Bulgarija
Repubblika tal-Bulgarija Република България |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Innu nazzjonali: Unity makes strength
(Ingliż) Unità tagħmel il-Qawwa |
||||||
Pożizzjoni tal-Bulgarija (aħdar skur)
– fil-kontinent Ewropew (aħdar ċar u aħdar skur) – fl-Unjoni Ewropea (aħdar ċar) |
||||||
Belt kapitali (u l-ikbar belt) | Sofija 42°41′N 26°19′E / 42.683°N 26.317°E
| |||||
Lingwi uffiċjali | Bulgaru | |||||
Gruppi etniċi | Bulgari | |||||
Gvern | Unitarja Parlamentari Repubblika | |||||
- | President | Rumen Radev (Румен Радев) | ||||
- | Viċi President | Iliana Iotova (Илияна Йотова) | ||||
- | Prim Ministru | Stefan Yanev (Стефан Янев) | ||||
Indipendenza | ||||||
- | L-Ewwel Imperu Bulgaru | 681 | ||||
- | It-Tieni Imperu Bulgaru | 1185 | ||||
- | Stat modern | 1918–1938 | ||||
- | Prinċipat tal-Bulgarija | 19 ta Frar, 1878 | ||||
- | Indipendenza | 22 ta Settembru, 1908 | ||||
Sħubija fl-UE | 1 ta' Jannar, 2007 | |||||
Erja | ||||||
- | Total | 110,994 km2 (105) 42,823 mil kwadru |
||||
- | Ilma (%) | 0.3 | ||||
Popolazzjoni | ||||||
- | stima tal-2011 | 7,364,570 (98) | ||||
- | ċensiment tal-/ | / | ||||
- | Densità | 66.2/km2 (139) 171/mili kwadri |
||||
PGD (PSX) | stima tal-2012 | |||||
- | Total | $101.035 biljun (66) | ||||
- | Per capita | $13,789 (69) | ||||
PGD (nominali) | stima tal-2012 | |||||
- | Total | $53.545 biljun (72) | ||||
- | Per capita | $7,308 (76) | ||||
IŻU (2011) | ▲ 0.771 (għoli) (55) | |||||
Valuta | Lev (BGN ) |
|||||
Żona tal-ħin | EET (UTC+2) | |||||
Kodiċi telefoniku | 359 | |||||
TLD tal-internet | .bg |
Il-Bulgarija (Bulgaru: България, IPA: [bɤ̞ɫɡarijɐ]), uffiċjalment ir-Repubblika tal-Bulgarija, huwa pajjiż li jinsab fl-Ewropa tax-Xlokk. Dan huwa mdawwar bir-Rumanija fit-Tramuntana, is-Serbja u l-Maċedonja ta' Fuq fil-Punent, il-Greċja u t-Turkija fin-Nofsinhar u l-Baħar l-Iswed fil-Lvant. B'territorju ta' 110,994 kilometru kwadru (42,855 mi kw), il-Bulgarija hija l-14-il l-akbar pajjiż fl-Ewropa. Il-qagħda tagħha jagħmilha salib it-toroq storiku għaċ-ċiviltajiet differenti u għalhekk insibu hemm xi xogħol tal-metall, oġġetti reliġjużi u kulturali mill-aktar bikrija fid-dinja
Total tal-fruntieri tal-Bulgarija: 1,806 km, pajjiżi tal-fruntiera (5): il-Greċja 472 km; il-Maċedonja 162 km; Rumanija 605 km; Serbja 344 km; Turkija 223 km.
Is-sistema politika
[immodifika | immodifika s-sors]Il-Bulgarija hija repubblika parlamentari. Il-kap tal-gvern - il-Prim Ministru - għandu l-aktar pożizzjoni b’saħħitha tas-setgħa eżekuttiva. Il-kap tal-istat - il-President - primarjament għandu setgħat rappreżentattivi kif ukoll setgħat limitati tal-veto. Il-Bulgarija hija stat unitarju bi struttura ċentralizzata. Tikkonsisti minn 27 provinċja u provinċja kapitali metropolitana (Sofija-Grad). Il-gvernaturi reġjonali huma maħtura mill-gvern.[1]
Il-kummerċ u l-ekonomija
[immodifika | immodifika s-sors]L-aktar setturi importanti tal-ekonomija tal-Bulgarija fl-2018 kienu l-industrija (23.1%), il-kummerċ bl-ingrossa u bl-imnut, it-trasport, l-akkomodazzjoni u s-servizzi tal-ikel (22.6 %), l-amministrazzjoni pubblika, id-difiża, l-edukazzjoni, is-saħħa tal-bniedem u l-attivitajiet ta’ xogħol soċjali (14.1 %).[1]
Il-kummerċ fl-UE jammonta għal 69 % tal-esportazzjonijiet tal-Bulgarija (il-Ġermanja 15 %, l-Italja 9 % u r-Rumanija 9 %), filwaqt li barra mill-UE 8 % jmorru fit-Turkija u 3 % fiċ-Ċina.[1]
F'termini ta' importazzjonijiet, 64 % jiġu minn Stati Membri tal-UE (il-Ġermanja 12 %, l-Italja 8 % u r-Rumanija 7 %), filwaqt li barra mill-UE 10 % jiġu mir-Russja u 6 % mit-Turkija.[1]
Il-Bulgarija fl-UE
[immodifika | immodifika s-sors]Hemm 17-il membru fil-Parlament Ewropew mill-Bulgarija. [1]
Fil-Kunsill tal-UE, il-ministri nazzjonali jiltaqgħu b'mod regolari biex jadottaw il-liġijiet tal-UE u jikkoordinaw il-politiki. Il-laqgħat tal-Kunsill jattendu għalihom regolarment rappreżentanti tal-gvern Bulgaru, skont il-qasam tal-politika li jkun qed jiġi indirizzat.[1]
Il-Kunsill tal-UE m’għandux persuna waħda permanenti bħala President (bħal pereżempju, il-Kummissjoni jew il-Parlament). Minflok, ix-xogħol jitmexxa mill-pajjiż li jkollu l-Presidenza tal-Kunsill, li jinbidel kull sitt xhur. Matul dawn is-sitt xhur, il-ministri mill-gvern ta’ dak il-pajjiż jippresiedu u jgħinu jiddeterminaw l-aġenda tal-laqgħat tal-Kunsill f’kull qasam ta’ politika, u jiffaċilitaw id-djalogu ma' istituzzjonijiet oħra tal-UE. Dati tal-Presidenza Bulgari:Jan-Ġun 2018[1]
Il-Kummissarju nominat mill-Bulgarija għall-Kummissjoni Ewropea hi Mariya Gabriel, li hi responsabbli għall-Innovazzjoni, ir-Riċerka, il-Kultura, l-Edukazzjoni u ż-Żgħażagħ.[1]
Il-Kummissjoni hija rrappreżentata f’kull pajjiż tal-UE minn uffiċċju lokali, imsejjaħ “rappreżentanza”.[1]
Il-Bulgarija għandha 12-il rappreżentant fil-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew. Dan il-korp konsultattiv – li jirrappreżenta lil dawk li jħaddmu, il-ħaddiema u gruppi oħra ta’ interess – huwa kkonsultat dwar il-liġijiet proposti, biex ikun hemm idea aħjar tal-bidliet possibbli tas-sitwazzjonijiet soċjali u tax-xogħol fil-pajjiżi membri.[1]
Il-Bulgarija għandha 12-il rappreżentant fil-Kumitat Ewropew tar-Reġjuni, l-assemblea tal-UE tar-rappreżentanti reġjonali u lokali. Dan il-korp konsultattiv jiġi kkonsultat dwar il-liġijiet proposti, biex jiżgura li dawn il-liġijiet iqisu l-perspettiva minn kull reġjun tal-UE.[1]
Il-Bulgarija tikkomunika wkoll mal-istituzzjonijiet tal-UE permezz tar-rappreżentanza permanenti tagħha fi Brussell. Bħala l-“ambaxxata għall-UE” tal-Bulgarija, il-kompitu ewlieni tagħha hu li tiżgura li l-interessi u l-politiki tal-pajjiż huma segwiti b’mod effettiv kemm jista’ jkun fl-UE.[1]
L-ammont li jħallas kull pajjiż tal-UE fil-baġit tal-UE huwa kkalkulat b’mod ġust, skont il-mezzi. Aktar ma tkun kbira l-ekonomija tal-pajjiż, aktar iħallas – u viċi versa. L-għan tal-baġit tal-UE mhuwiex li jipprova jqassam mill-ġdid il-ġid, iżda pjuttost jiffoka fuq il-ħtiġijiet tal-Ewropej b’mod ġenerali. Ċifri tal-2018 għall-Bulgarija:
- Nefqa totali tal-UE fil-Bulgarija – € 2.169 biljun (ekwivalenti għal 3.91 % tal-ekonomija Bulgara)
- Kontribuzzjoni totali għall-baġit tal-UE – € 0.487 biljun (ekwivalenti għal 0.88 % tal-ekonomija Bulgara)[1]
Il-flus imħallsa fil-baġit tal-UE mill-Bulgarija jgħinu biex jiġu ffinanzjati programmi u proġetti fil-pajjiżi kollha tal-UE – bħall-bini ta’ toroq, is-sussidjar ta’ riċerkaturi u l-ħarsien tal-ambjent.[1]
Organizzazzjoni territorjali
[immodifika | immodifika s-sors]Il-Bulgarija hija maqsuma f'27 reġjun amministrattiv, flimkien mar-reġjun tal-kapitali Sofia. Min-naħa tagħhom, dawn ir-reġjuni huma maqsuma f'264 muniċipalità. Li tinsab fix-Xlokk tal-Ewropa, il-Bulgarija tippreżenta eżenzjoni varjata ħafna.
Demografija
[immodifika | immodifika s-sors]belt l-aktar popolata
[immodifika | immodifika s-sors]-
Sofija (София)
-
Plovdiv (Пловдив)
-
Varna (Варна)
-
Burgas (Бургас)
-
Burgas (Бургас)
-
Ruse (Русе)
-
Stara Zagora (Стара Загора)
-
Stara Zagora (Стара Загора)
-
Stara Zagora (Стара Загора)
-
Pleven (Плевен)
-
Sliven (Сливен)
-
Dobrich (Добрич)
-
Shumen (Шумен)
-
Pernik (Перник)
-
Pernik (Перник)
-
Jaskovo (Хасково)
-
Jaskovo (Хасково)
-
Yambol (Я̀мбол)
-
Pazardzhik (Пазарджик)
-
Pazardzhik (Пазарджик)
-
Blagóevgrad (Благо̀евград)
-
Veliko Tarnovo (Велико Търново)
-
Vratsa (Враца)
-
Gabrovo (Габрово)
-
Asenovgrad (Асеновград)
-
Asenovgrad (Асеновград)
-
Asenovgrad (Асеновград)
-
Vidin (Видин)
-
Kazanlak (Казанлък)
-
Kiustendil (Кюстендил)
-
Kardzhali (Кърджали)
-
Montana (Монтана)
-
Dimitrovgrad (Димитровград)
-
Targóvishte (Търговище)
-
Lovech (Ловеч)
-
Silistra (Силистра)
-
Dupnitsa (Дупница)
-
Svishtov (Свищов)
-
Razgrad (Разград)
-
Razgrad (Разград)
-
Gorna Oriajovitsa (Горна Оряховица)
-
Pétrich (Пѐтрич)
-
Sandanski (Санда̀нски)
-
Sandanski (Санда̀нски)
-
Samokov (Самоков)
-
Sevlievo (Севлиево)
-
Lom (Лом)
-
Karlovo (Карлово)
-
Velingrad (Велинград)
-
Nova Zagora (Нова Загора)
-
Troyan (Троян)
-
Aytos (Айтос)
-
Botevgrad (Ботевград)
-
Peshtera (Пещера)
-
Jarmanli (Харманли)
-
Karnobat (Карнобат)
-
Svilengrad (Свиленград)
-
Panaguiúrishte (Панагюрище)
Ġeografija
[immodifika | immodifika s-sors]Mountajna
[immodifika | immodifika s-sors]-
Mountajna Pirin (Пирин)
-
Vihren Pic
-
Mountajna Vitosha (Витоша)
-
Mountajna Vitosha (Витоша)
Idrografija
[immodifika | immodifika s-sors]Xmajjar
[immodifika | immodifika s-sors]-
Nišava (Nishava, Нишава) Xmara
-
Estrimon/Estrimón Xmara
Gallerja
[immodifika | immodifika s-sors]-
Provinċja ta' Haskovo
-
Gradets, Galata
-
Kom Pic (връх Ком)
-
Kalotina/Калотина
-
Kalotina/Калотина
-
Godech/Годеч
-
Strezimirovci/Стрезимировци
-
Blagoevgrad/Blagóevgrad/Благо̀евград
-
Jerma (Јерма)/Erma (Ерма)
-
Osogovska Planina / Muntajna Osogovska
-
Monasteru ta' Rila (Рила)