Nikolaus I. (Paapst)

Nikolaus I., af un to ok Nikolaus de Groote nöömt (* 820 in Rom; † 13. November 867 ok dor), weer van 24. April 858 bit to sien Dood in dat Johr 867 Paapst. De Dag vun sien Wahl in Anwesenheit vun Kaiser Ludwig II. is unseker, aber he wurr an’n 24. April inthroniseert. Nikolaus I. gellt as Neemaker vun de päpstliche Autorität un Macht un as en vun de bedüüdenst Päpste vun dat Fröhmiddelöller.

Leven

Nikolaus wurr vun Paapst Sergius II. to’n Subdiakonweeht un wurr 847 Diakon. He wurrd in verscheeden Borns as en intelligenten un fähigen Mann beschreeven. He weer en vun de engsten Berader vun Paapst Benedikt III.; as de storven weer, wurr he to de sien Nahfolger wählt.

Ut de eerst beid Johren vun sien Pontifikat weet man so goot as nix, aber Nikolaus hett woll en recht stark Sülvstverständnis vun sien Amt entwickelt un de päpstliche Autorität betoont. Siet Midden vun dat 8. Johrhunnert weern de Frankenkönige vun de Karolinger de päpstliche Schuulmacht, wat politisch faktisch to en Afhängigkeit vun dat Paapstdom führt harr. Ünner Nikolaus fung aber dat Paapstdom an, sück vun disse Afhängigkeit to befreen. Dorbi keem hüm to goot dat völ Bischöp Wedderstand tegen hör Metropolit entwickeln deen un disse Bischöp sück starker up de Autorität vun den Paapst betrucken, um de tüschenlagert Ebene vun de Karkenhierarchie swaaker to maken. 861 hett he den kaiserfrüendlichen Arzbischop Johannes VII. vun Ravenna afsett, nahde de sück in röömsch Angelegenheiten inmischt harr. Nikolaus hett ok tegenöver Hinkmar von Reims den päpstlichen Vörranganspröök to Geltung brocht.

Nikolaus hett de Scheeden vun den fränkischen König Lothar II. vun Theutberga aflehnt, de sien Mätresse Waldrada heiraaten wull. As dat Konzil vun Metz sück togunsten vun de Scheeden utspreeken dee, hett Nikolaus de sien Beslüsse torüchsett un 863 dree Arzbischöp (dorünner Gunthar von Köln) exkommunizeert. Ok sien Nahfolger Hadrian II. hull disse Entscheeden uprecht, hett aber Lothar weer in de Gemeenschap vun de Kark upnommen.

Nikolaus I. is bekannt för sien Vörslag vun en körter Dööpformel „Im Namen Christi“ statt de trinitarischen Dööpformel. Sien Vörslag wurr aber aflehnt un gellt as Irrlehre.

Responsa Nicolai ad consulta Bulgarorum, afdruckt in Patrologia Latina, Band 119, S. 978–1016.

To Tiet vun Nikolaus sien Pontifikat fung de Slawenmission an, mit de Kyrill un Methodius beupdraagt wurrn. Dit Insetten in Südosteuropa führ to Spannungen tüschen de West- un de Ostkark in Konstantinopel, de sück immer wieder stiegern deen. Se sünd apen utbraaken, as de Patriarch von Konstantinopel Ignatios afsett un de Laientheoloog Photios to’n Patriarchen nöömt wurr. Nikolaus hett sück bi den byzantienschen Kaiser Michael III. beschwet un hett en Ünnersökenskommission nah Konstantinopel schickt. In en Synode in‘n Lateran (August 863) hett he Photios afsett un hüm exkommunizeert. Wiederen Konfliktstoff barg 866 de Anlehnen vun Boris I., den eersten christlichen Bulgarenherrscher, an Rom. Photios sienersiets hett den Paapst in en Synode to Konstantinopel in‘n September 867 afsett, aber Nikolaus is noch in dat sülvig Johr storven, so dat de Konflikt so to’n Enn‘ keem. De vun Nikolaus utlöst Konflikt tüschen Rom un Konstantinopel führ 1054 sluutend to de Lösen vun de röömsch Kark vun de övrig Gemeenschap vun de Christenheit, d. h. de „einen, heiligen, katholischen und apostolischen Kirche“ (in‘t greeksch Original: „… μίαν, ἁγίαν, καθολικὴν καὶ ἀποστολικὴν ἐκκλησίαν“). Dem entgegen hett Rom de beid geschichtlichen Ereignisse later as „Photianisches Schisma“ un Morgenländisches Schisma betekent. Doröver herut hett de röömsch Bischop vun dor an ahn Utnahm dat eegen Patriarchat as „kathoolsch“ betekent.

Nikolaus I. gell in de neeere Forschung as en machtbewusst un kraftvull Paapst, de den päpstlichen Vörranganspröök bewusst utspraaken hett. He weer somit en Vörbereiter vun den päpstlichen Universalanspröök, de denn in dat Hoochmiddelöller besünners stark Geltung kreeg. Blots Gregor de Groot wurrd vun de Päpsten in dat Decretum Gratiani fakener nöömt.

Literatur

• Johannes Fried: Nikolaus I. In: Theologische Realenzyklopädie. Band 24. Berlin/New York 1994, S. 535–540.
• Ferdinand Gregorovius: https://www.projekt-gutenberg.org/gregorov/athen/athen.htm Geschichte der Stadt Rom im Mittelalter] in dat Projekt Gutenberg-DE, 1859–1872. Neeutgaav, 2. Uplaag. 4 Bände. Beck, München 1988, ISBN 3-406-07107-4
• Klaus Herbers: Geschichte des Papsttums im Mittelalter. Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 2012, S. 83ff.
• Klaus Herbers: Nikolaus I., Papst (858–867). In: Lexikon des Mittelalters (LexMA). Band 6. Artemis & Winkler, München/Zürich 1993, ISBN 3-7608-8906-9, Sp. 1168–1170.
• Franz Xaver Seppelt: Geschichte der Päpste. Bd. 2. 2. Aufl., Kösel, München 1955, S. 241ff.
• Johann Peter Kirsch: Pope St. Nicholas I In: Catholic Encyclopedia, Band 11, Robert Appleton Company, New York 1911.
• Francois Bougard: NICCOLÒ I, papa, santo In: Raffaele Romanelli (Hrsg.): Dizionario Biografico degli Italiani (DBI). Band 78: Natta–Nurra. Istituto della Enciclopedia Italiana, Rom 2013.

Weblinks

Nikolaus I.. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Geschichtsquellen des deutschen Mittelalters

Vörgänger	Amt	Nafolger
Benedikt III.	Paapst 858 - 867	Hadrian II.