Gorkum

	Gemaente Gorkum
(Vlagge van Gorkum)	(Waopen van Gorkum)
	; Lokatie van de gemeante Gorkum
	Informasie
Proveensie	Zuud-Holland
Heufdplaatse	Gorkum
	Geografie en bevolking
Öppervlakte; - Laand; - Water	21,93 km²; 18,92 km²; 3,01 km²
Inwonners; Bevolkingsdichtheid	35.271 (1 mei 2014); 1.864 inw./km²
Koordinaten	51° 50′ N, 4° 58′ O
	Aoverig
Belangrieke verkeersaoders	A15, A27
Netnummer	0183
Postkode	4200-4207
	Offisiële webstie www.gorinchem.nl

Gorkum (Nederlands: Gorinchem, in t Nederlands ok wel eskreven as Gorcum of Gorkum) is ne stad en gemeente in de Nederlandse provinsie Zuud-Holland. Op ne oppervlakte van 21,93 km² (waorvan 3,01 km² water). Dalem beheurt ok tot de gemeente Gorkum. In t sentrum van Gorkum ligt den good bewaorden veste.

Geskiedenis

Zi'j gaot dervan uut dat Gorkum is ontstaon deurdat vissers en boeren rondumme t jaor 1000 ne naederzetting stichtten op wat heuger elaegen land naobi'j ne monding van den Linge in den Merwede. Gorkum ("Gorinks Heem", d.w.z. de wonplaatse van de Goringa, de mensen van Goro (persoonsname)) wördden t eerst eneumd in n skrift uut 1224 waorin Floris IV de 'Gorkumers' den tolvri'jdom in t hele graofskop Holland bevestigden.

Tussen 1247 en 1267 kwam Gorkum en umgaeving in t bezit van de heren Van Arkel. Otto van Arkel verleenden Gorkum op 11 november 1382 stadsrechten. An t ende van de 13e eeuw wördden rondumme de naederzetting wallen ebouwd dee verstarkt waren met ne mure van pöle, dit um de stad te beskarmen teggen de ovverheersing van de naoberstaoten Holland en Gelre. Halverwaege de 14e eeuw wördden de wallen wieter verstarkt met stenen muren waor 7 poorten in zaten en 23 torens waordeur nen echten stadswal ontstaond.

Daornao was t de beurte van de Watergeuzen um de stad te verovveren. Op 9 juli 1572 namen ze 19 priesters en broders gevangen (umdat zi'j in heur geleuf volheelden) dee in ne turfskoppe buten Den Briel (Brielle) op-ehangen wördden. Disse geesteliken gingen de geskiedenis in as de martelaoren van Gorkum. In t Gorkums Museum hunk n skilderi'j ter naogedachtenis an disse gebeurtenis.

In de 16e eeuw waren de stadsmuren zo zwak dat ze vervangen wördden deur nen ni'jen vestingwal met 11 bastions, dee vandage nog bi'jnao helemaol anwezzig bunt. Den ni'jen wal kwam in 1609 klaor en lag n stuk wieter van t sentrum waordeur de stad twee keer zo groot wierd. In 1673 wierd Gorkum op-enommen in de (olde) Hollandse Waterlinie.

Nao de Golden Eeuw kwam in de 18e eeuw de teruggang. Toon de Franse ovverheersing weerumme leep, verskansten de terugtrekkende Fraanse tröppen zich in den veste. Nao dree maonden belaegerd te waen, gaven zi'j zich ovver. De stad was echter zwaor beskaodigd. Deur den opkomst van de industrie krabbelden Gorkum wier uut t dal en den bouw van stoomskepen leidde tot meer slöpvaort. Der wördden kanalen egraven veur ne bettere deurvaort en der kwam ne spoorliene waordeur de stad better bereikbaor wördden. t Antal inwonners nam to en dissen bleui zörgden derveur dat de binnenstad zo volle raakten dat der buten den wal huze ebouwd mossen worden.

Stadsuutbreiding in de 20e eeuw

An t begin van 20e eeuw vond de eerste uutbreiding plaatse in de Lingewiek en West. Nao den Krieg wördden uutbreiding zocht in t noordwestelike deel van de gemeente. In de jaoren 70 kwam dee uutbreiding klaor waornao de stad in oostelike richting wieter bouwden an de ni'je wiek Wiedskild. In 1985 begun de oentwikkeling in oostelike richting met t stadsdeel Laeg Dalem. Ok greuiden de stad deurdat in 1986 den kern Dalem as gevolg van t gemeenteliken samengaon to-evoogd wördden.

Film en tv

In Gorkum bunt verskeiden films/tv-programma's op-enommen. In de jaoren 70 wördden daor de tv-riege Waaldrecht op-enommen. Den kinderfilm De tasjesdief is grotendeels op de grote markt en in verskillende kleine steggen efilmd.