Quartär (Geologie)

System Periood	Serie Epoch	Stoop Öller	≈ Öller (Mya)
Quartär	Holozän	Holozän	Hüüt–0,011784
	Pleistozän	Jungpleistozän	0,011784–0,126
		Middelpleistozän	0,126–0,781
		Ooltpleistozän	0,781–1,806
		Gelasium	1,806–2,588
deeper	deeper	deeper	öller

Dat Quartär is de jüngste Tietafsnitt vun de Eerdhistorie, de de Nutiet mit inslutt.

Tostannenkamen vun den Begreep

De Begreep Quartär is al 1760 vun Giovanni Arduino in de Literatur bruukt worrn, as he veer Gruppen vun Schichten, de openanner folgen deen, ünnerscheedt hett. De hett he as Primär, Sekundär, Tertiär un Quartär beschreven. Jules Desnoyers hett 1829 den Begreep wedder opgrepen, üm Sedimenten in’t Pariser Becken antosnacken, de düütlich jünger weern as de Aflagern ut dat Tertiär. De quartären Schichten weern in sünnere Beckenlagen teemlich dick, man geoloogsch wiesen se en lütt Öller. Dordör is dat to en teemlich ungliek Ünnerdelen vun de Eerdneetiet (Känozoikum) in dat 63,7 Millionen Johren dueern Tertiär un dat blots 1,6 Millionen Johren duern Quartär kamen. Dit Ungliekgewicht hett dorför sorgt, dat bi’t Neefastleggen vun de Geoloogschen Tietskala (GTS 2004) de Begrepen Tertiär un Quartär dör de Begrepen Paläogen un Neogen uttuuscht worrn sünd mit ne’e stratigraafsche Grenzen un Bedüden. In de Twüschentiet sünd disse Grenzen aver in de International Stratigraphic Chart revideert worrn, ahn dat en gellen Besluss dorbi vörrut nahmen worrn is. Ratifizeert weer de denn an’n 30. Juni 2009.

Definitschoon vun’t Quartär

In de Histoorschen Geologie is dat Quartär en chronostratigraafsch System oder en geochronoloogsch Periood. In’t Johr 2009 hett de Internatschonale Stratigrafische Kommischoon (ICS) beslaten, de Tietgrenz för den Anfang vun’t Quartär vun 1,8 Millionen Johren op 2,6 Millionen Johren vör hüüt to verleggen. Dormit ümfaat dat Quartär nu dat hele letzte Iestietöller un den Tietruum vun de Hominisatschoon vun den hüütigen Minschen.

Na’n langen Tietruum vun de Eerdhistorie, in de dat keen duerhafte Veriesen geven hett, sünd to’n Anfang vun’t Gelasium beide Poolkappen veriest. De Anfang vun disse Küllperiood, de mit’n Wessel vun Koolt- un Warmtieten bit vundaag anduert, warrt vun de Geologen as egente Afgrenzen vun’t Quartär gegen dat vörangahn Neogen ansehn. Vörher weer de Grenz lange Tiet twüschen dat „Tertiär“ un dat Quartär vör 1,806 Millionen Johren togen. Vun wegen de teemlich korten Tietduer vun’t Quartär – in’n geoloogschen Sinn – un sien teemlich ünnerscheedliche Entwickeln in’t marine un in’t kontinentale Rebeet weer en sinnige Afgrenzen to de Tiet dorför nicht oder tomindst nich goot mööglich, so dat de Grenz to’t Tertiär ümstreden wesen is. Dat güng so wiet, dat de Begrepen Tertiär un Quartär 2004 ut de Tietskala streken weern.

In’t Johr 2005 wiesen de Möhen vun de verschedenen Verenigen för Quartärgeologie Spood, wenigstens den Begreep Quartär wedder in de Stratigrafie to verankern. Man, dor weern noch en poor Johren to’n diskuteeren nödig, bit beslaten weer, dat Quartär wedder in de Geoloogsche Tietskala optonehmen. Vundaag folgt dat Quartär nu in dat Känozoikum op de Perioden vun’t Paläogen un dat Neogen. De Tietgrenz is nu op 2,588 Millionen Johren vör hüüt fastleggt worrn. Dormit gifft dat nu en betere Afgrenzen to de Tietrüüm, de dorvör leegt un de hele Tietruum vun de iestietlichen Klimaännern vun de Eer künn ünner den Begreep Quartär tosamenfaat warrn.

To glieken Tiet is dat Pleistozän, wat de öllere Epoch vun’t Quartär is, üm dat Gelasium verlängert worrn. Disse Tietafsnitt hett fröher to dat Pliozän höört, wat de jüngste Epoch vun’t Neogen is. Op dat Pleistozän folgt binnen dat Quartär dat Holozän, ünner klimaatsche Gesichtspunkten binnen dat Iestietöller en Warmtiet, dat de letzten 11.700 Johren bit vundaag ümfaat.

Literatur

• Leopold Benda (Rgv.): Das Quartär Deutschlands. Borntraeger, Berlin 1995
• Edmund Blair Bolles: Eiszeit. Wie ein Professor, ein Politiker und ein Dichter das ewige Eis entdeckten, Berlin 2000, ISBN 3-87024-522-0 – To de Historie vun’t Utforschen, sünners Louis Agassiz, Charles Lyell un Elisha Kent Kane
• John A. Catt: Angewandte Quartärgeologie. Enke, Stuttgart 1992
• Jürgen Ehlers: Allgemeine und historische Quartärgeologie. Enke, Stuttgart 1994
• Josef Klostermann: Das Klima im Eiszeitalter, Stuttgart 1999, ISBN 3-510-65189-8
• Wighart V. Königswald: Das Quartär: Klima und Tierwelt im Eiszeitalter Mitteleuropas. In: Biologie in unserer Zeit 34 (3/2004), S. 151–158, ISSN 0045-205X
• Hansjürgen Müller-Beck: Die Eiszeiten. Naturgeschichte und Menschheitsgeschichte, München 2005, ISBN 3-406-50863-4 
• Brad Pillans & Tim Naish: Defining the Quaternary. Quaternary Science Reviews, 23: 2271–2282, Oxford 2004, ISSN: 0277-3791.
• Frank Preusser: Annäherung in Quartär-Kontroverse. In: Geowissenschaftliche Mitteilungen (GMIT), Bonn 2007, ISSN 1616-3921
• Albert Schreiner: Einführung in die Quartärgeologie. Schweizerbart, Stuttgart 1997 (2. Opl.), ISBN 3-510-65152-9

Weblenken

• Webseite der Deuqua, Düütsche Quartärvereinigung e.V.
• Tietschrift Eiszeitalter und Gegenwart
• Tietschrift QUARTÄR
• Allgemene Informatschonen to’t Paläoklima, NASA Earth Observatory Paleoclimatology
• Paläoklima-Programm vun de NOAA, NOAA Paleoclimatology Program
• Globale Korrelatschoonstabell för dat Quartär, Subcommission on Quaternary Stratigraphy