Bauxit

Bauxit-Steen

Bauxit-Steen, Les Baux-de-Provence

En Bauxitlaag op kaolinitischen Dansteen in Australien

Bauxit is en wichtig Aluminium-Ierz, dat sik vör allen ut de Aluminium-Mineralen Gibbsit (Hydrargillit) γ-Al(OH)₃, Böhmit γ-AlO(OH), Diaspor α-AlO(OH), as ok ut de Iesenoxiden Hämatit Fe₂O₃ un Goethit FeO(OH), dat Toonmineral Kaolinit un lütte Andelen vun’t Titanoxid Anatas TiO₂ tosamensett. De Naam Bauxit is afleidt vun sien eerste Fundsteed Les Baux-de-Provence in Süüdfrankriek, woneem dat Ierz 1821 vun Pierre Berthier opdeckt worrn is.

Tostannenkamen

In de Eerdwetenschoppen warrt Lateritbauxiten (Silikatbauxiten) vun de Karstbauxiten (Karbonatbauxiten) ünnerscheedt. De al fröh opdeckten Karbonatbauxiten leegt vör allen in Europa över Karbonatstenen, d. h. Kalken un Dolomiten, woneem se dör lateritisch Verweddern vun toonrieke Inlagern oder toonrieke Löösöverblievsels entstahn sünd. Jemehr weertschoppliche Bedüden hett gegenöver de Lateritbauxiten stark nalaten.

De Lateritbauxiten gifft dat in tallrieke Länner vun’n Tropengrödel. Se sünd dör lateritisch Verweddern vun ünnerscheedliche Silikat-Stenen tostannen kamen as Granit, Gneis, Basalt, Syenit, Toon oder Toonschiver. In’n Gegensatz to iesenrieke Lateritdeken billt sik Bauxiten bi sünners dull Verweddern un hoge Dränaasch, wat en Oplösen vun Kaolinit ünner Billn vun Gibbsit mööglich maakt. In de Lagersteden leegt de Aluminiumrieksten Rebeden faken ünner en Böverflachenschicht, de rieker an Iesen is. Anners as bi Karbonatbauxit, kummt as Aluminium-Mineral hier meist blots de Gibbsit vör.

Vörkamen un Winnen

Weltwiete Afbo vun Bauxit in’t Johr 2005

De gröttsten Födderlänner vun Bauxit sünd Australien, China, Brasilien, Guinea, Jamaika un Indien. Mang disse Länner künn sik bald ok Kamerun mischen dör nee opdeckte Vörkamen vun 500 bit 700 Millionen Tünnen. Wietere Vörkamen gifft dat to’n Bispeel in Russland, Venezuela un Surinam.

In Europa leegt die wichtigsten Afbosteden in Grekenland, Ungarn un Frankriek. Op de Helen Welt weern 2007 ruchweg 190 Millionen Tünnen föddert. De Vörkamen, de sik ut hüütige Sicht weerschopplich lohnt, schüllen de Nafraag langfristig afdecken, ok wenn de Nafraag stiegen deit. Man, ok wenn de Bauxitvörkamen inst vullstännig afboet sünd, gifft dat noch annere Aluminiumrohstoffen in grote Mengde.

De Afbo vun Bauxit warrt vör allen in Daagbo maakt. In’n besten Fall warrt dorbi de dör den Afbo freesetten humusbargen Eerdschichten in’n Sinn vun en duersome, ümweltgerechte Entwickeln twüschenlagert un later för de Rekultiveeren bruukt.

Angaven in Millionen Tünnen (2008)

Land	Föddermengde	Reserven	Land	Föddermenge	Reserven
Australien	64,0	5800	Venezuela	5,5	320
China	32,0	700	Surinam	5,0	580
Brasilien	24,0	1900	Kasachstan	4,9	360
Guinea	14,0	7400	Grekenland	2,4	600
Jamaika	14,0	2000	Guyana	2,0	700
Indien	13,0	770	annere Länner	6,8	3400
Russland	6,0	200	hele Welt	190	25000

Born: U.S. Geological Survey, Mineral Commodity Summaries, January 2008

Verarbeiten

Böverflach op dat Rebeet vun de Bauxitmien in Gánt, Ungarn

Ut ruchweg 95 % vun’t afboete Bauxit warrt Aluminium wunnen. Lütte Mengden deent to’n Herstellen vun Aluminium-Chemikalien, Sliepmiddels un füerfaste Stenen, wenn de Tosamensetten goot is dorför. En Biprodukt vun’t Aluminiumwinnen is dat Element Gallium.

Bauxit warrt in Druckfatten bi 150 bit 200 °C in Natronlauge hitt maakt. Dorbi geiht dat Aluminium as Aluminat in Lösen un kann vun’n iesenriek Överblievsel (Rootmudd) affiltreert warrn (Bayer-Verfohren). Ut de Aluminatlauge scheedt sik bi’t Afköhlen ünner Togaav vun Aluminiumhydroxid as Kristallisatschoonskeem reinen Gibbsit af, der dör Gleihen in Aluminiumoxid Al₂O₃ ümwannelt warrt. Dat Aluminiumoxid warrt ünner Togaav vun Kryolith as Smöltmiddel bi ruchweg 1000 °C opsmölt un in Elektrolyys-Zellen bi hogen Energieinsatz to metallsch Aluminium reduzeert (Hall-Héroult-Prozess, Smöltflaatlektrolyys).

Historie

In Öösterriek is mehr as 800 Johren lang bit 1964 bi Unterlaussa Bauxit afboet worrn. Dat Rebeet liggt hüüt in’n Natschonalpark Kalkalpen. Wietere Vörkamen geev dat in Glanegg in Kärnten as ok in Großgmain in Soltborg.

Literatur

• Bardossy, G. (1982): Karst Bauxites. Bauxite deposits on carbonate rocks. Elsevier Sci. Publ. 441 S.
• Bardossy, G. und Aleva G.J.J. (1990): Lateritic Bauxites. Developments in Economic Geology 27, Elsevier Sci. Publ., 624 S. ISBN 0-444-98811-4

Weblenken

Bauxit. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• USGS Minerals Information: Bauxite (engelsch)