Rocky Mountains
| Rocky Mountains The Rockies, | ||
|---|---|---|
 | ||
| höögst Topp: | Mount Elbert | |
| Hööchd: | 4401,2 m | |
| Land: | Vereenigte Staten | |
| Laag: | .svg){kind=small} USA | |
| Kuntinent: | Amerika | |
| Öller: | 80-55 Mio. Jare | |
| Rebeed: | 777000 km² | |
| Koordinaten: | Koordinaten:46° 35′ N, 8° 37′ O46° 35′ N, 8° 37′ O | |
| ||
De Rocky Mountains (Uutsprake: [ˌɹɒkiˈmaʊntənz]), up Engelsch ook kort Rockies (franzöösch Montagnes Rocheuses) sind ene grote Barggruppe in’n Westen van Noordamerika, de sik van’n Verenigten Staten bet na Kanada streckt. Se schichten sik in de Kriedetied vör 80–85 Millionen Jaren up un sind so uut geoloogsche Sicht de jüngste grote Barggruppe in Noordamerika.
Van Noord na Süüd streckt sik de Rocky Mountains an de 3000 Kilometer van de kanaadsche Provinz British Columbia bet in den US-amerikaanschen Bundsstaat Nie-Mexico. De höögste Barg in’n Rocky Mountains is de Mount Elbert met sienen rund 4.401 m över de See. De Rocky Mountains sind ook ene wichtige Waterschede in Noordamerika. Se markt de Grenz twüschen de Ströme, de na Oosten to in’n Atlantik fleet un de Ströme, de na Westen to in’n Pazifik ströömt.
De Rocky Mountains sind ook bekend för de Veelfold an Deren un Planten. Hier find sik Baren, Härten, Aren un vele anner grote Söögdere. De Natuur treckt ook vele Touristen in de Bargen, de daar wannern, kladdern oder skifaren doot.
Naam
[ännern | Bornkood ännern]De Name van den Bargen is översett uut de Spraak Cree, wat ene Algonkin-Sprake is. Up Cree heet de Barge ᐊᓯᐣᐘᑎ asin-wati, wat slicht „stenige Barge“ heet, also up engelsch Rocky Mountains. Dat eerste Maal in en schreven Borns bruukt de Militärkommandeur Jacques Legardeur de Saint-Pierre 1752, up franzöösch de Name Montagnes de Roche.[1][2] Een anner Name för de Barge is up Cree ᐊᓭᓂᐓᒉ Aseniwuche.
Geografie un Geologie
[ännern | Bornkood ännern]
De Rocky Mountains streckt sik van den Liard River in British Columbia bet na Pecos River, enen Nevenstroom van’n Rio Grande in Nie-Mexiko.[3] De Rocky Mountains sind twischen 110 bet an de 480 Kilometers breid. In den Rocky Mountains ligget de höögsten Barge in Noordamerika. De höögste Bärg is de 4401 Meter hoge Mount Elbert in Colorado. De Mount Robson in British Columbia is met 3954 Meter de höögste Bärg in’n kanaadschen Deel van’n Rocky Mountians.
Na de kanaadschen Geografen beginnt de kanaadschen Rocky Mountains süüdlich van’n Liard River un in’n Oosten van’n Rocky Mountain Trench, een Gravensysteem un groot Daal in’n Westen van den Rocky Mountains. De Barge, de sik na’t Yukon, in’t Noordwest-Territorium na British Columbia streckt, tellt nich daarto. De Barge deelt sik in den Muskwa Range, Hart Range un Continetal Range. Anner Bargruppen na Noord to so as de Selwyn, Mackenizie, de Richardon Mountains oder de Brook Ranges in Alaska tellt de Geological Survey of Canada nich to de RockyMountains, de Geological Society of America rekent de Bargen man as enen Deel van den „Arktischen Rockies“.[4]
In den Rocky Mountains liggt de grote kontinentale noordamerikaansche Wateschede, ene Linie an de Strööm westlik in den Pazifik fleet un up de anner Sied in den Atlantik. De Triple Divide Peak in’n Glacier National Park dregt den Namen, üm dat van hier uut Ströme nich alleen Atlantik un Pazifik fleet, man ook in de Hudson Bay ströömt. Een Stücke wieder na Noord to in Alberta fleet de Athabasca in’n Mackenzie River, de in de Beaufortsee binnen de nöördliche Iessee afströömt.
In de Rocky Mountains levet nich vele Minschen un Städe liggt wied af. In’n Middel levet veer Minschen up enen Qudraatkilometer un wenige Städe hebbet meer as 50.000 Inwoners. De Inwonertalen sind man in Tied twüschen 1950 un 1990 stark anwassen. Binnen veertig Jaren wuss de Inwonertal in Montana an de 35 % un in Utah un Colorado ümme de 150 %. De Inwonertalen in velen Städen in’n RockyMountains verdubbeln sik twidchen 1972 un 2012. Jackson in Wyoming is an de 260 % anwassen; van 1244 up 4472 Inwoners binnen 40 Jaren.[5]
De öllsten Steen in den Rocky Mountains is metamorphschen Steen uut’n Präkambrium un bild den Karn van den noordamerikaanschen Kontinent. Ook de an de 1,7 Millionen Jare ole Steen Argillit find sik in den Bargen. Tiedens de Paläozoikum lee Noordamerika unner sieden Water, so dat sik Kalksteen un Dolomit aflagern dee.[6]
Ströme
[ännern | Bornkood ännern]
Langs de Rocky Mount löpt de nooramerikaansche Waterschede (Continental Divide). De Ströme, de in den Rocky Mountains eren Born hebbt, münd upletst in dree verscheden Ozeanen: de Atlantik, de Pazifik un de Nöördlike Iessee. De 2444 Meter hoge Triple Divide Peak in’n Glacier-Natschonaalpark in de Waterschedepunkt, van de Nederslag in alle alle dree Ozeanen afflütt.
Wichtige Ströme in den Rocky Mountains sind:
Klima
[ännern | Bornkood ännern]
In’n Rocky Mountains weit de Wind meest uut’n Westen. De Wind drivt so Wulken van’n Pazifik vör de Barge, de sik daar staut un daalregent. So het de noordamerikaansche Pazifikküste överdörsnidlik starken Nedderslag, de Great Plains achter den Rocky Mountains sind man överdöörsnidlik dröge. Daat Wedder in den Rocky Mountains is so meest hevenschaadig un wulkig. Ene UUtname is dat Yellowstone-Gbeed, dat ook Schöönweddertieden het, de Weken lang duren köönt.
Dat Klima van den Rocky Mountains is typsch för een Bargland. De Döörsnidstempertuur liggt bi ümme de 6 °C. Mit 28 °C is de Juli he heetste Maand, de Januar is mit −14 °C de küllste. De Nedderslag dat Jaar liggt bi 36 cm.
De Summer in den Rocky Mountains sind mit 15 °C un 15 cm Nedderslag warm un dröge. In’n Juli donnert un weddert dat in’n Snid 18 Stunnen. Sunnerlik in’n August veroorsaket de Donnerwedder faken Wooldbränne.
De Winter sind man koold un natt, mit -2 °C un 29 cm Nedderslag, Sneschichten van fiev bet sess Meter sind nich raar; in’n Noorden köönt de Sneeschichten sogaat 15 bet 18 Meter dick sien. Man dringet winters af un an ook warme Luftmassen van’n Pazifik in. Düsse Wind heet Chinook un köönt Temperatur up enen Slag 20 bet 25 °C ansteigen maken.
Nettverwiese
[ännern | Bornkood ännern]
- Rocky Mountains. In: The Canadian Encyclopedia. (engelsch, fransch).
- Blue Plant Biomes: Plants, Animals, Climate (Memento von’n 12. August 2006 in dat Internet Archive) (engelsch)
- Thomas J. Stohlgren: Rocky Mountains (PDF; 3,7 MB), U.S. Geological Survey: Geologie, Vegetatschoonszonen (engelsch)
- U.S. Geological Survey: Geologie (engelsch)
- Fotos vom Waldsterben im Rocky Mountains National Park / Colorado, USA
Nawiese
[ännern | Bornkood ännern]- ↑ G. P. V. Akrigg, Helen B. Akrigg: British Columbia Place Names. Vancouver, BC: UBC Press. 2. Uplage 1997. S. 229.
- ↑ Ernest G. Mardon, Austin A. Mardon: Community Place Names of Alberta Edmonton, AB: Golden Meteorite Press. 3. Uplage 2010, S. 283.
- ↑ Gadd, Ben (1995). Handbook of the Canadian Rockies. Corax Press, S. 17.
- ↑ Richard F. Madole u.a.:Rocky Mountains. In: William L. Graf (Ruutgever): Geomorphic Systems of North America. Decade of North American Geology. Vol. 2 (Centennial Special ed.). Geological Society of America (Januar 1987). S. 211–257.
- ↑ Geologic Provinces of the United States: Rocky Mountains. Afropen an’n 21. Juli 2024.
- ↑ Gadd, Ben (1995). Handbook of the Canadian Rockies. Corax Press, S. 76.