zure kaas, meestal geserveerd met aardappelsalade of appelmoes.

Riebl (maïsgerecht), geserveerd bij het ontbijt met koffie of chocolademelk als zoet of hartig gerecht.

Uitgaan

Er zijn een paar (muziek) bars en clubs, zoals Paschanga 2.0 in Bregenz, Anziehbar, Hämmerle Bar, Conrad Sohm, Vakanz of Steinebach Clubbing in Dornbirn, El Capitan in Rankweil, Rauch Club en Bunt Klub in Feldkirch, Otten Gravour in Hohenems en Sender Club in Lustenau.

In de zomer vinden er veel festivals plaats, zoals het Szene Open Air in Lustenau, het Poolbar Festival of het Light Art Festival in Feldkirch.

Veiligheid

Alarmnummers

Brandweer: 122

Politie: 133

Ambulance/hulparts: 144

Bergredding: 140

Medische hulpdienst: 141

Hulp bij ongevallen en pech, sleepdienst: 120 (ÖAMTC), 123 (ARBÖ)

Rondom

Ten zuiden van Bludenz is er geen weg- of treinverbinding met Zwitserland. Wie hier naar de zuidkant van de Rätikon- en Silvretta-groep wil reizen, moet via Liechtenstein naar het westen rijden of de lange weg via Landeck (Tirol) nemen.

Tussen Au en Schoppernau ligt de Diedamskopf. Op een hoogte van meer dan 2.000 meter heb je vanaf de populaire berg een prachtig panoramisch uitzicht op meer dan 300 bergtoppen. Op de top van de berg is er een interactieve tentoonstelling voor kinderen en een panoramarestaurant met een ruim zonneterras dat dankzij het drempelloze ontwerp ook toegankelijk is voor rolstoelgebruikers en gezinnen met kinderwagens. In de zomer biedt de Panoramaberg een prachtig wandelgebied met routes van alle lengtes en voor alle niveaus. Daarnaast vinden er regelmatig verschillende evenementen plaats, zoals het bergontbijt of de zonsondergangstochten. Door de optimale omstandigheden wordt de berg ook goed bezocht door paragliders en deltavliegers. Er zijn 10 oplaadpunten voor elektrische auto's op de parkeerplaats. In de winter maakt het skigebied Bergbahnen-Diedamskopf indruk met 30 pistes en 9 liften die toegang geven tot 40 kilometer aan pistes. Een ander hoogtepunt is het Diedamspark - de langste funpiste van Vorarlberg! Maar ook rodelaars, sneeuwschoenwandelaars & andere wintersporters komen hier aan hun Trekken!

Dit artikel is nog geheel in opbouw. Het bevat een sjabloon, maar nog niet genoeg informatie om bruikbaar te zijn voor een reiziger. Duik erin en breid het uit!

Deelstaten van Oostenrijk
Burgenland · Karinthië · Neder-Oostenrijk · Opper-Oostenrijk · Salzburg · Stiermarken · Tirol · Vorarlberg · Wenen