Aqbeż għall-kontentut

Ungerija

Immodifika l-ħoloq
Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Ungerija
Magyarország
Magyarország – Bandiera Magyarország – Emblema
Innu nazzjonali: Himnusz
Innu
Belt kapitali
(u l-ikbar belt) 		Budapest
47°26′N 19°15′E / 47.433°N 19.25°E / 47.433; 19.25

Lingwi uffiċjali Ungeriż
Gvern Repubblika parlamentari
 -  President Katalin Novák
 -  Prim Ministru Viktor Orbán
 -  Kelliem tal-Parlament László Kövér
Formazzjoni
 -  Fondazzjoni 895 
 -  Renju kristjan 1000 
 -  Seċessjoni mill-Awstrija-Ungerija 1918 
 -  Repubblika kurrenti 23 ta' Ottubru 1989 
Erja
 -  Total 93,030 km2 (109)
35,919 mil kwadru 
 -  Ilma (%) 0.74%
Popolazzjoni
 -  stima tal-2012 9,942,000[2] (84)
 -  ċensiment tal-2011 9,937,628[1] 
 -  Densità 107.2/km2 (94)
279.0/mili kwadri
PGD (PSX) stima tal-2012
 -  Total $195.630 biljun[3] 
 -  Per capita $19,637[3] 
PGD (nominali) stima tal-2012
 -  Total $126.873 biljun[3] 
 -  Per capita $12,735[3] 
IŻU (2013) Increase 0.831[4] (għoli ħafna) (37)
Valuta Forint (HUF)
Żona tal-ħin CET (UTC+1)
Kodiċi telefoniku +36
TLD tal-internet .hu1
1 Ukoll .eu, li hi maqsuma flimkien mal-istati membri l-oħra tal-Unjoni Ewropea.
Organizzazzjoni territorjali
Bandiera tar-Rivoluzzjoni tal-1956 quddiem il-bini tal-Parlament Ungeriż
Kékes hija l-ogħla muntanja fl-Ungerija, fil-Muntanji Mátra tal-Kontea ta' Heves. Hija t-tielet l-aktar attrazzjoni turistika popolari tal-Ungerija, wara l-Lag Balaton u d-Danubju, u għandha numru ta' lukandi u slopes tal-iski. Hemm ukoll torri tat-telekomunikazzjoni fis-summit. 1,014 m s. n. m., L-isem Kékes ġej mill-kulur tal-għodu, ħafna drabi blu. Fl-Ungeriż, il-kelma kék tfisser 'blu', filwaqt li kékes impliċitament tfisser 'blu'.
Lag Neusiedl (Ġermaniż: Neusiedler See), offertő (Ungeriż: fertő (tó); Kroat: Nevaidersko Jezero, niuzaljsko jezero; Sloven: Nevaidersko Jezero; Slovakki: Nevaidersko Jezero; Slovakki: l-akbar; lag fl-Ewropa Ċentrali, bejn ix-xmajjar Awstrijaċi u Ungeriżi. Il-lag ikopri 315 km2 (122 mil kwadru), li minnhom 240 km2 (93 mil kwadru) huma fuq in-naħa Awstrijaka u 75 km2 (29 mil kwadru) fuq in-naħa Ungeriża. Minħabba l-importanza kulturali tagħha u l-arkitettura rurali tal-irħula tal-madwar, il-Lag Neusiedl u l-madwar ġew iskritti fil-Lista tal-Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2001.
Tabula Hungariae, ta' 1528

L-Ungerija (Ungeriż: Magyarország) hija pajjiż interkjuż fl-Ewropa Ċentrali.[5] Il-pajjiż jinsab fil-Pjanura Pannonika u huwa mdawwar mis-Slovakkja lejn it-tramuntana, l-Ukraina u r-Rumanija lejn il-lvant, is-Serbja u l-Kroazja lejn in-nofsinhar, is-Slovenja lejn il-lbiċ u l-Awstrija lejn il-punent. Il-belt kapitali u l-akbar belt hija Budapest. L-Ungerija hija membru tal-Unjoni Ewropea, tan-NATO, tal-OECD, tal-Grupp Visegrád, u tal-Ftehim Schengen. Il-lingwa uffiċjali hija l-Ungeriż, magħrufa ukoll bħala Magyar, li hija parti mill-Grupp Finno-Ugriċi u hija l-aktar lingwa mhux Indo-Ewropea mitkellma fl-Ewropa.[6]

L-Ungerija fruntieri totali: 2,106 km, pajjiżi tal-fruntiera (7): Awstrija 321 km; Kroazja 348 km; Rumanija 424 km; Serbja 164 km; Slovakkja 627 km; Slovenja 94 km; Ukraina 128 km.

Is-sistema politika[immodifika | immodifika s-sors]

L-Ungerija hija repubblika parlamentari b’kap tal-gvern - il-prim ministru - li jeżerċita s-setgħa eżekuttiva u kap tal-istat - il-president - li r-responsabbiltajiet primarji tiegħu huma rappreżentattivi. L-Ungerija hija maqsuma fi 19-il provinċja, Budapest, u 23 belt b’awtorità fil-livell tal-kontea.[7]

Il-kummerċ u l-ekonomija[immodifika | immodifika s-sors]

L-aktar setturi importanti tal-ekonomija tal-Ungerija fl-2018 kienu l-industrija (25.9%), il-kummerċ bl-ingrossa u bl-imnut, it-trasport, l-akkomodazzjoni u s-servizzi tal-ikel (18.5%), l-amministrazzjoni pubblika, id-difiża, l-edukazzjoni, is-saħħa tal-bniedem u l-attivitajiet ta’ xogħol soċjali (16.8%).[7]

Il-kummerċ fi ħdan l-UE jammonta għal 82% tal-esportazzjonijiet tal-Ungerija (il-Ġermanja 27%, ir-Rumanija, is-Slovakkja, l-Awstrija u l-Italja 5% kull wieħed), filwaqt li barra mill-UE 2% jmorru kemm fl-Istati Uniti u kif ukoll fl-Ukrajna.[7]

F’termini ta' importazzjonijiet, 75% jiġu minn Stati Membri tal-UE (il-Ġermanja 25%, l-Awstrija 6% u l-Polonja u n-Pajjiżi l-Baxxi 5%), filwaqt li barra mill-UE 6% jiġu miċ-Ċina u 5% mir-Russja.[7]

L-Ungerija fl-UE[immodifika | immodifika s-sors]

Hemm 21 membru fil-Parlament Ewropew mill-Ungerija.

Fil-Kunsill tal-UE, il-ministri nazzjonali jiltaqgħu b'mod regolari biex jadottaw il-liġijiet tal-UE u jikkoordinaw il-politiki. Il-laqgħat tal-Kunsill jattendu għalihom regolarment rappreżentanti tal-gvern Ungeriż, skont il-qasam tal-politika li jkun qed jiġi indirizzat. Il-Kunsill tal-UE m’għandux persuna waħda permanenti bħala president (bħal pereżempju, il-Kummissjoni jew il-Parlament). Minflok, ix-xogħol jitmexxa mill-pajjiż li jkollu l-Presidenza tal-Kunsill, li jinbidel kull sitt xhur. Matul dawn is-6 xhur, il-ministri mill-gvern ta’ dak il-pajjiż jippresiedu u jgħinu jiddeterminaw l-aġenda tal-laqgħat tal-Kunsill f’kull qasam ta’ politika, u jiffaċilitaw id-djalogu ma’ istituzzjonijiet oħra tal-UE. Dati tal-presidenzi Ungeriżi: Jan-Ġun 2011

Il-Kummissarju nominat mill-Ungerija għall-Kummissjoni Ewropea hu Olivér Várhelyi, li hu responsabbli għall-Viċinat u n-Negozjati għat-Tkabbir.

Il-Kummissjoni hija rrappreżentata f’kull pajjiż tal-UE minn uffiċċju lokali, imsejjaħ “rappreżentanza”.

L-Ungerija għandha 12-il rappreżentant fil-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew. Dan il-korp konsultattiv – li jirrappreżenta lil dawk li jħaddmu, il-ħaddiema u gruppi oħra ta’ interess – huwa kkonsultat dwar il-liġijiet proposti, biex ikun hemm idea aħjar tal-bidliet possibbli tas-sitwazzjonijiet soċjali u tax-xogħol fil-pajjiżi membri.

L-Ungerija għandha 12-il rappreżentant fil-Kumitat Ewropew tar-Reġjuni, l-assemblea tar-rappreżentanti reġjonali u lokali tal-UE. Dan il-korp konsultattiv jiġi kkonsultat dwar il-liġijiet proposti, biex jiżgura li dawn il-liġijiet iqisu l-perspettiva minn kull reġjun tal-UE.

L-Ungerija tikkomunika wkoll mal-istituzzjonijiet tal-UE permezz tar-rappreżentanza permanenti tagħha fi Brussell. Bħala l-“ambaxxata għall-UE” tal-Ungerija, il-kompitu ewlieni tagħha hu li tiżgura li l-interessi u l-politiki tal-pajjiż huma segwiti b’mod effettiv kemm jista’ jkun fl-UE.[7]

Il-Baġits u l-Finanzjament[immodifika | immodifika s-sors]

L-ammont li jħallas kull pajjiż tal-UE fil-baġit tal-UE huwa kkalkulat b’mod ġust, skont il-mezzi. Aktar ma tkun kbira l-ekonomija tal-pajjiż, aktar iħallas – u viċi versa. L-għan tal-baġit tal-UE mhuwiex li jipprova jqassam mill-ġdid il-ġid, iżda pjuttost jiffoka fuq il-ħtiġijiet tal-Ewropej b’mod ġenerali.

Ċifri tal-2018 għall-Ungerija:

  • Nefqa totali tal-UE fl-Ungerija – € 6.298 biljun (ekwivalenti għal 4.97% tal-ekonomija Ungeriża)
  • Kontribuzzjoni totali għall-baġit tal-UE – € 1.076 biljun (ekwivalenti għal 0.85% tal-ekonomija Ungeriża)

Il-flus imħallsa fil-baġit tal-UE mill-Ungerija jgħinu biex jiġu ffinanzjati programmi u proġetti fil-pajjiżi kollha tal-UE – bħall-bini ta' toroq, is-sussidjar ta' riċerkaturi u l-ħarsien tal-ambjent.[7]

Storja[immodifika | immodifika s-sors]

L-aħħar truppi Sovjetiċi telqu mill-pajjiż fid-19 ta' Ġunju 1991, u temmew l-okkupazzjoni Sovjetika tal-Ungerija mill-1956.

Organizzazzjoni territorjali[immodifika | immodifika s-sors]

L-Ungerija huwa maqsum f'7 reġjuni li mbagħad hija suddiviża amministrattivament f'għoxrin reġjun, li minnhom dsatax huma kontej ("megyék", singular: "megye") u l-oħra hija l-belt kapitali ("főváros"): Budapest.

Gallerja[immodifika | immodifika s-sors]

  • Il-Faċċata Prinċipali tal-Bini tal-Parlament Ungeriż (Országház) tidher mid-Danubju (Ritratt tat-18 ta' Novembru 2017)
    Il-Faċċata Prinċipali tal-Bini tal-Parlament Ungeriż (Országház) tidher mid-Danubju (Ritratt tat-18 ta' Novembru 2017)
  • Il-Kastell ta' Buda fl-2013 bil-Knisja ta' Matthias fl-isfond (Budavári Palota/Burgpalast)
    Il-Kastell ta' Buda fl-2013 bil-Knisja ta' Matthias fl-isfond (Budavári Palota/Burgpalast)
  • Il-Knisja tal-Assunta tal-Kastell ta' Buda (Budavári Nagyboldogasszony-templom) magħrufa wkoll bħala l-Knisja ta' Matthias (Mátyás-templom) f'Budapest, 6 ta' Mejju, 2017.
    Il-Knisja tal-Assunta tal-Kastell ta' Buda (Budavári Nagyboldogasszony-templom) magħrufa wkoll bħala l-Knisja ta' Matthias (Mátyás-templom) f'Budapest, 6 ta' Mejju, 2017.
  • Il-bini tal-Mużew Nazzjonali Ungeriż (Magyar Nemzeti Múzeum), imwaqqaf fl-1802, Il-mużew jinsab f'Budapest VIII f'bini neoklassiku, mibni apposta bejn l-1837 u l-1847 mill-perit Mihály Pollack.
    Il-bini tal-Mużew Nazzjonali Ungeriż (Magyar Nemzeti Múzeum), imwaqqaf fl-1802, Il-mużew jinsab f'Budapest VIII f'bini neoklassiku, mibni apposta bejn l-1837 u l-1847 mill-perit Mihály Pollack.
  • Il-bini tal-Mużew Nazzjonali Ungeriż (Magyar Nemzeti Múzeum), imwaqqaf fl-1802, Il-mużew jinsab f'Budapest VIII f'bini neoklassiku, mibni apposta bejn l-1837 u l-1847 mill-perit Mihály Pollack.
    Il-bini tal-Mużew Nazzjonali Ungeriż (Magyar Nemzeti Múzeum), imwaqqaf fl-1802, Il-mużew jinsab f'Budapest VIII f'bini neoklassiku, mibni apposta bejn l-1837 u l-1847 mill-perit Mihály Pollack.
  • It-Taraġ Prinċipali FL-Il-bini tal-Mużew Nazzjonali Ungeriż (Magyar Nemzeti Múzeum), imwaqqaf fl-1802, Il-mużew jinsab f'Budapest VIII f'bini neoklassiku, mibni apposta bejn l-1837 u l-1847 mill-perit Mihály Pollack.
    It-Taraġ Prinċipali FL-Il-bini tal-Mużew Nazzjonali Ungeriż (Magyar Nemzeti Múzeum), imwaqqaf fl-1802, Il-mużew jinsab f'Budapest VIII f'bini neoklassiku, mibni apposta bejn l-1837 u l-1847 mill-perit Mihály Pollack.
  • Bażilika ta' San Stiefnu (Szent István-bazilika) fl-14 ta' Awwissu, 2015
    Bażilika ta' San Stiefnu (Szent István-bazilika) fl-14 ta' Awwissu, 2015
  • Għan F-4 F-4 objektum (F/4 objektum, búnker Rákosi), Il-ħruġ ta' emerġenza u l-ventilazzjoni ħdejn l-ex kwartieri ġenerali tat-Televiżjoni Ungeriża (Szabadság tér), hija kkontrollata mill-Budapest Transport Company (BKV)
    Għan F-4 F-4 objektum (F/4 objektum, búnker Rákosi), Il-ħruġ ta' emerġenza u l-ventilazzjoni ħdejn l-ex kwartieri ġenerali tat-Televiżjoni Ungeriża (Szabadság tér), hija kkontrollata mill-Budapest Transport Company (BKV)
  • Lag Balaton
    Lag Balaton
  • Il-Park Nazzjonali ta' Hortobágy–il-Puszta li tinkludi l-kontej ta' Borsod-Abaúj-Zemplén, Heves, Hajdú-Bihar u Jász-Nagykun-Szolnok, l-Ungerija u għandha l-kriterji Kulturali tal-UNESCO: iv, v mill-1999 (Hortobagy-ziehbrunnen)
    Il-Park Nazzjonali ta' Hortobágy–il-Puszta li tinkludi l-kontej ta' Borsod-Abaúj-Zemplén, Heves, Hajdú-Bihar u Jász-Nagykun-Szolnok, l-Ungerija u għandha l-kriterji Kulturali tal-UNESCO: iv, v mill-1999 (Hortobagy-ziehbrunnen)
  • Il-kwartieri ġenerali tal-akkademja fuq il-banek tad-Danubju f'Budapest, Akkademja tax-Xjenzi Ungeriża (Magyar Tudományos Akadémia, MTA), imwaqqfa fit-3 ta' Novembru, 1825 u li tinsab f'Budapest, 47°30′4″N 19°2′47″E
    Il-kwartieri ġenerali tal-akkademja fuq il-banek tad-Danubju f'Budapest, Akkademja tax-Xjenzi Ungeriża (Magyar Tudományos Akadémia, MTA), imwaqqfa fit-3 ta' Novembru, 1825 u li tinsab f'Budapest, 47°30′4″N 19°2′47″E
  • Bażi tal-Ajru ta' Kecskemét (ICAO: LHKE)
    Bażi tal-Ajru ta' Kecskemét (ICAO: LHKE)
  • Pápa, Kontea ta' Vazprém
    Pápa, Kontea ta' Vazprém
  • Il-Muniċipalità ta' Szolnok fl-13 ta' April, 2016, belt li tinsab fuq ix-Xmara Tisza, fil-qalba tal-Pjanura l-Kbira Ungeriża, Kontea ta' Jász-Nagykun-Szolnok, fid-Distrett ta' Szolnok
    Il-Muniċipalità ta' Szolnok fl-13 ta' April, 2016, belt li tinsab fuq ix-Xmara Tisza, fil-qalba tal-Pjanura l-Kbira Ungeriża, Kontea ta' Jász-Nagykun-Szolnok, fid-Distrett ta' Szolnok
  • Il-Knisja Kattolika ta' Szolnok
    Il-Knisja Kattolika ta' Szolnok
  • ll-Knisja Kalvinista Szolnok
    ll-Knisja Kalvinista Szolnok
  • Is-Sinagoga l-Antika – illum is-Szolnok Gallery
    Is-Sinagoga l-Antika – illum is-Szolnok Gallery
  • Sinjal tal-limitu tal-belt ta' Szolnok miktub bl-iskrittura ta' Rovas (imtella' fl-2010)
    Sinjal tal-limitu tal-belt ta' Szolnok miktub bl-iskrittura ta' Rovas (imtella' fl-2010)
  • Sopron (Ġermaniż: Ödenburg) hija belt fl-Ungerija fuq il-fruntiera Awstrijaka, ħdejn il-Lag Neusiedl/Lag Fertő.
    Sopron (Ġermaniż: Ödenburg) hija belt fl-Ungerija fuq il-fruntiera Awstrijaka, ħdejn il-Lag Neusiedl/Lag Fertő.
  • Sopron (Ġermaniż: Ödenburg) hija belt fl-Ungerija fuq il-fruntiera Awstrijaka, ħdejn il-Lag Neusiedl/Lag Fertő.
    Sopron (Ġermaniż: Ödenburg) hija belt fl-Ungerija fuq il-fruntiera Awstrijaka, ħdejn il-Lag Neusiedl/Lag Fertő.
  • Sopron (Ġermaniż: Ödenburg) hija belt fl-Ungerija fuq il-fruntiera Awstrijaka, ħdejn il-Lag Neusiedl/Lag Fertő.
    Sopron (Ġermaniż: Ödenburg) hija belt fl-Ungerija fuq il-fruntiera Awstrijaka, ħdejn il-Lag Neusiedl/Lag Fertő.
  • Sopron (Ġermaniż: Ödenburg) hija belt fl-Ungerija fuq il-fruntiera Awstrijaka, ħdejn il-Lag Neusiedl/Lag Fertő.
    Sopron (Ġermaniż: Ödenburg) hija belt fl-Ungerija fuq il-fruntiera Awstrijaka, ħdejn il-Lag Neusiedl/Lag Fertő.
  • Sopron (Ġermaniż: Ödenburg) hija belt fl-Ungerija fuq il-fruntiera Awstrijaka, ħdejn il-Lag Neusiedl/Lag Fertő.
    Sopron (Ġermaniż: Ödenburg) hija belt fl-Ungerija fuq il-fruntiera Awstrijaka, ħdejn il-Lag Neusiedl/Lag Fertő.
  • Sopron (Ġermaniż: Ödenburg) hija belt fl-Ungerija fuq il-fruntiera Awstrijaka, ħdejn il-Lag Neusiedl/Lag Fertő.
    Sopron (Ġermaniż: Ödenburg) hija belt fl-Ungerija fuq il-fruntiera Awstrijaka, ħdejn il-Lag Neusiedl/Lag Fertő.
  • Ismijiet bilingwi fir-Renju tal-Ungerija wara l-1867
    Ismijiet bilingwi fir-Renju tal-Ungerija wara l-1867
  • Kecskemét (Kecskemét Megyei Jogú Város)
    Kecskemét (Kecskemét Megyei Jogú Város)
  • Kecskemét (Kecskemét Megyei Jogú Város)
    Kecskemét (Kecskemét Megyei Jogú Város)
  • Piaristák iskolája Kecskeméten, Kecskemét (Kecskemét Megyei Jogú Város)
    Piaristák iskolája Kecskeméten, Kecskemét (Kecskemét Megyei Jogú Város)
  • Kossuth-szobor Kecskeméten, Kecskemét (Kecskemét Megyei Jogú Város)
    Kossuth-szobor Kecskeméten, Kecskemét (Kecskemét Megyei Jogú Város)
  • Knisja, Kecskemét (Kecskemét Megyei Jogú Város)
    Knisja, Kecskemét (Kecskemét Megyei Jogú Város)
  • Kecskemét (Kecskemét Megyei Jogú Város)
    Kecskemét (Kecskemét Megyei Jogú Város)
  • Kecskemét (Kecskemét Megyei Jogú Város)
    Kecskemét (Kecskemét Megyei Jogú Város)
  • Bank Nazzjonali tal-Ungerija (Banco Magyar Nemzeti, MNB)
    Bank Nazzjonali tal-Ungerija (Banco Magyar Nemzeti, MNB)
  • Knisja tal-Qalb ta' Ġesu f'Paks fil-Kontea ta' Tolna
    Knisja tal-Qalb ta' Ġesu f'Paks fil-Kontea ta' Tolna
  • Grand Hotel Erzsébet f'Paks (Paks Erzsébet Szálloda), mibnija fl-1844 f'Paks fil-Kontea ta' Tolna
    Grand Hotel Erzsébet f'Paks (Paks Erzsébet Szálloda), mibnija fl-1844 f'Paks fil-Kontea ta' Tolna
  • Impjant Nukleari Paks (Paksi atomerőmű)
    Impjant Nukleari Paks (Paksi atomerőmű)
  • Il-ġojjellerija tad-deheb mill-ħard misjuba ħdejn Paks li jmorru mill-Età tal-Bronż (1600-1200 QK)
    Il-ġojjellerija tad-deheb mill-ħard misjuba ħdejn Paks li jmorru mill-Età tal-Bronż (1600-1200 QK)
  • Eger
    Eger
  • Alsóhámor
    Alsóhámor
  • MT. Havas (599 m), it-Tramuntana tal-Ungerija
    MT. Havas (599 m), it-Tramuntana tal-Ungerija
  • Stazzjon tal-ferrovija ta' Taszár, Taszár
    Stazzjon tal-ferrovija ta' Taszár, Taszár
  • Park Nazzjonali ta' Bükki
    Park Nazzjonali ta' Bükki

Referenzi[immodifika | immodifika s-sors]

  1. ^ Hungarian Central Statistical Office Census Data 2011. 28 ta' Marzu 2013.
  2. ^ KSH . 15 ta' Awwissu 2012.
  3. ^ a b ċ d International Monetary Fund, ed. (Ottubru 2012). "Ungerija". Parametru mhux magħruf |aċċessdata= injorat (għajnuna)
  4. ^ Ġnus Magħquda, ed. (2013). "Human Development Report 2013" (PDF). Parametru mhux magħruf |aċċessdata= injorat (għajnuna)
  5. ^ cia.gov (ed.). "Geography ::Hungary". Arkivjat minn l-oriġinal fl-2017-09-07. Miġbur 2013-08-12. Parametru mhux magħruf |aċċessdata= injorat (għajnuna)
  6. ^ Google Books (ed.). Globally speaking: motives for adopting English vocabulary in other languages – Google Books. Parametru mhux magħruf |aċċessdata= injorat (għajnuna)
  7. ^ a b ċ d e f Ungerija, europa.eu
a • d • m
Ewropa Stati membri tal-Unjoni Ewropea
a • d • m
Pajjiżi fl-Ewropa
Stati sovrani
Stati b'rikonoxximent limitat
a • d • m
Organizzazzjoni tat-Trattat tal-Atlantiku tat-Tramuntana (NATO)
Albanija · Belġju · Bulgarija · Ċekja · Danimarka · Estonja · Franza · Ġermanja · Greċja · Italja · Iżlanda · Kanada · Kroazja · Latvja · Litwanja · Lussemburgu · Maċedonja ta' Fuq · Montenegro · Norveġja · Pajjiżi l-Baxxi · Polonja · Portugall · Renju Unit · Rumanija · Slovakkja · Slovenja · Spanja · Stati Uniti · Turkija · Ungerija
Miksub minn "https://mt.wikipedia.org/w/index.php?title=Ungerija&oldid=308660"